Terra Computerata

• Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και το Internet έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα των παιδιών
• Παρουσιάζουν διπλάσια ποσοστά χρήσης του Διαδικτύου σε σχέση με το γενικό πληθυσμό
• Σημαντικά υψηλότερη χρήση των νέων τεχνολογιών στα παιδιά ηλικίας 12-15 ετών
• Η ψυχαγωγία, η αναζήτηση πληροφοριών και η επικοινωνία στην κορυφή των λόγων χρήσης του Διαδικτύου

Απόλυτα εξοικειωμένα φαίνεται να είναι τα παιδιά ηλικίας 8-15 με τις νέες τεχνολογίες, σύμφωνα με τις μετρήσεις του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ που διενεργήθηκαν το τελευταίο τρίμηνο του 2008 σε πανελλαδικό επίπεδο. Διαπιστώνεται ότι το επίπεδο της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου από τα παιδιά είναι πολύ υψηλότερο σε σχέση με τους ενήλικες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά ηλικίας 12-15 που είναι στο Γυμνάσιο χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο τον Η/Υ και το Διαδίκτυο (9 στα 10) από τα παιδιά ηλικίας 8-11 που φοιτούν στις τάξεις του Δημοτικού. Το σπίτι συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο τόπο πρόσβασης στο Διαδίκτυο ενώ τα παιδιά το χρησιμοποιούν για λόγους επικοινωνίας, διασκέδασης αλλά και για την αναζήτηση πληροφοριών. Οι ηλεκτρονικές τους δεξιότητες  αποκτήθηκαν κυρίως με την βοήθεια συγγενών και φίλων.

Τα παιδιά παρουσιάζουν διπλάσια ποσοστά χρήσης του Διαδικτύου σε σχέση με το γενικό πληθυσμό
Όπως διαπιστώθηκε και η χρήση του Διαδικτύου κυμαίνεται σε υψηλό επίπεδό στα  παιδιά ηλικίας 8-15. Πιο συγκεκριμένα, από τα παιδιά που χρησιμοποιούν τον Η/Υ, 8 στα 10 κάνουν χρήση του Διαδικτύου, αναλογία σχεδόν διπλάσια του γενικού πληθυσμού. Διαφοροποιήσεις ως προς τα ποσοστά χρήσης εμφανίζονται μεταξύ: 

-Μαθητών του Γυμνασίου (89%) έναντι αυτών του Δημοτικού (68%)
-Αγοριών (82%) έναντι κοριτσιών (79%)
-Παιδιών από Αθήνα/ Θεσσαλονίκη (86%) και αστικά κέντρα (81%) έναντι αγροτικών περιοχών (71%) 

Ως προς τη συχνότητα της χρήσης, αυτή παρατηρείται ιδιαίτερα έντονη, με την πλειοψηφία των νεαρών χρηστών να συνδέονται στο Διαδίκτυο σε τουλάχιστον εβδομαδιαία βάση (88%), ενώ πολλοί εξ αυτών είναι καθημερινοί χρήστες (47%).
Αναλυτικότερα, η καθημερινή χρήση του Διαδικτύου καταγράφεται σημαντικά υψηλότερη στους χρήστες ηλικίας 12-15 (56%) σε σύγκριση με τους αντίστοιχους ηλικίας 8-11 (32%), ενώ τα κορίτσια εμφανίζουν ένα ελαφρύ προβάδισμα στην καθημερινή χρήση (49%) έναντι των αγοριών (45%). Μάλιστα, φαίνεται ότι όσο συχνότερα χρησιμοποιούν τα παιδιά το Διαδίκτυο, τόσο αυξάνονται και οι ώρες απασχόλησής τους με αυτό. Έτσι, οι καθημερινοί χρήστες περνούν κατά μέσο όρο 4 ώρες στο Διαδίκτυο, οι εβδομαδιαίοι 3 ώρες και οι μηνιαίοι 2 ώρες.

