Εισήγηση της Τ. Γιακουμάτου στο 4ο Πανελλήνιο συνέδριο των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη 8/4/2016
Ο ιστορικός Ιαν Μόρις, που διδάσκει στο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, λέει κάτι χρήσιμο για την περίπτωσή μας. Στο βιβλίο του «Why the West Rule – For Now» (Γιατί η Δύση ηγεμονεύει – προς το παρόν), ο Μόρις παίρνει το λεγόμενο θεώρημα του Χάινλαϊν, που λέει ότι «η πρόοδος γίνεται από τεμπέληδες που ψάχνουν ευκολότερους τρόπους για να κάνουν τα πράγματα», και το επεκτείνει. Υποστηρίζει, συγκεκριμένα, ότι οι δυνάμεις που δρουν ως καταλύτες σε μια κοινωνία και τη σπρώχνουν στην αλλαγή είναι αυτά τα τρία που λέει ο τίτλος: οκνηρία, φόβος, απληστία. Επακριβώς, το θεώρημα του Μόρις λέει ότι «οι αλλαγές προκαλούνται από οκνηρούς, άπληστους, τρομαγμένους ανθρώπους που ψάχνουν πιο εύκολους, πιο κερδοφόρους και πιο ασφαλείς τρόπους για να κάνουν πράγματα».
Η βαρετή πανεπιστημιακή διάλεξη θα αποτελέσει το πρώτο «θύμα» από την ραγδαία άνοδο της δωρεάν διαδικτυακής εκπαίδευσης, σύμφωνα με τον ιδρυτή της Wikipedia, Τζίμι Γουέιλς
«Αν τα πανεπιστήμια δεν απαντήσουν στην αύξηση των διαδικτυακών μαθημάτων με κάποιο πειστικό τρόπο, τότε θα εμφανιστούν νέοι παίκτες που θα τα αντικαταστήσουν»,θεωρεί ο 47χρονος Αμερικανός ακτιβιστής και πρώην χρηματιστής που έγινε γνωστός ως ο βασικός συνδημιουργός της δημοφιλέστερης ανοικτής εγκυκλοπαίδειας στο ίντερνετ.
Εδώ κι ενάμιση χρόνο, τα Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα (Massive Online Open Courses, ή MOOC) γίνονται όλο και πιο δημοφιλή εντός των κύκλων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως το Στάνφορντ, το Πρίνστον, το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και το Μπέρκλεϊ στη Καλιφόρνια, παρέχουν δωρεάν κύκλους σπουδών σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα – αν και παρέχουν ένα απλό πιστοποιητικό παρακολούθησης και όχι κανονικό πτυχίο.
«Η επίδραση των μαθημάτων αυτών θα είναι κατακλυσμική και θα μεταμορφώσει τα πάντα στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης», λέει ο Γουέιλς. Και σημειώνει πως «τα πανεπιστήμια πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν τις on line τεχνολογίες προς όφελος τους». Συνέχεια »
…Περνώντας τώρα στο ζήτημα των επιστημονικών, πανεπιστημιακών συγγραμμάτων, είδαμε την περίπτωση του Γερμανού υπουργού Γκούτενμπεργκ, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι, παρά την τιμωρία και την παραίτηση, περισσότεροι από 20.000 Γερμανοί πανεπιστημιακοί υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή στην καγκελάριο Μέρκελ διαμαρτυρόμενοι για την πολιτική υποστήριξη που του παρείχε.
Οπως γράφει ο Θανάσης Γκότοβος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, «το κρίσιμο στην υπόθεση της καταπολέμησης της λογοκλοπής στα γερμανικά πανεπιστήμια, που δεν είναι και τα πιο αυστηρά στο θέμα αυτό, καθώς οι ΗΠΑ κατέχουν τα πρωτεία – είναι η ακύρωση της επιλογής της συγκάλυψης ως στρατηγικής ελέγχου της «ζημίας» που θα μπορούσε ο πρύτανης ενός πανεπιστημίου να νομίσει ότι υφίσταται το ίδρυμα που εκπροσωπεί, όταν αποκαλυφθεί μια υπόθεση λογοκλοπής στο «σπίτι» του, κατά το αρχαίον: «τα εν οίκω μη εν δήμω». Η στρατηγική της «προστασίας» του ιδρύματος μέσω της προστασίας του λογοκλόπου και της συγκάλυψης των υποθέσεων αποκλείστηκε εξαρχής, το ίδιο και εκείνη της «αλληλεγγύης» προς τον… σύντροφο αντιγραφέα» (aixmi.gr, 3.4.12).
Νομικά μιλώντας τώρα, στα επιστημονικά, πανεπιστημιακά συγγράμματα ισχύει το εξής: οι επιστημονικές ανακαλύψεις ή θεωρίες δεν συνδέονται με τη μοναδικότητα του προσώπου που τις φέρνει στο φως (όπως στα έργα τέχνης), αλλά αποκαλύπτουν την αντικειμενική πραγματικότητα που ήδη υπάρχει εξωτερικά και είναι καταρχήν προσιτή σε όλους. Προστατεύονται μεν από ειδικούς νόμους, αλλά τα δικαιώματα που τις αφορούν συνδέονται με το «νέο» ή όχι του χαρακτήρα τους και όχι τη «μοναδικότητα» του συντάκτη τους.
Η πνευματική ιδιοκτησία του επιστήμονα-συγγραφέα στις επιστημονικές ανακαλύψεις και θεωρίες αφορά μόνο τον τρόπο που διατυπώνει και περιγράφει την ανακάλυψή του ή τη θεωρία του και όχι αυτή καθ’ αυτή την ανακάλυψη ή θεωρία. Σαφώς, όμως ο συγγραφέας του επιστημονικού έργου, στο πλαίσιο της προστασίας της προσωπικότητάς του, έχει δικαίωμα να απαιτεί να του αναγνωρίζεται η πατρότητα της ανακάλυψης/θεωρίας.
Παράδειγμα: η σχετικότητα στη φυσική «υπήρχε» και πριν από την ανακάλυψή της από τον Αϊνστάιν. Ο τελευταίος την εντόπισε πρώτος, δεν αποτελεί όμως δική του δημιουργία. Επομένως, ένας ερευνητής έχει το δικαίωμα να αναφερθεί στη θεωρία της σχετικότητας, οφείλει όμως να μνημονεύσει το όνομα του Αϊνστάιν.
