Terra Computerata

Αλιευμένο από τη σελίδα στο fb της συναδέλφου Γ. Κεφαλά:

Με αφορμή τις Πανελλαδικές εξετάσεις που ξεκίνησαν σήμερα , και ένα μικρό γράμμα που έλαβα, μοιράζομαι σήμερα μαζί σας ένα κείμενο που έγραψα αντίστοιχες μέρες πέρυσι. Θα καταλάβετε στο τέλος γιατί το κάνω.
Έχοντας στο μυαλό μου εκατοντάδες έφηβους που αυτές τις μέρες ξεκινάνε με άνισο και άδικο τρόπο τον αγώνα τους.Σε σπίτια χωρίς ρεύμα και λιγοστά τρόφιμα, με δανεικά ρούχα με μόνο εφόδιο τα ονειρά τους. Και χρωστάμε όλοι εμείς ένα μεγάλο ευχαριστώ σε εθελοντές δασκάλους και καθηγητές που σε κοινωνικά φροντιστήρια κρατάνε αυτά τα όνειρα ζωντανά, υπερασπίζοντας με το παραδειγμά τους το μεγαλύτερο όπλο ενάντια στην αδικία. Τη δωρεάν εκπαίδευση…

“…τον πρωτογνώρισα πριν δυο χρόνια. Τον ειχε φερει η μανα του απο την αλλη ακρη της Αθηνας στο ιατρειο μου για τα χαλασμενα δοντια, γιατι της ειχαν πει πως ειμαι “καλος ανθρωπος”. Μπηκα στο νοημα σχεδον αμεσως. Μια φτωχη γυναικουλα που σφουγγαριζε σκαλες και ενας εργατης πατερας με σκορπια μεροκαματα. Επέμενε να με πληρώσει κανονικά. Εβγαλε απο ενα πλαστικο πορτοφολακι τυλιγμενα παλιοκαιρισμενα πενταευρα “συγνωμη που ειναι ετσι, αλλα να οπως τα μαζευα σιγα σιγα”. Τα πιο καθαρα και ομορφα χρηματα που εχω ποτε παρει στη ζωη μου. Συνέχεια »

Γαρυφαλοτσολιάς;

Αυτή τη φορά έφυγα από την αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου με βαριά καρδιά. Ένα Λύκειο της Δ΄διεύθυνσης στα πλαίσια μιας δράσης φιλαναγνωσίας είχε καλέσει τη Σώτη Τριανταφύλλου να μιλήσει στους μαθητές της Α΄Λυκείου.  Είναι προς τιμήν της ότι άντεξε και ολοκλήρωσε τη συζήτηση με αυτήν την τάξη…Αυτό που μου προξένησε αλγεινή εντύπωση είναι ότι δεν δέχονταν καν να ακούσουν τι τους έλεγε. Γιατί τους είπε ωραία πράγματα. Να προσθέσω σε αυτό την παντελή απουσία εμπειρίας διαλόγου. Διέκοπταν ο ένας τον άλλον, πέταγαν άσχετες παρατηρήσεις. Κάπου εκεί ντεμπουτάρισε και ο “μπουζουξής”. Ετσι τον ονόμασε η συγγραφέας, καθώς φορτικά της ζητούσε να του απαντήσει αν ακούει Καρρά. Ο μπουζουξής λοιπόν επέμεινε να κάνει επίδειξη του ανύπαρκτου πνεύματός του, κατά συρροήν και κατ΄εξακολούθηση. Σίγουρος για τον εαυτό του, περήφανος για την ευήθειά του διαλαλούσε το κατόρθωμά του ότι δεν ανοίγει ποτέ του βιβλίο. Το εγκώμιο βλακείας εδώ πολύ θα ταίριαζε.

Η Σώτη προσπάθησε να ξεκινήσει ένα διάλογο ζητώντας τους να γράψουν σε ένα φύλλο χαρτί, πως αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, ένα πρόβλημα που τους βασανίζει κι ένα όνειρο. Έτσι μάθαμε ότι οι μαθητές μας δεν προλαβαίνουν να διαβάσουν λογοτεχνία γιατί τρέχουν πανικόβλητοι στα φροντιστήρια. Οτι η κρίση τους έχει παραλύσει και ορθώνεται μπροστά τους ως ανυπέρβλητο εμπόδιο και ότι ενώ είναι τόσο εξαιρετικοί σε όλα τους (άλλη λέξη χρησιμοποίησαν, αλλά κωλύομαι) δεν έχουν φίλους.

Αν η κρίση είναι ένα όπλο του συστήματος για να μας κάνει πιο διαχειρίσιμους, έχει πετύχει απόλυτα. Τουλάχιστον σε αυτό το σχολείο. Οι μαθητές δεν διαβάζουν, δεν σκέφτονται αλλά κατευθύνονται σε οχλοκρατία από μερικούς -μετρημένους στα δάχτυλα- οργανωμένους σε κόμματα μαθητές. Στην περίπτωση της Σώτης εικάζουμε ότι είχε πέσει κομματική γραμμή γιατί τέτοια επίδειξη αγένειας…πως να την εξηγήσουμε. Ενας δήλωσε ότι προτιμούσε να κάνει φυσική και ήταν με το ζόρι στην αίθουσα. Οι περισσότεροι είτε μιλούσαν με το διπλανό τους είτε σκάλιζαν το κινητό τους.

