Εισήγηση της Τ. Γιακουμάτου στο 4ο Πανελλήνιο συνέδριο των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη 8/4/2016
Ο ιστορικός Ιαν Μόρις, που διδάσκει στο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, λέει κάτι χρήσιμο για την περίπτωσή μας. Στο βιβλίο του «Why the West Rule – For Now» (Γιατί η Δύση ηγεμονεύει – προς το παρόν), ο Μόρις παίρνει το λεγόμενο θεώρημα του Χάινλαϊν, που λέει ότι «η πρόοδος γίνεται από τεμπέληδες που ψάχνουν ευκολότερους τρόπους για να κάνουν τα πράγματα», και το επεκτείνει. Υποστηρίζει, συγκεκριμένα, ότι οι δυνάμεις που δρουν ως καταλύτες σε μια κοινωνία και τη σπρώχνουν στην αλλαγή είναι αυτά τα τρία που λέει ο τίτλος: οκνηρία, φόβος, απληστία. Επακριβώς, το θεώρημα του Μόρις λέει ότι «οι αλλαγές προκαλούνται από οκνηρούς, άπληστους, τρομαγμένους ανθρώπους που ψάχνουν πιο εύκολους, πιο κερδοφόρους και πιο ασφαλείς τρόπους για να κάνουν πράγματα».
Ο Jón Torfi Jónasson, ένας Ισλανδός καθηγητής Πανεπιστημίουa μας μιλά στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού συμβουλίου με τίτλο: ‘Professional Image and Ethos of Teachers.’ 24-25/4/2014 για τις εξελίξεις στον τομέα της παιδείας.
Αλιεύτηκε από τη σελίδα στο fb της συναδέλφου Βασούλας Τσιμινάκη, μίας καθηγήτριας Αγγλικών που ξεβράστηκε σε δημοτικό:
Θέλω να πω τον πόνο μου (έναν απ’ όλους).
Την προηγούμενη βδομάδα, ημέρα Τρίτη και ώρα δεκάτη πρωινή, έμαθα απ’ το διευθυντή ενός εκ των σχολείων που με χαίρονται, πως πρέπει να μάθω στα παιδιά της πρώτης δημοτικού “κανένα εύκολο τραγουδάκι, εκεί πέρα” για να διασκεδάσουμε τις μαμάδες στη γιορτή της μητέρας, που έρχεται οσονούπω.
Κεραμίδα να μου ερχόταν στο κεφάλι θα πονούσε λιγότερο.
Δεδομένου ότι η πρωτομαγιάτικη συνήθεια μου αφαιρούσε την Πέμπτη, μου μέναν 2 μόνο μέρες για το εύκολο τραγουδάκι, σύμφωνα με τους γρήγορους υπολογισμούς μου (δόξα και τιμή στον Γκούτζη, το μαθηματικό μου !), για να μάθουμε πολύ καλά ένα εύκολο αγγλικό τραγούδι με τα πρωτάκια.
(Χρόνος λογικός , για κάποιον που δεν έχει δουλέψει με πρώτη τάξη)
Οι αποκαλύψεις συνεχίστηκαν και πριν προλάβω να συνέλθω έμαθα πως, ήδη, το άλλο τμήμα, που είχε “την κανονική αγγλικού” του σχολείου (η οποία, ξαφνικά, πήρε στα μάτια μου τη μορφή της Μπουμπουλίνας), ξεκίνησε πριν το Πάσχα αυτό το μεγαλεπήβολο εγχείρημα και “είναι σε καλό δρόμο”, αντίθετα από μένα που πήρα τον κακό δρόμο, ως φαίνεται.
Ξαφνικά ένιωσα σαν παοκάκι που μόλις έφαγε 4 γκολάκια και δεν πρόλαβε να βάλει ούτε μισό.
Σημειωτέον : αυτά τα γκολάκια, σα να μπήκαν όλα μαζί με ένα σουτ, πώς είναι το αντίστοιχο τρίποντο στο μπάσκετ, δηλαδή, χωρίς περιθώριο αντίδρασης κι ανατροπής του αποτελέσματος.
Λοιπόν, παιδιά, ό,τι ένιωσαν οι μεγάλοι εξερευνητές (όπως διάβαζα κάποτε και θαύμαζα), όταν βρέθηκαν ανάμεσα σε ιθαγενείς με περίεργες διαθέσεις, το ίδιο ακριβώς ένιωσα κι εγώ, όταν φέτος πρωτοβρέθηκα στην άγνωστη φυλή των πρωτακίων κι αναρωτιόμουν πώς θα τους φέρω βόλτα τώρα αυτούς, δίχως χάντρες και καθρεφτάκια… (και το ίδιο με θαυμάζω και κάθε φορά που βγαίνω από την πρώτη τάξη.)
Αφού τελείωσαν τα τελετουργικά (αγκαλιές και φιλιά, διαδοχικές επισκέψεις στην τουαλέτα – ο περίφημος ιός του ομαδικού κατουρήματος, που μεταδίδεται με το κλείσιμο της πόρτας και την έναρξη του μαθήματος-, “κατάσβεση” θερμών επεισοδίων ”κυρία, ο Κώστας με έφτυσε” – ”ναι; αυτός άρχισε!”, δέσιμο κορδονιών, ξύσιμο μολυβιών – άλλος ιός μεταδοτικός κι επικίνδυνος – και είδα πόσο λίγος χρόνος μας έχει μείνει, για να πούμε και κανένα αγγλικό απ’ αυτά που έχουμε μάθει, τους καλόπιασα για το “κανένα εύκολο τραγούδι εκεί πέρα” .
