Το πρωί στον κοινόχρηστο υπολογιστή του σχολείου μας δύο νέοι άκουγαν τη “δόση” τους. Μόλις τους πλησίασα εξαφανίστηκαν. Mετά τη διάδοση αυτοκτονικών τάσεων ως trend για ανασφαλείς έφηβους, μια εντελώς καινούργια μορφή κινδύνου φαίνεται εν δυνάμει να απειλεί τη γενιά του YouTube και του MP3. Πρόκειται για τα λεγόμενα «ψηφιακά χάπια» (idoser), που μπορούν να ελέγξουν και να τροποποιήσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου μέσα από εκεί που δεν θα το περίμενε κανείς: τις hype μουσικές που κυρίως οι νέοι κατεβάζουν μετά μανίας από τα αγαπημένα τους web sites.
Τα «ψηφιακά χάπια» δεν πωλούνται στα φαρμακεία, χημική σύνθεση δεν έχουν, ούτε συνταγογραφούνται. Αρκούν ένα ζευγάρι ακουστικά και συγκεκριμένο είδος μουσικής ή σειράς ήχων, που μπορεί κάποιος να κατεβάσει από διάφορους διαδικτυακούς τόπους. Η μέθοδος βασίζεται στους λεγόμενους διπλοωτικούς ρυθμούς. Με απλά λόγια, διαφορετικής συχνότητας ήχοι φτάνουν σε κάθε αφτί, με το συνδυασμό τους να δημιουργεί νέα συχνότητα, η οποία αναγκάζει τον εγκέφαλο να ανταποκριθεί ανάλογα. Και εδώ το πράγμα μπλέκεται. Οσοι φοβούνται την κακόβουλη χρήση εξηγούν τη διαδικασία ως απλή, αλλά επικίνδυνη: Τα παιδιά κατεβάζουν υλικό από το Διαδίκτυο, το ακούν, η περίπλοκη λειτουργία του εγκεφάλου τους συγχρονίζεται με τα προσεκτικά διαμορφωμένα ηχητικά σήματα και έτσι υφίστανται τα αποτελέσματα -προφανώς και τις επιπτώσεις- εξάρτησης, όπως αυτή που προκαλούν το αλκοόλ ή «ελαφριά» ναρκωτικά.
Σίγουρα θα έχετε ακούσει το ‘Σεσουάρ για δολοφόνους” , παίζεται άλλωστε για πολλοστή χρονιά. Τι θα λέγατε όμως αν μαθαίνατε ότι το σεσουάρ σας είναι δολοφόνος; Διαβάζω στα ΝΕΑ ότι κινδυνεύουμε από τα μαγνητικά πεδία αλλά και τα ραδιοκύματα που εκπέμπουν οι οικιακές μας συσκευές. Οι πλέον επικίνδυνες συσκευές με σειρά προτεραιότητας είναι: η βάση ασύρματου τηλεφώνου, ο φούρνος μικροκυμάτων, το WiFi και το σεσουάρ, ω ναι!
Από μετρήσεις του Εργαστηρίου Κυτταρικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μία ασύρματη βάση κινητού τηλεφώνου δημιουργεί σε απόσταση μερικών εκατοστών μαγνητικό πεδίο έντασης 50 μιλιγκάους. Μπορεί το όριο που έχει υιοθετηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας προ δεκαετίας να φτάνει τα 1.000 μιλιγκάους, ωστόσο, πριν από περίπου ενάμιση μήνα το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε με 522 ψήφους υπέρ και 16 κατά να εξετάσει την υιοθέτηση αυστηρότερων ορίων λόγω του ότι τα υπάρχοντα όρια θεωρούνται «παρωχημένα». Η έκθεση που προβλημάτισε τους ευρωβουλευτές ακούει στο όνομα «Βioinitiative report» και αναφέρεται σε έρευνες που καταδεικνύουν ότι μαγνητικά πεδία έντασης άνω των 4 μιλιγκάους δύναται να προκαλούν σε παιδιά και ενηλίκους σοβαρά προβλήματα υγείας και να συνδέονται με κακοήθεις όγκους, λευχαιμίες, νευρικές διαταραχές, αλλοιώσεις του DΝΑ, καθώς και βλάβες του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έχετε φρικάρει; Ακούστε τώρα τις επιδόσεις μερικών παραδοσιακών συσκευών του νοικοκυριού: μία παλαιού τύπου τηλεόραση καθοδικού σωλήνα δημιουργεί μαγνητικό πεδίο έντασης έως 100 μιλιγκάους σε απόσταση μερικών εκατοστών, ενώ στα 2 μέτρα η ένταση πέφτει στα 10. Επιπλέον, όταν λειτουργεί το σεσουάρ, ανάλογα με την ισχύ του, η ένταση του μαγνητικού πεδίου μπορεί να φτάσει έως και τα 500 μιλιγκάους.
Είναι δυνατόν, τελικά, το «ψηφιακό χάσμα» στη χώρα μας να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο «χάσμα των γενεών»; Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι μάλλον καταφατική. Από τη μία πλευρά, δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που στοιχεία έρευνας έδειχναν ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας, πάνω από το 50%, θεωρεί ότι το Internet δεν είναι ένα εργαλείο χρήσιμο ή απαραίτητο για τον σημερινό πολίτη. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο χρησιμεύει μόνο σε κάποιους που αρέσκονται να «κατεβάζουν» ταινίες και μουσική.
Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας στην Αττική και συγκεκριμένα σε δείγμα πληθυσμού παιδιών ηλικίας από 10 ως 15 ετών, η νέα γενιά έχει ήδη «βάλει τα γυαλιά» στην παλαιότερη και όλα δείχνουν ότι είναι θέμα περίπου μιας δεκαετίας να αναστραφεί πλήρως η κατάσταση και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας να πάρουν στα σοβαρά τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές τους.
