Αρχείο για Φεβρουάριος, 2012

Comments 0 σχόλια »

Comments 0 σχόλια »

Ο Χαρούκι Μουρακάμι έχει ο πιο πετυχημένος συγγραφέας της Ιαπωνίας κι ο πιο πετυχημένος Ιάπωνας συγγραφές στον ευρύτερο κόσμο. Μετά το «Νορβηγικό Δάσος», το οποίο έγραψε το 1987, ένα βιβλίο που έχει χαρακτηριστεί «η γιαπωνέζικη εκδοχή του Φύλακα στη Σίκαλη» η φήμη του πήρε τέτοια μορφή ώστε ένιωσε την ανάγκη να εγκαταλείψει την πατρίδα του, μία χώρα της οποίας η παράδοση και –κατά τη γνώμη του- ο κομφορμισμός δεν συμφωνούσαν με τις δικές του θεωρήσεις. Ενώ γύρισε στην Ιαπωνία μετά το σεισμό του Κόμπε παρέμεινε ένας συγγραφέας που έχει σμιλευτεί από την παράδοση ξένων χωρών – ειδικά της Αμερικής. Αυτό, σε συνδυασμό με την συνεχή του προσπάθεια να διαχωρίσει τη θέση του από τις παραδοσιακές συγγραφικές νόρμες της Ιαπωνίας, έχει προκαλέσει κύμα πωλήσεων σε σχεδόν όλες τις χώρες που διαβάζεται λογοτεχνία.

Αν αναρωτιέστε «γιατί τόσος ντόρος γύρω από αυτό το όνομα», ίσως αυτό το ντοκιμαντέρ σας δώσει την απάντηση.

Comments 0 σχόλια »

Comments 0 σχόλια »

Η γνωριμία των δύο πρωταγωνιστών ξεκινά ένα καλοκαίρι του 1963, όταν ο Ένις Ντελ Μαρ και ο Τζακ Τουίστ, αναζητώντας δουλειά καταλήγουν σε μια φάρμα εκτροφής προβάτων στο Μπρόκμπακ Μάουντεν του Γουαιόμινγκ. Κάτω από τις αντίξοες συνθήκες εργασίας και την απομόνωση σε ένα ιδιαίτερα γοητευτικό τοπίο θα αναπτύξουν μια στενότερη σχέση που θα τους φέρει πολύ κοντά. Σε λίγο καιρό η σχέση τους θα εξελιχθεί σε ερωτική, ένα γεγονός αποκαλυπτικό και για τους ίδιους. Και θα συνεχιστεί στο πέρασμα του χρόνου, αφού οι κοινωνικές συμβάσεις δεν τους επιτρέπουν να ζήσουν όπως οι ίδιοι θέλουν, αλλά να σπαταλήσουν τις ζωές τους σε γάμους που δεν τους γεμίζουν. Η γυναίκα παρουσιάζεται να παγιδεύει τον άντρα στην οικογένεια. Ενδιαφέρουσα είναι η σκηνή όπου η γυναίκα του Ennis τον χειρίζεται κατά τη διάρκεια της ερωτικής τους συνεύρεσης (48:19). Κατ’ επέκταση αυτών, το ελεύθερο πνεύμα και η φύση του άνδρα ευνουχίζονται για να συγκροτήσουν το θεμέλιο της κοινωνίας, την οικογένεια (Τενεσί Ουίλιαμς).

Οι ήρωές μας θα συνεχίσουν να συναντιούνται σε διάστημα είκοσι ετών για λίγες ημέρες κάθε τέσσερεις περίπου μήνες με το πρόσχημα της εκδρομής για ψάρεμα. Με ιδιαίτερη ένταση παρουσιάζεται η συνάντησή τους τέσσερα χρόνια μετά το Brokeback mountain που δείχνει ότι δεν μιλάμε πλέον για μία ευκαιριακή σχέση αλλά για έναν έρωτα. (1:03). Ενώ ο Jack αναρωτιέται τι μπορούν να κάνουν για να βελτιώσουν τη ζωή τους ο Enniw απαντά ότι δεν μπορούν αν κάνουν τίποτα γιατί είναι κολλημένος με ότι έχει.

