Με αφορμή την επέτειο θανάτου του (31 Ιουλίου 1920)
Τιμώντας την επέτειο θανάτου του Ιωνα Δραγούμη (31 Ιουλίου 1920) το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και διαθέτει δωρεάν μέσω των ιστοσελίδων www.ert-archives.gr μια από τις πλέον «κλασικές» εκπομπές του Φρέντυ Γερμανού: πρόκειται για την «Εκτέλεση του Ι. Δραγούμη», παραγωγής 1993. Για τις ανάγκες της οποίας ο δημοσιογράφος ανατρέχει στην «Πρώτη σελίδα», την παλαιότερη εκπομπή του που βασιζόταν στην αφήγηση του Αντώνη Χριστοδουλάκη, στρατιώτη του Τάγματος Ασφαλείας που οδήγησε στο θάνατο τον Ελληνα πολιτικό.
Επιχειρώντας να ρίξει φως στα αίτια που οδήγησαν στην εκτέλεση του πολιτικού άνδρα ο Γερμανός εξετάζει την απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι και τα «Ιουλιανά» με τις όποιες συνέπειές τους _ καταλήγοντας στη δολοφονία του Δραγούμη από το βενιζελικό Τάγμα Ασφαλείας, με διοικητή τον Παύλο Γύπαρη. Εκτός από τον Χριστοδουλάκη, μιλούν μεταξύ άλλων: ο πολιτικός και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ (ανιψιός της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη), και ο Μάρκος Δραγούμης, ανηψιός του πολιτικού. Την εκπομπή εμπλουτίζουν αποσπάσματα από αφηγήσεις της συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα και της Κοτοπούλη (δύο γυναικών που πρωταγωνίστησαν στη ζωή του Δραγούμη), καθώς και πλούσιο οπτικοακουστικό, φωτογραφικό και έντυπο αρχειακό υλικό.
To 2010 στο Πανεπιστήμιο του Maryland πραγματοποιήθηκε το πείραμα “Unplugged” σύμφωνα με το οποίο 200 φοιτητές έπρεπε να αποκαλωδιωθούν για μία μέρα και να τηρήσουν ημερολόγιο των συναισθημάτων τους. “Σίγουρα είμαι εθισμένος και η εξάρτηση αυτή με αρρωσταίνει” έγραψε ένας φοιτητής. “Τα media είναι το ναρκωτικό μου” έγραψε ένας άλλος. Αλλες δύο σχολές που αποπειράθηκαν να επαναλάβουν το πείραμα δεν το κατάφεραν λόγω έλλειψης εθελοντών. Οι περισσότεροι φοιτητές όχι απλά δεν επιθυμούν να απέχουν από την τεχνολογία αλλά είναι ανίκανοι να λειτουργήσουν χωρίς αυτήν.
Διαβάστε το άρθρο του Newsweek για το πως ο εθισμός στο διαδίκτυο αλλάζει τις δομές του εγκεφάλου μας.
«Οι γλώσσες ακολουθούν τις κοινωνίες. Όταν χειροτερεύουν οι κοινωνίες, χειροτερεύουν οι έννοιες που διέπουν τη ζωή, χειροτερεύει και η γλώσσα που τις εκφράζει. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν πλουτίζει. Προστίθενται νέες έννοιες που εκφράζουν την ευτέλεια που μας διέπει….» έλεγε ο Δάσκαλος, Χρίστος Τσολάκης – ο ομότιμος καθηγητής νεοελληνικής γλώσσας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που πέθανε το πρωί της Δευτέρα, σε ηλικία 77 ετών .
Υπηρέτησε στη γενική εκπαίδευση ως καθηγητής, σχολικός σύμβουλος και μετείχε στις επιτροπές που εργάστηκαν για την εισαγωγή και την καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση και στο δημόσιο βίο.
Ήταν επικεφαλής των συγγραφικών ομάδων οι οποίες, με τη συνεργασία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, έγραψαν τα βιβλία “Νεοελληνική γλώσσα” για το γυμνάσιο και “Έκφραση – Έκθεση” για το λύκειο.
Ασχολήθηκε με θέματα γλώσσας, διδασκαλίας της γλώσσας και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών δίνοντας πλήθος διαλέξεων στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό ενώ είχε τιμηθεί πολλές φορές από Ελληνικά και Ξένα Πανεπιστήμια.
Now, you are mine. Rest with your dream inside my dream.
Love, pain, and work, must sleep now.
Night revolves on invisible wheels
and joined to me you are pure as sleeping amber.
No one else will sleep with my dream, love.
You will go; we will go joined by the waters of time.
No other one will travel the shadows with me,
only you, ever green, ever sun, ever moon.
Already your hands have opened their delicate fists
and let fall, without direction, their gentle signs,
your eyes enclosing themselves like two grey wings,
while I follow the waters you bring that take me onwards:
night, Earth, winds weave their fate, and already,
not only am I not without you, I alone am your dream.
Και τώρα πια είσαι δική μου. Αναπαύσου μέσ’στ’όνειρό μου μαζί με το δικό σου.
Αγάπη, πόνος, δουλειά, ας κοιμηθούν τώρα.
Κυλά η νύχτα πάνω στους αόρατους τροχούς της,
και συ δίπλα μου είσαι αγνή σαν κοιμούμενο ήλεκτρο.
Καμία άλλη, αγάπη μου, δεν θα κοιμηθεί μεσ’ στα όνειρά μου.
Θα πας, μαζί θα πάμε στου χρόνου τα ύδατα.
Καμία άλλη δεν θα ταξιδέψει στις σκιές μαζί μου,
μονάχα εσύ, αειθαλής, παντοτινός ήλιος, παντοτινή σελήνη.