Δε θα ‘θέλαν να πούμε κι ένα ωραίο τραγουδάκι στη γιορτούλα;
Κι εκεί που είχαμε μια ωραία ησυχία, άρχισε να κλαίει η Βιολέτα – πάντα κλαίει όταν μαθαίνουμε κάτι καινούριο -, άρχισε να φωνάζει ο Κωνσταντίνος πως δε θέλει να τραγουδήσει, ο άλλος Κωνσταντίνος να μας λέει τι δώρα του έφερε ο νονός του (!!!!!!!!!), η Μαρία μας απειλούσε “να παίξει μόνο αυτή κιθάρα, όμως” και γενικά, επικράτησε ατμόσφαιρα Βουλής .
Είδα κι έπαθα να τους ηρεμήσω …
“Να ζωγραφίσουμε τις μαμάδες μας;- κι εσύ, κυρία;-βέεεβαια κι εγώ ! ”.. ”αυτό το kiss, που τρώτε μερικές φορές, σημαίνει φιλί στα αγγλικά” …”κυρίααα! θα λιποθυμήσω. τρώω φιλιά ;;;”
Μετά, κάναμε τον κύκλο της αγάπης κι αγκαλιαστήκαμε κι ήμουν έτοιμη -στα λίγα λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα-, να τους μάθω το απλούστερο τραγουδάκι που σκέφτηκε ποτέ άνθρωπος, πάνω στο μοτίβο του “φεγγαράκι μου λαμπρό”, όταν ακούστηκε η σπαραχτική φωνή της Χριστίνας: “Κυρίααααα!!! .. μου μουτζουρώσαν τη μαμά μουουου !!!!”
Αμέσως σχηματίστηκε μια ομάδα αυτεπάγγελτων τιμωρών -ο- Βαγγέλης- το- έκανε- είχε- μουτζουρώσει- και- τη -ζωγραφιά -μου, ενώ ο Βαγγέλης φώναζε πως όχι, δεν το έκανε αυτός κι ενώ εγώ τους εξηγούσα πως δεν κατηγορούμε κανέναν, αν δεν τον δούμε με τα μάτια μας και η Χριστίνα θρηνούσε την καλύτερη ζωγραφιά της ζωής της.
Μετά, είδα πως μου μείναν 2 μόλις λεπτά ζωής στην πρώτη τάξη.
Τότε, ο Ισσι με κοίταξε καρφωτά στα μάτια και είπε “κυρία, όποιος το έκανε αυτό, είναι … “, “όποιος το έκανε, είναι ..”.
Εγώ, πάλι, ένιωσα σαν τη δασκάλα στα ανέκδοτα του Τοτού, γιατί ο Ισσι λέει συνέχεια τη λέξη που αρχίζει από μ… αν και μου υποσχέθηκε να την αντικαταστήσει με τη λέξη που αρχίζει από βλ.. “είναι και μεγάλος βλάκας !!!” και μου έκανε το σήμα με τον αντίχειρα ( ακριβώς όπως του κάνω , κάθε φορά που δε λέει μ …), μ’ ένα χαμόγελο ανείπωτης ευτυχίας .
Τότε, εγώ, που τα ‘χα πάρει κανονικά, ξέχασα όλα τα παιδαγωγικά και τα θεωρητικά και τα ψυχολογικά. Τον κοίταξα καρφωτά στα μάτια και είπα “με περικεφαλαία !”
Το τι επακολούθησε δεν περιγράφεται.
Όλοι ‘θέλαν να μάθουν τι σημαίνει περικεφαλαία.
Πάντως, τώρα που θα με απολύσουν, μια και θα αξιολογηθώ αρνητικά, που αποκλείεται ποτέ να μάθω στα πρωτάκια ένα τραγούδι “για τη μαμά -εκεί πέρα”, λέω να κάνω κάτι καλό για τους εναπομείναντες συναδέλφους.
Θα ‘χω που θα ‘χω τόσο χρόνο στη διάθεσή μου! .. να βγάλω καμιά πατέντα για τα έξυπνα κορδόνια, που θα δένονται μόνα τους .. να τους γλιτώσω από μια επιπλέον έγνοια.
Σε ένα σεμινάριο για την καινοτομία μας είχαν βάλει αυτήν την άσκηση: να προσπαθήσουμε να συμπυκνώσουμε τρεις προτάσεις μας προς τον υπουργό για την άμεση βελτίωση της παιδείας μας (το λεγόμενο elevator pitch). Και προετοιμάστηκα πολλές φορές για αυτό το ενδεχόμενο. Και μία μέρα μου έτυχε… γιατί κάθε μέρα έπαιρνα το ίδιο ασανσέρ που πήγαινε στο συγκεκριμένο όροφο στη Μητροπόλεως. Βλέπω μία αναστάτωση με τους άνδρες της ασφάλειας να τρέχουν δεξιά-αριστερά, και οι οποίοι ευγενικά μεν αλλά με τρόπο που δεν σήκωνε αντίρρηση με έβγαλαν από το ασανσέρ για να ανέβει μόνη της η (τότε) υπουργός.
Οπότε η άσκηση πήγε στράφι… γιατί εμείς εδώ στην Ελλάδα, απλά δεν μπαίνουμε στο ίδιο ασανσέρ με τους υπαλλήλους…
Τι θα της έλεγα όμως; στο 1 λεπτό που διαρκεί η διαδρομή;
1) Πρέπει να επιστρέψει η χαρά στα σχολεία. Τα έχουμε τσακίσει τα παιδάκια μας με το αδυσώπητο κυνήγι της ύλης. Τα βλέπω να τρέχουν από σχολείο σε φροντιστήρια, να στριμώχνουν δραστηριότητες στο πρόγραμμά τους. Τόση εντατικοποίηση; για να φύγεις μετανάστης στη Γερμανία; Πρέπει να κρατήσουμε τα παιδιά μας στην Ελλάδα. Θέλει όμως ελεύθερο χρόνο για να μπορείς να είσαι δημιουργικός… Χρειάζονται ανανέωση και κυρίως ελάφρυνση τα προγράμματα σπουδών.