Επιπροσθέτως, αν χρησιμοποιήσει ένα μικρό απόσπασμα από το σύγγραμμά του, πρέπει το βάλει μέσα σε εισαγωγικά και οφείλει να αναφερθεί στην πηγή από την οποία προέρχεται αυτό. Εάν δε χρησιμοποιήσει εκτενή αποσπάσματα αυτολεξεί ή και παραφράσει αυτά, οφείλει εκτός από την αναγνώριση της πατρότητας του έργου, να έχει λάβει από πριν και τη σχετική άδεια από τους δικαιούχους, συγγραφέα και εκδότη. Διαφορετικά, το αποτέλεσμα συνιστά «λογοκλοπή»: παίρνω αυτό που λέει κάποιος άλλος, αποσιωπώντας την πηγή, και παρουσιάζοντάς το ως αποτέλεσμα του δικού μου μόχθου και της δικής μου διάνοιας.
Ηλεκτρονικό σύστημα
Κλείνοντας, σε ό,τι αφορά τα μέτρα προστασίας, πρέπει να πούμε ότι στον αγγλόφωνο χώρο λειτουργεί τα τελευταία χρόνια ηλεκτρονικό σύστημα που συνδέει όλα τα ιδρύματα της χώρας, το οποίο ταυτοποιεί την αυθεντικότητα ή μη μιας διπλωματικής, μεταπτυχιακής κ.ο.κ. εργασίας, ελέγχοντας αυτόματα τυχόν περίεργες ομοιότητες με άλλες εργασίες. Κάθε φοιτητής είναι υποχρεωμένος να υποβάλει την εργασία του για έλεγχο στο συγκεκριμένο σύστημα.
Στα καθ’ ημάς, εννοείται ότι τίποτα τέτοιο δεν ισχύει, ενώ συχνά καταγγελίες για λογοκλοπή περνούν απαρατήρητες. Σε μία πρόσφατη ανακοίνωσή του (5 Μαρτίου 2013) με τίτλο «Μηδενική ανοχή στη λογοκλοπή και αντιγραφή», ο Σύνδεσμος Καθηγητών ΑΠΘ «καλεί την πανεπιστημιακή κοινότητα να προστατέψει το επιστημονικό της κύρος, την αξιοπιστία και αντικειμενικότητα των εξεταστικών διαδικασιών και αξιολογήσεων, την αριστεία και την αξιοκρατία, επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή απέναντι στη λογοκλοπή και αντιγραφή». Στην ίδια ανακοίνωση, ο Σύνδεσμος αναφέρει την πρόσφατη περίπτωση «διατριβής μεταπτυχιακής φοιτήτριας από τη Φιλοσοφική Σχολή που αποτελεί αντιγραφή δύο βιβλίων, από τα οποία μάλιστα το ένα είναι του κύριου επιβλέποντος καθηγητή». Ο Σύνδεσμος Καθηγητών ΑΠΘ καλεί να θεσμοθετηθούν «μηχανισμοί ελέγχου της πρωτοτυπίας των παραγόμενων πνευματικών έργων» (www.syndesmosauth.gr). Προφανώς και έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μέχρι να παρθούν δραστικά μέτρα.
Χάρβαρντ, ΜΙΤ και άλλα μεγάλα αμερικανικά ιδρύματα επενδύουν στις πλατφόρμες των Μαζικών Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων
Α.P., Reuters
Τον Αύγουστο, τέσσερις μήνες αφότου η Δάφνη Κέλερ και ο Αντριου Νονγκ εγκαινίασαν την προβολή πανεπιστημιακών μαθημάτων στο Διαδίκτυο μέσω της εταιρείας Coursera που ίδρυσαν, τα δωρεάν μαθήματα έχουν προσελκύσει εκατομμύρια χρήστες.
Οι συνιδρυτές της Coursera, που είναι και καθηγητές Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, παρακολούθησαν έκπληκτοι την επιτυχία της ιστοσελίδας τους, με τις εγγραφές σε αυτή να ξεπερνούν τα δύο εκατομμύρια τον περασμένο μήνα. Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, η Coursera προσείλκυσε 22 εκατ. δολάρια σε επενδύσεις, ενώ δημιούργησε τέτοια συζήτηση γύρω από τον εαυτό της, που υποχρέωσε ουσιαστικά τα αμερικανικά πανεπιστήμια να ενταχθούν στο πρόγραμμα.
Την ίδια στιγμή, άλλες προσεγγίσεις για διαδικτυακά μαθήματα κερδίζουν και αυτές έδαφος. Νέες σελίδες, όπως η Udemy, επιτρέπουν σε καθηγητές να δημοσιεύουν τις παραδόσεις τους στο Ιντερνετ. Το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ στη Βοστώνη προσέφεραν, από τη μεριά τους, 30 εκατ. δολάρια έκαστο για τη δημιουργία της σελίδας edX, μια από τις πιο πρόσφατες και πλήρεις προσπάθειες Μαζικών Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων (MOOC).
Κερδοφορία
Τα νέα αυτά συστήματα ίσως προσφέρουν λύση στα εγγενή προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανώτατη παιδεία σε όλο τον κόσμο, εφόσον βρεθεί τρόπος οι σελίδες αυτές να είναι κερδοφόρες. Η Coursera αναδείχθηκε επικεφαλής της προσπάθειας αυτής, εξασφαλίζοντας κερδοφορία χάρη σε επί πληρωμή άδειες αναμετάδοσης μαθημάτων ή ακόμη και την πώληση στατιστικών δεδομένων σε εργοδότες.
Από τη μεριά τους, η κ. Κέλερ και ο κ. Νονγκ επιμένουν στην πρόθεσή τους να μην αναστείλουν τη δωρεάν προσφορά των παραδόσεων σε ιδιώτες. Η παιδεία, επαναλαμβάνουν διαρκώς, πρέπει να είναι δικαίωμα και όχι προνόμιο. Τα συμβόλαια της Coursera με πανεπιστημιακά ιδρύματα, τα οποία θέλουν να προβάλουν μέσω αυτής τα μαθήματά τους, διατηρούν τη μερίδα του λέοντος της κερδοφορίας για την εταιρεία, με το πανεπιστήμιο να λαμβάνει μόλις 6% των απολαβών.
Αλλη δυνατότητα κερδοφορίας, σύμφωνα με τους δημιουργούς της Coursera, βρίσκεται στη χρέωση συνδρομής μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων, για παράδειγμα για την πραγματοποίηση διαδικτυακής συζήτησης γύρω από το θέμα των παραδόσεων ή για την παρακολούθηση μαθημάτων από καθηγητές με μεγαλύτερη ειδίκευση, χωρίς να αποκλείεται η χρήση εταιρικών χορηγών. Συνέχεια »
Το Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, σας προσκαλεί στις 24 Μαϊου 2012 στην ημερίδα “Net and Zelda: Internet Stories and Video Games”.