Τα χέρια σου ήδη άνοιξαν τις εύθραυστες γροθιές τους
κι αφήνουν τ’απαλά τους σημάδια να πέσουν δίχως πορεία,
τα μάτια σου κλείνουν σαν δυό γκρίζα φτερά,
καθώς εγώ ακολουθώ το νερό που βαστάς και με μεταφέρει:
Η νύχτα, ο κόσμος, ο άνεμος τυλίγουν το πεπρωμένο τους,
και πια, χωρίς εσένα, δεν είμαι παρά μονάχα τ’ όνειρό σου.
Διαβάζοντας τον Φεβρουάριο Ιούλιο μήνα… ένα πείραμα ανακεφαλαίωσης…
Ο Φεβρουάριος ήταν ένα πρωτοφανές εγχείρημα «δημόσιας» συγγραφής: κάθε μέρα και επί έναν μήνα ο συγγραφέας ανέβαζε το κεφάλαιο που ολοκλήρωνε στο www.februarios.com, ενώ οι αναγνώστες το διάβαζαν και το σχολίαζαν. Το γεγονός αυτό, καθώς και το ότι διαδραματίζεται σε μια Ελλάδα πραγματική, είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες δόσεις αλήθειας να περνούν μέσα στο κείμενο, όπως μια ξαφνική νεροποντή, τα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας, ο εμπρησμός δεκάδων κτηρίων στην πόλη, η ψήφιση του δεύτερου Μνημονίου από τη Βουλή, ο εκτροχιασμός μιας κοινωνίας προς έναν αβέβαιο προορισμό.
Ένα από τα πιο ζωντανά και διαδραστικά λογοτεχνικά πειράματα που έχουν επιχειρηθεί ποτέ. Κατά τη διάρκειά του 15.000 αναγνώστες το έζησαν online περισσότερες από 100.000 φορές.
*Ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Από το 2000 γράφει σε εβδομαδιαία και μηνιαία περιοδικά, σε εφημερίδες και στο Ίντερνετ. Έχει δουλέψει ακόμα ως μεταφραστής, επιμελητής εκδόσεων και υπεύθυνος ψηφιακών μέσων σε μια μεγάλη εταιρία media. Σήμερα φτιάχνει websites και μελετά πώς τα ψηφιακά μέσα θα φέρουν τον γραπτό λόγο σε όσο το δυνατό περισσότερα μάτια. Ο Φεβρουάριος είναι το τρίτο του βιβλίο. Έχει γράψει ακόμη: Αληθινές ιστορίες(συλλογή με μεγάλης έκτασης δημοσιογραφικά άρθρα του, 2011) και Πέρα από την καταιγίδα (εφηβικό μυθιστόρημα, 2006).
Here surrounding the island,
There΄s sea.
But what sea?
It΄s always overflowing.
Says yes,
Then no,
Then no again,
And no,
Says yes
In blue
In sea spray
Raging,
Says no
And no again.
It can΄t be still.
It stammers
My name is sea.
It slaps the rocks
And when they aren΄t convinced,
Strokes them
And soaks them
And smothers them with kisses.
With seven green tongues
Of seven green dogs
Or seven green tigers
Or seven green seas,
Beating its chest,
Stammering its name,
Oh Sea,
This is your name.
Oh comrade ocean,
Don΄t waste time
Or water
Getting so upset
Help us instead.
We are meager fishermen,
Men from the shore
Who are hungry and cold
And you΄re our foe.
Don΄t beat so hard,
Don΄t shout so loud,
Open your green coffers,
Place gifts of silver in our hands.
Give us this day our daily fish.
Εδώ τριγύρω απ’ το νησί
η θάλασσα
τι θάλασσα!
Ξεχειλίζει από μόνη της
κάθε στιγμή
λέει ναι, λέει όχι,
λέει όχι, όχι και όχι
λέει ναι μες στα γαλάζια
μες στον αφρό της, μεσά στον καλπασμό της
λέει όχι και όχι.
Δε μπορεί να μείνει γαλήνια,
ξαναλέει: είμαι η θάλασσα
χτυπώντας πάνω σε μια πέτρα
χωρίς να κατορθώνει να την πείσει,
τότε
με τις εφτά πράσινες γλώσσες
εφτά πράσινων σκυλιών,
εφτά πράσινων τίγρεων,
εφτά πράσινων θαλασσών,
τη διατρέχει, την αγκαλιάζει,
τη διαποτίζει
και χτυπάει το στήθος της
ξαναλέοντας τ’ όνομά της.
Ω θάλασσα, έτσι ονομάζεσαι,
ω σύντροφε ωκεανέ,
μη χάνεις το χρόνο και το νερό,
μην αναταράζεσαι τόσο,
βοήθησέ μας.
Ψαράδες είμαστε,
άνθρωποι του γιαλού, πεινούμε και κρυώνουμε,
είσαι ο εχθρός μας,
μη τόσο δυνατά χτυπάς,
μη φωνάζεις έτσι,
την πράσινη άνοιξε κασετίνα σου,
κι απόθεσε μέσα στα χέρια
όλων μας,
το ασημένιο δώρο σου:
το ψάρι το καθημερινό…
Ο 27χρονος Άγγελος Πατσιάς είναι δάσκαλος από τη Δράμα. Πριν δύο χρόνια του ήρθε μετάθεση σε ένα τετραθέσιο δημοτικό σχολείο κάπου στο ορεινό Ρέθυμνο, τον Φουρφουρά. Άρχισε να το ψάχνει στους χάρτες. Αντί όμως να γκρινιάζει για τη «δυσμενή», πήγε και δημιούργησε εκεί το «σχολείο της φύσης και των χρωμάτων». Η εκπαιδευτική τηλεόραση που έφτιαξαν οι μαθητές του, η περίφημη Φουρφουράς TV, τα μαθήματα επιλογής, θέατρο, φωτογραφία, ρομποτική είναι λίγα μόνο από τα καινοτόμα στοιχεία που εισήγαγε εκεί! Στο τέλος της ομιλίας του στο TEDxThessaloniki καταχειροκροτήθηκε από ένα κατάμεστο και όρθιο Ολύμπιον. Τα σχόλια στο hash tag του twitter TEDxThess διθυραμβικά. Ίσως γιατί ήταν ένα από τα καλύτερα παραδείγματα «του θάρρους για δημιουργία».