2) Αν θέλουμε ανάπτυξη χρειάζεται να επενδύσουμε στη νέα γενιά. Όχι με προγράμματα πυροτεχνήματα που εκπνέουν πριν στεγνώσει το μελάνι της εφημερίδας που τα προβάλει μαζί με το όνομα του υπουργού. Πρέπει να πέσει χρήμα στην εκπαίδευση με σοβαρό και μακρόπνοο σχεδιασμό όμως. Να συμφωνήσουμε σε ένα δεκαετές πρόγραμμα αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.
3) Το σύστημα διοίκησης του υπουργείου Παιδείας είναι υπερβολικά συγκεντρωτικό. Δεν γίνεται να αποφασίζει για την εκλογή η μη ενός καθηγητή Πανεπιστημίου. Πρέπει να ελέγχει τα δικαιολογητικά του για τη νομιμότητα της πράξης αλλά δεν χρειάζεται να επεμβαίνει με κομματικά κριτήρια. Εξυπακούεται ότι (όλα- όταν λέμε όλα, εννοούμε όλα) τα κόμματα θα κρατηθούν εκτός της διαδικασίας εκλογής καθηγητή.
Η Ρίτα Πίρσον, δασκάλα επί 40 χρόνια, άκουσε κάποτε μια συνάδελφο να λέει: «Δεν με πληρώνουν για να συμπαθώ τα παιδιά». Η απάντησή της ήταν πως «τα παιδιά δεν μαθαίνουν από ανθρώπους που δεν συμπαθούν.» Μια έντονη παρακίνηση προς τους δασκάλους να πιστέψουν στους μαθητές τους και να επικοινωνήσουν μαζί τους σε ένα αληθινό, ανθρώπινο και προσωπικό επίπεδο.Η ανθρώπινη επαφή στη διδασκαλία είναι κάτι που σπάνια συζητείται και ακόμα πιο σπάνια μπαίνει σε εφαρμογή. Και όμως, είναι ένα σπουδαίο εργαλείο που καλλιεργεί τόσο την ενσυναίσθηση όσο και τη διαδικασία της μάθησης. Η Πίρσον με την ομιλία της στα TED παρακινεί τους δασκάλους να επικοινωνήσουν με τα παιδιά αληθινά σε ανθρώπινο και προσωπικό επίπεδο, να νιώσουν την αξία και τη σημασία της ανθρώπινης επαφής και να τη βάλουν σε εφαρμογή.
Ένα πολύ καλό βίντεο από την RoyalSociety of Arts και τον Κέβιν Ρόμπινσον, που εκθέτει το πρόβλημα της σύγχρονης εκπαίδευσης πιάνοντάς το από τη ρίζα του.
Οι βασικές γραμμές του.
1. Οι αλλεπάλληλες «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις», που λαβαίνουν πλέον χώρα παντού στον κόσμο, αγνοούν το γεγονός ότι το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα έχει στηθεί στη βάση των νοησιαρχικών αντιλήψεων του Διαφωτισμού για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της βιομηχανικής κοινωνίας.
2. Αυτό το σύστημα, που οργανώνει το σχολείο κατά το πρότυπο του εργοστασίου και αποβλέπει στην εξατομίκευση και τον κομφορμισμό, ταξινομεί τα παιδιά σε αυτά που «πιάνουν τα γράμματα» (από τα οποία επανδρώνει τα ανώτερα στρώματα) και σε αυτά που «δεν πιάνουν τα γράμματα» (από τα οποία επανδρώνει τις τάξεις των απλών εργατών και εργαζόμενων) έχοντας για κριτήριο την ικανότητα για επαγωγική σκέψη και για αποστήθιση των Κλασικών.
3. Έτσι, εκατομμύρια παιδιά, που έχουν ένα σωρό άλλα ταλέντα αλλά όχι αυτό που ανταποκρίνεται στο παραπάνω «ακαδημαϊκό κριτήριο», καταλήγουν στα σκουπίδια −απ’ όπου και η σύγχρονη «επιδημία» των «μαθησιακών δυσκολιών», και ειδικότερα της «διαταραχής συγκέντρωσης» και της «υπερκινητικότητας», τις οποίες ελαφρά τη καρδία αντιμετωπίζουν ποτίζοντας τα παιδιά με φάρμακα, που τα κάνουν ζόμπι ενώ μερικά από τα οποία είναι και επικίνδυνα.
4. Είναι παλαβό, τη στιγμή που γεμίζουμε τον κόσμο των παιδιών με τηλεοράσεις, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ipads, iphones, διαφημίσεις, έναν ασταμάτητο καταρράκτη που τους αποσπά διαρκώς την προσοχή, να τα κατηγορούμε ότι «δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν» σε μια σχολική διδασκαλία, η οποία όπως είδαμε στηρίζεται σε ένα στενόμυαλο κριτήριο και επιπλέον έχει καταντήσει αφόρητα βαρετή.
5. Στο καθαρά εκπαιδευτικό πεδίο, πρώτο θύμα αυτής της νοοτροπίας είναι η Τέχνη, η οποία δεν εδράζεται σε μια διανοητική-εγκεφαλική απλώς προσέγγιση στα πράγματα αλλά, επιπλέον, σε μια προσέγγιση αισθητηριακή, συγκινησιακή και αισθητική, δηλαδή πληρέστερη, δημιουργική και ζωντανή.