Η ημερίδα διαπραγματεύεται δυο βασικές θεματικές ενότητες:
-Το διαδίκτυο ως αφήγηση και ως μέσο πολιτικής δράσης
και
– Τα video games ως διαδραστικά μέσα ψυχαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Σκοπός είναι η ανάπτυξη λόγου και αντίλογου πάνω σε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν το διαδίκτυο, η διερεύνηση ερωτημάτων που συνεπάγεται η νέα υποκειμενικότητα του netizenship, η ανάδειξη του τρόπου παραγωγής ενός video game και τέλος, η προσέγγιση των video games τόσο ως εργαλεία εκπαίδευσης, όσο και ως ένα νέο επιστημονικό πεδίο έρευνας και δράσης.
Η ημερίδα πραγματοποιείται με την υποστήριξη της HGDA (Hellenic Game Developers Association) και την συμμετοχή του Athens Plaython και των Frown Tails
Πολλές φορές συνάδελφοι στα πλαίσια των διπλωματικών τους φτιάχνουν ωραίες εφαρμογές οι οποίες όμως δεν φθάνουν στο ευρύ κοινό. Τα πανεπιστήμια προωθούν τις εργασίες των φοιτητών τους είτε σε ημερίδες είτε σε αναρτήσεις στις ιστοσελίδες τους. Τόσα χρόνια δεν έχουμε πετύχει τι διασύνδεση του πανεπιστημίου με την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Άλλο ένα κρίμα…
Αλλά σήμερα υποσχέθηκα να μην πολυγκρινιάξω και με χαρά σας παρουσιάζω τη διπλωματική της συναδέλφου Μαρίνας Τομαρά.
Το “ηλεκτρο-δωμάτιο” αποτελεί μια προσπάθεια υλοποίησης ενός ρεαλιστικού διαδραστικού περιβάλλοντος, το οποίο προσομοιώνει ένα πραγματικό «εργαστήριο» ηλεκτρικών κυκλωμάτων. Το παιχνίδι είναι σχεδιασμένο με βάση την ανακαλυπτική θεωρία προσέγγισης της γνώσης και εμπεριέχει χαρακτηριστικά που απορρέουν από τις εποικοδομητικές θεωρίες μάθησης. Έχει σαν πρωταρχική του επιδίωξη τόσο την ενθάρρυνση της μάθησης όσο και την διασκέδαση του μαθητή και περιλαμβάνει ένα πλήθος από διαδραστικά πειράματα, τα οποία παρουσιάζονται περισσότερο ως ρεαλιστικές αναπαραστάσεις αντικειμένων και διατάξεων της καθημερινής ζωής και λιγότερο ως εργαστηριακές ασκήσεις.
Το παιχνίδι απευθύνεται κυρίως σε μαθητές της Ε’ δημοτικού και μέσω αυτού επιδιώκεται να καλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι διδακτικοί στόχοι της ενότητας “Ηλεκτρισμός” του σχολικού βιβλίου “ΦΥΣΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ – Ερευνώ και Ανακαλύπτω” (ΥΠΒΔΜΘ, ΠΙ), σύμφωνα με τα όσα προβλέπει σχετικά το επίσημο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών.
Το παρόν παιχνίδι αναπτύχθηκε στο πλαίσιο διπλωματικής εργασίας στο Διαπανεπιστημιακό Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και της Πληροφορίας για την Εκπαίδευση» (http://www.icte.ecd.uoa.gr/), υπό την επίβλεψη του Επίκουρου Καθηγητή κ. Γκούσκου Δημήτρη.
Σήμερα έφθασε στο ταχδρομείο μου εμπλουτίζοντας τη συλλογή μου από spam… Απολαύστε…
Get a Degree in 4 to 6 Weeks with our program!
~We offer a program that will help ANYONE with professional experience get a 100% verified Degree: Doctorate (PHD), Bachelors, Masters
– Think about it…
Within a few weeks, you can become a college graduate!- Folow YOUR Dreams- Live a better life by earning on upgrading your degree
This is a rare chance to make a right move and receive your due benefits… if you are qualified but are lacking that piece of paper,
Πριν από τριάντα εφτά χρόνια, ένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, το Πολυτεχνείο, απέδειξε πως η Παιδεία είναι κυρίως ένα μάθημα Δημοκρατίας. Σήμερα τα πράγματα μοιάζουν να έχουν φτάσει σε οριακό σημείο.
Στα Πανεπιστήμια, στους χώρους της ανώτατης σκέψης, όλα δεν είναι αυτονόητα καλά.
Στα ελληνικά Πανεπιστήμια μπορείς να κάνεις καριέρα, όχι πάντα με πανεπιστημιακή επάρκεια. Μπορείς επίσης να αγοράσεις πτυχιακή εργασία ή μεταπτυχιακό με 1200 ευρώ, όπως κάναμε εμείς.
Την ίδια ώρα βέβαια, είναι κοινό μυστικό, πως τα πανεπιστήμια είναι γεμάτα από πανεπιστημιακούς παράγοντες και καθηγητές, που προκύπτουν από πολιτικές συναλλαγές με κόμματα και πολιτικές νεολαίες. Οι πολιτικές νεολαίες είναι εκεί για να προσφέρουν σημειώσεις, διασκέδαση και ίσως κάποια πανεπιστημιακή εξέλιξη.
Το «Κουτί της Πανδώρας» ανοίγει για ένα ακόμη θέμα ταμπού. Για μια κατάσταση στα ελληνικά Πανεπιστήμια που μένει στο σκοτάδι, με το επιχείρημα πως η αποκάλυψή της, θα βλάψει τον δημόσιο χαρακτήρα των Πανεπιστημίων. Το «Κουτί της Πανδώρας» στη ΝΕΤ
Για πρώτη φορά, ο πόλεμος κατά της λογοκλοπής στα ελληνικά πανεπιστήμια λαμβάνει σάρκα και οστά. Ενόψει της αυριανής Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Διαφθοράς, 265 μέλη πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων της Ελλάδας και του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων καθηγητές όλων των βαθμίδων, ερευνητές και επιστήμονες, συνυπογράφουν διακήρυξη κατά της λογοκλοπής, η οποία σύμφωνα με τους ίδιους έχει διαδοθεί σε «απαράδεκτα ευρεία κλίμακα» στην ανώτατη εκπαίδευση.