Άγγελε ποια είναι τα διαφορετικά πράγµατα που κάνατε εκτός αναλυτικού προγράµµατος στο «σχολείο της φύσης και των χρωµάτων», στο δηµοτικό σχολείο του Φουρφουρά;
Ένα είναι η εκπαιδευτική τηλεόραση, ο Φουρφουράς TV. Τα παιδιά παίρνουν το ρόλο του ρεπόρτερ, κάνουν τις δικές τους εκποµπές και µέσα από αυτές διδάσκονται και διδάσκουν δύσκολες έννοιες (π.χ. φυσικής). Είναι ένα µέσο για να επικοινωνούν µε τα υπόλοιπα παιδιά του Ρεθύµνου, της Ελλάδας, της Ευρώπης. Είναι ένας τρόπος να ακουστεί η φωνή τους, να φύγει από τα αποµονωµένα σύνορα του χωρίου. Επίσης τα µαθήµατα επιλογής. Τα παιδιά διδάσκονταν θέατρο, φωτογραφία, ροµποτική, από εµάς βάση των γνώσεων και των ενδιαφερόντων µας. Επιπλέον, αλλάξαµε τη µορφή των τάξεων. Θέλαµε να διαµορφώσουµε τις τάξεις σαν παιδικό δωµάτιο µε καναπέδες, χαλιά και πολύχρωµους τοίχους. Σηµαντικοί είναι και οι βοτανόκηποι, τα περιβόλια για κάθε τάξη, τα θερµοκήπια. Στόχος µας να πετύχουµε µια σχετική αυτοδιαχείριση µε αυτά τα προϊόντα, για να µπορέσουµε να ταΐζουµε εµείς τους µαθητές µας, να µην έχουµε τα προβλήµατα της κρίσης. Ίσως να πουλήσουµε και κάποια προϊόντα για να βγάλουµε τα έξοδα του σχολείου, να µην έχουµε ανάγκη κάποια κονδύλια. Επίσης ξεκινήσαµε συνεργασία µε τα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του νοµού. Κατασκηνώνουµε έξω, κάνουµε το µάθηµα βιωµατικά στη φύση και αυτό µας αρέσει. Τέλος φτιάξαµε ένα δίκτυο µε άλλα ορεινά σχολεία της Κρήτης, το σχολικό δίκτυο των Ορέων. Με έψιλον, έτσι; (γέλια). Μακάρι αυτό να γενικευτεί σε όλη την Ελλάδα. Θέλουµε τα παιδιά από µικρά να συνεργαστούν, να φτιάξουν έναν σχολικό συνεταιρισµό, να ανταλλάξουν απόψεις, κυρίως να αποκτήσουν ένα κοινό κώδικα, γιατί τα χωριά της Κρήτης έχουν κλειστά όρια. Οι µπαµπάδες και οι παππούδες τους δεν είχαν φροντίσει να συνεργαστούν σε κάποια πράγµατα.
Είσαι πράκτορας του Tide; (γέλια) Γιατί πρέπει να παίζει πολύ πλύσιµο µετά το σχολείο….
Χαχα! Πραγµατικά ισχύει αυτό! Είµαστε στη φύση. Λασπωνόµαστε. Αν µπορούσαµε να µετακοµίσουµε εντελώς το σχολείο και να το κάναµε cabrio, θα το κάναµε. Ένα διάστηµα οι γονείς πρέπει να µας είχαν καταραστεί (σ.σ. και συνεχίζουν τα γέλια). Στην πραγµατικότητα οι γονείς εκτιµούν αυτό που κάνουµε και κάνουν τα… στραβά µάτια. Το σίγουρο είναι ότι καθιερώσαµε την δεύτερη αλλαξιά στο σχολειό.
Τα παιδιά µαθαίνουν στο σχολείο σας βασικές αρχές αυτοοργάνωσης. Αυτό είναι ένα µελλοντικό µοντέλο βιώσιµης κοινωνίας;
Μακάρι µέσα από την κρίση να αναδιοργανωθεί όλος ο ιστός. Δεν χρειάζεται να κάνεις τραγικά πράγµα, παρά να δεις τοπικά κάποια ζητήµατα, κάποια µικρά λάθη που είχαν οι τωρινές κοινωνίες και να προσπαθήσεις να τα διορθώσει από τη βάση τους. Αυτό είναι η καλύτερη λύση για έξοδο από την κρίση. Εµείς προσπαθούµε να µάθουµε στα παιδιά να στηρίζονται στις δυνάµεις τους, να µην είναι ανταγωνιστικά µε κανέναν.
Οι δηµόσιοι λειτουργοί όπως οι δάσκαλοι έχουν δεχθεί αρκετή κριτική τα τελευταία χρόνια. Τι σκέφτεσαι για αυτό;
Θεωρώ ότι το επάγγελµα του δασκάλου έχει δεχθεί πολλά πλήγµατα και αρκετή κακή κριτική. Σίγουρα σε κάθε επάγγελµα υπάρχουν άνθρωποι που δεν λειτουργούν σωστά. Πιστεύω ότι οι δάσκαλοι πλέον λειτουργούν ως εθελοντές αν κρίνουµε από το µισθό και τις συνθήκες εργασίας τους. Δεν µ’ αρέσει που ο εργοδότης µας δε µας εκτιµά και µας το δείχνει. Ευτυχώς υπάρχει εκτίµηση από τις κοινωνίες που εργαζόµαστε.
Ένας δάσκαλος καλείται να παίξει πολλούς ρόλους κατά τη διάρκεια της ηµέρας: ψυχολόγος, οικογενειακός σύµβουλος, παιδαγωγός, υδραυλικός, µαραγκός. Εµείς το ευχαριστιόµαστε αυτό. Διαφοροποιεί την κάθε µέρα. Καλό όµως είναι να µην επηρεάζεται η κοινή γνώµη από αυτά που λέγονται για το επάγγελµα γιατί ουσιαστικά µας εµπιστεύονται τα παιδιά τους. Πρέπει να µάς έχουν σε εκτίµηση, γιατί χειριζόµαστε ό,τι πιο εύπλαστο έχει η ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς δεν τα καταφέρνουν όλοι καλά µε αυτό. Αλλά προσπαθούµε.
