Terra Computerata

Αν κάνουμε μια προβολή στο εγγύς μέλλον και φθάσουμε στο έτος 2040, η Ελλάδα θα γιορτάζει την εκατονταετηρίδα της 28ης Οκτωβρίου 1940. Τα μωρά που είναι τώρα στο καρότσι θα είναι σαραντάρηδες και οι σημερινοί έφηβοι θα είναι «κατεστημένο». Το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. θα έχουν μια ιστορία 66 ετών και η Πτώση του Τείχους του Βερολίνου θα απέχει μισόν αιώνα. Σχετικό πράγμα ο χρόνος…

Αντίστοιχα, στο παρελθόν, το 1921 τιμήθηκε η εκατονταετηρίδα από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, το 1930 τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους και το 1934, τα 100 χρόνια από την ανακήρυξη της Αθήνας ως πρωτεύουσας. Ως το 2040, που θα εορτασθούν τα 100 χρόνια της 28ης Οκτωβρίου, θα έχουν ήδη τιμηθεί τα 200 χρόνια από τις προηγούμενες επετείους.

Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα είναι μια εθνική εορτή σε 30 χρόνια. Βέβαιον είναι ότι η σύνθεση της κοινωνίας θα είναι διαφορετική. Θα υπάρχουν χιλιάδες Ελληνόπουλα που θα έχουν προέλθει από μεικτούς γάμους και οι κύκλοι της μετανάστευσης θα έχουν κλείσει, τουλάχιστον, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα. Θα είναι η Τουρκία μέλος της Ενωμένης Ευρώπης; Πολύ πιθανόν να είναι και ακόμη πιο πιθανόν οι Τούρκοι τουρίστες, χωρίς βίζα, να κατακλύζουν τα νησιά.

Ενα ακόμη ενδεχόμενο είναι να έχουν καταργηθεί οι στρατιωτικές παρελάσεις στην Ελλάδα αν, εν τω μεταξύ, κερδίσει έδαφος η άποψη που σήμερα υποστηρίζει ότι η διεξαγωγή τους απηχεί μια παρωχημένη αντίληψη περί παρουσίας του κράτους και του στρατού στη δημόσια ζωή. Αλλά, επειδή η εξέλιξη των κοινωνιών δεν ακολουθεί γραμμική πρόοδο, είναι, επίσης, σοβαρό ενδεχόμενο, οι στρατιωτικές παρελάσεις όχι μόνο να μην έχουν καταργηθεί στην Ελλάδα, αλλά να έχουν επανέλθει, έστω και με άλλον τύπο, στις χώρες της Ευρώπης, όπου από χρόνια έχουν καταργηθεί.

Πέραν όμως της εθιμοτυπίας, η εθνική εορτή του μέλλοντος είναι πολύ πιθανόν να λειτουργεί περισσότερο ενωτικά απ’ ό, τι σήμερα που οι μνήμες είναι ζώσες. Το 1940 θα αχνοφαίνεται από τα βάθη του μακρινού 20ού αιώνα, όπως μας φαίνονται σήμερα ο Μακεδονικός Αγώνας και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Αλλά, παρά την απόσταση του χρόνου, υπάρχει το ενδεχόμενο η αυριανή κοινωνία να έχει επαναπροσδιορισθεί πάνω σε άλλες συντεταγμένες, στις οποίες το «1940» να έχει ρόλο κομβικό. Περισσότερο και από το «1821», η 28η Οκτωβρίου μπορεί ευκολότερα να συμβάλει σε συνεκτικότητα και ηρωισμό, ίσως διότι πιο εύκολα μπορεί κανείς να ταυτιστεί με τον «ανώνυμο» στρατιώτη του αλβανικού μετώπου παρά με τον ανάστημα ενός επώνυμου ήρωα του 1821, δίπλα στον οποίο ο ρόλος του ανώνυμου συχνά θαμπώνει.

Το 2040, που είναι τόσο κοντά, όσο είναι το 1978 πίσω στον χρόνο, θα υπάρχει μία εντελώς νέα γενιά Ελλήνων που θα ασκεί την κριτική της για όλους εμάς που δουλεύουμε σήμερα στην κοινωνία.