«Με θλίψη και αυξανόμενη ανησυχία παρακολουθούμε τη διάδοση και εξέλιξη της λογοκλοπής μέσα στην ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση, σε επίπεδο προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, υποψηφίων διδακτόρων και πανεπιστημιακών δασκάλων», αναφέρεται στη διακήρυξη. «Η λογοκλοπή, η ιδιοποίηση πνευματικής ιδιοκτησίας άλλων, είναι πράξη ηθικά ανεπίτρεπτη και παράνομη στις σύγχρονες πολιτισμένες και ευνομούμενες κοινωνίες. Η αντιμετώπιση όμως των καταγγελιών από τα αρμόδια όργανα των ΑΕΙ δεν είναι η ενδεδειγμένη. Σπάνια επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις στους παραβάτες, τόσο για την πράξη αυτή καθαυτή όσο και για την ιδιοποίηση ξένου επιστημονικού έργου με σκοπό την προσωπική πανεπιστημιακή ανέλιξη».
Την ίδια ώρα, στα πανεπιστήμια γίνεται της… λογοκλοπής. «Δυστυχώς τα κρούσματα συνεχώς πληθαίνουν», λέει στην «Κ» ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Βασίλης Μούγιος, εκ μέρους της ομάδας πρωτοβουλίας. «Τόσο σε επίπεδο φοιτητών που “κατεβάζουν” από το Ιντερνετ τις εργασίες τους όσο και σε επίπεδο καθηγητών που ιδιοποιούνται εργασίες ακόμα και φοιτητών τους και τις παρουσιάζουν ως δικές τους σε άρθρα και βιβλία.
Ομως, η αντιμετώπιση είναι πάντα χλιαρή. Γι’ αυτό και πολλοί θεωρούν ότι “συμφέρει” να αντιγράψεις. Στα πανεπιστήμια επικρατεί μια κακώς εννοούμενη συναδελφική αλληλεγγύη η οποία μας βλάπτει στα μάτια της κοινής γνώμης. Δίνουμε την εικόνα ενός διεφθαρμένου χώρου, τη στιγμή που θα έπρεπε να είμαστε η αφρόκρεμα του πνευματικού κόσμου».
Χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι από τους περίπου 70 πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις των ελληνικών πανεπιστημίων, μόνο 4 έχουν υπογράψει το κείμενο. «Δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιποι είναι υπέρ της λογοκλοπής, όμως είναι ενδεικτικό τού πόσο ταμπού παραμένει το θέμα», συνεχίζει ο κ. Μούγιος.
Η κατάσταση έχει φτάσει στο μη παρέκει. «Ως πνευματικοί άνθρωποι του τόπου δεν μπορούμε να μείνουμε αδιάφοροι», γράφουν στο κείμενο οι 265 πανεπιστημιακοί, που ζητούν μηδενική ανοχή σε φαινόμενα λογοκλοπής, καθιέρωση μαθημάτων και σεμιναρίων για έρευνα και συγγραφή επιστημονικών έργων, καθιέρωση μηχανισμών ελέγχου της πρωτοτυπίας των παραγόμενων πνευματικών έργων και προσθήκη στον εσωτερικό κανονισμό ή κώδικα δεοντολογίας των ΑΕΙ της απαγόρευσης και καταδίκης της πρακτικής (σ. σ. στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθεια με σεμινάρια, αλλά και ειδική αναφορά στον Κώδικα Δεοντολογίας).
«Η πρωτότυπη επιστημονική εργασία είναι πολύ απαιτητική. Θέλει προσπάθεια και ενασχόληση με αυτό στο οποίο είμαστε ταγμένοι», καταλήγει ο κ. Μούγιος. «Οπως και στον αθλητισμό έτσι και στα πανεπιστήμια, όποιος δεν θέλει να βρέξει τη φανέλα, χωρίς αυστηρούς κανόνες ρέπει προς την εξαπάτηση».
Ξεκινώ από δύο απλές διαπιστώσεις, που νομίζω ότι –λίγο ώς πολύ– έχουν γενική ισχύ: Κατ’ αρχάς, ότι, κατά κανόνα, στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, όλα τα μεγάλα πανεπιστήμια στεγάζονται σε μεγαλοπρεπή, μνημειακά κτίρια και, δεύτερον, ότι κάθε πανεπιστήμιο αντάξιο του τίτλου του διαθέτει μια μεγάλη βιβλιοθήκη. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά εκφράζουν τη θέση των συγκεκριμένων ιδρυμάτων στην κοινωνική οργάνωση, καθώς και τη λειτουργία τους. Το πανεπιστήμιο διαθέτει βιβλιοθήκη (και ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, στην εποχή του Διαδικτύου), επειδή, πέρα από τις ειδικές γνώσεις που παρέχει και θα κάνουν έναν απόφοιτό του νομικό ή μηχανολόγο, η διαδικασία ώς την απόκτηση του πτυχίου τον μαθαίνει να σκέπτεται και να ερευνά. Στεγάζεται, δε, σε εγκαταστάσεις λαμπρές και περίοπτες, επειδή αυτό που προσφέρει είναι εξαιρετικά σημαντικό για την κοινωνία που υπηρετεί: παράγει την πνευματική ελίτ του τόπου.
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, τίποτε από αυτά τα δύο δεν ισχύει πλέον. Ξεκινώντας από τα κτίρια, ώς πριν από μερικά χρόνια ήταν σύνηθες το φαινόμενο της κατάληψης και του βανδαλισμού του ιστορικού κτιρίου του Καποδιστριακού ή του Μετσοβίου από τα πάσης φύσεως «παιδιά». Αλλά και ουδείς (εκ των αρχών) ενοχλείται όταν Αφρικανοί μετανάστες χρησιμοποιούν τον χώρο των Προπυλαίων ως υπαίθριο παζάρι για τις μαϊμούδες που εμπορεύονται. (Τολμά κανείς να κάνει το ίδιο μπροστά από το University College του Λονδίνου;) Δείτε, επίσης, το κτίριο της Νομικής Σχολής στη Σόλωνος. Κάθε χρόνο, στις αρχές Αυγούστου, υπάρχει ένα διάστημα όπου καθαρίζεται από αφίσες και συνθήματα, βάφεται και ευπρεπίζεται. Πάντα, όμως, το διάστημα αυτό διαρκεί ελάχιστα. Σύντομα αρχίζει και πάλι η διαδικασία της «ελεύθερης έκφρασης» επάνω στους τοίχους, ώσπου έρχεται και το ανέκδοτο των φοιτητικών εκλογών (ανέκδοτο, διότι ποτέ δεν βγάζει κοινώς αποδεκτά αποτελέσματα) και το κτίριο εξαχρειώνεται εντελώς. Οσον αφορά τις βιβλιοθήκες, μπορεί να υπάρχουν – δεν αμφιβάλλω. Αλλά δεν έχουν κεντρικό ρόλο στην καθημερινότητα της πανεπιστημιακής ζωής ούτε είναι πολλοί αυτοί που τις χρησιμοποιούν. Ως επί το πλείστον, οι φοιτητές βασίζονται σε προκαθορισμένα συγγράμματα και σημειώσεις.