Δεν ξέρω ποια γνώμη έχετε για τις μαθητικές κοινότητες. Για μένα είναι ένας μηχανισμός ανάδειξης συνήθως επιτήδειων μπερμπάντηδων, οι οποίοι ασχολούνται όλο το χρόνο με την οργάνωση της πενθήμερης και της αντίστοιχης ενθυλάκωσης χαρτζηλικιού από τα γραφεία ταξιδίων. Ενας άρρωστος φαύλος κύκλος -μικρογραφία του πελατειακού συστήματος με το οποίο λειτουργεί η χώρα- τίθεται σε κίνηση κάθε χρόνο προκειμένου να “διασκεδάσουν” οι μαθητές. Στην περίπτωσή μας διασκέδαση σημαίνει την επίσκεψη σε ένα κέντρο διασκέδασης – βλέπε σκυλάδικο- ή κλαμπ.  Ε παιδιά είναι. Αφήστε τα να ξεδώσουν. Στη περίπτωσή μας το ξεδίνω, σημαίνει άκρατη κατανάλωση αλκοόλ και ας μη συνεχίσω για τα επακόλουθα στα δωμάτια ξενοδοχείων, όπου αγεληδόν επιδίδονται σε ασχήμιες.

Μετά από αυτήν την εκδήλωση ομολογώ ότι γλυκοκοίταζα κάτι χαπάκια χημικής ευτυχίας, γιατί η κατάθλιψη χτύπησε κόκκινο. Θαύμασα πάντως τη συγγραφέα που άντεξε. Και της το ομολόγησα. Θα τους είχα σχολάσει στο δεκάλεπτο.

Γιατί ένας μαθητής να θέλει να προκαλέσει σε κάποιον άλλον πόνο ή αναστάτωση; «Οποιος δεν έχει λέξεις είναι ευάλωτος» θα απαντούσε η Νατάσα Πολονύ, Γαλλίδα δημοσιογράφος και εκπαιδευτικός, συγγραφέας του σημαντικού δοκιμίου «Τα χαμένα παιδιά μας», που αν και έχει κυκλοφορήσει πριν από έξι χρόνια, παραμένει υποδειγματικό για τον θεσμό της εκπαίδευσης και τη δυσλειτουργία των σύγχρονων σχολείων. Οσο η γλώσσα βάλλεται, είμαστε σχεδόν καταδικασμένοι να καταφεύγουμε στον θυμό και στη βίαιη έκφρασή του.

Θα πείτε ότι σε αυτή την περίοδο της ανεξέλεγκτης κρίσης, όπου οι οικογένειες διαλύονται από την ανεργία και την ανέχεια, τα παιδιά μεταφέρουν στο σχολείο ό,τι βιώνουν και συσσωρεύουν ως ατμόσφαιρα στο σπίτι. Η γλώσσα παύει να είναι, από μόνη της, επαρκής ερμηνεία.

Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 4η θέση ανάμεσα σε 41 χώρες σε περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού ή bullying όπως ονομάζεται διεθνώς. Βία λεκτική, ψυχολογική, σωματική, ακόμη και διαδικτυακή ή ηλεκτρονική. Οπως επισημαίνει ο ευρωβουλευτής Γιώργος Κουμουτσάκος (ο οποίος προώθησε στην Ευρωπαϊκή Ενωση την καθιέρωση Ευρωπαϊκής Ημέρας κατά του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία) ο διαχωρισμός «θύματος – θύτη είναι λανθασμένος, αφού και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για παιδιά, μπλεγμένα στα δίχτυα αυτού του νοσηρού φαινομένου».

Η σιωπή που καλύπτει παρόμοιες πράξεις είναι το αυγό του φιδιού: ο θύτης γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του είναι τιμωρητέα, το θύμα ντρέπεται, ο δάσκαλος φοβάται να αναλάβει την ευθύνη, η οικογένεια τις περισσότερες φορές αγνοεί. «Δημιουργείται ο κύκλος μιας ιδιότυπης ομερτά μεταξύ των εμπλεκομένων, που το μόνο που κάνει είναι να δηλητηριάζει τις ψυχές των μαθητών, στοιχειώνοντας τα όνειρα και τις ελπίδες τους», επισημαίνει ο ευρωβουλευτής.