Ποια είναι τα παράπονα σας απ΄ το Υπουργείο Παιδείας;
Από το Υπουργείο Παιδείας δεν έχουµε πλέον παράπονα, γιατί έχουµε σταµατήσει να περιµένουµε κάτι. Είµαστε µόνοι µας και είµαστε καλά. Με ενοχλεί βέβαια το επίπεδο της διαβίωσης των εκπαιδευτικών, στο οποίο µας έχουν οδηγήσει. Δεν µε απασχολεί όµως το γεγονός ότι µας έχουν αφήσει στην ησυχία µας. Νοµίζω ότι αν µας αφήσουν κι άλλο στην ησυχία µας η εκπαίδευση θα πάει καλύτερα.
Ακούµε εξαγγελίες για το «νέο σχολείο» (υπολογιστές, διαδραστικοί πίνακες, e–books). Υποστηρίζεις σε συνεντεύξεις σου ότι τα περισσότερα από αυτά είναι ανεφάρµοστα.
Κατά τη γνώµη µου πρέπει να δοθεί έµφαση στον τόπο που βρίσκεται το σχολείο. Δεν είναι όλες οι συνταγές καλές για όλους. Προσπαθούµε να βάλουµε νέες τεχνολογίες στο σχολείο. Δεν είναι κακό αυτό. Ωστόσο πιστεύω ότι έχουµε χάσει το δρόµο. Τι θέλουµε να φτιάξουµε; Παιδιά –πρότυπα για µια βιοµηχανοποιηµένη κοινωνία, που να µην γνωρίζουν τίποτα άλλο από το να λύνουν πράξεις, που να είναι άδεια από συναίσθηµα; Σε ένα επαρχιακό σχολείο µπορούµε να βγάλουµε τα παιδιά µια βόλτα έξω στη φύση. Πρέπει οι µαθητές να είναι και έξω από τις τάξεις, να χορεύουν, να τραγουδούν, να λένε στους γονείς τους ότι χαίρονται που πάνε σχολείο. Όχι γιατί υπάρχει ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής (καλώς να υπάρχει άµα µπορεί οικονοµικά το σχολείο). Αλλά γιατί στο σχολείο απελευθερώνονται, περνάνε καλά. Δεν το έχουµε πετύχει αυτό 100%, αλλά προσπαθούµε.
Έχετε αποτελέσει πρότυπο για άλλα σχολεία;
Σίγουρα υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας µε άλλα σχολεία µετά από µια έκρηξη δηµοσιότητα που καλώς ή κακώς υπήρξε. Έρχονται άλλα σχολεία στο δηµοτικό µας, αλλά και φοιτητές για να δουν πως λειτουργούµε. Μας αρέσει να είµαστε εξωστρεφείς. Να ξεφύγουµε από τα σύνορα των σχολείων µας. Οι εκδροµές να γίνονται συνεργατικά µε άλλα σχολεία και φορείς. Είναι βαριά κουβέντα να πούµε ότι είµαστε πρότυπο, δεν ξέρω αν το αξίζουµε.
Πώς αποτιµάς την όλη προσπάθεια σας;
Η προσπάθεια στο Φουρφουρά έχει συµπληρώσει αισίως δύο χρόνια. Δεν είναι ένα έργο ατοµικό, αλλά οµαδικό. Παίζουν ρόλο οι υπόλοιποι συνάδελφοι, που είναι φίλοι, αλλά και οι γονείς στο χωριό. Βήµα βήµα έχουµε καταφέρει τα παιδιά να είναι πιο συνειδητοποιηµένα σε αυτό που θα αντιµετωπίσουν. Πάνω από όλα θέλουµε να τους κάνουµε σωστούς ανθρώπους, πολίτες, συγχωριανούς – αν αποφασίσουν να µείνουν εκεί. Επιδιώκουµε να τους δώσουµε ορισµένες επιλογές που νόµιζαν ότι δεν είχαν, ευκαιρίες να δουν τι υπάρχει παραπέρα, να τα κοινωνικοποιήσουµε. Δεν µπορώ να µιλήσω τώρα για τα αποτελέσµατα. Θα µπορώ σε δέκα χρόνια, όταν θα µε καλέσει καµιά µαθήτρια µου στο γάµο της! Τότε θα καταλάβω αν όντως κάναµε δουλειά.
Δείτε την εκπληκτική δουλειά που γίνεται στο “σχολείο της φύσης και των χρωµάτων” στο site που έχουν φτιάξει οι µαθητές του
Θέλετε να παρακολουθείτε την κατάσταση της μπλογκόσφαιρας ζωντανά; η εφαρμογή www.twingly.com/screensaver σας συνδέει με τους ιστολόγους του παγκόσμιου χωριού,
Ο Dunbar ήταν ένας ανθρωπολόγος που έγινε γνωστός για την υπόθεσή του σε σχέση με τις φυσικές κοινότητες [1] και την δυνατότητα του εγκέφαλου να διαχειριστεί τα μηνύματα. Διατύπωσε την υπόθεση ότι το 150 είναι ο οριακός αριθμός μιας ομάδας η οποία θέλει να συντονίζεται και να ανταλλάσει χρήσιμες πληροφορίες. Υποτίθεται ότι to 150 ήταν το μέγεθος μιας προϊστορικής φυλής.