Στη σκοτεινή αίθουσα αναγνώρισα αρκετούς του συναφιού όπως και αρκετούς ηθοποιούς. Κάπου οι κύκλοι μας τέμνονται. Είμαστε και οι δύο παρουσιαστές, ενίοτε ξεπατικώνουμε και τα τερτίπια τους.
Στην ταινία του ο Καντέ παρακάμπτει τη σύγκρουση του ατόμου με το «σύστημα». Εστιάζεται στο σχολείο ως ένας θεσμός δημοκρατικός και στη συνέχεια μας βομβαρδίζει με δεκάδες ερωτήματα: Ο διάλογος και οι συμμετοχικές διαδικασίες μπορούν να είναι βασικοί άξονες της παιδαγωγικής διαδικασίας, ακόμη και σε μια πολυσυλλεκτική κοινωνία που επιδιώκει την αφομοίωση του διαφορετικού σε έναν ενιαίο κορμό; Πόσο ανεκτικός πρέπει να είναι ο καθηγητής; Ποιος είναι ο ρόλος του σε ένα σχολείο, όπου φαινομενικά έχουν πέσει τα παλιά τείχη ανάμεσα σε αυτόν και στην τάξη που έχει απεναντί του; Εχει λόγο ύπαρξης ένα παιδαγωγικό σύστημα – θεμέλιο κοινωνίας «ευτυχισμένων ανθρώπων», σε συνθήκες άγριου ανταγωνισμού και κοινωνικού αποκλεισμού; Η ιδέα για ένα δημοκρατικό σχολείο χρεοκόπησε επειδή ο μαθητής στερείται ωριμότητας και ο δάσκαλος βολεύεται πίσω από γραφειοκρατία; Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, μήπως θα ?πρεπε να επανεκτιμήσουμε τη σχολική αίθουσα με τα θρανία παρατεταγμένα σε σειρά; Η επιστροφή στην εποχή του μαυροπίνακα είναι οπισθοδρόμηση. Οπισθοδρόμηση είναι κι όταν το σύστημα αμφισβητεί το αυτονόητο: ο δάσκαλος είναι αυτός που έχει την εξουσία, γιατί αυτός αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης μέσα στην τάξη. Αυτά κι άλλα πολλά τέτοια ερωτήματα απασχολούν τον Καντέ.
Το «Ανάμεσα στους τοίχους» αρχίζει μελαγχολικά σαν το φθινόπωρο, στους χώρους όπου συνεδριάζουν οι καθηγητές και κλιμακώνεται σαν συνεδρία ομαδικής ψυχοθεραπείας μέσα σε μια τάξη. Κλείνει, μετά μια μονομαχία που είχε μόνον ηττημένους στο προαύλιο του σχολείου με τον καθηγητή να προσπαθεί να ξαναχτίσει τη σχέση εμπιστοσύνης με τους μαθητές του. Σαν ένας σύγχρονος Σίσυφος, που κοιτάζει ξανά προς την κορυφή του λόφου.
28η Οκτωβρίου αύριο και η χώρα μας, δεύτερη κατά σειρά σε ανθρώπινες απώλειες μετά τη Σοβιετική Ενωση συγκριτικά με τον πληθυσμό της, δεν θρήνησε μονάχα θύματα στα πεδία των μαχών. Χιλιάδες υπήρξαν οι άμαχοι, γυναικόπαιδα και γέροντες που εκτελέστηκαν προς παραδειγματισμό. Χωριά ολόκληρα ερειπώθηκαν. Οι σφαγές στο Δίστομο, στο Κομμένο της Αρτας, στα Καλάβρυτα και στην Κάνδανο της Κρήτης συγκινούν ακόμη και αποκαλύπτουν το μέγεθος της απάνθρωπης βαρβαρότητας, αλλά και του ηθικού μεγαλείου ενός λαού που δεν υπέκυψε.Η χώρα μας στις αμέτρητες εκατόμβες που στήθηκαν στην απέραντη έκταση των δύο στρατοπέδων, Αουσβιτς και Μπίρκεναου, μια στην κυριολεξία βιομηχανία θανάτου των ναζιστών, πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Εξήντα χιλιάδες Ελληνες, που το μόνο για το οποίο έφταιξαν είναι γιατί γεννήθηκαν εβραίοι, και μερικές δεκάδες χριστιανών που συνελήφθησαν για αντιστασιακή δράση ή γιατί βοήθησαν εβραίους συμπολίτες τους να διαφύγουν, γνώρισαν απίστευτα μαρτύρια στην κόλαση εκείνη που ακόμη και η πένα του Δάντη θα αδυνατούσε να περιγράψει. Το στοιχείο αυτό, το θλιβερό προνόμιο της χώρας μας να μετρήσει ακόμη και χριστιανούς πολίτες της ανάμεσα στα θύματα των στρατοπέδων, ερευνήθηκε συστηματικά για πρώτη φορά. Οργώνοντας κυριολεκτικά απ’ άκρη σε άκρη τη χώρα από την Πελοπόννησο ως τη Θεσσαλονίκη, την Ηπειρο και τα νησιά, οι μαρτυρίες των ελάχιστων επιζώντων συγκλονίζουν.