Με λίγα λόγια, το πανεπιστήμιο έχει καταντήσει προέκταση του Λυκείου, χωρίς την υποχρεωτική παρακολούθηση. Είναι μια διαδικασία αλλεπάλληλων εξετάσεων, βασισμένων στην αποστήθιση, σε θέματα «SOS» και σημειώσεις που τις μοιράζουν κομματικές οργανώσεις, με σκοπό την απόκτηση πτυχίου με επαγγελματικά δικαιώματα. (Σχεδόν σαν προθάλαμος του Δημοσίου…) Ως και τα φροντιστήρια έχουν παρεισφρήσει στη διαδικασία της απόκτησης του πτυχίου! Μου έγραφε, τις προάλλες, αναγνώστης της στήλης, για φίλο του που γύρεψε δουλειά σε ένα από αυτά και του ζήτησαν να ετοιμάζει «κορμούς», δηλαδή σκελετούς για να φτιάχνουν επάνω σε αυτούς τις εργασίες τους οι φοιτητές. (Και θυμήθηκα ένα φίλο, που διδάσκει στο εξωτερικό, και του έτυχε κάποτε μεταπτυχιακός φοιτητής Ελληνας, ο οποίος τον ρωτούσε: «Τι θέλετε να γράψω στην εργασία;». «Ο,τι εσύ νομίζεις», του απαντούσε ο καθηγητής, αλλά ο μεταπτυχιακός επέμενε: «Ναι, αλλά εσείς τι θέλετε να γράψω;»…)
Η παρακμή του πανεπιστημίου στην Ελλάδα οφείλεται στον κομματισμό, που διέβρωσε τα ιδρύματα, αφότου, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο νόμος του Απόστολου Κακλαμάνη παρέδωσε τη διοίκηση τους στις κομματικές νεολαίες. Εκτοτε, ξεκίνησε το δούναι και λαβείν με τους καθηγητές: Η ψήφος για την πρυτανεία ή την προεδρία του τμήματος έγινε αντικείμενο συναλλαγής έναντι βοήθειας για την απόκτηση του πτυχίου, δικαιώματος για την εκμετάλλευση του κυλικείου, ακόμη και για θέσεις στο πάρκινγκ, κ.ο.κ. Περίπου τριάντα χρόνια μετά, τα συμφέροντα που διαμορφώθηκαν έχουν παγιωθεί, σε βαθμό ώστε, κάθε φορά που επιχειρείται η μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου, αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο και οι κομματικές νεολαίες (με, περιέργως, σχεδόν ταυτόσημες θέσεις, παρά τις άλλες διαφορές τους) και το καθηγητικό κατεστημένο.
Αφότου την τελευταία δεκαετία άρχισε να γίνεται συνείδηση ότι κοινωνία χωρίς διεθνώς ανταγωνιστικά πανεπιστήμια είναι κοινωνία χωρίς μέλλον, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των κυβερνήσεων επικεντρώθηκαν στην επινόηση θεσμών, που υποτίθεται ότι θα άλλαζαν τα πανεπιστήμια από έξω προς τα μέσα ή από επάνω προς τα κάτω. Επί Κώστα Καραμανλή, λ.χ., η κυρία Μαριέττα Γιαννάκου πέρασε –διά πυρός και σιδήρου– την καθολική ψηφοφορία, με την πεποίθηση ότι η μάζα των φοιτητών στις εκλογές θα υπερίσχυε των οργανωμένων κομματικών μειοψηφιών. Αμ δε! Με μια πανεπιστημιακή ζωή τόσο φτωχή, τελικά οι κομματικές νεολαίες έχουν το πάνω χέρι. Το απέδειξαν οι τελευταίες πρυτανικές εκλογές: Μόνον οι κομματικοί ψήφισαν οργανωμένα και η ψήφος τους καθόρισε τα αποτελέσματα.
Τώρα, η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου επιχειρεί μία ανάλογη παρέμβαση εκ των άνω, προτείνοντας διοικητικά συμβούλια εκ προσωπικοτήτων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρυτανικές αρχές όλων των ιδρυμάτων απέκρουσαν ομοθύμως και μετά βδελυγμίας την ιδέα αμέσως μόλις διατυπώθηκε. Ακόμη και αν κατορθώσει να την περάσει, είναι αμφίβολο αν θα λειτουργήσει στην πράξη. Η εφαρμογή της θα προσκρούσει στις αντιδράσεις του συμπαγούς κατεστημένου καθηγητών και κομματικών νεολαιών. (Σήμερα, λ.χ., οι νεολαίες παρεμποδίζουν ή επηρεάζουν διαδικασίες, στις οποίες τυπικά δεν έχουν καμία θέση! Θα διστάσουν να κάνουν το ίδιο με τα διοικητικά συμβούλια; Και από πού θα αντλήσουν τα διοικητικά συμβούλια το σθένος για να αντισταθούν στις πιέσεις; Θα συνεδριάζουν μήπως στους Κορυσχάδες της Ευρυτανίας;) Ευγενείς οι προθέσεις της υπουργού, αλλά ας μην αυταπατώμεθα. Το πανεπιστήμιο θα συνεχίσει να παρακμάζει όσο η ζωή του θα καθορίζεται από τις κομματικές νεολαίες. Μακάρι κάποτε ο πολιτικός κόσμος να συναινέσει στην απαγόρευση της λειτουργίας τους…
Το «έγκλημα» είναι συχνότατα οφθαλμοφανές. Μια απλή ματιά στα δύο «επιστημονικά» κείμενα, μία «κατ’ αντιπαράσταση» εξέτασή τους, φτάνει για να αποκαλυφθεί η αντιγραφή, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις, ο «θύτης» δεν αλλάζει ούτε ένα κόμμα ούτε μια τελεία. Και όμως, πολλά ελληνικά ΑΕΙ –εκεί λαμβάνει χώρα το όργιο της λογοκλοπής– επιλέγουν να καλύπτουν με πέπλο σιωπής τις σχετικές υποθέσεις, αφήνοντας ατιμώρητους τους ένοχους καθηγητές και εκτεθειμένους όσους ξεσκεπάζουν το πρόβλημα. «Εάν επρόκειτο για φοιτητές, θα είχε εξαντληθεί η αυστηρότητα του συστήματος. Οταν πρόκειται για καθηγητές, το σύστημα ξέρει να κάνει καλά τα στραβά μάτια», λέγεται χαρακτηριστικά στους διαδρόμους των πανεπιστημίων.