Η ψυχαγωγία, η αναζήτηση πληροφοριών και η επικοινωνία στην κορυφή των λόγων χρήσης του Διαδικτύου
Τα παιδιά έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο κυρίως από το σπίτι (79%), και σε μικρότερο βαθμό από το σχολείο (35%), τα internet cafe (23%) και τα σπίτια φίλων (22%). Ο κύριος λόγος χρήσης του διαδικτύου από τα παιδιά είναι η ψυχαγωγία (παίζουν, κατεβάζουν παιχνίδια, φωτογραφίες, κλπ.). Επίσης χρησιμοποιείται για αναζήτηση πληροφοριών για τα μαθήματα (68%) και για αποστολή/ λήψη e-mail (44%).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι 11% των νεαρών χρηστών του Διαδικτύου διαθέτει δικό του ιστολόγιο, ενώ η συμμετοχή τους σε websites κοινωνικής δικτύωσης (όπως πχ. τα facebook, youtube, my space, hi5) ανέρχεται στο 42%. 

Η παρουσίαση της έρευνας είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση www.observatory.gr.

Χειρίζεται το Ίντερνετ σχεδόν με την ίδια άνεση που το χειρίζεται ένας σημερινός 18άρης. Κάθε πρωί μπαίνει και διαβάζει τις ελληνικές εφημερίδες αλλά και αρκετές ξένες, όπως τη γαλλική «Le Μonde» ή την ιταλική «Corriere della Sera».

Ψάχνει μετά μανίας στο Google θέματα που τον ενδιαφέρουν, σχετικά με την ιστορία, τη λαογραφία ή τη χημεία- ήταν χημικός πριν από χρόνια. Αναζητά τα αγαπημένα του μουσικά κομμάτια επίσης στο Διαδίκτυο και τα απολαμβάνει από τον υπολογιστή. Και βέβαια επικοινωνεί μέσω mail με τους δύο γιους του που ζουν στο εξωτερικό. Ο κ. Πανταζής Σταύρου είναι 90 ετών. Και έχει καταφέρει να ανατρέψει τον μύθο ότι οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν τα καταφέρνουν με τις νέες τεχνολογίες και ειδικά με το Ίντερνετ. «Πώς ασχολήθηκα; Με ενδιαφέρει καθετί καινούργιο», απαντά με χαρακτηριστική άνεση για την ενασχόλησή του με τον κόσμο του Διαδικτύου. Με την ίδια άνεση περιγράφει στα «ΝΕΑ», καθισμένος μπροστά από τον υπολογιστή του, την καθημερινότητά του στο Ίντερνετ. «Ψάχνοντας πληροφορίες για την Ιστορία ή τη λαογραφία ξεκινάω την αναζήτησή μου από το Google».

Ο ενθουσιασμός του είναι μεγάλος όταν ανακαλύπτει πόσο μεγάλη πηγή πληροφόρησης για το παρελθόν αποτελεί το Διαδίκτυο. Τις προάλλες, λέει, διάβασε κάπου ότι ένας Βρετανός αντισυνταγματάρχης και περιηγητής, ο Γουίλιαμ Μάρτιν Λικ, είχε περάσει από το χωριό του, το Βυζίκι Αρκαδίας, το 1805. «Είχε γράψει ένα βιβλίο για την επίσκεψή του. Το πληκτρολόγησα στο Ίντερνετ. Το βρήκα- ήταν τρεις τόμοι- και το μετέφρασα στα ελληνικά». Μάλιστα έγραψε ένα κείμενο σχετικά με αυτό και το έστειλε στο τριμηνιαίο περιοδικό του χωριού του. Φυσικά το έγραψε στο Word και το έστειλε ηλεκτρονικά «με mailβολεύει και τον τυπογράφο άλλωστε, οι υπόλοιποι στέλνουν τα κείμενά τους χειρόγραφα», λέει με χαμόγελο.

Οι σκεπτικιστές
Ο 90χρονος κ. Πανταζής Σταύρου δεν ήταν ποτέ αρνητής του Ίντερνετ. Άνθρωποι της ηλικίας του όμως αλλά και μικρότεροί του αποτελούν μεγάλη μερίδα των σκεπτικιστών του Διαδικτύου. Το τελευταίο διάστημα ωστόσο στη χώρα μας έχουν αρχίσει να κάνουν στροφή 180 μοιρών: πλέον το εμπιστεύονται διότι διαπιστώνουν ότι το Ίντερνετ αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους επαγγελματίες και ένα σημαντικό μέσο πληροφόρησης.