Εναν καινούργιο δρόμο για τη γνωριμία μας με το Βυζάντιο ανοίγει η έκθεση «Byzantium, 330-1453» που εγκαινιάστηκε την περασμένη Τρίτη στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου. Μέσα από τα περίπου 400 αντικείμενα, εκ των οποίων το 1/3 προέρχεται από την Ελλάδα, η έκθεση δείχνει ένα ασυνήθιστο Βυζάντιο, πολύ διαφορετικό από αυτό που μας έχουν δείξει οι πρόσφατες εκθέσεις του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Η έκθεση αποτελεί συνδιοργάνωση της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Λονδίνου και του Μουσείου Μπενάκη και έχει χρηματοδοτηθεί από τρία ελληνικά ιδρύματα, το Ιδρυμα Κωστόπουλου, το Ιδρυμα Λεβέντη και το Ιδρυμα Νιάρχου. Οι επιστημονικοί επιμελητές, ο καθηγητής Ρόμπιν Κόρμακ και η καθηγήτρια Μαρία Βασιλάκη, αφηγήθηκαν το Βυζάντιο οδηγώντας μας από τα πρώιμα χρόνια του και τους θεμελιωτές του, τον Κωνσταντίνο και τον Ιουστινιανό, στην τέχνη του παλατιού, της εκκλησίας και της καθημερινής ζωής, κι από εκεί στη διάχυση στη Δύση, στους γειτονικούς λαούς, αλλά και στην επιβίωσή του, μέσα από τους θησαυρούς της Μονής Σινά. Τα Τα εννέα σημαντικότερα αντικείμενα της έκθεσης «Byzantium» στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου που παρουσιάζονται στο άρθρο του Νίκου Μπακουνάκη στο Βήμα της Κυριακής τεκμηριώνουν τον πλούτο της έκθεσης και δίνουν την εικόνα ενός άλλου, μη κοινόχρηστου Βυζαντίου.
Όλα δείχνουν πώς στο πέρασμα από τον 20ό στον 21ο αιώνα αλλάζει ο ρόλος της Ιστορίας και των ιστορικών. Πού βρισκόμαστε τώρα; Πού θέλουμε να πάμε; Σε αυτό το ερώτημα έχουν κληθεί να απαντήσουν κορυφαίοι ιστορικοί από την Ευρώπη, την Αμερική, την Κίνα και την Ιαπωνία, τον αραβικό κόσμο και την Αυστραλία, οι οποίοι φτάνουν στην Ελλάδα για να συμμετάσχουν στο παγκόσμιο συνέδριο «Η Ιστορία ανάμεσα στον αναστοχασμό και την κριτική», το οποίο θα διεξαχθεί από την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου έως το Σάββατο 1 Νοεμβρίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Προπύλαια- Αμφ. Δρακόπουλου).
Το συνέδριο διοργανώνεται από το περιοδικό «Ιστορείν/Ηistorein», το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών και τη Διεθνή Επιτροπή Ιστορίας και Θεωρίας της Ιστοριογραφίας. Η εναρκτήρια συνεδρίαση είναι αφιερωμένη στη συμπλήρωση μισού αιώνα από τότε που ο Μπροντέλ διατύπωσε τη θεωρία της μακράς διαρκείας αλλάζοντας την πορεία της κοινωνικής Ιστορίας. Την ίδια βραδιά θα δοθεί η διάλεξη του Χέιντεν Χουάιτ, θεωρητικού της Ιστορίας, του οποίου το έργο έχει προκαλέσει θύελλα αντιγνωμιών. Ένα μεγάλο μέρος ανακοινώσεων αφορά τις «Μεταποικιακές σπουδές» και την κριτική του δυτικοκεντρισμού. Η επικαιρότητα της κριτικής ιστοριογραφίας για τη δημοκρατία είναι ένα άλλο κεφάλαιο. Θα συζητηθεί επίσης η Ιστορία των Εβραίων στην Ελλάδα και τα προβλήματα της Ιστορίας των Βαλκανίων, που συχνά προκαλούν διενέξεις. Οι πόλεμοι της Ιστορίας αποτελούν επίσης μία από τις θεματικές, και βεβαίως οι νέοι πειραματισμοί στην ιστοριογραφία.
Μιλώντας για τη μνήμη, την Ιστορία, την παράδοση, την αρχαιολογία, τη λογοτεχνία, τα μουσεία και όλα τα συναφή, συμμετέχουμε στη διαμόρφωση μιας δημόσιας ιστορικής σφαίρας. Αυτές οι διαδικασίες δεν γίνονται μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού, με λιγότερη ή περισσότερη ένταση. Αλλού κινδυνεύει η ζωή των ιστορικών (σε χώρες με φονταμενταλιστικά καθεστώτα), αλλού η Ιστορία κουβεντιάζεται με ασυνήθιστο πάθος γιατί οι κοινωνίες αλλάζουν (όπως στην Κίνα), αλλού σκελετοί συνεχίζουν να βγαίνουν από τα ντουλάπια (Ανατολική Ευρώπη). Υπάρχουν χώρες όπου η Ιστορία καλείται να παίξει τον ρόλο του μοχλού της συμφιλίωσης (Κύπρος) και άλλες στις οποίες συνδέεται με την προβληματική της πολιτισμικής μεταρρύθμισης (Αγγλία).
Το συνέδριο αποτελεί όχι μόνο σταθμό στην εξέλιξη της συζήτησης για την Ιστορία στην Ελλάδα, αλλά κομβικό σημείο στη σύγχρονη διεθνή συζήτηση για την Ιστορία.
