Terra Computerata

Από την εποχή τού «laissez faire», της πρώτης «παγκοσμιοποίησης», του «ελεύθερου εμπορίου» στις αρχές του 20ού αιώνα, από την μπελ επόκ επαναλαμβάνεται με εφιαλτική ομοιότητα η ίδια σπείρα στην εξέλιξη του καπιταλισμού.Ούτε το κραχ του 1929, ούτε το εργατικό κίνημα, ούτε η δημιουργία των εργατικών κρατών (πόσω μάλλον η κατάρρευσή τους), έχουν εμποδίσει τον καπιταλισμό να ανεβάζει στη σκηνή της ανθρώπινης κωμωδίας το ίδιο έργο.

Οι διαφορές βρίσκονται στη ρητορική κάθε εποχής: «πόλεμος των πολιτισμών» σήμερα, εισβολή των δυτικών δυνάμεων στο Πεκίνο τότε· αποικιοκρατία μέσω των κανονιοφόρων τότε, αποικιοκρατία μέσω των γιάπηδων τώρα· «ζωτικός χώρος» τότε, «ανθρωπιστικοί βομβαρδισμοί» σήμερα· φτώχεια τύπου Ντίκενς τότε, «διαβίωση κάτω απ’ το όριο της φτώχειας» σήμερα. Ουκ έστι τέλος στις ομοιότητες και την ανακύκλωση των συνεπειών τους. Απλώς σήμερα τα μεγέθη έχουν πλέον γιγαντωθεί. Οσον η διαφορά ενός Πάντσερ της Βέρμαχτ που σήμερα μοιάζει με κονσερβοκούτι μπροστά σε ένα Αμπρααμς των ΗΠΑ.

Ομως «νέα τάξη» τότε, «νέα τάξη» και τώρα. Μάλιστα επί τα βελτίω, καθ’ ότι, υποθέτω, ούτε οι ναζί θα τσιτσίδωναν ηλεκτρονικώς τους ταξιδιώτες στα αεροδρόμια, όπως κάνουν τώρα οι ΗΠΑ ή η δημοκρατική Ολλανδία (αυτό το αγλάισμα του πιο αντιδραστικού κοσμοπολιτισμού σε όλη την οικουμένη από κτίσεως κρατών).

Δεν είναι η παθολογία του καπιταλισμού που καταρρέει (για μιαν ακόμα φορά), αλλά το ίδιο το σύστημα που ανασυντάσσεται για να προκαλέσει ακόμα περισσότερον όλεθρο, όταν «ξανασταθεί στα πόδια του», ακόμα πιο άρρωστο, ακόμα πιο τέλειο.

Cartoonist: Reljic Dusan

Στάθης στην Ελευθεροτυπία

Ευκαιρία για λίγο μάθημα: The crash of 1929

Photographs of the Great Depression

Τις τελευταίες ημέρες όλο και ακούμε τη φράση: “Οι αγορές αναζητούν στήριξη” – αλλά φαίνεται δεν τη βρίσκουν. Καθώς λοιπόν αρκετοί προβληματίζονται για το μέλλον τους στις ουρές των συσσιτίων και έχουν αρχίσει να βλέπουν με άλλο μάτι τον άστεγο της γειτονιάς τους, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναζήτησαν στήριξη στο διαδίκτυο. Διαβάζω στην “Κ”:

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επισκέπτονται την ιστοσελίδα με τις προσευχές της Εκκλησίας της Αγγλίας για να βρουν ένα στήριγμα εν μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, ανακοίνωσε σήμερα η Εκκλησία.

Ιστοσελίδα της Εκκλησίας της Αγγλίας που επικεντρώνεται στην παροχή συμβουλών σε αυτούς που ανησυχούν για την αύξηση των προσωπικών τους χρεών είδε την επισκεψιμότητά της να αυξάνεται κατά 70% τις τελευταίες ημέρες, όπως αναφέρει η Εκκλησία της Αγγλίας στην κεντρική της ιστοσελίδα.