Άρθρο του Νίκου Βατόπουλου στην Καθημερινή

Άρθρο του Aντώνη Kαρκαγιάννη στην Καθημερινή

Ολοι γνωρίζουμε ότι το «Εάν» στην Ιστορία είναι μάταιο γιατί δεν μπορεί να μεταβάλει τα γεγονότα που έχουν καταγραφεί ως Ιστορία. Είναι εντελώς μάταιο να υποθέσουμε πώς θα είχαν διαμορφωθεί οι δυνάμεις στην Ευρώπη… «αν ο Ναπολέων δεν είχε ηττηθεί στη μάχη του Βατερλώ»! Θα ήταν άλλωστε και δύσκολο να φαντασθούμε το «πώς», γιατί βέβαιο είναι ότι ο Ναπολέων ηττήθηκε και δεν μπορούσε να διαδραματίσει κανένα ρόλο. Ισως όμως το «Εάν» στην Ιστορία δεν είναι εντελώς άσκοπο. Αποτελεί πρώτον, ενδιαφέρουσα και γοητευτική πνευματική άσκηση, καθώς προσπαθούμε να υποθέσουμε τα πιθανά παραστρατήματα της Ιστορίας αν δεν είχε ακολουθήσει τον δρόμο που τελικά ακολούθησε. Και το πιο σημαντικό. Καθώς έχουμε τη συνήθεια να αναμηρυκάζουμε αενάως τα γεγονότα της Ιστορίας και τις αιτίες τους, προσθέτοντας συνεχώς νέα στοιχεία που άλλα ανακαλύπτουμε και άλλα απλώς τα φανταζόμαστε, έχουμε την αίσθηση ότι συμμετέχουμε στα γεγονότα και τα… δημιουργούμε.

Χθες ήταν η 70ή επέτειος από την εισβολή της χιτλερικής Γερμανίας στην Πολωνία και από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, της μεγαλύτερης σφαγής που μέχρι τώρα γνωρίσαμε. Τα ερωτήματα που πλανώνται είναι αν ο πόλεμος αυτός ήταν αναπόφευκτος ή αν το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ και Μολότωφ, ουσιαστικά του Χίτλερ με τον Στάλιν, επιτάχυνε ή προκάλεσε την έκρηξη του πολέμου. Ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν χαρακτήρισε το Σύμφωνο αυτό «ανήθικο», εννοώντας προφανώς, ότι ήταν μια συμφωνία μεταξύ των δύο δικτατόρων σε βάρος της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Πολωνίας και άλλων χωρών της Ευρώπης. Αυτό υποτίθεται ότι ήταν μια ευθεία προσβολή της «ηθικής» των δημοκρατικών κρατών της Δύσης και λόγος μετωπικής αντιπαράθεσης.

Να υπενθυμίσουμε απλώς ότι είχε προηγηθεί το Σύμφωνο του Μονάχου μεταξύ του Χίτλερ και των δυτικών δημοκρατιών, που επέτρεψε στον Χίτλερ (για να τον κατευνάσει υποτίθεται) να εισβάλει στην Τσεχοσλοβακία και στην Αυστρία. Προηγήθηκαν επίσης πολύμηνες συνομιλίες μεταξύ της Σοβιετικής Ενωσης και των δυτικών δημοκρατιών για τη σύναψη αντιχιτλερικής συμμαχίας, οι οποίες τελικά απέτυχαν, προκαλώντας στον Στάλιν την υποψία ότι οι Δυτικοί θα καταλήξουν ενδεχομένως σε μια αντισοβιετική συμμαχία με τον Χίτλερ.

Αλλά, αν αναζητούμε στην «ανηθικότητα» τη βασική αιτία του Πολέμου, όσο «ανήθικο» και αν ήταν το Σύμφωνο μη επιθέσεως μεταξύ Χίτλερ και Στάλιν δύσκολα συναγωνίζεται σε «ανηθικότητα» τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, με την οποία τερματίσθηκε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και διευθετήθηκαν τα ευρωπαϊκά πράγματα, κυρίως σε βάρος της «ηττηθείσης» Γερμανίας. Εθεσε όρους με τους οποίους δεν θα μπορούσε να ζήσει και να αναπτυχθεί ένας μεγάλος λαός της Ευρώπης, όπως ο λαός της Γερμανίας. Εκεί έγκειται η μέγιστη «ανηθικότητα», αν στην «ανηθικότητα» αναζητήσουμε τη βασική αιτία του πολέμου. Ο πιο άσπονδος αντίπαλος του Χίτλερ, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ήδη από το 1938 επισήμαινε το γεγονός ότι οι όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών εκτρέφουν και ενισχύουν το φαινόμενο του χιτλερισμού και έκανε τον Χίτλερ τον αδιαμφισβήτητο ηγέτη που σήκωσε το ταπεινωμένο κεφάλι του γερμανικού λαού και έδωσε προοπτική και όραμα. Κάπως έτσι φτάσαμε στη μεγάλη σφαγή της Ευρώπης…