Καταγγελία
Είναι απίστευτο, κι όμως από το 2005, οπότε έγινε η πρώτη καταγγελία για κραυγαλέα υπόθεση λογοκλοπής σε μεγάλο ΑΕΙ της Βόρειας Ελλάδας, η ΕΔΕ διετάχθη μόλις πρόσφατα και μάλιστα αφού το αδίκημα κινδυνεύει να παραγραφεί και ο «θύτης» έχει συνταξιοδοτηθεί! Ο τελευταίος είχε προσκομίσει σε διαδικασία εκλογής για τη θέση του αναπληρωτή καθηγητή την πτυχιακή εργασία του φοιτητή του, τότε, κ. Αγγελου Ροδαφηνού, ο οποίος και προχώρησε σε όλες τις προβλεπόμενες ενέργειες για ακύρωση της εκλογής (η θέση είχε κατοχυρωθεί στον θύτη) και δικαίωσή του. Ομως, όπως λέει ο ίδιος στην «Κ», οι πόρτες που χτύπαγε παρέμεναν κλειστές και οι διαδικασίες δυσκίνητες. Την ίδια ώρα, κι ενώ σε σχετικό πόρισμά του το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης αναφέρει ότι η διαδικασία εκλογής υπήρξε παράνομη, ακόμη εκκρεμεί η εκδίκαση της υπόθεσης από τα δικαστήρια… «Είναι σαφές ότι αποθαρρύνεται η καταγγελία τέτοιων υποθέσεων. Αντί να υπάρξει οποιαδήποτε κύρωση στην πλευρά που ενοχοποιείται για τη λογοκλοπή και τη διοίκηση που συγκαλύπτει τις παρανομίες, έχω εμπλακεί σε έναν γραφειοκρατικό κυκεώνα», σχολιάζει στην «Κ» ο κ. Ροδαφηνός.
Εν τω μεταξύ, τα κρούσματα πληθαίνουν. «Καθηγητές συμπληρώνουν το βιογραφικό τους κυριολεκτικά με τη μέθοδο του copy paste», λένε χαρακτηριστικά στην «Κ» μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας. Αστείρευτη είναι άλλωστε η παγκόσμια δεξαμενή συγγραμμάτων. Ενώ όμως το υπουργείο Παιδείας δέχεται καθημερινά καταγγελίες από θιγόμενους καθηγητές, αλλά και από φοιτητές για αντιγραφές σχεδόν «λέξη προς λέξη», διαμηνύεται επισήμως ότι το θέμα της λογοκλοπής «εκφεύγει του ελέγχου νομιμότητας του υπουργείου… που δεν υπεισέρχεται σε θέματα ουσίας». «Σε περίπτωση που κριθεί από τα ποινικά δικαστήρια ότι ο καθ’ ου η καταγγελία – κατηγορούμενος σε αυτά έχει πράγματι διενεργήσει λογοκλοπή ή απάτη, όπως υποστηρίζει ο καταγγέλλων, τότε η αρμοδιότητα του υπουργού συνίσταται στη μετά την κοινοποίηση της καταδικαστικής για τον ανωτέρω ποινικής αποφάσεως έκδοση απόφασης αποχής από τα καθήκοντα αυτού στο ΑΕΙ, των δε πρυτανικών αρχών στην άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατ’ αυτού». Οσο βέβαια… αναμένουν τις αποφάσεις των δικαστηρίων, οι όποιοι λογοκλόποι συνεχίζουν να στήνουν την καριέρα τους πάνω στον κόπο συναδέλφων τους από το εξωτερικό –ή και φοιτητών–, εισπράττοντας από το κράτος τα έσοδα πώλησης των βιβλίων τους.
«Για ποια “θέματα ουσίας” μιλάμε όταν η λογοκλοπή είναι αυτούσια μετάφραση, σε τέτοιο βαθμό που και μικρό παιδί θα έβλεπε;» αναρωτιούνται φοιτητές σε εκπαιδευτικό φόρουμ, με αφορμή έτερη υπόθεση αντιγραφής από καθηγητή του ίδιου ΑΕΙ ο οποίος «μετέφρασε» ξένη εργασία περίπου «λέξη προς λέξη» (και οι δύο εργασίες βρίσκονται στη διάθεση της «Κ»). Οπως όμως επισήμανε κάποιος άλλος, το Τμήμα του πήρε ήδη δραστικά μέτρα για να τον τιμωρήσει και παράλληλα να δώσει και το παράδειγμα για τυχόν άλλους που θα σκέφτονταν να πράξουν το ίδιο: πριν από δύο εβδομάδες, τον εξέλεξε αναπληρωτή καθηγητή, παρότι οι εκλέκτορες είχαν λάβει την ημέρα της εκλογής αντίγραφα των λογοκλοπών…
Τουλάχιστον τέσσερις λίστες με τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου παρουσιάστηκαν τους τελευταίους μήνες και στη χώρα μας έλαβαν τον χαρακτήρα απανωτών χτυπημάτων στο ακαδημαϊκό κύρος των ανωτάτων ιδρυμάτων μας, καθώς κανένα από αυτά δεν περιλαμβανόταν στα 200 πρώτα. Πιο πρόσφατη η κατάταξη του ένθετου της βρετανικής εφημερίδας Times, THE (Times Higher Education) – μόνο μέσα στα 500 πρώτα εμφανίζονται 5 ελληνικά ΑΕΙ. Προηγήθηκαν: Η λίστα της Ακαδημαϊκής Ταξινόμησης των Παγκόσμιων Πανεπιστημίων (ARWU), όπου το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν στη 221η θέση και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στην 301η. Η λίστα των QS World University Rankings με το Καποδιστριακό στην 286η θέση από την 177η το 2009. Η λίστα της Σαγκάης (Institute of Higher Education of Shanghai) με το Καποδιστριακό στα 300 καλύτερα και το ΑΠΘ στα 400 καλύτερα. Αντίστοιχες λίστες δημοσιοποιούν κάθε χρόνο τα Business Week, US News, Financial Times, Der Spiegel κ.ο.κ. επηρεάζοντας δραστικά την κατανομή των δισ. ευρώ που διατίθενται παγκοσμίως για τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετακίνηση εκατομμυρίων φοιτητών στον κόσμο.