Μπορεί αυτό που συνέβη πριν από τέσσερις μέρες στη Λάρισα -11 νεαροί κρατώντας ξύλινα ρόπαλα και φωνάζοντας ρατσιστικά συνθήματα επιτέθηκαν σε στέκι μεταναστών- να μην εντάσσεται στο φαινόμενο bullying. Τι συμβαίνει όμως όταν αποκαλύπτεται ότι τα περισσότερα παιδιά από την ομάδα είναι ανήλικοι μαθητές; Πώς αντιμετωπίζεται η τροφοδότηση μίσους; Πώς εξουδετερώνεται η κοινωνική αδικία, η ανισότητα, η αναπαραγωγή των παθογενειών που διογκώνονται και πολλαπλασιάζονται μέσα από το Διαδίκτυο;

Τα περιστατικά πληθαίνουν και βαθαίνουν σε σύγχυση και διαστροφή. Η πρώτη μαθήτρια ενός σχολείου έλαβε μέιλ όπου εμφανιζόταν σε γυμνές φωτογραφίες. Στο κεφάλι της είχε προσαρμοστεί το σώμα μιας άλλης. Το κορίτσι άρχισε να υποφέρει, να χάνει την όρεξή της, να υστερεί στα μαθήματα. Οι γονείς της απευθύνθηκαν στην υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Αποκαλύφθηκε ότι ο εκβιάζων ήταν ο δεύτερος τη τάξει μαθητής, ο οποίος συνέλαβε αυτό τον τρόπο για να εξουδετερώσει τον «αντίπαλο». Οι δυο γιοι του κ. Κουμουτσάκου πηγαίνουν σε δημόσιο σχολείο και ο ίδιος αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί όταν του μετέφεραν περιστατικά που υπέπιπταν στην αντίληψή τους, τα οποία μπορεί να μη χαρακτηρίζονταν από σφοδρότητα ή μεγάλη σκληρότητα, προεικόνιζαν όμως ένα δυσοίωνο μέλλον. Η ενδοσχολική βία είναι δύσκολο πολλές φορές να ανιχνευτεί και όταν εντοπιστεί μπορεί να είναι ήδη αργά. Μπορεί, δηλαδή, η ζημιά να έχει προκληθεί. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες καθηγητών που βρίσκονται απέναντι σε έξαλλα και απελπισμένα παιδιά, επειδή βλέπουν μπροστά τους έναν τοίχο. Η άμυνα μετασχηματίζεται σε επιθετικότητα. Για να ελέγξει το συναίσθημά του και να διατυπώσει τον συλλογισμό του χρειάζεται λέξεις. Αν αποκοπεί από την επικοινωνία αυτής της μορφής και απορροφηθεί από το Διαδίκτυο ο κίνδυνος μεγαλώνει.

Σημειώνει η Ν. Πολονύ: «Οταν ένας νέος λέει ότι κάτι είναι “κουλό” μπορεί να θέλει να πει “είναι εκπληκτικό”, “είναι τρομερά βαρετό”, “είναι συναρπαστικό” και πολλές ακόμα έννοιες της αντίληψης και του συναισθήματος, από το αρνητικό ώς το θετικό. Αλλά ο συνομιλητής γενικά μαντεύει τι θέλει να του μεταδώσει αυτή η φράση χωρίς να χρειαστεί να επιστρατεύσει συλλογισμούς. Μαντεύει γιατί και το δικό του αισθητήριο είναι παρόμοιο, γιατί οι παραστάσεις του είναι ίδιες. Αντίθετα με όποιον δεν ανήκει στην ίδια πολιτισμική σφαίρα».

Μπορεί η άποψη αυτή να φαντάζει ήδη μακρινό παρελθόν σε μια κοινωνία και ένα σχολικό περιβάλλον κατ’ επέκταση, όπου η βία αποτελεί ρυθμιστικό παράγονται σχέσεων και συμπεριφορών. Μαθητές ταπεινώνονται, στοχοποιούνται, ξυλοκοπούνται λόγω χρώματος, καταγωγής, επειδή τραυλίζουν, είναι παχύσαρκοι, φοράνε γυαλιά, αριστεύουν ή μένουν στην ίδια τάξη, είναι πολύ ντροπαλοί και συνεσταλμένοι, διαφοροποιούνται από το περιβάλλον τους (ένας ανήμπορος γονιός ή μια άρρωστη αδελφή). Η επιθετικότητα δεν έχει μία μόνο γενεσιουργό αιτία, εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, τραυματίζει για να «επιστρέψει» το τραύμα που την έχει θρέψει.

Τι δουλειά έχει η γλώσσα μέσα σε αυτό τον ορυμαγδό του bullying ή του cyber bullying. Μα η γλώσσα είναι η αρχιτεκτονική με την οποία χτίζουμε το εγώ και τον τρόπο που μας περιβάλλει· δίνει νόημα στον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε, τον διευθετεί. Εμπλουτίζει την πραγματικότητα. Της δίνει σχήμα και περιεχόμενο. Αντιστρατεύεται τη σιωπή και ό,τι εκείνη συγκαλύπτει.

Της Μαρίας Κατσουνάκη

Καθημερινή

http://www.e-abc.eu/gr/