Εξάλλου και ο αριθμός των χρηστών του ίντερνετ που επισκέπτονται την ιστοσελίδα της Εκκλησίας για την καθημερινή προσευχή αυξήθηκε κατά 25%, με μία από τις προσευχές, η οποία απευθύνεται στη χρηματοπιστωτική κρίση, να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, προσθέτει η Εκκλησία της Αγγλίας.

Η προσευχή για την οικονομική κρίση έχει σχεδόν 8.000 επισκέψεις από το Σεπτέμβριο που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο.

Αυτή αναφέρει: «Κύριε και Θεέ, ζούμε σε ταραγμένες μέρες, σε όλον τον κόσμο, οι τιμές ανεβαίνουν, τα χρέη αυξάνονται, οι τράπεζες καταρρέουν, οι δουλειές αφαιρούνται και η εύθραυστη ασφάλεια απειλείται. Θεέ της αγάπης, νιώσε το φόβο μας και άκουσε την προσευχή μας: γίνε ένα οχυρό δύναμης μέσα στην κινούμενη άμμο και ένα φως στο σκοτάδι, βοήθησέ μας να δεχθούμε το δώρο σου της ειρήνης και θεράπευσε τις καρδιές μας, στρέφοντάς τες εκεί όπου θα βρεθούν οι πραγματικές χαρές, στον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας. Αμήν».

Χαρακτηρίστηκε από την επιτροπή της Σουηδικής Ακαδημίας των βραβείων ως ο συγγραφέας «της ρήξης, των νέων αναχωρήσεων, της ποιητικής περιπέτειας, της αισθησιακής έκστασης ?ένας εξερευνητής της ανθρωπότητας πίσω και πέρα από τους κραταιούς πολιτισμούς».

Στη λογοτεχνία του φετινού νομπελίστα Le Clezio αναδεικνύεται η διαφορετικότητα, η ατμόσφαιρα είναι ταξιδιωτική και οι περιπλανήσεις αφορούν τόσο μακρινούς τόπους και πολιτισμούς όσο και εσωτερικές αναζητήσεις. Η αφήγησή του είναι συνήθως λυρική, ενώ πολλά από τα μυθιστορήματά του έχουν χαρακτηριστεί από τους κριτικούς ως «ελεγεία στον άνθρωπο, το αίσθημα και το πεπρωμένο».

Τα βιβλία του Le Clezio που κυκλοφορούν στα ελληνικά είναι:
Ονίτσα, Εκδόσεις Ωκεανίδα, 1994
Το πρόστιμο, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1992
Έρημος, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1993
Ντιέγκο και Φρίντα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996
Το χρυσόψαρο, Εκδόσεις Πατάκη, 1999
Φλογισμένη καρδιά και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Μίνωας, 2001
Μαρτίνος και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1981
Ο γυρευτής του χρυσού, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1986
Μόντο και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1981

Μεταξύ των συγγραφέων που έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ τα τελευταία χρόνια, είναι ο Ντόρις Λέσινγκ (2007), ο βρετανός Χάρολντ Πίντερ (2005) και ο τούρκος, Ορχάν Παμούκ (2006), ενώ το 2000 το Νόμπελ Λογοτεχνίας κέρδισε ο Γκάο Σινγκτζιάν, πολιτικός πρόσφυγας από την Κίνα στη Γαλλία, ο οποίος έχει πλέον γαλλική υπηκοότητα.

Τις προάλλες σε ένα τμήμα επιμόρφωσης Β΄επιπέδου έδειχνα το project των διαφημισοφάγων και επιχειρηματολογούσα πάνω στη θεωρία μου για το πόσο διαφορετικά οδηγούμε ανάλογα με τη μάρκα του αυτοκινήτου. Υπάρχουν φυλές αυτοκινητιστών, οι φυλές της BMW, της Nissan, των Peugeot Rally, της Mercedes. (Ειδεχθής λεπτομέρεια: υπήρχε συνάδελφος με BMW στο τμήμα). Στο συγκεκριμένο βίντεο παρακολουθούμε τους  Beckers να ετοιμάζουν ένα οικογενειακό reunion στο πατρικό σπίτι τους. Με έναν έντεχνο τρόπο οι διαφημιστές πίσω από αυτό το πρωτότυπο web episode μας δείχνουν το διαφορετικό προφίλ μιας οικογένειας με Audi από αυτό κάποιας με BMW, με Mercedes ή με Lexus.

Ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης προτείνει μία ζώνη πολιτισμού στα σχολεία μας: “Εχουμε σκεφθεί, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να επισκέπτεται ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη στο εξωτερικό, όταν δεν μπορείς εκεί να βρεις εισιτήριο για ένα θέατρο ή για μια συναυλία, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να συχνάζει στα βιβλιοπωλεία τού εξωτερικού, γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι οι Αμερικανοί, οι Αγγλοι, οι Γερμανοί ή οι Γάλλοι ή όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι τόσο μορφωμένοι, τόσο καλλιεργημένοι, τόσο φιλομαθείς, τόσο «κουλτουριάρηδες»; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Μήπως οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν μάθει να ακούνε μουσική, να βλέπουν εκθέσεις, να επισκέπτονται μουσεία, να βλέπουν θέατρο, να διαβάζουν βιβλία; Και πού το έχουν μάθει; Μήπως αυτή η ευαισθησία τούς έχει καλλιεργηθεί στα σχολικά τους χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα και τις δραστηριότητες τού Σχολείου; Ε, λοιπόν, κατά κανόνα αυτό συμβαίνει. Το Σχολείο τούς φέρνει σε επαφή και τούς κάνει να αγαπήσουν την Τέχνη εξ απαλών ονύχων. Από μικρά παιδιά. Ελκυστικά, όχι καταπιεστικά, ως απόλαυση, όχι ως αγγαρεία, ως βίωμα και ως σημαντική μάθηση, όχι ως μάθημα, και μάλιστα παρακατιανό. Τους οδηγεί δηλ. από νωρίς, μελετημένα, με διάρκεια και κλιμάκωση, να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την Τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Οχι για να γίνουν μουσικοί ή ζωγράφοι ή ηθοποιοί ή συγγραφείς ή καλλιτέχνες, αλλά για να γίνουν καλλιεργημένοι πολίτες με ευαισθησίες για την Τέχνη, το ωραίο, την αισθητική, για ό,τι απευθύνεται στην ψυχή και στο συναίσθημα, τη «συναισθηματική νοημοσύνη», που μπορεί άριστα να συμβαδίζει και να συμπληρώνει την καλλιέργεια τής γνώσης, τής λογικής, τής κριτικής ικανότητας. Τελικός στόχος αυτής τής έμφασης στον πολιτισμό είναι η εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής.

Ας περάσουμε στα δικά μας. Το ελληνικό σχολείο δεν είναι ένα κακό σχολείο, ας το ξεκαθαρίσουμε. Ωστόσο, είναι ένα σχολείο προσανατολισμένο στις γνώσεις (για την ακρίβεια στις πληροφορίες) και προσδεδεμένο στο άρμα των εισαγωγικών εξετάσεων για το Πανεπιστήμιο. Καλός μαθητής, επιτυχημένος μαθητής, επίδοξος επιτυχημένος πολίτης είναι αυτός που εισήχθη σε ένα Ανώτατο Ιδρυμα! Αυτός μόνο που μπήκε στην τροχιά τής απόκτησης ενός πανεπιστημιακού πτυχίου! Και ο άνθρωπος; Η ζωή του; Οι ευαισθησίες, τα ενδιαφέροντα, η καλλιέργεια τής ψυχής, κάποιες ανησυχίες πνευματικές για ό,τι είναι έξω και πέρα από την επαγγελματική του καταξίωση; Η αναζήτηση για ό,τι ομορφαίνει τη ζωή του και τής δίνει νόημα και άλλες διαστάσεις, όχι ποσοτικές, όχι οικονομικές, όχι καταναλωτικές, όχι υλικές; Ολα αυτά είναι εκτός Παιδείας; Δεν ανήκουν στους σκοπούς τής σχολικής μόρφωσης;”