Δεν αρκούν οι δεξιότητες στο Διαδίκτυο για να επιβιώσει κάποιος πνευματικά στην εποχή μας, υποστηρίζουν συγγραφείς και αρθρογράφοι. Πολλές σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά και οι νέοι κατέχουν όλο και λιγότερες γενικές γνώσεις, αυξάνονται όμως σημαντικά οι πληροφορίες που κατέχουν για βιντεογκέιμς και περιεχόμενα του Ίντερνετ. Ο δημοσιογράφος του περιοδικού «Αtlantic Μonthly» Νίκολας Καρ έγραψε πρόσφατα σε άρθρο με τίτλο «Μας κάνει το Google πιο ηλίθιους;» ότι η συχνή χρήση του Διαδικτύου υπονομεύει την ικανότητα και την επιθυμία μας να διαβάσουμε οτιδήποτε πέραν των αναρτήσεων σε blogs και των μηνυμάτων. Οι αναγνώστες γίνονται «σέρφερς», και περνούν από το ένα link στο άλλο αναζητώντας πληροφορίες χωρίς υπόβαθρο. Τις εκτιμήσεις αυτές υποστηρίζει έρευνα που έγινε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Τufts. Όπως λέει η καθηγήτρια Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Μαριάν Γουλφ, «δεν είμαστε μόνο αυτά που διαβάζουμε αλλά και ο τρόπος με τον οποίο διαβάζουμε». Στο βιβλίο της «Η διάβρωση της προσοχής» η Μάτζι Τζάκσον υποστηρίζει ότι ο όλο και λιγότερος χρόνος στον οποίο μπορούμε να μείνουμε προσηλωμένοι και οι περιορισμένες γνωσιακές δυνατότητες των σύγχρονων παιδιών με τα πολλά καθήκοντα και την ψηφιακή εξάρτηση θα έχουν ως αποτέλεσμα να επιστρέψει ο πολιτισμός μας σε έναν νέο «Μεσαίωνα» άγνοιας και παραπληροφόρησης.
Για να επιστρέψουμε στον σωστό δρόμο, προτείνω ένα όραμα για την Ελλάδα στηριγμένο στην ανάλυση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων:
– Ιστορία, πολιτισμός, περιβάλλον, ναυτιλία.
– Ιστορία, ήλιος και θάλασσα.
Ζητώ να αναδιατάξουμε το κράτος ώστε να υπηρετεί αυτό το όραμα. Να πούμε ότι αυτά προηγούνται και τα υπόλοιπα έπονται. Να οργανώσουμε αντίστοιχα το κράτος. Ο κρατικός προϋπολογισμός να αναμορφωθεί ώστε να υπηρετεί κατά προτεραιότητα τους νέους στόχους. Με παραδείγματα θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι εννοώ με την αναδιάταξη του κράτους.
Πολλές φορές αναρωτήθηκα τι θα γινόταν αν το κράτος, αντί να επιδοτεί θνησιγενείς βιομηχανίες, ανακοίνωνε π.χ. ότι θα επιδοτήσει πλουσιοπάροχα την εγκατάσταση στην Ελλάδα παραρτημάτων των σπουδαίων πανεπιστημιακών αρχαιολογικών σχολών του κόσμου. Δεν θα είχαμε περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας; Δεν θα είχαμε τη δυνατότητα να καταστούμε παγκόσμιο αρχαιολογικό κέντρο; Πού στην υφήλιο θα ήταν καλύτερα να σπουδάσει κάποιος αρχαιολογία;
Χάρη στην ιστορία μας, επιφυλάσσουν στην Ελλάδα ιδιαίτερες τιμές στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Την ιστορία μας τιμούν τρέχοντας τον Μαραθώνιο. Σε ποια άλλη χώρα επιφυλάσσονται τέτοιες τιμές; Γιατί δεν θα μπορούσε να είναι η Ελλάδα παγκόσμιο φιλοσοφικό κέντρο; Δεν θα έπρεπε η Ελλάδα να είναι ο θεματοφύλακας της ελληνικής γλώσσας;
Ολα αυτά απορρέουν από την επιλογή να δοθεί προτεραιότητα στην ιστορία και τον πολιτισμό, όχι για ρομαντικούς λόγους, αλλά για πρακτικούς. Διότι η μελλοντική ευημερία της Ελλάδας εξαρτάται από τη σωστή αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων. Να επιλέξουμε να αναπτύξουμε τους τομείς όπου ευκολότερα από άλλους μπορούμε να είμαστε στην κορυφή. Εκεί που μπορεί, η Ελλάδα να επιδιώκει την αριστεία.
Αλλά και το ελληνικό περιβάλλον (φυσικό και δομημένο) είναι πηγή έμπνευσης και πλούτου. Σε αυτό στηρίζεται ο τουρισμός και η ευημερία εκατομμυρίων Ελλήνων. Ο συνδυασμός της ιστορίας και του περιβάλλοντος είναι ακόμη terra incognita, που κρύβει αμύθητους θησαυρούς. Θησαυροί που αν αναδειχτούν μπορούν να στηρίξουν τη μελλοντική ευημερία της Ελλάδας.
Στη ναυτιλία αριστεύουμε ήδη. Σημασία έχει να μην παρασυρθούμε από τον φθόνο που συχνά καθορίζει τη συμπεριφορά μας και δημιουργήσουμε εμπόδια σε μια δραστηριότητα όπου ξεχωρίζουμε.
Δύο φορές τον χρόνο, ο φακός των ΜΜΕ «αναμοχλεύει» τις ανά την Ελλάδα παρελάσεις με αφορμή τις εθνικές επετείους της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, επιδεικνύοντας ιδιαίτερο ζήλο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο (ή η) σημαιοφόρος δεν αντανακλά την ταυτότητα «Ελληνας, χριστιανός ορθόδοξος». Από το σύνολο των περιπτώσεων, στη συλλογική μνήμη έχει χαραχθεί εκείνη του αλβανικής καταγωγής Οδυσσέα Τσενάι στη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης. Αριστούχος στην τρίτη γυμνασίου και στην τρίτη λυκείου, πριν από οκτώ και πέντε χρόνια αντίστοιχα, παραιτήθηκε του δικαιώματός του να παρελάσει κρατώντας την ελληνική σημαία, υπό το βάρος των αντιδράσεων της έντονα φορτισμένης τοπικής κοινωνίας, που ζήτησε την απόσυρση υπουργικής απόφασης, σύμφωνα με την οποία σημαιοφόρος γίνεται ο καλύτερος μαθητής ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής ή θρησκεύματος.