6. Απέναντι σε αυτό το σύστημα λοιπόν, πρέπει να υπάρξει «αλλαγή παραδείγματος» και προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει η ανάδειξη ενός ουσιώδους στοιχείου της δημιουργικότητας, που διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι και είναι η αποκλίνουσα σκέψη, δηλαδή η ικανότητα να σκεφτεί κανείς πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις και απαντήσεις για την επίλυση ενός προβλήματος.
7. Πρόκειται για μια ικανότητα που διαθέτουν τα παιδιά, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας διαθέτουν αποκλίνουσα σκέψη σε ποσοστό 98%, το οποίο πέφτει στο 30% για τα ίδια παιδιά στο τέλος του Δημοτικού σχολείου, και ακόμα περισσότερο στο 12% στις ηλικίες 11-15 χρονών −πράγμα που ασφαλώς σχετίζεται με το κοινό σε όλα αυτά τα παιδιά γεγονός, ότι αλέστηκαν στο μύλο του σημερινού εκπαιδευτικού συστήματος.
Νικήτρια του Fellowship Αward στα φετινά BAFTA, η Ελεν Μίρεν παρέλαβε το βραβείο της από τον Πρίγκιπα Γουίλιαμ, μίλησε για τους δασκάλους που καθορίζουν την πορεία των ανθρώπων, για τη φιλόλογό της που της αποκάλυψε τη μαγεία της λογοτεχνίας και απήγγειλε Σαίξπηρ… μεγαλοπρεπώς.
Τα βιντεάκια του Ted-ed είναι μία πηγή για τη δημιουργία δραστηριοτήτων στα πλαίσια της αντίστροφης μεθόδου διδασκαλίας (flip teaching). Θα δείτε δίπλα στα βίντεο την ένδειξη π.χ. 10 flips.
To νέο μοντέλο διδασκαλίας, η αντίστροφη μέθοδος, αντιστρέφει την παραδοσιακή προσέγγιση με την παράδοση στο σχολείο ακολουθούμενη από τις κατ΄οίκον εργασίες. Σύμφωνα με την αντίστροφη μέθοδο, η μάθηση λαμβάνει χώρα εκτός τάξης, στο σπίτι, ενώ οι εργασίες και οι ασκήσεις γίνονται στην τάξη, με τη βοήθεια του δασκάλου. Πρόκειται δηλαδή για μια τάση στη διδασκαλία και τη διαχείριση της τάξης, που έχει υιοθετηθεί από χιλιάδες εκπαιδευτικούς ανά τον κόσμο για μια ποικιλία θεμάτων.
Η φιλοσοφία πίσω από αυτή τη διαδικασία είναι ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να περνούν χρόνο με τους μαθητές που χρειάζονται τη βοήθειά τους στην τάξη – και οι μαθητές μπορούν να συνεργάζονται για την επίλυση των προβλημάτων – αντί να κάθονται μόνοι τους στο σπίτι προσπαθώντας να κάνουν τις εργασίες τους, τις οποίες μπορεί να μην κατανοούν ή να μην έχουν κάποιον να τους βοηθήσει.
Η 12ετής θητεία μου στην επιμόρφωση μου έχει χαρίσει αρκετές εμπειρίες αναφορικά με το κοινό που παρεπιδημεί στις παρουσιάσεις. Σήμερα λέω να αναφερθώ στο είδος που αυτοπροσδιορίζεται ως “προοδευτικό”. Σε μία παρουσίαση που έκανα πρόσφατα για τον κυβερνο εκφοβισμό, όταν έφθασε η ώρα των ερωτήσεων, η συνάδελφος επικαλέστηκε μία ανώνυμη(;) έρευνα που έγινε στην Πορτογαλία, η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η επαφή με τις ΤΠΕ βλάπτει σοβαρά την υγεία των παιδιών του δημοτικού. Σε αυτήν έχω να αντιτάξω δεκάδες έρευνες που υποστηρίζουν ότι η πιο δυναμική ομάδα χρηστών είναι 3-5 ετών. Γιατί στην έρευνα παίζει ρόλο τι ρωτάς και πως το ρωτάς.
Η προοδευτική μερίδα των συναδέλφων μου -όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω- τοποθετείται επίσης εναντίον των πολιτιστικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων γιατί “είναι ο δούρειος ίππος της επέκτασης ωραρίου και συλλήβδην των επιταγών της Ε.Ε”. Seriously συνάδελφοι;
Αλήθεια υπάρχουν λοιπόν κάποιοι που θεωρούν εαυτούς “προοδευτικούς” και καταναλώνουν ενέργεια να διδάσκουν μία σειρά από μαθήματα, που έχουν εισαχθεί στο αναλυτικό για να καλύψουν συντεχνιακές διεκδικήσεις διορισμών, αντί να στρώσουν ένα πρότζεκτ και να δουλέψουν ουσιαστικά, όπως εκείνοι θέλουν με τους μαθητές τους;
Το Hive Learning Network ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη από το Ιδρυμα Mozilla. Τέτοια δίκτυα λειτουργούν επιτυχώς και στο Σικάγο, ενώ έχουν ήδη τεθεί οι βάσεις για δημιουργία δικτύων σε Λονδίνο, Βαρκελώνη, Βερολίνο, Σαν Φρανσίσκο, Τορόντο και Τόκιο. Απαρτίζεται από φορείς, όπως το Museum of Modern Art (ΜοΜΑ), το Museum of the Moving Image, το Cooper-Hewitt National Design Museum, το American Museum of Natural History, το Tribeca Film Institute, αλλά και μικρότερες ομάδες που παρέχουν εξωσχολικά προγράμματα άτυπης μάθησης. Το Hive Athens (www.hiveathens.org) χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», αποτελεί δράση του Future Library, υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Mozilla και βασικός του στόχος είναι να δημιουργήσει αντίστοιχο δίκτυο στην Αθήνα και να βοηθήσει τα μέλη του να αναπτύξουν βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα με δημιουργική χρήση ψηφιακών μέσων.