Σε μια πόλη βουτηγμένη μέχρι το κόκαλο στα πάθη της Ιστορίας, η εικόνα ενός παρασημοφορεμένου βετεράνου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δεν είναι τόσο σπάνιο θέαμα. Και αν για τους περισσότερους από μας το Γκντανσκ είναι ταυτισμένο με τη μορφή του Λεχ Βαλέσα και το κίνημα της «Αλληλεγγύης», προάγγελους του δημοκρατκού ντόμινο που σάρωσε πριν από 20 χρόνια τα κομμουνιστικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης, είναι πάλι εδώ που ξεκίνησαν όλα: τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου του 1939, όταν το γερμανικό θωρηκτό Schleswig – Holsteiέριξε τις πρώτες βολές του εναντίον ενός πολωνικού οχυρού στη χερσόνησο Βεστερπλάτε πολύ κοντά στο Γκντανσκ.

Η 70ή επέτειος της έναρξης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι ούτως ή άλλως μια σημαντική ημερομηνία που έφερε στο Γκντανσκ προσωπικότητες της διεθνούς σκηνής (ανάμεσα στους πολλούς ξένους ηγέτες ο Βλαντιμίρ Πούτιν και η Αγκελα Μέρκελ) και εδώ στην Πολωνία παίρνει σχεδόν μυθολογικές διαστάσεις. Η μάχη του Βεστερπλάτε, η ηρωική αντίσταση μιας χούφτας Πολωνών εναντίον της άρτια εξοπλισμένης πολεμικής μηχανής των ναζί, αποτελεί ένα χρυσό κεφάλαιο της πολωνικής ιστορίας, κάτι σαν το δικό μας αλβανικό έπος. Σκεφτείτε 182 Πολωνούς στρατιώτες, τη φρουρά του οχυρού, οι οποίοι σύμφωνα με τους αμυντικούς σχεδιασμούς και τις εκτιμήσεις του πολωνικού επιτελείου θα άντεχαν 12 ώρες. Και όμως. Αντιστάθηκαν στις γερμανικές επιθέσεις με κάθε μέσο για επτά ολόκληρες ημέρες έχοντας απέναντί τους 3.000 στρατιώτες της Βέρμαχτ.

«Οποιος ξεχνάει…»

Ποιος να μην κατανοήσει την εμμονή των Πολωνών να εγκαινιάσουν τις εκδηλώσεις με μια τελετή ακριβώς την ίδια ώρα της γερμανικής εισβολής, τα ξημερώματα της Τρίτης, στις 04.45 ακριβώς, παρουσία της πολωνικής πολιτικής ηγεσίας. «Τα μαθήματα της Ιστορίας δεν θα έπρεπε να ξεχαστούν», τόνισε ο πρωθυπουργός της χώρας Ντόναλντ Τασκ. «Συνεχίζουμε να θυμόμαστε, επειδή ξέρουμε πολύ καλά ότι όποιος ξεχνάει ή όποιος παραποιεί την Ιστορία και έχει ή πρόκειται να αποκτήσει δύναμη, θα φέρει ξανά τον τρόμο και τη δυστυχία, ακριβώς όπως έγινε πριν από εβδομήντα χρόνια» είπε σχετικά.

Η εισβολή στην Πολωνία άνοιξε το τραγικότερο κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ιστορία, υπογράμμισε η Μέρκελ στην ομιλία της.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι ρωσο – πολωνικές σχέσεις δεν βρίσκονται στο καλύτερο δυνατό σημείο, με τις σκιές της Ιστορίας να πέφτουν βαριές. Εδώ πολλοί αναμένουν μια χειρονομία καλής θέλησης από τον Ρώσο πρωθυπουργό.