Παρά τις δυσκολίες με τις οποίες στην πλειονότητά τους έρχονται αντιμέτωποι, αλλοδαποί μαθητές σημειώνουν ιδιαίτερα καλές επιδόσεις στο σχολείο. Μετρήσιμα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για μικρό ποσοστό, όμως οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, τουλάχιστον στα σχολεία εκείνα όπου η αναλογία αλλοδαπών – Ελλήνων «γέρνει» προς τους πρώτους, έχουν να λένε ότι είναι αρκετά πιο συχνό το φαινόμενο να αριστεύουν.
Επειτα από κλήρωση ανάμεσα σε έξι παιδιά που ισοβάθμησαν στο 49ο Δημοτικό Αθηνών στην πλατεία Ασωμάτων, η 12χρονη Κατερίνα Τ. δεν θα γίνει σημαιοφόρος την 28η Οκτωβρίου, αλλά την 25η Μαρτίου. Ομως, η μητέρα της, η 37χρονη κ. Ενκελέντα Τ. θα προτιμούσε η κόρη της να μη σήκωνε τη σημαία. «Χαίρομαι που η κόρη μου είναι καλή μαθήτρια, αλλά λόγω της ιστορίας με τον Οδυσσέα Τσενάι και επειδή κάθε χρόνο ακούω τα ίδια και τα ίδια, θα προτιμούσα να μην την κρατούσε ώστε να μην ταλαιπωρηθεί. Καλύτερα να την κρατήσουν οι Ελληνες», λέει στην «Κ».
«Η Κατερίνα μου λέει ότι αισθάνεται Ελληνίδα, αλλά δεν ξέρω τι να της πω», συνεχίζει η μητέρα της. Αν τελικά η Κατερίνα κρατήσει τη σημαία την 25η Μαρτίου, «θα σταθώ όσο πιο μακριά γίνεται, για να μην ακούω τυχόν σχόλια», λέει στην «Κ» η κ. Ενκελέντα Τ.
Ο καλός συνάδελφος Χρήστος Τ. μας δωρίζει μία πολύ επίκαιρη σελίδα, την έκθεση “Μνήμες του 40”, φόρο τιμής στην προσφορά του ζωγράφου Αλέξανδρου Αλεξανδράκη, δεδομένου ότι φέτος συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από το θάνατό του (1968-2008).Οργανωμένη από το Δήμο Αθηναίων, το Πολεμικό Μουσείο και το Ίδρυμα Σ.Ο.Φ.Ι.Α., περιλαμβάνει το πολεμικό έργο του ζωγράφου, πλαισιωμένο από αφίσες και έντυπο υλικό της περιόδου 1940-41.
Το ίδρυμα Σ.Ο.Φ.Ι.Α. (Σύνδεσμος Οργανωμένων Φιλολογικών και Ιστορικών Αρχείων) ιδρύθηκε επίσημα το 2003 με έδρα την Αθήνα και στόχο την αξιοποίηση, ανάδειξη, μελέτη και δημοσιοποίηση ενός ήδη υπάρχοντος υλικού που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών και καλλιτεχνικών τομέων, θεμάτων και ενδιαφερόντων.
Για τη γιορτή του σχολείου μπορείτε να αξιοποιήσετε τις εικόνες.
Με αφορμή τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου του 1940, κάθε λογής αυτόκλητοι ρεπόρτερ σπεύδουν να υποβάλουν -με καλά κρυμμένη ειρωνεία- σε μαθητές κάθε ηλικίας το ερώτημα: «τι γιορτάζουμε σήμερα;». Περιμένουν χαιρέκακα τη λάθος απάντηση. Ακολουθεί συνήθως θρήνος και οδυρμός για το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των μαθητών και την αναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Υπάρχουν δύο τρόποι, για να προσεγγίσει κανείς την Ιστορία. Ο ένας είναι να αναφερθεί στα μεγάλα γεγονότα, να αναζητήσει αιτίες και αφορμές, να εστιάσει σε μάχες, στρατηγικές, ηγέτες. Να αποτυπώσει την οικονομική πολιτική και τα σημαντικά πολιτιστικά επιτεύγματα. Αυτός είναι ο τρόπος της μακροϊστορίας.
Ο άλλος τρόπος είναι να σκύψει ο ιστορικός στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Να αναζητήσει τον αντίκτυπο των μεγάλων γεγονότων στη βιωμένη καθημερινότητα. Αυτός είναι ο τρόπος της μικροϊστορίας.
Αυτό που συνήθως λείπει από την εικόνα που έχουμε για το ιστορικό παρελθόν είναι η ανθρώπινη μαρτυρία. Η μαρτυρία των ανθρώπων που έζησαν την Ιστορία στο πετσί τους. Η μαρτυρία εκείνων που κατάλαβαν για τα καλά πως Ιστορία δεν είναι κάτι που συμβαίνει άλλοτε κι αλλού, σε άλλους ανθρώπους. Ιστορία είναι ο τρόπος με τον οποίο τα εξωτερικά συμβάντα εμβολίζουν τη ζωή μας. Την αλλάζουν ή τη διαλύουν χωρίς περίσκεψη, αιδώ ή έλεος. Καμιά φορά, για πάντα.Ας ακούσουμε το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του ελληνοϊταλικού πολέμου:
«Αι Ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από τις 5.30 π.μ. σήμερον τα ημέτερα στρατεύματα προκαλύψεως της ελληναλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι Δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».
Μ’ αυτές τις φράσεις, οι Έλληνες του 1940 έμαθαν αίφνης πως ξέσπασε πόλεμος.