Αυτό προκύπτει και από την πιο πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Περίπου 8 στις 10 μικρές επιχειρήσεις που διαθέτουν υπολογιστές έχουν σύνδεση στο Ίντερνετ (83%). Ποσοστό αυξημένο αρκετά σε σύγκριση με το 2005 (75%). Σε ό,τι αφορά τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις – που απασχολούν δηλαδή πάνω από 10 εργαζομένους- η διείσδυση του Ίντερνετ είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σχεδόν το 98% έχει Ίντερνετ.

«Είμαι αυτοδίδακτος στο Διαδίκτυο…»

Η περίπτωση του 90χρονου συνταξιούχου χημικού αποδεικνύει πάντως πως ούτε μεγάλες ικανότητες χρειάζεται κανείς για να μπει στο Ίντερνετ ούτε περιέχει άχρηστες πληροφορίες, ώστε να το αγνοεί και να αδιαφορεί.

«Μαθήματα δεν έκανα πουθενά. Πήρα βιβλία για το Ίντερνετ- τα οποία μελετάω ακόμα. Με βοήθησε κι ο γαμπρός μου στην αρχή και πλέον και ο 13χρονος εγγονός μου», λέει ο κ. Σταύρου. Πώς όμως αποφάσισε να ασχοληθεί; Εργαζόταν ως χημικός σε μεγάλη φαρμακοβιομηχανία έως το 1987. Υπολογιστές υπήρχαν τότε στο εργασιακό του περιβάλλον και όπως λέει είχε μία πρώτη μικρή εξοικείωση. Λίγα χρόνια αργότερα απέκτησε τον δικό του υπολογιστή στο σπίτι. Κι όταν το Ίντερνετ άρχισε δειλά δειλά να μπαίνει στη ζωή των Ελλήνων, μπήκε και στη δική του. Τι λέει όμως σήμερα σε όσους διστάζουν να μπουν στο Διαδίκτυο φοβούμενοι ότι αποτελεί ένα μέσο αποξένωσης; «Τι μας αποξενώνει; Μόνο αν ασχολείται κανείς αποκλειστικά και συνέχεια μ΄ αυτό αποξενώνεται. Για τα ηλικιωμένα άτομα είναι ένα μέσο επικοινωνίας. Ένα παράθυρο για ολόκληρο τον κόσμο», απαντάει. Το αποδεικνύει άλλωστε και η τακτική επικοινωνία που έχει με τους δύο γιους του που ζουν στη Γαλλία.

Μένουν πίσω οι «ηλεκτρονικά αναλφάβητοι»

Εντυπωσιακή είναι η αύξηση που κατέγραψε η έρευνα του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας σε ό,τι αφορά τις συνδέσεις Ίντερνετ στα σπίτια. Το 2007 περίπου 3 στα 10 νοικοκυριά είχαν σύνδεση στο Ίντερνετ (30,2%). Πλέον 4 στους 10 είναι συνδεδεμένοι (39,4%). Η αύξηση είναι ακόμα μεγαλύτερη σε σύγκριση με το 2005: τότε μόλις 2 στα 10 νοικοκυριά (24,2%) είχαν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Από την έρευνα προκύπτει επίσης και αύξηση στην κατοχή σταθερών αλλά και φορητών υπολογιστών. Η παρουσία λαπ τοπ στα νοικοκυριά από 11% το 2005, ανέβηκε στο 16% το 2006 και στο 20% το επόμενο έτος. Το 2008 περίπου 3 στα 10 νοικοκυριά είχαν φορητό.

Γιατί δεν μπαίνουν
Η έρευνα έδειξε επίσης και για ποιους λόγους τα έξι στα δέκα νοικοκυριά επιμένουν να μένουν έξω από τον κόσμο του Ίντερνετ. Απαντώντας στην ερώτηση γιατί δεν έχουν πρόσβαση στο Ίντερνετ από το σπίτι 28% απάντησαν επειδή θεωρούν το Διαδίκτυο επιζήμιο και 27% επειδή έχουν έλλειψη ικανοτήτων και δεξιοτήτων για να το χειριστούν.