Συμπληρώθηκαν ήδη 70 χρόνια από την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που οδήγησε στην πιο καταστροφική σύρραξη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Από τη λήξη του πολέμου και μετά τέθηκαν τα θεμέλια για τη διεθνή τάξη πραγμάτων όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, ενώ η φετινή οικονομική κρίση, η χειρότερη από το κραχ στη Γουόλ Στριτ το 1929, ενέχει πολυεπίπεδους κινδύνους. Πολλές οι διαφορές με εκείνη την εποχή, πολλές και οι ομοιότητες. Η επέτειος προσφέρει μια ευκαιρία διαλόγου για τα διαχρονικά «μαθήματα» αυτού του πολέμου.

Διαβάστε στο αφιέρωμα της Καθημερινής:

– Οταν άρχισε η πιο θανατηφόρα σύρραξη

– Πώς φτάσαμε στις 3/9/1939

– Ενα μάθημα που πρέπει να θυμόμαστε

Και στο Βήμα το άρθρο: Αυτός ο μεγάλος πόλεμος είχε αιτία

26 Οκτωβρίου η ημέρα της σημαίας.

Δύο φορές τον χρόνο, ο φακός των ΜΜΕ «αναμοχλεύει» τις ανά την Ελλάδα παρελάσεις με αφορμή τις εθνικές επετείους της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, επιδεικνύοντας ιδιαίτερο ζήλο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο (ή η) σημαιοφόρος δεν αντανακλά την ταυτότητα «Ελληνας, χριστιανός ορθόδοξος». Από το σύνολο των περιπτώσεων, στη συλλογική μνήμη έχει χαραχθεί εκείνη του αλβανικής καταγωγής Οδυσσέα Τσενάι στη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης. Αριστούχος στην τρίτη γυμνασίου και στην τρίτη λυκείου, πριν από οκτώ και πέντε χρόνια αντίστοιχα, παραιτήθηκε του δικαιώματός του να παρελάσει κρατώντας την ελληνική σημαία, υπό το βάρος των αντιδράσεων της έντονα φορτισμένης τοπικής κοινωνίας, που ζήτησε την απόσυρση υπουργικής απόφασης, σύμφωνα με την οποία σημαιοφόρος γίνεται ο καλύτερος μαθητής ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής ή θρησκεύματος.

Παρά τις δυσκολίες με τις οποίες στην πλειονότητά τους έρχονται αντιμέτωποι, αλλοδαποί μαθητές σημειώνουν ιδιαίτερα καλές επιδόσεις στο σχολείο. Μετρήσιμα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για μικρό ποσοστό, όμως οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, τουλάχιστον στα σχολεία εκείνα όπου η αναλογία αλλοδαπών – Ελλήνων «γέρνει» προς τους πρώτους, έχουν να λένε ότι είναι αρκετά πιο συχνό το φαινόμενο να αριστεύουν.

Επειτα από κλήρωση ανάμεσα σε έξι παιδιά που ισοβάθμησαν στο 49ο Δημοτικό Αθηνών στην πλατεία Ασωμάτων, η 12χρονη Κατερίνα Τ. δεν θα γίνει σημαιοφόρος την 28η Οκτωβρίου, αλλά την 25η Μαρτίου. Ομως, η μητέρα της, η 37χρονη κ. Ενκελέντα Τ. θα προτιμούσε η κόρη της να μη σήκωνε τη σημαία. «Χαίρομαι που η κόρη μου είναι καλή μαθήτρια, αλλά λόγω της ιστορίας με τον Οδυσσέα Τσενάι και επειδή κάθε χρόνο ακούω τα ίδια και τα ίδια, θα προτιμούσα να μην την κρατούσε ώστε να μην ταλαιπωρηθεί. Καλύτερα να την κρατήσουν οι Ελληνες», λέει στην «Κ».

«Η Κατερίνα μου λέει ότι αισθάνεται Ελληνίδα, αλλά δεν ξέρω τι να της πω», συνεχίζει η μητέρα της. Αν τελικά η Κατερίνα κρατήσει τη σημαία την 25η Μαρτίου, «θα σταθώ όσο πιο μακριά γίνεται, για να μην ακούω τυχόν σχόλια», λέει στην «Κ» η κ. Ενκελέντα Τ.

Σημαιοφόροι αλλοδαποί μαθητές άρθρο της Ιφιγένειας Διαμαντή