Πώς άλλαξε ο πόλεμος του ’40 τη ζωή των ανθρώπων; Πώς έζησαν τον πόλεμο, την κατοχή και την αντίσταση οι Έλληνες;
Ίσως την επόμενη φορά που θα περπατήσουμε στους ίδιους δρόμους, αντιληφθούμε πως η πόλη δεν είναι απλό κέλυφος συμβάντων, ένα σκηνικό. Είναι αυτόπτης μάρτυρας -και κάποιες φορές πρωταγωνιστής- μιας αιματοβαμμένης και σκοτεινής Ιστορίας.
Γιατί, όπως και να το κάνουμε, Ιστορία δεν είναι τα βιβλία. Ιστορία είναι οι άνθρωποι. Και οι άνθρωποι περπατούν, ερωτεύονται, πολεμούν και πεθαίνουν σ’ αυτήν τη χώρα αιώνες τώρα.
Ας ρίξουμε μια ματιά και στις τάξεις της Ιαπωνίας. Τα τμήματα είναι σαραντάρια, η διδασκαλία παραδοσιακή και οι μαθητές στο τέλος της ημέρας καθαρίζουν το σχολείο σχολαστικά και το ετοιμάζουν για την επόμενη μέρα. Αν θέλετε κι άλλες ειδεχθείς λεπτομέρειες, η μέρα τους στο σχολείο ξεκινάει μία ώρα πριν το πρώτο κουδούνι όπου συγκεντρώνονται για να διαβάσουν λογοτεχνία!
Η ταινία του Λοράν Καντέ μας θυμίζει ταινίες για την εκπαίδευση. Οι συνειρμοί μας πηγαίνουν σε ταινίες όπως ο «Κύκλος των χαμένων ποιητών» ή το «Στον κύριό μας με αγάπη». Στην πραγματικότητα το μόνο κοινό που έχει η ταινία “Ανάμεσα στους τοίχους” με τις προηγούμενες ταινίες είναι ότι διαδραματίζεται σε μια σχολική αίθουσα. Η ταινία του Καντέ δεν μιλάει για ιστορίες εμπνευσμένων δασκάλων και πρόθυμων μαθητών.
Η τάξη φαίνεται να συγκεντρώνει σήμερα περισσότερο ενδιαφέρον για αυτούς που είναι απέξω και τη νοσταλγούν παρά για όσους τη ζουν στην καθημερινότητά τους.Βλέπω τους μαθητές να σέρνονται αλλά κι αρκετούς συναδέλφους που βαρυγκομούν και καθυστερούν κατά συρροή και κατ΄εξακολούθηση την είσοδό τους στη σχολική αίθουσα.
Στο video που παραθέτω βλέπουμε μία τεχνική διδασκαλίας που ονομάζεται power teaching – δυναμική διδασκαλία.
Ποια είναι η γνώμη σας; αμερικανιά; εφαρμόσιμη; σε ποιες τάξεις; απευθύνεται άραγε μόνο στο δημοτικό;
Μαθαίνω ότι επιφανείς -οικονομικά- συμπατριώτες μας απειλούν τους γόνους τους, που δεν δείχνουν έφεση για μελέτη ενόψει εξετάσεων, ότι θα τους στείλουν σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Το δημόσιο πανεπιστήμιο ως τιμωρία λοιπόν.
Ισως γιατί στην Ελλάδα οι καλύτεροι φοιτητές χαραμίζονται σε πανεπιστήμια σταύλους τα οποία υποχρεώνονται και να μοιράζονται με αργόσχολους φεστιβαλιστές. Άκουγα χτες στο ραδιόφωνο έναν απόφοιτο του οικονομικού πανεπιστήμιου που περιέγραφε την κατάσταση στο ελληνικό πανεπιστήμιο ως μία μόνιμη κατάσταση προ-φεστιβάλ. Μουσικές, χοροί, κάθε ώρα και ημέρα. Εδώ θυμήθηκα το ανέκδοτο με την κόλαση, όπου ο κολασμένος κάνει μία περιήγηση στις ευρωπαϊκές κολάσεις -έχει γαρ δικαίωμα επιλογής ως ευρωπαίος πολίτης- και στην ελληνική ακούγονται μόνο τσιφτετέλια και νταούλια. Τι γίνεται εδώ; ρωτάει για να πάρει την απάντηση: ε δεν τα ξέρεις; πότε δεν έχουμε μαστίγια, πότε δεν ανάβει η φωτιά… Την ίδια στιγμή στις ΗΠΑ οι καλύτεροι φοιτητές σπουδάζουν στα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου εντελώς δωρεάν.
Το Χάρβαρντ και το Γέηλ στις ΗΠΑ έχουν πλέον καταργήσει πλήρως τα δίδακτρα για τους πιο αδύναμους οικονομικά φοιτητές. Διαβάστε το σχετικό άρθρο του Economist. Οπου αδύναμος οικονομικά ίσον κάποιος του οποίου η οικογένεια βγάζει 60.000 δολάρια ετησίως, ένας ορισμός που καλύπτει ίσως το 90% του ελληνικού πληθυσμού. Συντόμως δε, αν συνεχιστεί η οικονομική μας κατρακύλα,το 99%.
Ο καθηγητής Αγγλικών Γιώργος Γκέκας αναπτύσσει τον προβληματισμό του για το μάθημα των Αγγλικών στο σχολείο: “Η ελληνική οικογένεια δεν έχει πεισθεί ότι αυτό το πρόγραμμα, για το οποίο καταβάλλει σημαντική δαπάνη με τους φόρους της (σε μισθούς εκπαιδευτικών και διανεμόμενα βιβλία) ανταποκρίνεται επιτυχώς στον στόχο που υποτίθεται ότι υπηρετεί.