Σύμφωνα με το Dunbar’s number, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να διαχειριστεί σχέσεις με περισσότερα από 150 άτομα. Εάν μια κοινωνία ή ομάδα ξεπεράσει τον αριθμό αυτό, τότε οι κοινωνικές σχέσεις μετατρέπονται σε κοινωνικές ανταλλαγές δίχως νόημα. Είναι το όριο μετά το οποίο παράγεται περιττή πληροφορία η οποία γίνεται εμπόδιο για την αποτελεσματικότητα του δικτύου.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Facebook και τα άλλα κοινωνικά δίκτυα δεν επιτελούν ένα σημαντικό έργο – συγκεκριμένα μας βοηθούν να διατηρούμε επαφή με τους υπάρχοντες φίλους μας. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μας βοηθούν να διατηρούμε φιλίες που διαφορετικά θα έφθιναν. Και κάνουν και κάτι άλλο, πιο σημαντικό και λιγότερο προφανές: μας επιτρέπουν να (επαν)ενοποιήσουμε τα κοινωνικά μας δίκτυα με τέτοιο τρόπο, ώστε αντί να έχουμε μερικά ασύνδετα μεταξύ τους υποσύνολα φίλων, να δημιουργήσουμε εικονικά το είδος των παλαιών αγροτικών κοινοτήτων, όπου όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Καλωσήλθατε στο ηλεκτρονικό χωριό.
[1]Ο κ. Robin Dunbar είναι καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του βιβλίου «How Many Friends Does One Person Need? Dunbar’s Number and Other Evolutionary Quirks».
Άνθρωποι διαφορετικών φύλων, ηλικιών, τάξεων και εθνικοτήτων περιμένουν σε εφτά διαφορετικές ουρές δημιουργώντας μια τεράστια ανθρώπινη σειρά. Όμως στο τέλος της ανθρώπινης αλυσίδας, η αντίστροφη μέτρηση ξεκινά.
Οι Tango with Lions είναι μια μεταβαλλόμενη μουσική κολλεκτίβα που σχηματίστηκε το 2007 από την Κat (Κατερίνα Παπαχρήστου), μια νέα μουσικό η οποία ως μπασίστρια και τραγουδίστρια έχει συνεργαστεί με πολλά συγκροτήματα της αγγλόφωνης indie/alternative σκηνής. Με τη μουσική επένδυση των ημερολογίων της και επηρεασμένη από την επικαιρότητα, από βιβλία, από τις αγαπημένες της ταινίες και μουσικές, ηχογράφησε με τον Ottomo στο Fab Liquid Studios τον πρώτο της δίσκο με το όνομα Tango with Lions, με την πολύτιμη βοήθεια μουσικών που προσέθεσαν το προσωπικό τους στυλ. Ο δίσκος, περιέχει κομμάτια σε ακουστικό κυρίως ύφος, με διάθεση αμερικανικής φολκ και με την ιδιαίτερη φωνή της Κat να μας καθοδηγεί μέσα στην ατμόσφαιρα των τραγουδιών.
Στο έργο του Mark Granovetter (1973), “The strength of Weak Ties”, American Journal of Sociologie, n° 78, συναντάμε τη θεωρία της δύναμης του αδύνατου κρίκου.
Ο πρωτοπόρος αυτός Αμερικάνος κοινωνιολόγος ταξινόμησε τις διαπροσωπικές σχέσεις σε δεσμούς ισχυρούς και αδύνατους. Το κριτήριο της διάκρισης ποικίλει αλλά κατά βάση λαμβάνονται υπόψη τέσσερα κριτήρια: η συχνότητα των επαφών, ο συναισθηματικός δεσμός, η σημασία που έχει ο βαθμός της εξάρτησης και ο βαθμός της εχεμύθειας. Στη πλειονότητα των δικτύων διακρίνονται καθαρά οι ισχυροί και οι αδύναμοι δεσμοί. Όσο περισσότεροι είναι οι ισχυροί δεσμοί σε ένα δίκτυο τόσο περισσότερο αυτό έχει την τάση να είναι αλληλένδετο και κλειστό. Οι αδύναμοι κρίκοι είναι αυτοί που γίνονται γέφυρες που συνδέουν διαφορετικά δίκτυα μεταξύ τους και που μπορούν να μεταφέρουν πληροφορίες.
Εφαρμόζοντας τη σχέση αυτή σε μία έρευνα[1] πάνω σε 300 στελέχη, τεχνικούς και επιχειρηματίες μίας περιοχής της Βοστόνης οι οποίοι είχαν προσφάτως αλλάξει δουλεία ο Granovetter απέδειξε ότι: 1) η πλειονότητα (56%) βρήκε την δουλεία της από τις προσωπικές σχέσεις, 2) μόνο το 16,7% βοηθήθηκε για την εύρεση της εργασίας από το στενό περιβάλλον, το 27,8% από πιο ευρύ κύκλο, ενώ το 55,6% από απλούς γνωστούς. Συμπερασματικά, οι αδύνατοι κρίκοι είναι πιο πιθανό να σε βοηθήσουν στην αναζήτηση της εργασίας σου.
[1] Granovetter M., (1974), Getting a Job, Harvard University Press
Όλοι σε διάφορες φάσεις της ζωής μας χαρακτηριστικά διερωτώμαστε “Τι μικρός που είν’ ο κόσμος!” Πίσω από αυτό το ερώτημα κρύβεται η θεωρία των six degrees of separation. Οτι δηλαδή οποιοσδήποτε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη μπορεί να συνδεθεί με οποιοδήποτε άλλο μέσω της κοινωνικής επαφής, χρησιμοποιώντας πέντε ή έξι γνωστούς.
Η απαρχή της θεωρίας αυτής συναντάται στη διατριβή του Michael Gurevich, την οποία εκπόνησε το 1961 στο M.I.T. υπό την επίβλεψη του καθηγητή Ithiel de Sola Pool και αφορούσε στη δομή των κοινωνικών δικτύων (Gurevich, M. (1961) The Social Structure of Acquaintanceship Networks, Cambridge, MA: MIT Press). Τα συμπεράσματα της διατριβής αυτής προεκτάθηκαν σε μια μελέτη των de Sola και του μαθηματικού Manfred Kochen, η οποία όμως κυκλοφορούσε μόνο εντός των ακαδημαϊκών κύκλων και παρέμεινε για πολλά χρόνια αδημοσίευτη, εφόσον δεν μπορούσαν να καταλήξουν σε μια ικανοποιητική εξίσωση που να περιγράφει την πολυπλοκότητα των συνδέσεων που διέπουν την κοινωνία (de Sola Pool, Ithiel, Kochen, Manfred (1978-1979) “Contacts and influence” Social Networks 1(1): 5-51) .