Φορείς ελπίδας
Γιατί όμως το Hive, έπειτα από τόσες εντυπωσιακές μεγαλουπόλεις, να έρθει τώρα στην Αθήνα, σε μια εποχή δύσκολη για τους μεγάλους, αλλά κυρίως για τους μικρότερους σε ηλικία πολίτες της; Σύμφωνα με τους διοργανωτές του Hive, Θεμιστοκλή Γκιών και Ελένια Σαλούτση, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αγκαλιάσουμε την έμπνευση για μάθηση και να βοηθήσουμε τους νέους να αναπτύξουν τις ικανότητές τους.
Το ερώτημα είναι αν η άτυπη βιωματική μάθηση, πέρα από δημιουργική και συναρπαστική, αποτελεί απάντηση στις πραγματικές ανάγκες των νέων. Ο Θ. Γκιώνης απαντά πως «η κατεύθυνση στην οποία ωθούμε εδώ και χρόνια τους νέους με τα εξαντλητικά αναλυτικά προγράμματα στην τυπική εκπαίδευση δεν ικανοποιεί πλέον ούτε την παλαιότερη υπόσχεση για “εγγυημένη” κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών τους. Το συνηθισμένο μοτίβο είναι φροντιστήρια, διάβασμα, αποστήθιση, εξετάσεις και πάλι από την αρχή και όταν οι νέοι πηγαίνουν στην πρώτη συνέντευξη για δουλειά, μαθαίνουν με έκπληξη ότι χρειάζεται να συνεργάζονται, να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να ηγούνται, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να διαχειρίζονται την αβεβαιότητα, το χρόνο τους ή ένα έργο»…
«Επιπλέον», επισημαίνει, «οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι τόσο γρήγορες, που τα δύο τρίτα των επαγγελμάτων που θα κληθούν να εξασκήσουν οι σημερινοί νέοι δεν έχουν ακόμη εφευρεθεί. Αυτό που χρειάζεται είναι -μέσα από τις σπουδές- να μάθουν πώς να… μαθαίνουν, να χτίζουν την προσωπική τους “εργαλειοθήκη” δεξιοτήτων.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Να βοηθήσουμε γονείς και νέους να δουν με λίγο πιο κριτική σκέψη τις προτεραιότητες της εκπαίδευσής τους».
Το ζήτημα της βίας και του εκφοβισμού αποτελεί ένα ανησυχητικά εντεινόμενο φαινόμενο που αργά αλλά σταθερά αλλοιώνει τη φυσιογνωμία του σύγχρονου σχολείου. Κι αυτό γιατί η παρατεταμένη κοινωνική και οικονομική κρίση έχουν ήδη διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και ευδοκίμησης παρόμοιων φαινομένων.
Πέρα από τις πολλές εννοιολογικές προσεγγίσεις, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε ορισμένα βασικά σημεία, τα οποία μας δίνουν μια σαφή εικόνα τού τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στο φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Πρόκειται για καταστάσεις οι οποίες εκδηλώνονται μεταξύ των μαθητών σε λεκτικό, σωματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι πιο συνηθισμένες είναι οι φραστικές επιθέσεις, οι απειλές και οι προσβολές, οι χειρονομίες, οι εκβιασμοί, οι ξυλοδαρμοί, οι κλοπές και οι καταστροφές προσωπικών αντικειμένων, ο αποκλεισμός και η απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο και τις παρέες, πράξεις «θυματοποίησης» των μαθητών, που μπορούν να φτάσουν μέχρι και τη σεξουαλική παρενόχληση ή την κακοποίηση, αλλά και τον εκφοβισμό ή την παρενόχληση μέσω Διαδικτύου.
Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα δείχνουν ότι 1 στους 4 μαθητές έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ώς τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο (ΕΨΥΠΕ, ΑΠΘ). Τα αγόρια κατά κανόνα εμπλέκονται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε περιστατικά σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια σε μεγαλύτερα ποσοστά λεκτικής βίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά κρουσμάτων εμφανίζονται στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο, ενώ κυριαρχεί ένα γενικό κλίμα αποσιώπησης και ανοχής στο φαινόμενο, αφού μόνο οι περίπου μισοί μαθητές αναφέρουν τα συμβάντα βίας σε φίλους, εκπαιδευτικούς ή συγγενείς.
Σε άλλη ευρωπαϊκή έρευνα σε έξι χώρες, με συντονιστή το «Χαμόγελο του Παιδιού»: 31,98% των ερωτηθέντων μαθητών στην Ελλάδα απάντησαν ότι έχουν πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, 46% των μαθητών έχουν χτυπήσει άλλα παιδιά, 30% των μαθητών έχουν εκφοβίσει άλλα παιδιά, ενώ 36,78 % των μαθητών έχουν ζητήσει βοήθεια από φίλους για να αντιμετωπίσουν παρόμοια περιστατικά.
Επιχειρώντας μια σύντομη ερμηνευτική προσέγγιση, τα φαινόμενα βίας και εκφοβισμού στο ελληνικό σχολείο εντείνονται σταδιακά λόγω των κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Φαινόμενα όπως η αύξηση του βαθμού της πολυπολιτισμικότητας στις σχολικές τάξεις, οι αλλαγές στη μορφή, τη σύνθεση, τη δομή και τον τρόπο ζωής της ελληνικής οικογένειας, η διεύρυνση των κοινωνικών συγκρούσεων και των οικονομικών ανισοτήτων, η ένταση των φαινομένων φτώχειας, ανεργίας και κοινωνικού αποκλεισμού, συγκροτούν ένα ιδιαίτερα δυσμενές περιβάλλον, το οποίο συμβάλλει στην κοινωνική αλλοτρίωση, ευνοώντας την ευδοκίμηση φαινομένων βίας και διαφόρων μορφών εκφοβισμού.