Έτσι, ένα τεράστιο κονδύλι δαπανάται επιπλέον ετησίως από τους γονείς στα ιδιωτικά σχολεία (ή «κέντρα») ξένων γλωσσών (γνωστά με τον αδόκιμο αλλά σύντομο όρο «φροντιστήρια»), προκειμένου να αποκτηθεί η περιπόθητη γλωσσομάθεια, που δικαιολογημένα θεωρείται προϋπόθεση για τις σπουδές, την επαγγελματική σταδιοδρομία αλλά και την πληρέστερη παρουσία στην κοινωνία.
Η δαπάνη γίνεται από το υστέρημα της μισθωτής οικογένειας, ενώ στα χωριά και τις περιφέρειες όπου δεν υπάρχουν ή υπολείπονται ποιοτικά τα «φροντιστήρια», οι απόφοιτοι της μέσης εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν σοβαρό μειονέκτημα στην ξένη γλώσσα έναντι των συνομηλίκων τους των πόλεων.
Η ανταπόκριση των μαθητών
Μέσα στο δημόσιο σχολείο η αγγλική γλώσσα γίνεται «η ώρα του παιδιού», αφού όσα παιδιά παρακολουθούν «φροντιστήρια» έχουν προχωρήσει πολύ ταχύτερα στις γνώσεις τους σε αυτήν, ενώ όσα όντως εξαρτώνται από την δημόσια εκπαίδευση για την εκμάθησή της, βρίσκονται σε ένα περιβάλλον… ιλαρότητας, όπου δύσκολα μπορούν να παρακολουθήσουν και όπου ο εκπαιδευτικός, για την ευκολία του, ενδεχομένως δεν θα επιμείνει σε αυτούς που δεν ξέρουν αλλά στους άλλους που είναι «καλοί» και που του δίνουν αμέσως τις απαντήσεις που περιμένει…”
Τώρα, από που να αρχίσει κανείς;
Εν αρχή κατά την ταπεινή μου πάντα άποψη είναι να αρχίσει μια σοβαρή συζήτηση για το θέμα αυτό (όπως και για πολλά άλλα ?). Η προσέγγιση του ΥΠΕΠΘ μέχρι τώρα ήταν εντελώς επιδερμική.
Κρατώ επίσης μία επισήμανση του συναδέλφου για το γεγονός ότι οι γονείς ολοένα και πιέζουν την έναρξη της ξένης γλώσσας προς τα κάτω (Α-Β δημοτικού).
“Η διγλωσσία δεν θα πρέπει να είναι επιδίωξη των γονέων για τα παιδιά τους και για τον λόγο ότι ως το 10ο έτος θεμελιώνεται ακόμα η μητρική, που γίνεται κατόπιν η γλώσσα αναφοράς για την ξένη”.
Οι επιμορφούμενοι του Β΄επιπέδου έφτιαξαν και γκρουπ στο Facebook. Κάλιο αργά παρά ποτέ… έχω να σημειώσω.
Οι αποφοιτήσαντες -alumni -πλέον μπορούν να συνδράμουν και να γνωριστούν αρχικά διαδικτυακά και στη συνέχεια θα κανονίσουμε κι ένα live.
Ιδού το μανιφέστο τους:
Σεναριομανείς και λογισμικοφάγοι εκπαιδευτικοί ομαδοσυνεργάζονται και αλληλεπιδρούν εποκοδομιστικά (ναι, είναι η σωστή λέξη κι οποιος έχει αμφιβολία μάλλον χρειάζεται επιμόρφωση).
Προϋποθέσεις συμμετοχής στο γκρουπ:
1) Διαπιστωμένη μανία για επιμόρφωση μέχρι τελικής πτώσης
2) Φανατική παρακολούθηση των μαθημάτων (απουσίες; τι είναι αυτό;)
3) Απέχθεια προς τα διαλείμματα
4) Συστηματική άρνηση αποχώρησης από την αίθουσα με το πέρας του μαθήματος και επιπλέον παρεμπόδιση της αποχώρησης του επιμορφωτή (λογω ανάγκης επίλυσης αποριών)
5) Αντοχή στο ξενύχτι (μπροστά στον υπολογιστή εννοείται)
6) Πίστη στη σοφή λαϊκή ρήση “ένα σενάριο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα”
7) Κόλλημα με τη διατύπωση στόχων
8) Υψηλές βλέψεις: Άντε, και στο Γ΄επίπεδο παιδιά!
Διαβάζω στη Faq μία συνέντευξη του Άγγλου ιστορικού. Κατά τη γνώμη σας, ό, τι πρόκειται να γίνει κάποια στιγμή στο μέλλον έχει γίνει στο παρελθόν; “Όχι δεν πιστεύω στους κύκλους που επαναλαμβάνονται. Πιστεύω πως η ιστορία είναι ένα λεξιλόγιο για να καταλαβαίνουμε που είμαστε και τι επιλογές έχουμε μπροστά μας. Πιστεύω ότι η ιστορία είναι ένα εργαλείο που μας βοηθαει να ξεδιαλύνουμε μυστηριώδεις δυνάμεις. Από την άλλη, οι άνθρωποι δεν συμφωνούν πάνω στο τι έγινε στο παρελθόν και ο ιστορικός ψάχνει για μια αλήθεια η οποία συνεχώς ξεγλιστράει”
Λίγο αργότερα αναφέρεται στα λόγια του Έρικ Χομπσμπομ: “Τα έθνη είναι σαν τους ναρκομανείς και εμείς οι ιστορικοί σαν τους προμηθευτές τους. Θέλουν να φτιαχτούν με το παρελθόν και εμείς τους δίνουμε τη δόση τους”.