Επιφυλλίδα στο Βήμα 

Να θυμηθούμε όμως τι έγινε με την ευέλικτη ζώνη; Πώς τα καταφέρνουμε κάθε φορά να ακυρώνουμε τις καλές ιδέες;

Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ έγραψε ότι μεγάλο έγκλημα δεν είναι να ληστέψεις τράπεζα, αλλά να ιδρύσεις τράπεζα. Κι ο Τζον Γκάπερ των Financial Times μας θύμισε, την περασμένη Τετάρτη, ότι τη δεκαετία του ?30, μετά το τρομερό κραχ του 1929, οι Αμερικανοί συνήθιζαν να αποκαλούν τους τραπεζίτες (bankers)? banksters, παραπέμποντας στους γκάνγκστερ!

Η Σοφία είναι ένα από τα τυχερά παιδιά. Οι γονείς από τα πρώτα χρόνια της Σοφίας στο σχολείο έδειχναν ιδιαίτερο ζήλο για την εκπαίδευσή της, αφιερώνοντας χρόνο, ακόμη και εις βάρος της καριέρας τους. Τώρα η Σοφία πηγαίνει στην Ε΄ Δημοτικού. Η μητέρα της, η Κυριακή, προ διετίας παραπονιόταν για τα σχολικά βιβλία. Ηταν βαρετά, με αρκετά λάθη, δεν κέρδιζαν το παιδί. Σήμερα η ίδια παραπονιέται επειδή η Σοφία τρέχει και δεν φτάνει? Τι άλλαξε;

Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί στο δημοτικό και το γυμνάσιο τα δύο τελευταία χρόνια πήραν στα χέρια τους περίπου 60 νέα βιβλία, ισόποσα μοιρασμένα. Σχολικά εγχειρίδια που σχεδιάστηκαν για να υλοποιήσουν παιδαγωγικές μεθόδους με σκοπό να βελτιώσουν τη σχολική πραγματικότητα. Με ενδιαφέρουσες εικόνες, με παραπομπές ώστε τα παιδιά να αξιοποιούν άλλες -πλην του βιβλίου- πηγές για να μάθουν τον κόσμο. Και κυρίως με άξονα την καταπολέμηση της στείρας αποστήθισης, της «παπαγαλίας». Αυτός ήταν ο στόχος. Δύο χρόνια μετά, και καθώς έχει ολοκληρωθεί η εισαγωγή των νέων βιβλίων στην υποχρεωτική εκπαίδευση, φαίνεται ότι για μία ακόμη φορά στην Ελλάδα, ένα φιλόδοξο σχέδιο πέφτει θύμα προχειρότητας. Από την έρευνα της «Κ» προκύπτει ότι παρότι τα βιβλία έχουν θετικά στοιχεία, η ύλη είναι πάρα πολύ εκτεταμένη και στριφνή, σε τέτοιο βαθμό που και έμπειροι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να τη διδάξουν.

Άρθρο του Απόστολου Λακασά στην Κ

Ο καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης επαναφέρει την πρόταση για το πολλαπλό βιβλίο: “Ήδη από τα χρόνια που ήμουν πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου υποστήριζα τη θέση ότι η εκπαίδευση πρέπει να περάσει στο «πολλαπλό» λεγόμενο ή εναλλακτικό βιβλίο. Λέγοντας εναλλακτικό βιβλίο, εννοώ περισσότερα του ενός εγκεκριμένα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο βιβλία ?το πολύ πέντε?, που επιλεγόμενα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διδακτικά για κάθε μάθημα. Βεβαίως, θα πρέπει να επιλέγεται από κάθε σχολείο και να χορηγείται δωρεάν ένα μόνο από τα εγκεκριμένα εναλλακτικά βιβλία, αλλά θα υπάρχουν στις σχολικές βιβλιοθήκες και θα ενθαρρύνονται δάσκαλοι και μαθητές να ανατρέχουν σε περισσότερα του ενός βιβλία. Το εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων στη χώρα μας παράγει «ανθρώπους του ενός βιβλίου» (homines unius libri), από το δημοτικό μέχρι και τις πανεπιστημιακές σπουδές”.