Σ’ αυτά τα έργα βασίστηκε ο κοινωνικός ψυχολόγος Στάνλεϊ Mίλγκραμ, ο οποίος διατύπωσε τη θεωρία του “Το πρόβλημα του μικρού κόσμου”, το 1967 (Stanley Milgram, “The Small World Problem”, Psychology Today, 1967, Vol. 2, 60-67). O Mίλγκραμ έστειλε σε δεκάδες ανθρώπους γράμματα με κάποιον άγνωστο παραλήπτη, ο οποίος ζούσε σε άλλη πολιτεία (κι επίσης κάποια στοιχεία όπως τόπος κατοικίας, επάγγελμα, κτλ.), ζητώντας τους να προωθήσουν την επιστολή σε κάποιον που ίσως να βρίσκεται πιο κοντά στο στόχο. Όπως έδειξε το πείραμα, τα γράμματα χρειάστηκε να κάνουν έξι “στάσεις” – κατά μέσο όρο – πριν φθάσουν στον τελικό τους προορισμό. Έτσι απέκτησε το όνομά της: Six Degrees of Separation.
Η θεωρία μας λέει πως απέχουμε ένα “βήμα” (βαθμό) από τον κάθε άνθρωπο που γνωρίζουμε. Οι γνωστοί του φίλου μας, τους οποίους δε γνωρίζουμε, έχουν “απόσταση” δύο “βήματα” από μας. Οι γνωστοί αυτών έχουν “απόσταση” τρία “βήματα” κ.ο.κ. Έτσι, όλοι οι άνθρωποι συνδέονται με όλους τους υπόλοιπους με – κατά μέσο όρο – το πολύ έξι “βήματα”. Αποτελούμε, δηλαδή, όλοι μας ένα δίκτυο με εξαιρετικά μεγάλο πλήθος “σταθμών”, αλλά και “συνδέσμων” – σχέσεων αλληλεπίδρασης, έτσι ώστε να μπορείς να ξεκινήσεις από κάπου με κάποιον συγκεκριμένο προορισμό, που μπορείς να φτάσεις με μια διαδρομή για την οποία θα χρειαστεί να “διασχίσεις” το πολύ έξι “σταθμούς” αν βρεις τις κατάλληλες συνδέσεις.
Στην ιδέα αυτή ουσιαστικά βασίστηκε η δημιουργία των social networks, τα οποία έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή. Πριν το facebook υπήρχαν διάφορα άλλα, όπως τα SixDegrees (η πρώτη ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία λειτούργησε την περίοδο 1997-2001) και το Friendster ή τα Ryze, LinkedIn και Spoke, τα οποία είναι αφιερωμένα στην επαγγελματική δικτύωση, που είναι και το ζητούμενο για τους επαγγελματίες των περισσότερων κλάδων. Τα networks έχουν εξελιχθεί σε μία από τις δημοφιλέστερες μεθόδους γνωριμιών και ανεύρεσης εργασίας και χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια ανθρώπους. Παράλληλα, ολοένα και περισσότερες εταιρίες καταφεύγουν σε ιστοσελίδες δικτύωσης προκειμένου να προσλάβουν προσωπικό.
Οι εφαρμογές της θεωρίας αυτής, όμως, δε σταματούν εδώ. Ελέγχοντας τη ροή της πληροφορίας μπορείς να βγάλεις διάφορα συμπεράσματα για τον τρόπο που εξελίσσονται οι ιδέες, για την επίδρασή τους, το χρόνο και τη γεωγραφική ή πολιτισμική κατανομή διάδοσης, το βαθμό αποδοχής κ.ά.
Η θεωρία δικτύων, άλλωστε, αποτελεί το σημαντικότερο, ίσως, εργαλείο που χρησιμοποιείται στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Αφορά στην αναπαράσταση της κοινωνικής ζωής με τη μορφή ενός δικτύου με τελείες και γραμμές. Οι τελείες αντιπροσωπεύουν τα άτομα ή τις ομάδες και οι γραμμές τις σχέσεις μεταξύ τους. Έτσι, η ανθρώπινη συμπεριφορά εξηγείται από τον τρόπο που συνδέονται οι άνθρωποι και οι ομάδες μεταξύ τους, παρά από τις συμπεριφορές των ίδιων των ατόμων. Το μοντέλο αυτό εστιάζει στην αλληλεπίδραση των ανθρωπίνων σχέσεων, δε χρειάζεται να λάβει υπόψη τα δεδομένα των ατόμων, όπως κοινωνική θέση, οικονομική κατάσταση κτλ. και μπορεί να αναδείξει την κοινωνική διαστρωμάτωση μεταβαλλόμενη με το χρόνο, αλλά και με τη σχέση εξουσίας μεταξύ των ατόμων, μελετώντας τις αλλαγές στις σχέσεις των δικτύων. Αυτό που ενδιαφέρει, δηλαδή, είναι ο τρόπος που λειτουργεί το δίκτυο και όχι κάποιο μεμονωμένο άτομο ή ομάδα.
Εφόσον, λοιπόν, γνωρίζουμε πως όλοι οι άνθρωποι συνδέονται μ’ έναν τόσο μικρό αριθμό συνδέσμων και μπορείς με τις κατάλληλες επιλογές να βρεθείς πολύ σύντομα με όποιον επιθυμείς, μπορούμε να φανταστούμε πόσο εύκολα μπορούν τα πάντα να συνδέονται. Ιδέες, νοοτροπίες, κοινωνικές αλλαγές, επιδημίες, οικονομία, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε που δημιουργείται ή αλληλεπιδρά με τον ανθρώπινο παράγοντα, όσο μακριά κι αν βρίσκεται (γεωγραφικά, πολιτισμικά, ιδεολογικά – ή ακόμη και χρονικά!) είναι εν δυνάμει τόσο κοντά μας!