Οι schooligans στο site τους ψηφίζουν και οστρακίζουν τα αρχαία…
δεν πιστεύω να νιώθουμε έκπληξη; Είναι ένα μάθημα που παρουσιάζει δυσκολίες και δεν έχει καταφέρει να γίνει ελκυστικό. Χάνουμε την ουσία της αρχαιομάθειας στις υποπεριπτώσεις των πλαγιασμένων υποθετικών λόγων.
Ας ακούσουμε όμως τον καθ’ ύλην αρμόδιο καθηγητή Γιώργη Γιατρομανωλάκη:
Χαρακτηρίσαμε σε προηγούμενο κείμενό μας («Το Βήμα», 10-10-04) τη διδασκαλία των Αρχαίων (γλώσσας και λογοτεχνίας) ως «εθνική πολυτέλεια», απαραίτητη ωστόσο και ζωτικής σημασίας. Μαθαίνουμε Αρχαία όχι γιατί έτσι θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, καλύτεροι πατριώτες ή χριστιανοί. Και προφανώς όχι διότι έτσι μαθαίνουμε καλύτερα τη γλώσσα μας. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει σοβαρά αυτή την ανορθολογική άποψη. Ο Σολωμός, ο Καβάφης και ο Σεφέρης δεν τελειοποίησαν τα ελληνικά τους κάνοντας εγκλιτικές ή χρονικές αντικαταστάσεις! Και υπάρχουν – ευτυχώς – πάμπολλοι Ελληνες που ενώ δεν έμαθαν να κλίνουν το ρήμα οίδα, γράφουν και μιλούν λαμπρά ελληνικά. Αντίθετα υπάρχουν φιλόλογοι παντελώς ανελλήνιστοι. Μαθαίνουμε λοιπόν Αρχαία για τον ίδιο λόγο για τον οποίο διαβάζουμε λογοτεχνία, πηγαίνουμε στο θέατρο ή ακούμε μουσική. Τα Γυμνασιόπαιδα «πρέπει» να αρχίσουν να μαθαίνουν Αρχαία επειδή έτσι θα έχουν την πολυτέλεια να γίνουν μέτοχοι μιας άλλης τάξεως γλωσσικής και λογοτεχνικής γνώσης και εμπειρίας. Πέρα από όλα τα άλλα.
Μια που μιλάμε για τοιχογραφίες της νεολαίας μας, σίγουρα θα τους θυμάστε. Οι Schooligans ενίοτε καταλαμβάνουν το edito της Athens Voice. Ας τους ακούσουμε:
Έφαγα αποβολή επειδή τσακώθηκα με το beep το Μαθηματικό. «Αφουγκραζόμαστε τη φωνή των εφήβων, δήλωσε συγκινημένος ο πρόεδρος της Βουλής, Δημήτρης Σιούφας, με αφορμή την έναρξη εργασιών της Βουλής των Εφήβων». Χτύπησε το κινητό μου την ώρα του μαθήματος ?η Θεοδώρα ήταν? κι αυτός αμέσως μου λέει «πέρνα έξω, τα κινητά απαγορεύονται» «Καλώς ήρθατε στην καρδιά της Δημοκρατίας, είπε ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής». «Όταν χτυπάει το δικό σας κινητό, σας βγάζει κανείς έξω;» του απαντάω. Και μ? έστειλε στο διευθυντή!
«Φουντώνουν οι καταλήψεις σε Γυμνάσια και Λύκεια όλης της χώρας. Πάνω από 100 σχολεία τελούν υπό κατάληψη». Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα! Θυμάσαι το φίλο μου, τον Χρήστο, που πάει σε ιδιωτικό; «Όλο και περισσότεροι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία παρά τα υψηλά δίδακτρα». Τον διώξανε στη μέση της χρονιάς! Ήταν μαθητής του 10, δεν θα ?γραφε καλά στις Πανελλήνιες και θα έριχνε τα ποσοστά επιτυχίας του ιδιωτικού. «Με απώλειες 3,1% έκλεισε σήμερα ο γενικός δείκτης στο Χρηματιστήριο Αθηνών». Οι συμμαθητές του δεν κάνανε τίποτα, κοιτάξανε την πάρτη τους και το βουλώσανε. Κότες! «Επικίνδυνα κοτόπουλα από την Κίνα εντόπισαν οι ελεγκτές του Υπουργείου Υγείας μετά από έφοδο στη Βαρβάκειο αγορά».
Φεύγω τώρα, έχω Αγγλικά. «Πάνω από 600 εκατομμύρια ευρώ δίνουν οι Έλληνες γονείς για να μάθουν τα παιδιά τους ξένες γλώσσες». Δεν βαρέθηκες αυτές τις beep ειδήσεις; Βάλε τουλάχιστον STAR που έχει γέλιο! «Σάλος στα σχολεία με νέο βίντεο-πορνό και πρωταγωνίστρια 16χρονη μαθήτρια ονόματι Θεοδώρα. Στο βίντεο διακρίνεται καθαρά 15χρονος μαθητής να φωνάζει στα αγγλικά YES, YES, YES!»
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Το πρωί στον κοινόχρηστο υπολογιστή του σχολείου μας δύο νέοι άκουγαν τη “δόση” τους. Μόλις τους πλησίασα εξαφανίστηκαν. Mετά τη διάδοση αυτοκτονικών τάσεων ως trend για ανασφαλείς έφηβους, μια εντελώς καινούργια μορφή κινδύνου φαίνεται εν δυνάμει να απειλεί τη γενιά του YouTube και του MP3. Πρόκειται για τα λεγόμενα «ψηφιακά χάπια» (idoser), που μπορούν να ελέγξουν και να τροποποιήσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου μέσα από εκεί που δεν θα το περίμενε κανείς: τις hype μουσικές που κυρίως οι νέοι κατεβάζουν μετά μανίας από τα αγαπημένα τους web sites.
Άρθρα (RSS)