Διαβάστε τη συνέχεια

«Aγαπητά μας παιδιά. (?) Κατά την περιπλάνησή μας στην ελληνική φύση θα ανακαλύψουμε τις ρίζες της φυλής μας (?)».

Το απόσπασμα από την εισαγωγή του νέου βιβλίου Γεωγραφίας της Ε΄ Δημοτικού.

Παρακάτω, στο 5ο κεφάλαιο περί γεωγραφικού προσανατολισμού (σελ. 24): «Το Ορμένιο, το βορειότερο τμήμα του νομού Εβρου, είναι ο σκοπός στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, κούτελο του ελληνικού σώματος και σαν άλλος ακρίτας αγρυπνά και αφουγκράζεται» (σ.σ. η Βουλγαρία ανήκει στην Ε.Ε.). Και πιο κάτω: « (?) Η Γαύδος, οι 50 κάτοικοί της, μας θυμίζουν ότι το νησί πρωτοκατοικήθηκε 5.000 χρόνια πριν. Η Ελλάδα πατάει γερά!».

Παρακάτω, στο 6ο κεφάλαιο, για τη «μορφή και το σχήμα της Ελλάδας» οι συγγραφείς προτείνουν (σελ. 28): «Καθένας μπορεί να βάλει τη φαντασία του να καλπάσει (?) για να πει με τι μοιάζει η Ελλάδα, για να δώσει όνομα στο σχήμα της (?). «Η δική μου φαντασία, λαχανιασμένη, μου δείχνει την Ελλάδα να μοιάζει μόνο με μένα». Αυτό θα πεί κάθε Ελληνας και κάθε Ελληνίδα, όταν μιλήσει για την πατρίδα μας».

Στο ένατο κεφάλαιο για τις θάλασσες (σελ. 37): «(?) Ολος ο λαός μας μιλά για τα καταγάλανα νερά που καθόρισαν την πορεία της φυλής μας». Στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζεται ως «ξεχωριστό ακτογραφικό στοιχείο» η Χερσόνησος του Αθω. Ποιοι είναι οι (γεωγραφικοί) λόγοι; «(?) Ξεχωρίζει ως προπύργιο του Χριστιανισμού και θεματοφύλακας της ορθόδοξης παράδοσής μας. (?) Διασφαλίζουν το άβατο και υπόσχονται στη Δέσποινα ότι θα είναι πάντα η μοναδική γυναίκα, που θα κάνει τον περίπατό της σ’ εκείνα τα γαληνεμένα μονοπάτια (?)».

Ο Τάκης Καμπύλης  σταχυολογεί

Η μηχανιστική τακτοποίηση «αδιάψευστων» ψηφιακών πληροφοριών είναι αλήθεια ότι εξουδετερώνει τον μοναδικό ζωντανό χαρακτήρα του κόσμου για να τον αντικαταστήσει με ένα πολλαπλό σύμπαν από πληροφορίες. Από τις βασικές ιδέες της σημερινής «κοινωνίας της πληροφορίας» είναι εκείνη της παντοδυναμίας ενός κώδικα οργάνωσης και επικοινωνίας που μεταμορφώνει την ανθρωπότητα σε σύστημα σημείων. Δεν τίθεται πια το ερώτημα της αλήθειας του κόσμου ή της ιστορίας του, αλλά μόνο εκείνο της συνοχής του συστήματος οργάνωσης της πληροφορίας.

Σε μια δυτική κοινωνία συγκεχυμένη, συγκρουόμενη, αντιφατική, ένα τέτοιο σύστημα επιβάλλει τη δική του συνεκτική λογική, που φιλτράρει και επανερμηνεύει τα πάντα, κομματιάζοντάς τα σε «στοιχεία», απ? όπου κάθε ίχνος κοινού νου, κάθε πολιτιστική ή πολιτική αξία έχει εξαλειφθεί.

Άρθρο της Τασούλας Καραϊσκάκη στην Καθημερινή