«Η Ελλάδα διανύει εδώ και μερικά χρόνια την ευρυζωνική της άνοιξη», τονίζει ο αντιπρόεδρος στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας δρ Γιάννης Λάριος. Σήμερα, λέει, περίπου 1.600.000 Έλληνες έχουν τακτική πρόσβαση στο γρήγορο Διαδίκτυο. «Ακολουθούν και οι λιγότερο εξοικειωμένοι! Το εμπόδιο πια γι΄ αυτούς δεν είναι η έλλειψη υποδομών ή οι υψηλές τιμές, αλλά η δυσπιστία. Και όμως! Καθημερινά, μικροί επιχειρηματίες, συμπολίτες μας μεγαλύτερης ηλικίας ή κάτοικοι των πιο απομακρυσμένων χωριών, βρίσκουν λύσεις με σύμμαχο το Διαδίκτυο».

Τα Νέα

Περίπου εννέα στους δέκα μαθητές δημοτικού και γυμνασίου διαθέτουν ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και κάνουν χρήση κινητού τηλεφώνου. Μάλιστα, οι μισοί από αυτούς είναι καθημερινοί χρήστες. Με αυτά τα δεδομένα, το Παρατηρητήριο της Κοινωνίας της Πληροφορίας, που έδωσε τα σχετικά στοιχεία, κάνει λόγο για απόλυτη εξοικείωση της νέας γενιάς, από 8 έως 15 ετών με τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα που είχε πραγματοποιήσει το Παρατηρητήριο για την ΚτΠ στο τέλος του 2008 και τα οποία είχε δώσει στη δημοσιότητα στις αρχές του έτους. Ωστόσο, η περαιτέρω επεξεργασία τους έδειξε ότι το 85% των παιδιών ηλικίας 8 – 15 ετών διαθέτει Η/Υ, το 80% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο και το 94% κάνει χρήση κινητού τηλεφώνου (κυρίως προπληρωμένης τηλεφωνίας).

Οπως αναμενόταν, η συχνότητα χρήσης των ΤΠΕ αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία. Επίσης η χρήση στους μαθητές ακολουθεί το μοτίβο που εμφανίζεται στον γενικό πληθυσμό, με τους μαθητές στα αστικά κέντρα να είναι περισσότερο «μανιώδεις» σε σχέση με τους συνομηλίκους τους στα υπόλοιπα κέντρα (ημιαστικά, αγροτικά κ. λπ.). Αξιοσημείωτο, ωστόσο, είναι ότι η χρήση δεν εμφανίζει διαφοροποιήσεις ανά φύλο.

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για την ΚτΠ, τα παιδιά παρουσιάζουν διπλάσια ποσοστά χρήσης του Διαδικτύου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Στα ενδιαφέροντα δε των μαθητών κατά τη χρήση των ΤΠΕ και του Διαδικτύου, συγκαταλέγονται η ψυχαγωγία, η αναζήτηση πληροφοριών και η επικοινωνία.

Τέλος, οι δεξιότητες στη χρήση των ΤΠΕ αποκτήθηκαν από τους μαθητές με τη βοήθεια συγγενών και φίλων. Μόνον τέσσερις στους δέκα μαθητές παρακολούθησαν κάποιο σεμινάριο.

Καθημερινή

Είναι δυνατόν, τελικά, το «ψηφιακό χάσμα» στη χώρα μας να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο «χάσμα των γενεών»; Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι μάλλον καταφατική. Από τη μία πλευρά, δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που στοιχεία έρευνας έδειχναν ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας, πάνω από το 50%, θεωρεί ότι το Internet δεν είναι ένα εργαλείο χρήσιμο ή απαραίτητο για τον σημερινό πολίτη. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο χρησιμεύει μόνο σε κάποιους που αρέσκονται να «κατεβάζουν» ταινίες και μουσική.

Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας στην Αττική και συγκεκριμένα σε δείγμα πληθυσμού παιδιών ηλικίας από 10 ως 15 ετών, η νέα γενιά έχει ήδη «βάλει τα γυαλιά» στην παλαιότερη και όλα δείχνουν ότι είναι θέμα περίπου μιας δεκαετίας να αναστραφεί πλήρως η κατάσταση και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας να πάρουν στα σοβαρά τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές τους.

Το χάσμα των γενεών και το ψηφιακό χάσμα   άρθρο του Γερ. Ζώτου στο Κυρακάτικο Βήμα