Μισέλ Ουελμπέκ, Ο χάρτης και η επικράτεια, μτφρ.: Λίνα Σιπητάνου, μυθιστόρημα, εκδόσεις Εστία
Κεντρικός πρωταγωνιστής στο «Ο χάρτης και η επικράτεια» είναι ένας μοναχικός «εννοιολογικός» καλλιτέχνης, ονόματι Ζεντ Μαρτέν. Κάποιος που, χάρη στον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, έχει βρεθεί τυλιγμένος στον πλούτο, δεδομένου ότι οι πίνακές του, στους οποίους απεικονίζονται ισχυρές προσωπικότητες -από εικαστικούς σαν τους Τζεφ Κουνς και Ντάμιεν Χερστ μέχρι επιχειρηματίες σαν τον Μπιλ Γκέιτς και τον Στιβ Τζομπς- αποτιμώνται στο χρηματιστήριο της τέχνης σε εκατομμύρια ευρώ. Γεννημένος το 1979 από έναν επιτυχημένο αρχιτέκτονα ταπεινής καταγωγής και μια μικροαστή που έβαλε γρήγορα τέλος στη ζωή της χωρίς κανείς να του εξηγήσει τον λόγο, ο Ζεντ είχε ξεκινήσει την καριέρα του ως φωτογράφος, έχοντας προηγουμένως αποκτήσει μια γερή, ασυνήθιστη για τη γενιά του κλασική παιδεία κι όντας πεπεισμένος ότι «η καλλιτεχνική αναπάρασταση του κόσμου είναι εφικτή».
Οι μαγκωμένες σχέσεις του Ζεντ με τον επίσης μονήρη πατέρα του, η έλλειψη της μητρικής στοργής στα παιδικά του χρόνια, το ερωτικό του δέσιμο με μια συμφοιτήτριά του που εκπορνευόταν χωρίς ενοχές, οι καλλιτεχνικοί του πειραματισμοί και η γνωριμία του με μια πανέμορφη Ρωσίδα -στέλεχος του ομίλου Μισελέν- που θ’ αποδειχθεί καθοριστική για την καθιέρωσή του στα κύκλωμα της σύγχρονης τέχνης, καλύπτουν όλο το πρώτο μέρος του βιβλίου, προετοιμάζοντας τον αναγνώστη για την επικείμενη συνάντηση του ήρωα με τον «συγγραφέα Μισέλ Ουελμπέκ». Η συνάντησή τους γίνεται στο καταφύγιο του τελευταίου, στην Ιρλανδία, με την προοπτική της συγγραφής ενός κειμένου για τον κατάλογο της νέας έκθεσης που ετοιμάζει ο Ζεντ. Και, μολονότι η εικόνα του αντικοινωνικού, άπλυτου, γεμάτου εκζέματα και πότη «Ουελμπέκ» είναι μάλλον απωθητική, οι δύο άντρες σαν ν’ αναγνωρίζουν σταδιακά ο ένας στον άλλο μια αδελφή ψυχή.
Πραγματικοί φίλοι, εν τούτοις, δεν θα προλάβουν να γίνουν. Η επαφή τους θα διακοπεί βίαια με την άγρια δολοφονία του «Ουελμπέκ», την εξιχνίαση της οποίας αναλαμβάνει στο τρίτο μέρος του μυθιστορήματος ένα στέλεχος της δίωξης εγκλήματος, έντιμος, ισορροπημένος στη συναισθηματική του ζωή, συνειδητά άτεκνος και -αλίμονο- φανατικά υπέρμαχος της θανατικής ποινής. Κίνητρο της δολοφονίας αποδεικνύεται πως είναι το χρήμα. Σ’ όποια σελίδα, όμως, κι αν σταθείς, για το χρήμα γίνεται λόγος. Για το χρήμα ως κινητήριο δύναμη κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας, ως μέσο καταξίωσης αλλά κι εκμαυλισμού, ως πηγή μοναξιάς και δυστυχίας, ως συστατικό πυλώνα ενός μαζικού, τυποποιημένου κόσμου, απογυμνωμένου από μαγεία, απολύτως ορθολογικού.
Ο Μισέλ Ουελμπέκ εγκαταλείπει τον ήρωά του γύρω στα 2040, μέσα σ’ ένα τεράστιο κτήμα, αφοσιωμένον στη βίντεο-αρτ πια, σε απόσταση ασφαλείας όμως και από τους ανθρώπους, και από τα ΜΜΕ. Στο μεσοδιάστημα, ο Ζεντ Μαρτέν έχει χάσει τον μοναδικό του συγγενή χωρίς καν να προλάβει να τον αποχαιρετήσει, η Ελβετία έχει θησαυρίσει κρατώντας το μονοπώλιο στην «αγορά» της ευθανασίας, η Γαλλία έχει μετατραπεί σε ιδανικό προορισμό αγροτουρισμού και η δυτική Ευρώπη, στο σύνολό της, έχει βιώσει πολύ χειρότερες οικονομικές κρίσεις από εκείνην του 2008.
«Ζούσαμε μια περίοδο ιδεολογικά αλλόκοτη», διαβάζουμε, «όπου ο καθένας έμοιαζε πεπεισμένος ότι ο καπιταλισμός ήταν καταδικασμένος, και μάλιστα στο εγγύς μέλλον, ότι ζούσε τα τελευταία του χρόνια, χωρίς ωστόσο τα κόμματα της άκρας αριστεράς να καταφέρνουν να προσελκύσουν κάποιον πέρα από τη συνήθη πελατεία τους των ευέξαπτων μαζοχιστών. Ενα πέπλο στάχτης έμοιαζε να πλανιέται στα μυαλά των ανθρώπων». Οι προβλέψεις δε που ήθελαν την τέχνη να εξελίσσεται σε «αξία-καταφύγιο» έχουν διαψευστεί για τα καλά. Αντίθετα, η κερδοσκοπία στον κλάδο είχε γίνει «ακόμα πιο έντονη, πιο άναρχη και πιο φρενήρης». Το μέλλον για τον Ουελμπέκ διαγράφεται εφιαλτικό.