Η πιο «καυτή» νέα τάση στην μεταποίηση ακούει στο όνομα «τρισδιάστατη εκτύπωση» ή «3D printing» αγγλιστί και έχει να κάνει με μια επαναστατική τεχνολογία που βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή και απειλεί ως το τέλος της δεκαετίας να φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια οικονομία.
Πρόκειται για μια μέθοδο παραγωγής που ξεφεύγει από τα παραδοσιακά δεδομένα, που θέλουν την παραγωγή ενός προϊόντος (από το σχεδιασμό ως τη συναρμολόγηση) μια σύνθετη, πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία που προϋποθέτει την εμπλοκή (συχνότατα) πολλών, μεγάλων κι ακριβών μηχανημάτων.
Τι ακριβώς είναι το «3D printing»; Η παραγωγή προϊόντων μέσω συσκευών «τρισδιάστατης εκτύπωσης». Αυτές οι συσκευές λειτουργούν όπως ένας παραδοσιακός εκτυπωτής, μόνο που αντί να τυπώνουν μελάνι πάνω σε χαρτί, δημιουργούν ένα προϊόν «τυπώνοντας» το ένα πάνω στο άλλο στρώματα ειδικών υλικών (διαφόρων πολυμερών και μετάλλων), με βάση ένα σχέδιο που έχει αποσταλεί στη συσκευή από έναν υπολογιστή.
Με άλλα λόγια, σχεδιάζω στον υπολογιστή μου ένα προϊόν, αποστέλλω το μοντέλο που έχω σχεδιάσει στον «τρισδιάστατο εκτυπωτή» και μέσα σε λίγες ώρες έχω έτοιμο το νέο μου προϊόν!
Όπως, δηλαδή, το διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία έδωσαν τη δυνατότητα σε κάθε άτομο να στήσει τη δική του επιχείρηση ή να προωθήσει τη δουλειά του στον κυβερνοχώρο, φέρνοντας μια επανάσταση στον τομέα των υπηρεσιών, ανάλογα «σαρωτική» επανάσταση αναμένεται να φέρει και το «3D printing» στη μεταποίηση, επιτρέποντας στον καθένα να στήσει το δικό του προσωπικό …εργοστάσιο. Σύντομα, οι όροι βιομηχανία και βιοτεχνία θα έχουν λάβει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα…
Χάρη στο μεράκι κάποιων συναδέλφων οραματιστών ο τρισδιάστατος εκτυπωτής είναι διαθέσιμος στο ΙΕΚ Αγ. Δημητρίου και οι σπουδαστές του έχουν αρχίσει να πειραματίζονται μαζί του. Από εκεί και η φωτό, όπου διακρίνεται και μία δημιουργία των σπουδαστών!
Διαβάζω ανελλιπώς τη στήλη του Τσαγκαρουσιάνου, τον παρακολουθώ από παλιά, κάπου έχω φυλαγμένα και τεύχη από το περιοδικό του το 01. Αυτή τη φορά στο άρθρο του με άγγιξε, καθώς ζούμε παρόμοιες καταστάσεις.
Τα ιστολόγια -ως καλώς γνωρίζετε- συγγενεύουν με τα ημερολόγια. Απλά εδώ αποσυνδέεσαι από την παραδοσιακή μυχιότητα των ημερολογίων και ανοίγεσαι στο διαδικτυακό σύμπαν. Γράφει λοιπόν ο Τσαγκαρ:
κανείς δεν είχε τολμήσει να μαγαρίσει τα πολύ προσωπικά θέματά μου. Να κάνει πλάκα π.χ. με τη νεκρή μου φίλη ή τον πατέρα μου και ούτω καθεξής.
Φέτος έγινε κι αυτό: Κάποια διέδιδε ότι έχει συνεργαστεί με τον πατέρα μου (έχει πεθάνει 12 χρόνια). Ας δεχθούμε στην καλύτερη περίπτωση ότι εννοούσε κάποιον συνονόματο. Αλλά γιατί πάλι να υποστηρίξει κάτι τέτοιο; Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Ευτυχώς τις νεκρές φίλες μου τις άφησαν ήσυχες. Συνεχίζει ο Τσαγκάρ:
Μέχρι που ήρθαν τα τρολ* του ίντερνετ. Εκεί, κάθε ταμπού έπεσε, κάθε μυστικό βεβηλώθηκε, κάθε ομολογία χρησιμοποιήθηκε σαν πριόνι σχιζοφρενούς. Κρυμμένα στο πιο βαθύ σκοτάδι, και μην ξέροντας αν αυτό που γράφουν διαβάζεται σε αυτό τον κόσμο ή σε ένα τεχνικολόρ παράλληλο σύμπαν, τεταραγμένα και νωθρά, τα τρολ δεν άφησαν λίθον επί λίθου στην εκκλησία που οικοδομήσαμε. Και δεν βαριέσαι. Είμαι υπέρ των μεγάλων καταστροφών (τις μικρές βαριέμαι), γιατί πιστεύω ότι εξαναγκάζουν την άνοιξη να έρθει γρηγορότερα. Αλλά μου στέρησαν κάτι που είναι το τικ της ύπαρξής μου: την εξομολόγηση. Έπαψα να μιλώ για όσα πραγματικά θέλω, γιατί ξέρω ότι μόλις ανέβουν στο ίντερνετ, κάποιο θρασίμι, κάποιο επώνυμο ή ανώνυμο τρολ (μερικοί κάνουν καριέρα έτσι), θα στρεψοδικήσει, θα τα συστρέψει στο σιχαμένο του κουμάντο και τελικά θα τα κάνει να διαβάζονται ανάποδα – 666. Και είμαι πια μεγάλος άνθρωπος – δεν θέλω να γεράσω αποδεικνύοντας ότι δεν είμαι σατανική ορτανσία. Στόχος μου είναι η γαλήνη της ψυχής μου – ξουτ βρομότρολα!