Σε αυτό το σημείο κομβικής σημασίας θεωρώ τη σκηνή στο 1:09.16 όπου ο Jack θα προσπαθεί να πείσει τον Ennis ότι έχουν μια ευκαιρία να ζήσουν μαζί , ενώ ο Ennis φαίνεται ότι έχει ενσωματώσει με τραυματικό τρόπο το φόβο της κοινωνικής απόρριψης. Παρουσιάζεται περιγραφικά μία σκηνή λυντσαρίσματος ομοφυλόφιλων στην οποία ο πατέρας του Ennis τον πηγαίνει σε ηλικία 9 ετών να δει το παραμορφωμένο σώμα του τιμωρημένου για τις επιλογές του ομοφυλόφιλου. Στη συνέχεια ο Ennis θα πει «αν δεν μπορείς να το φτιάξεις, θα πρέπει να το αντέξεις» δείγμα ότι αντιλαμβάνεται τη συναισθηματική του εμπλοκή σαν εκτροπή.

Σε επόμενη συνεύρεσή τους (1:40) ο Ennis ρωτά τον Jack αν τον υποψιάζεται η γυναίκα του κι αν έχει ποτέ την αίσθηση ότι «φαίνεται» η ομοφυλοφιλική του σχέση στον κοινωνικό του περίγυρο, δείγμα του πόσο λειτουργεί ο ρυθμιστικός ρόλος της κοινωνίας. Στον καβγά που θα ακολουθήσει μεταξύ τους ο Ennis αποκαλύπτει πως «είναι μόνο για τον Jack που είναι έτσι». Δεν αντιλαμβάνεται δηλαδή τον εαυτό του σαν ομοφυλόφιλο αλλά σας ερωτευμένο με έναν άντρα. Ενώ για τον Jack είναι περισσότερο ξεκάθαρο ότι είναι ομοφυλόφιλος, αφού δεν διστάζει να αναζητήσει τον αγοραίο έρωτα στο Μεξικό αλλά και να έχει μία σειρά άλλων περιπετειών με άντρες.

Αργότερα ο Ennis θα πληροφορηθεί τον τραγικό θάνατο του Jack. Η σκηνή του λυντσαρίσματος (1:53) είναι σύντομη ενώ η γυναίκα του τηρεί τα προσχήματα κατά την ανακοίνωση των λεπτομερειών του θανάτου του. Ο Ennis θα επισκεφθεί το σπίτι των δικών του για να ακολουθήσει μία σπαρακτική σκηνή με το πουκάμισο του εραστή του 2:00.

Ο σκηνοθέτης ανατρέπει τα στερεότυπα του γουέστερν μιλώντας μας ουσιαστικά για υπέρβαση του φύλου μέσω του έρωτα. Είναι προσεκτικός στο χειρισμό των ερωτικών σκηνών. Η πρώτη ερωτική συνεύρεση παρουσιάζεται βίαιη καθώς ο Ennis υποκύπτει στις ορμές του και φαίνεται να τιμωρεί τον Jack. Θίγει τα ζητήματα διαμόρφωσης του κοινωνικού φύλου καθώς οι ήρωες υποκύπτουν στις κοινωνικές πιέσεις και δεν αποτολμούν ποτέ να ζήσουν μαζί. Ο Ennis θυσίασε τον έρωτά του κι απόμεινε στο τέλος της ταινίας να συνομιλεί με ένα «πουκάμισο αδειανό».

Comments 0 σχόλια »

Σκηνή σωματικής τιμωρίας 01.10

Ο ήρωας μας Mick Travis  εισέρχεται στην αίθουσα του γυμναστηρίου με μία φιλαρέσκεια και φαίνεται ότι είναι κυρίαρχος του παιχνιδιού. Βγάζει το σακάκι του με άνεση. Ο επόπτης Rowntree του ζητά να λάβει θέση πάνω στην μπάρα. Μετά από κάποια παιχνιδάκια με τη μπάρα παίρνει θέση που θυμίζει τον εσταυρωμένο κι αρχίζει να δέχεται τα χτυπήματα του επόπτη. Ο Rowntree σταδιακά αυξάνει τη δύναμη των χτυπημάτων. Ο Mick κρατιέται για να μη χάσει την αυτοσυγκράτησή του αλλά όταν ο επόπτης συνεχίζει μετά τα καθιερωμένα πέντε χτυπήματα δυσκολεύεται. Τελικά τον χτυπά δέκα φορές. Τα τελευταία χτυπήματα παρουσιάζονται κινηματογραφικά ως βιασμός αφού υπάρχει στενή σωματική επαφή μεταξύ του δήμιου και του θύματος.