ΛΙΝΑ ΣΙΠΗΤΑΝΟΥ
[αποσπάσματα από
δημοσίευση στην εφ. Ελευθεροτυπία, 30.4.11]
Οι έρευνες που αφορούν στα ιστολόγια παρουσιάζουν ένα σημαντικό εγγενές πρόβλημα, εφόσον δεν υπάρχει κάποιος μοναδικός, αναλυτικός και εξαντλητικός κατάλογος των εκπαιδευτικών ιστολογίων. Είναι αδύνατον να προσδιοριστεί με ακρίβεια το πόσα και το ποια είναι τα ιστολόγια που ασχολούνται με εκπαιδευτικά θέματα. Πέρα από αυτή την αδυναμία δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ο δυναμικός χαρακτήρας του μέσου. Καθημερινά ιστολόγια δημιουργούνται και ιστολόγια διαγράφονται.
Το μέγεθος της ελληνικής μπλογκόσφαιρας σε σχέση με την παγκόσμια είναι μικρό. Στο τέλος του 2011 η εταιρεία NM Incite κατέγραψε 181 εκατομμύρια ιστολόγια ανά τον κόσμο. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι το 2006 υπολογίζονταν σε 36 εκατομμύρια, τότε αυτό σημαίνει ότι το bigbang της μπλογκόσφαιρας συνεχίζεται; Αν συμβουλευτούμε την αναφορά της Technorati για την κατάσταση της μπλογκόσφαιρας θα διαπιστώσουμε ότι οι δημοσιεύσεις στα ιστολόγια έχουν αυξηθεί αλλά έχει μειωθεί ο αριθμός των επαγγελματιών που το ιστολόγιο ήταν η κύρια πηγή εισοδήματος τους. Οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα όμως ποτέ δεν είδαν τα ιστολόγια ως πηγή βιοπορισμού. Τα κίνητρά τους είναι ανιδιοτελή, αφού στοχεύουν περισσότερο στη διάδοση πληροφοριών για την ενημέρωση των συναδέλφων τους.
Μπορεί τα ιστολόγια να «γεννιούνται» εύκολα αλλά δύσκολα διατηρούνται στη ζωή. Έχει μετακινηθεί το κοινό τους προς τα κοινωνικά δίκτυα; Η διάδοση του κινητού τηλεφώνου με διασύνδεση στο διαδίκτυο μας ωθεί στη μετεξέλιξη του μέσου στην κατηγορία των μικροιστολογίων; ΄Η μήπως η οικονομική κρίση έχει αφήσει τη σκιά της και στην περίπτωση των εκπαιδευτικών ιστολογίων;
Τα υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης των εκπαιδευτικών ιστολογίων δείχνουν ότι η καινοτομία του ιστολογίου έχει αρχίσει να χάνει τη λάμψη της. Αυτό πιθανότατα σχετίζεται με την ταχύτητα διάδοσης της πληροφορίας. Οι χρήστες ζητούν ένα μέσο ταχύτερο, πιο ευσύνοπτο και πιο κοινωνικό. Σίγουρα η επέκταση των κοινωνικών δικτύων ενοχοποιείται σε μεγάλο βαθμό για αυτή τη στροφή. Η διάσπαση της προσοχής των αναγνωστών αυξάνεται λόγω του καταιγισμού της πληροφορίας. Καθώς το εύρος της προσοχής μειώνεται, οι αναγνώστες ζητούν συνοπτικότερα κείμενα και ταχεία διάδοση μέσω των κοινωνικών δικτύων. Για αυτό το λόγο βλέπουμε εφαρμογές επιμέλειας περιεχομένου (Scoop.it!, Pinterest) που βασίζονται στην οπτική επικοινωνία να ανθούν. Δεν είναι τυχαίο επίσης που τα ιστολόγια προτιμήθηκαν από ειδικότητες εκπαιδευτικών που βασίζουν τη διδασκαλία τους στο κείμενο (φιλόλογοι,θεολόγοι, δάσκαλοι). Πιθανόν ένας άλλος παράγοντας που έδρασε αποθαρρυντικά στη συνέχιση αρκετών ιστολογίων ήταν το χαμηλό επίπεδο ανατροφοδότησης της εκπαιδευτικής κοινότητας. Το ιστολόγιο είναι πρωτίστως ένα διαλογικό μέσο αλλά ο διάλογος μέσα στην εκπαιδευτική μπλογκόσφαιρα είναι τουλάχιστον υποτονικός. Είναι αναμενόμενο λοιπόν το ότι αρκετά εκπαιδευτικά ιστολόγια δεν ενημερώνονται τακτικά και μετά το πρώτο διάστημα γνωριμίας με το μέσο παραμένουν ανενεργά. Άλλωστε όπως έχουν δείξει σχετικές έρευνες η διαδικτυακή παρουσία επηρεάζεται από την ταυτότητα της κοινότητας (Pluempavarn&Panteli,2007).
Ίσως είναι παρακινδυνευμένο με δεδομένη τη διαδικτυακή ρευστότητα να καταλήξουμε σε συμπεράσματα σχετικά με τα εκπαιδευτικά ιστολόγια. Ελπίζουμε στο μέλλον η έρευνα να κινηθεί προς τη δημιουργία μοντέλων συστηματικής προσέγγισής της αποτελεσματικής χρήσης των ιστολογίων ως εκπαιδευτικών εργαλείων.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του (31 Ιουλίου 1920)
Άρθρα (RSS)