Αχ συνάδελφοι, ανάδελφοι, πλάστες παιδικών ψυχών. Ξουτ! και ξανά Ξουτ!
*Ας το εξηγήσουμε αυτό για όσους δεν γνωρίζουν τη διαδικτυακή ορολογία. Το τρολ προέρχεται από τη σκανδιναβική μυθολογία, αλλά η σημασία του στα social media είναι η εξής: Τρολ λέμε τους χρήστες που εσκεμμένα παρενοχλούν, χλευάζουν, χυδαιολογούν, επιτίθενται, υβρίζουν, με μόνο στόχο να εξαγριώσουν και να προκαλέσουν ακραίες συμπεριφορές στους συνομιλητές τους. Δεν πιστεύουν απαραίτητα αυτά που λένε. Γράφουν μόνο και μόνο για να προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις. Στην αργκό του Διαδικτύου «τρολιά» είναι η πράξη του τρολ. Εναλλακτικά, το τρολ αποκαλείται και «καλικάντζαρος»
Όπως σας είχα εκμυστηρευθεί σε παλιότερη ανάρτηση η νέα μου θέση έχει πολλά να με διδάξει. Στο παρελθόν κορόιδευα τη φίλη μου την Κ. η οποία απαντά το υπηρεσιακό της τηλέφωνο με ένα σκαιό τρόπο. Εκφωνεί ένα “λέγετε” που κάπως παραπέμπει σε άλλα πιο χακί περιβάλλοντα. Νομίζω ότι είμαι κοντά στο να υιοθετήσω τους τρόπους της. Γιατί πως να απαντάς μειλίχια, όταν με το που σηκώνεις το τηλέφωνο μία κυρία σε αποκαλεί φασίστρια; Αυτή η γλυκιά προσφώνηση ακολουθήθηκε από τη συμβουλή να πάω να μείνω στον Άγιο Παντελεήμονα. Κι εγώ τη ρώτησα: “μα φασίστρια στον Άγιο Παντελεήμονα, δεν είναι λίγο επικίνδυνο;”.
Μετά ήρθε και η ονομαστική καταγγελία της ΕΛΜΕ, η οποία ειρήσθω εν παρόδω, ουδέποτε επιβεβαίωσε τα καταγγελλόμενα. Δεν μπήκε καν στον κόπο να ακούσει την άλλη πλευρά. Με τη γνωστή ξύλινη γλώσσα μας ζήτησε να εγκρίνουμε όλα τα πολιτιστικά προγράμματα που έχουν υποβληθεί. Ακόμα και τα γονατογραφήματα, γιατί οι συνάδελφοι δίνουν εθελοντικά το χρόνο τους.
Άλλος πάλι “συνάδελφος” σε επόμενο χαριτωμένο τηλεφώνημα μου είπε επί λέξει: “Οτι και να κάνετε εγώ ταξίδι στην Ιταλία, θα πάω”. Και κάπου εκεί επιβεβαιώνομαι ότι τελικά “εδώ είναι το ταξίδι”.
Διαβάζω όμως ότι “Από κοινοτικούς πόρους εξασφαλίσαμε περίπου 60 εκατομμύρια ευρώ και από το τέλος Φεβρουαρίου διακόσιοι πενήντα χιλιάδες μαθητές δημοτικών σχολείων σε όλη την επικράτεια θα έχουν τη δυνατότητα της διάθεσης ενός φρούτου, ενός γάλακτος, ενός τοστ, καθημερινά”. Πώς από το επιδοτούμενο τοστάκι στα Δημοτικά περνάμε στα Γυμνάσια και Λύκεια σε πολυήμερες εκδρομές εξωτερικού;
Υπάρχουν τελικά Ελλάδες πολλών ταχυτήτων. Ταξιδεύουμε για να ξεχάσουμε; Είναι αυτά ταξίδια για τον πόνο του άλλου;
Πόσα σχολεία μας ασχολήθηκαν με εθελοντικές δράσεις; Πόσα ανέπτυξαν πρωτοβουλίες για να στηρίξουν την κοινότητα;
Παραθέτω ένα απόσπασμα: ” Tί αποτελεί την ουσία της κρίσης
Έφτασα τώρα στο σημείο που μπορώ να υποδείξω με συντομία τι αποτελεί για μένα την ουσία της κρίσης της εποχής μας. Αφορά τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία. Το άτομο απέκτησε τώρα πιο μεγάλη επίγνωση της εξάρτησής του από την κοινωνία. Αλλά δεν αντιλαμβάνεται αυτή την εξάρτηση σαν ένα θετικό εφόδιο, σαν ένα οργανικό δεσμό, σαν μια προστατευτική δύναμη, αλλά μάλλον σαν μια απειλή για τα φυσικά του δικαιώματα ή ακόμη και για την οικονομική του ύπαρξη. Επιπλέον η θέση του στην κοινωνία είναι τέτοια που οι εγωιστικές τάσεις της ψυχοσύνθεσης του τονίζονται διαρκώς, ενώ οι κοινωνικές του τάσεις, που από τη φύση τους είναι ασθενέστερες, επιδεινώνονται βαθμιαία. Όλες οι ανθρώπινες υπάρξεις, όποια κι αν είναι η θέση τους στην κοινωνία, υποφέρουν από αυτή τη διαδικασία της επιδείνωσης. Φυλακισμένοι, χωρίς να το ξέρουν, από τον ίδιο τους τον εγωισμό νιώθουν ανασφαλείς, μόνοι και στερημένοι από την κοινή, απλή και χωρίς πολυπλοκότητες απόλαυση της ζωής. Ο άνθρωπος μπορεί να βρει νόημα στη ζωή του, καθώς είναι σύντομη και επισφαλής, μόνο μέσα από την αφιέρωσή του στην κοινωνία.
