Terra Computerata

Όταν με καλούν σε εκδηλώσεις σχολείων, συνήθως εισέρχομαι λαθραία στο χώρο και αναμιγνύομαι με τους μαθητές. Δεν πιστεύω -άλλωστε- ότι ανήκω στους “επισήμους”. Μου αρέσει να πιάνω τον παλμό τους. Αυτή τη φορά το προχώρησα και αυτοπροσκλήθηκα σε μία γιορτή. Ήταν μία πολύ ζεστή γιορτή – η συνάδελφος πάντα καταφέρνει να συγκινεί τον κόσμο που παρακολουθεί τις παραστάσεις της. Παρατηρούσα τους μαθητές. Σιγά-σιγά ημέρεψαν και παραδόθηκαν στα λόγια του θεατρικού. Κανένας δεν έπαιζε με το κινητό του. Δεν είχαμε το συνηθισμένο μπες-βγες των εκδηλώσεων. Καθηλώθηκαν και άκουγαν. Άκουγαν τις μικρές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων και πως αντιμετώπισαν το κακό που τους βρήκε. Η ιστορία επαναλαμβάνεται σε αέναους κύκλους.
Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης.
τόσες ψυχές
δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.

151 τα βίντεο στο youtube στο λήμμα παρέλαση. Εξαιρετική και η φωτογραφία που διάλεξε η Καθημερινή για το σημερινό της πρωτοσέλιδο. Εχουμε ανάγκη από ανατάσεις σε χαλεπούς καιρούς…Αλλά οι ηγέτες μας άλλα μας είχαν επιφυλάξει.

Το σημερινό σχόλιο του Παντελή Μπουκάλα στην Καθημερινή επισημαίνει: “Λιγότερες φαίνονται οι σημαίες που βρήκαν φέτος θέση στα μπαλκόνια, με την επέτειο. Κανείς δεν μπορεί να πανηγυρίσει μόνο από συνήθεια και λίγους, ελάχιστους, συνεπαίρνουν τα κουρασμένα διαγγέλματα, που επαναλαμβάνουν ένα «πρέπει» το οποίο δεν αφορά πρώτα και κύρια αυτούς τους ίδιους που, από θέση κύρους και ισχύος, το απευθύνουν στους πολίτες. Η περίσταση, με τα ηθικά, πνευματικά, πολιτικά και οικονομικά της γνωρίσματα, όλα τους δυσοίωνα, δεν ευνοεί τους πανηγυρισμούς, δεν προκαλεί την «ψυχική ανάταση» που αναφέρουν τα δελτία ειδήσεων, κουρασμένα κι αυτά και μηχανικά. Και μάλλον πέφτουν στο κενό οι (ανοίκειες έτσι κι αλλιώς) παραγγελίες και σκηνοθετικές οδηγίες μητροπολιτών μέσα στους ναούς, του είδους «εδώ χειροκροτάμε!», όπως του μητροπολίτη Ανθιμου στη Θεσσαλονίκη. Χειροκρότημα κατ? εντολήν δεν νοείται, τουλάχιστον σε καιρούς δημοκρατίας, έστω μιας δημοκρατίας που και μόνη της φθείρεται και στους εξωθεσμικούς ρυθμιστές της δεν αντιστέκεται με το πείσμα που απαιτείται”.

Διαβάστε όλο το άρθρο “Το Παρόν δεν εορτάζει” στην Κ

Με αφορμή τον εορτασμό της 28^ης Οκτωβρίου του 1940, κάθε λογής αυτόκλητοι ρεπόρτερ σπεύδουν να υποβάλουν -με καλά κρυμμένη ειρωνεία- σε μαθητές κάθε ηλικίας το ερώτημα: «τι γιορτάζουμε σήμερα;». Περιμένουν χαιρέκακα τη λάθος απάντηση. Ακολουθεί συνήθως θρήνος και οδυρμός για το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των μαθητών και την αναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.

Υπάρχουν δύο τρόποι, για να προσεγγίσει κανείς την Ιστορία. Ο ένας είναι να αναφερθεί στα μεγάλα γεγονότα, να αναζητήσει αιτίες και αφορμές, να εστιάσει σε μάχες, στρατηγικές, ηγέτες. Να αποτυπώσει την οικονομική πολιτική και τα σημαντικά πολιτιστικά επιτεύγματα. Αυτός είναι ο τρόπος της μακροϊστορίας.

Ο άλλος τρόπος είναι να σκύψει ο ιστορικός στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Να αναζητήσει τον αντίκτυπο των μεγάλων γεγονότων στη βιωμένη καθημερινότητα. Αυτός είναι ο τρόπος της μικροϊστορίας.

Αυτό που συνήθως λείπει από την εικόνα που έχουμε για το ιστορικό παρελθόν είναι η ανθρώπινη μαρτυρία. Η μαρτυρία των ανθρώπων που έζησαν την Ιστορία στο πετσί τους. Η μαρτυρία εκείνων που κατάλαβαν για τα καλά πως Ιστορία δεν είναι κάτι που συμβαίνει άλλοτε κι αλλού, σε άλλους ανθρώπους. Ιστορία είναι ο τρόπος με τον οποίο τα εξωτερικά συμβάντα εμβολίζουν τη ζωή μας. Την αλλάζουν ή τη διαλύουν χωρίς περίσκεψη, αιδώ ή έλεος. Καμιά φορά, για πάντα.Ας ακούσουμε το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του ελληνοϊταλικού πολέμου:

«Αι Ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από τις 5.30 π.μ. σήμερον τα ημέτερα στρατεύματα προκαλύψεως της ελληναλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι Δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

Μ’ αυτές τις φράσεις, οι Έλληνες του 1940 έμαθαν αίφνης πως ξέσπασε πόλεμος.

Πώς άλλαξε ο πόλεμος του ’40 τη ζωή των ανθρώπων; Πώς έζησαν τον πόλεμο, την κατοχή και την αντίσταση οι Έλληνες;

Ίσως την επόμενη φορά που θα περπατήσουμε στους ίδιους δρόμους, αντιληφθούμε πως η πόλη δεν είναι απλό κέλυφος συμβάντων, ένα σκηνικό. Είναι αυτόπτης μάρτυρας -και κάποιες φορές πρωταγωνιστής- μιας αιματοβαμμένης και σκοτεινής Ιστορίας.

Γιατί, όπως και να το κάνουμε, Ιστορία δεν είναι τα βιβλία. Ιστορία είναι οι άνθρωποι. Και οι άνθρωποι περπατούν, ερωτεύονται, πολεμούν και πεθαίνουν σ’ αυτήν τη χώρα αιώνες τώρα.