Είναι γνωστά τα παράπονα για την κυριαρχία του αγγλοσαξονικού μοντέλου, για την κυμαινόμενη βαρύτητα των κριτηρίων: φήμη του ιδρύματος, πόσοι καθηγητές του έχουν τιμηθεί με Νομπέλ, αναλογία φοιτητών-προσωπικού, βιβλιογραφικές δημοσιεύσεις, δυνατότητα των αποφοίτων να βρουν εύκολα δουλειά, ερευνητικός προσανατολισμός, πολυεθνική σύνθεση του διδακτικού προσωπικού, αλλά και των φοιτητών, δυσκολία εισαγωγής… Οι λίστες με τη διεθνή κατάταξη των πανεπιστημίων δημοσιοποιούνται κάθε χρόνο. Ομως φέτος, με τη χώρα σε πρωτοφανή οικονομική και κοινωνική κρίση, τα αποτελέσματά τους μοιάζουν να αποκτούν ένα πολύ ιδιαίτερο, συντριπτικό βάρος και να φυτεύουν στην ψυχή χιλιάδων νέων και των γονιών τους έναν τεράστιο σπόρο αμφιβολίας για τα ήδη απαξιωμένα ελληνικά ιδρύματα. Κομματικές επεμβάσεις και δικτυώσεις έχουν πλήξει την ποιότητα των σπουδών και το πανεπιστημιακό ήθος, έχουν διαβρώσει βαθιά την ελευθεροφροσύνη διδασκόντων και διδασκομένων, έχουν χαλαρώσει εντυπωσιακά την προσήλωση στις ακαδημαϊκές αρχές, συρρικνώνοντας, στη συνείδηση του κόσμου, τα πανεπιστήμια σ’ ένα μηχανισμό παραγωγής άχρηστων πτυχίων.
Οι Ελληνες γονείς, με την ψυχή γεμάτη φρίκη από το σφυροκόπημα των κακών νέων, εμφανίζονται έτοιμοι να εγκλωβιστούν σε μια νέα παγίδα. Την πάση θυσία μετανάστευση των παιδιών τους. Αν παλαιότερα απαρέγκλιτος στόχος ήταν η Ιατρική ή η Νομική, μέχρι πρόσφατα ο με κάθε κόστος μεταπτυχιακός τίτλος, σήμερα οι ψευδαισθήσεις γύρω από το νόημα της επιτυχίας και της ανόδου, οδηγούν στον συνωστισμό των νέων μπροστά στις πύλες ξένων πανεπιστημίων ή καλύτερα των παραρτημάτων τους που υπόσχονται έναντι παχυλών διδάκτρων ένα υψηλής ανταποδοτικότητας πτυχίο. Εφόσον πληρώνουν, λοιπόν, αποκτούν πτυχία. Και η παιδεία; Διότι στον σπαρασσόμενο κόσμο του άκρατου ανταγωνισμού, του ατομικισμού και της χρηματολατρίας ξεχνάμε ότι το υπ’ αριθμόν ένα εχέγγυο σταθερότητας είναι η παιδεία.
Καμία ελληνική παρουσία δεν υπάρχει στη λίστα με τα 200 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου που συμπεριλαμβάνεται στο ειδικό ένθετο της βρετανικής εφημερίδας «Times» για την εκπαίδευση. Τα πρωτεία διατηρεί το Χάρβαρντ των ΗΠΑ ενώ στον κατάλογο περιλαμβάνονται 82 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Το Χάρβαρντ ακολουθούν το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και το πανεπιστήμιο του Πρίνστον.
Στην 5η και 6η θέση ισοψηφούν δύο βρετανικά πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης ενώ στη δεκάδα μπήκε και το Ιμπεριαλ του Λονδίνου.
Από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 29 πανεπιστήμια έχει στη λίστα η Βρετανία, 14 η Γερμανία, 10 η Ολλανδία, 6 η Σουηδία και η Ελβετία, 4 η Γαλλία και 3 η Δανία.
Εκτός από τα ελληνικά πανεπιστήμια, στον κατάλογο δεν υπάρχει ούτε ιταλικό.
Στα κριτήρια που έλαβε υπ’ όψιν της η έρευνα περιλαμβάνονται η ποιότητα της διδασκαλίας, ο αριθμός των δημοσιεύσεων κάθε ιδρύματος, ο όγκος της έρευνας και τα κίνητρα που δημιουργούνται στο ακαδημαϊκό περιβάλλον για διδάσκοντες και διδασκόμενους.
Tου Kevin Featherstone καθηγητή στο London School of Economics, όπου διευθύνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο, και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας της Ελλάδας.
Λόγω της παρακαταθήκης που άφησε το φοιτητικό κίνημα στον αντιδικτατορικό αγώνα, το πανεπιστήμιο καταλαμβάνει μία εξαιρετική θέση στην ελληνική κουλτούρα, η οποία εκτείνεται πολύ πέρα από τον επιμορφωτικό του ρόλο, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Πολλοί από εκείνους που βρίσκονται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα επιθυμούν να διατηρήσουν αυτήν την ιδιαιτερότητα: στην ουσία, απαιτούν να απολαμβάνουν ασυλία από την υπόλοιπη κοινωνία. «Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε στους ξένους το αγαπημένο μας σύστημα», υποστηρίζουν. «Οσοι είναι έξω από αυτό δεν μπορούν να το καταλάβουν, δεν συμμερίζονται τις αξίες μας».
Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος έχει αλλάξει. Ολοι οι δείκτες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είναι αποτελεσματικό. Ολο και περισσότεροι γονείς που έχουν την οικονομική δυνατότητα αποφασίζουν να στείλουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό, ενώ όλο και περισσότεροι Ελληνες ακαδημαϊκοί επιλέγουν να διδάξουν στο εξωτερικό, επίσης. Η υπόλοιπη κοινωνία δεν συμμερίζεται την αντίληψη των εκπροσώπων του συστήματος ότι τα πανεπιστήμια της χώρας οφείλουν να διατηρήσουν την ιδιαιτερότητά τους. Εξάλλου, είναι χαρακτηριστικό ότι οι ελληνικές οικογένειες πληρώνουν στον ιδιωτικό τομέα περισσότερα από όλες τις άλλες ευρωπαϊκές για την εκπαίδευση των παιδιών τους.