Η εκπαίδευση του ατόμου, μαζί με την προώθηση των εσωτερικών του δυνατοτήτων, θα έπρεπε να προσπαθεί να του αναπτύξει μια αίσθηση υπευθυνότητας για τους συνανθρώπους του αντί να επικροτεί τη δύναμηκαι την επιτυχία στη σημερινή κοινωνία”.
(Out Of My Later Years απότονAlbert Einstein, σελ 125-130)
Αλλά για μερικούς εκπαιδευτικούς το νόημα εντοπίζεται στα αφορολόγητα του αεροδρομίου. Εκτός κοινωνίας, εκτός πραγματικότητας.
Το καινούργιο μου μετερίζι της υπεύθυνης πολιτιστικών μου έχει χαρίσει νέες εμπειρίες. Οι περισσότερες εξαιρετικές, όλες διδακτικές. Ας πούμε ότι δεν ήθελα να κατανοήσω τι συνέβαινε γύρω μου τόσον καιρό. Υπάρχει λοιπόν μικροδιαφθορά και στο χώρο των πλαστών παιδικών ψυχών, των εκπαιδευτικών;
Υπάρχουν ας πούμε μερικοί που μονοπωλούν στα σχολεία τους τις εκδρομές εξωτερικού κι αλίμονο κι αν κάποιος τολμήσει να εκφράσει την επιθυμία να λάβει μέρος. Μόνον εκείνοι είναι ικανοί.
Θα μου πείτε εκδρομές εξωτερικού στις μέρες μας; Και όμως απτόητοι οι συνάδελφοι, σχεδιάζουν που θα πάνε και κυρίως τι θα αγοράσουν…
Αχ, δεν έχουμε καταλάβει ότι το παιχνίδι έχει χαθεί για όλους και αυτή η βελτιστοποίηση που προσπαθεί ο καθένας να κάνει για τη δική του θέση, βλάπτει το σύνολο πια και δεν υπάρχει περίπτωση να του αποδώσει κάτι.
Αλήθεια συνάδελφοι, δεν σκεφτήκατε ποτέ τους μαθητές που αφήνετε πίσω, γιατί δεν μπορούν να σας ακολουθήσουν, επειδή οι γονείς τους είναι άνεργοι; Τι θα πει όσοι μπορούν; το δημόσιο σχολείο απευθύνεται στους λίγους; στους κατέχοντες; Δέχομαι τηλεφωνήματα γονιών που στενάζουν, γιατί θέλουν να συμμετέχει το παιδί τους αλλά απλά δε βγαίνουν…
Φυσικά ούτε λόγος για να μείνουμε μια χρονιά Ελλάδα, να ενισχύσουμε την τοπική οικονομία. Το Μπάνσκο κερδίζει στα σημεία.
Για να μη μιλήσω για κάρμα, η Ύβρις και η Νέμεση ελληνικές θεότητες δεν ήταν; ε κάπου εδώ θα τριγυρίζουν ακόμα…
Διαβάζω στο πρωτοσέλιδο της Κυριακάτικης Καθημερινής: «Στέκι μελέτης» για τον φοιτητόκοσμο όλων των σχολών της Αθήνας είναι το αναγνωστήριο της Ιατρικής Σχολής. Διαθέτει ελεύθερη πρόσβαση στο Ιντερνετ και είναι ανοιχτό όλο το 24ωρο, ενώ οι άλλες βιβλιοθήκες των ΑΕΙ κλείνουν στις 8 μ.μ. Στις εξεταστικές περιόδους σχηματίζονται «ουρές» για μια θέση. http://news.kathimerini.gr
Πριν λίγες μέρες όταν τόλμησα να προτείνω να διατηρήσουμε με κάθε θυσία τις σχολικές βιβλιοθήκες ανοιχτές, αρκετοί διευθυντές σηκώθηκαν όρθιοι ουρλιάζοντας ότι δεν έχω υπόψη μου τις εγκυκλίους και ότι εκείνοι είναι υπεύθυνοι. Κρυβόμαστε πίσω από ληγμένες εγκυκλίους λοιπόν. Και όμως υπάρχουν συνάδελφοι που δέχονται να καθίσουν στο σχολείο υπερωριακά για να αποκτήσουν πρόσβαση οι μαθητές.
Φανταστείτε να μάθουν οι Γερμανοί, ότι μας έδωσαν χρήματα για να φτιάξουμε υποδομές βιβλιοθηκών, ότι ουδέποτε φροντίσαμε να τις εμπλουτίσουμε και τώρα τις κλειδώνουμε για να τις “προφυλάξουμε”. Οταν πριν 15 χρόνια ξεκινούσαμε την Οδύσσεια να βάλουμε τους υπολογιστές στις τάξεις, συναντούσαμε πάλι κλειδοκράτορες μπροστά μας που προτιμούσαν να έχουν το εργαστήριο των υπολογιστών κλειδωμένο “για να μη χαλάσει”.
Τώρα να σου προσφέρουν σε χαλεπούς καιρούς δωρεάν υπερωριακή απασχόληση και να την αρνείσαι…
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)
και