Η χρήση σωματικής τιμωρίας ως μεθόδου σωφρονισμού  στην περίπτωση του κολεγίου της ταινίας  έχει τελετουργικό χαρακτήρα. Στο τέλος των ραβδισμών ο Mick μετά από έναν δισταγμό χαιρετά δια χειραψίας τον «δήμιο» ευχαριστώντας τον!  Φαίνεται ότι ο άκρατος ξυλοδαρμός είναι κοινωνικά αποδεκτός αφού η ιεραρχία έχει τόσο βαρύνουσα σημασία. Κανείς άλλος από τους αυτόπτες μάρτυρες δε νιώθει την ανάγκη να επέμβει. Εδώ συνειρμικά οδηγούμαστε σε αναφορές από την ελληνική λογοτεχνία ο Κονδυλάκης λέει ότι το «μάθημα μερικών δασκάλων ήταν σχεδόν αδιάκοπος θρήνος των ραπιζομένων και μαστιγουμένων μαθητών» (Όταν Ήμουν Δάσκαλος, Γ’) και ο Καζαντζάκης συμπληρώνει πως ο πατέρας του παραδίδοντάς τον στο δάσκαλο του είπε: «Το κρέας δικό σου… τα κόκαλα δικά μου μην τον λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον άνθρωπο». Και συνεχίζει ο Καζαντζάκης: «…μας έδερναν αλύπητα και περιμέναμε όλοι, δάσκαλος και μαθητές, πότε με το ξύλο θα γίνουμε άνθρωποι» (Αναφορά στον Γκρέκο, Ε’). Στην περίπτωσή μας είναι φανερό ότι οι διαφορές των δύο ηρώων έχουν λάβει διαστάσεις προσωπικής αντιπαράθεσης. Επίσης η τιμωρία δεν προέρχεται από την εξουσία του δασκάλου αλλά από έναν ομότιμο που του έχει παραχωρηθεί η εξουσία.

Comments 0 σχόλια »

Από την εναρκτήρια σκηνή γίνεται φανερή μία συγκρουσιακή σχέση ανάμεσα στον μαθητή και στον δάσκαλο. Ο δάσκαλος μετά από μία αταξία τιμωρεί τον μικρό με την κλασική τιμωρία της ορθοστασίας στη γωνία. Η συγκεκριμένη τιμωρία αποσκοπεί στον στιγματισμό του μαθητή που υπέπεσε σε παράπτωμα και τον διαχωρισμό του από το σύνολο.  Στη συνέχεια μάλιστα του δίνει και άλλη τιμωρία για το ίδιο παράπτωμα , τη στέρηση του διαλείμματος. Επειδή στο μυαλό του Αντουάν η τιμωρία είναι άδικη συνθέτει ένα ποίημα και το αναγράφει στους τοίχους της τάξης: «Ο Αντουάν Ντανουέλ πολύ υπέφερε ο καημένος, από τον καθηγητή του άδικα τιμωρημένος, αλλά αυτό δεν τον τρομάζει, την εκδίκησή του ετοιμάζει». Το τετράστιχο είναι αποκαλυπτικό για τις σχέσεις εξουσίας που αναπτύσσονται στο δίπολο δάσκαλου-μαθητή και ως επακόλουθο δημιουργούν έντονα συναισθήματα. Ο Αντουάν δε διστάζει  αφενός να  υπογράψει  το συγκεκριμένο «ποίημα» δείγμα ότι ζητά την αντίδραση του δασκάλου, αφετέρου να δηλώσει τη θέλησή του να αποκαταστήσει μελλοντικά τη δικαιοσύνη με την εκδίκησή του. Ο μαθητής ζητά συχνά απεγνωσμένα την αποδοχή από το δάσκαλό του κι όταν εισπράττει την απόρριψη αρχίζουν τα προβλήματα. Βρίσκεται σε μία φάση της ζωής του που διαμορφώνεται ο ψυχισμός του. Στην εποχή της δεκαετίας των 60 η αυταρχική διδασκαλία είναι το κυρίαρχο μοντέλο.