Μέχρι σήμερα, δεν έχω γνωρίσει ούτε έναν Ελληνα πανεπιστημιακό που να υποστηρίζει ότι το μοναδικό πρόβλημα είναι η υποχρηματοδότηση του συστήματος από το κράτος. Οι ηγεσίες των πανεπιστημίων υπονομεύουν το έργο τους, λόγω της εσωτερικής πολιτικοποίησης στην οποία τους σπρώχνουν οι κομματικές νεολαίες. Ο πύργος της εξουσίας τους είναι χτισμένος στην άμμο: δεν μπορούν καν να αποτρέψουν τους βανδαλισμούς και τις κλοπές στον χώρο του πανεπιστημίου, πόσω μάλλον να ενθαρρύνουν την ακαδημαϊκή προκοπή. Στο παρελθόν, το υπουργείο Παιδείας προσπάθησε να διορθώσει αυτήν την αδυναμία ενισχύοντας τον έλεγχο που ασκεί στο σύστημα, με αποτέλεσμα όμως να επιδεινώσει την αναποτελεσματικότητα και να συνθλίψει τη διάθεση για καινοτομία.
Η υπόθεση μου θυμίζει σε πολλές όψεις της την παλιά Ολυμπιακή Αεροπορία. Και εκείνη θεωρούνταν «πέραν των ορίων» της μεταρρύθμισης. Οι διοικήσεις της δεν μπορούσαν να διοικήσουν, λόγω των πελατειακών σχέσεων και των υπουργικών παρεμβάσεων. Η διαχείριση των πόρων ήταν αστεία και ακόμη και σήμερα κανείς δεν ξέρει τι να κάνει με το πλεονάζον προσωπικό από εκείνη την εταιρεία.
Οι προτάσεις της κυβέρνησης, λοιπόν, για τη μεταρρύθμιση της ανώτατης παιδείας αξίζουν σοβαρής μελέτης, καθώς ανοίγουν προς συζήτηση μείζονα ζητήματα. Υποστηρίζω με θέρμη την πρόταση να επιλέγουν μόνοι τους οι ακαδημαϊκοί τα θέματα που θα διδάξουν και το πρόγραμμα διδασκαλίας. Ως εκπαιδευμένοι ειδικοί, αξίζουν να έχουν και την αυτονομία τους. Με το προνόμιο της αυτονομίας, όμως, έρχεται και η ευθύνη της λογοδοσίας στην υπόλοιπη κοινωνία. Η ιδέα της σύστασης «διοικητικών συμβουλίων» με μέλη και ειδικούς από την ευρύτερη κοινωνία είναι επομένως σωστή. Οι προτάσεις αυτές αντανακλούν την πραγματικότητα που συναντά κανείς στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου: τα πανεπιστήμια δηλαδή όπου τόσο πολλοί Ελληνες πηγαίνουν για να σπουδάσουν. Εχοντας περάσει πάνω από 30 χρόνια σε αυτά τα συστήματα, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι ουδέποτε ένιωσα να απειλούμαι ως ακαδημαϊκός από τα συμβούλια, στα οποία συμμετέχουν και άνθρωποι που δεν είναι καθηγητές. Εξάλλου, ποτέ δεν ένιωσα ότι οι πανεπιστημιακοί είναι οι μοναδικοί με γνώσεις επάνω σε θέματα στρατηγικού σχδιασμού, διαχείρισης οικονομικών θεμάτων και ανάπτυξης.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια όμως χρειάζονται και άλλες αλλαγές. Ως πανεπιστημιακός στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπόκειμαι σε αξιολόγηση για τη διδασκαλία μου, ενώ υποχρεούμαι να μετεκπαιδευόμαι συνεχώς, ούτως ώστε να είμαι αρκούντως αποτελεσματικός στην άσκηση των καθηκόντων μου. Την ίδια στιγμή, η ποιότητα της έρευνάς μου επίσης αξιολογείται και από τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης εξαρτάται το πόσα χρήματα θα πάρει το πανεπιστήμιό μου από το κράτος. Δέχομαι να με αξιολογούν, ως αντάλλαγμα για το προνόμιο μιας μόνιμης θέσης. Δυστυχώς, οι πρωτοβουλίες που έχει πάρει και προς αυτήν την κατεύθυνση η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι ανεπαρκείς.
Στον σημερινό κόσμο δεν έχουμε την πολυτέλεια να διατηρούμε αποκλεισμένα πανεπιστημιακά συστήματα. Η διαδικασία πρόσληψης και προαγωγής του προσωπικού τους πρέπει να ανοίξει, ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται με παγκοσμίως αποδεκτά κριτήρια. Στην Κοπεγχάγη μιλούν συχνά για τον κίνδυνο να είναι κάποιος «παγκοσμίως διάσημος στη Δανία», έκφραση που αναφέρεται στους τοπικούς αστέρες, των οποίων η ποιότητα δεν αποδεικνύεται αλλά θεωρείται δεδομένη. Και σε αυτήν την περίπτωση, τα αμερικανικά και τα βρετανικά πανεπιστήμια προσλαμβάνουν και προάγουν, λαμβάνοντας υπόψη τα διεθνώς παραδεδεγμένα κριτήρια. Η ενίσχυση της ποιότητας των σπουδών εξαρτάται επίσης από τον ανταγωνισμό. Οι πόροι που διατίθενται για την έρευνα πρέπει να διανέμονται μέσω ενός ανοικτού αξιοκρατικού συστήματος.
Υπάρχουν πολλοί Ελληνες πανεπιστημιακοί που θαυμάζω. Αλλά τα πανεπιστήμια δεν είναι κτήμα ούτε των καθηγητών ούτε των φοιτητών. Οι οικογένειες, οι φορολογούμενοι, η οικονομία και η κοινωνία έχουν επίσης έννομο συμφέρον στο πώς διοικούνται. Ο νέος διάλογος που ξεκίνησε για τη μεταρρύθμιση της Ανώτατης Παιδείας δεν μπορεί να τορπιλιστεί από τους φοιτητές που διαμαρτύρονται ή από τους πρυτάνεις που αρνούνται να συζητήσουν. Οι ενέργειές τους τους χαρίζουν δημοσιότητα στα μίντια, αλλά είναι βλαπτικές προς το εθνικό συμφέρον.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)
και