Ο δάσκαλος σε επόμενες σκηνές εμφανίζεται να καταφεύγει με ευκολία στη σωματική τιμωρία. Ενώ η ειρωνεία και ο στιγματισμός των μαθητών αποτελεί κοινό τόπο της μεθόδου πειθαρχίας. Ψυχαναλυτικά, θεωρείται ότι ο σαδισμός είναι άμυνα του ατόμου σε φόβους ευνουχισμού (το άτομο κάνει σε άλλους αυτά που φοβάται μη συμβούν σ’ αυτό). Ο δάσκαλος θα ειρωνευτεί τον μαθητή του για την κακή ορθογραφία του ποιήματος. Η επόμενη τιμωρία είναι γραπτή να του φέρει όλους τους χρόνους του ρήματος «υποφέρω».

Η εκπαίδευση της εποχής του 60 φαίνεται σήμερα να ακολουθεί τις επιταγές της εκπαίδευσης σκύλων με τη διόρθωση της κακής συμπεριφοράς με αρνητικά ερεθίσματα. Απουσιάζουν όμως είναι τα δείγματα της «θετικής» εκπαίδευσης υπό την έννοια της επιβράβευσης της καλής συμπεριφοράς. Ενδιαφέρον σημείο ότι χρησιμοποιούν μαθητές ως επιβλέποντες της τάξης ακόμα και για να συνοδεύσουν τους τιμωρημένους στον διευθυντή, κάτι που σήμερα θεωρείται αδιανόητο.  Οι παλιότερες παιδαγωγικές μέθοδοι  έδιναν τεράστια σημασία στο ρόλο της ποινής για τη διατήρηση της τάξης η οποία οδηγούσε στη μάθηση. Η ποινή στα πλαίσια της πειθαρχίας είχε μορφωτικό χαρακτήρα. Στη συνέχεια φθάσαμε στα άκρα καθώς η νέα αγωγή καταδίκασε εντελώς την ποινή. Η θέση αυτή προέκυψε από τη φροϋδική θέση για το ψυχολογικό τραύμα και από τις θέσεις για τους θετικούς ενισχυτές του Skinner.

Ο Αντουάν στη συνέχεια της ταινίας θα επαναστατήσει απέναντι σε μία καταπιεστική κοινωνία καθώς  η μόνη διέξοδος του είναι η ασυμβίβαστη εναντίωση σε κάθε μέσο πειθάρχησης. Ανάλογη είναι η ταινία των βέλγων αδελφών Ζαν Πιέρ και Λικ Νταρντέν «Το παιδί με το ποδήλατο» οι οποίοι  πραγματεύονται την περίπτωση ενός δωδεκάχρονου που μάχεται μόνος εναντίον όλων.

Αναλογίες στη θεματολογία αναγνωρίζουμε και στη νορβηγική ταινία «Βασιλιάς σε μια κόλαση» (πρωτότυπος τίτλος Kongen av Bastøy) βασισμένη σε ένα πραγματικό περιστατικό με τραγική κατάληξη, το οποίο συνέβη το χειμώνα του 1915 στη νήσο Bastøy, στα νότια του Όσλο. Η τυραννικότητα του διευθυντή ενός αναμορφωτηρίου καταλήγει σε σαδισμό στην πιο καθαρή του μορφή. Η άφιξη του 17χρονου Έρλινγκ στο ίδρυμα, αναμένεται να αλλάξει τα πράγματα, καθώς η σφοδρή του επιθυμία να αποδράσει, θα οδηγήσει πολύ σύντομα τον ίδιο και τους συγκρατούμενούς του σε εξέγερση ενάντια στο απάνθρωπο καθεστώς…

Comments 0 σχόλια »

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων