Terra Computerata

Άρθρο του Κώστα Ρεβάνη καθηγητή Διδακτικής της Φυσικής στην Ε.

Η συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών είναι στη χώρα μας εξαρχής υπονομευμένη, δεδομένων των απαράδεκτων και ανορθολογικών διαδικασιών επιλογής των συγγραφικών ομάδων. Και αυτό όχι μόνο για λόγους θεσμικής τάξης και διαφάνειας, αλλά κυρίως εξαιτίας της συστηματικής επιλογής ομάδων, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν καμία σχέση με ένα τεράστιο πεδίο έρευνας διεθνώς, με αντικείμενο τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, αλλά συχνά διακηρύσσουν παντοιοτρόπως την αποστροφή τους για τα σχετικά ερευνητικά ευρήματα.

Η δημιουργία διδακτικών εγχειριδίων για τις Φυσικές Επιστήμες, για όλες τις σχολικές βαθμίδες, αποτελεί διαδικασία και προϊόν ενός ειδικού επιστημονικού πεδίου, το οποίο αποκαλούμε διδακτικό μετασχηματισμό. Στο πεδίο αυτό μελετώνται και αξιοποιούνται εξαντλητικά οι διαπιστωμένες από την έρευνα δυσκολίες των παιδιών, οι θεωρητικά προβλεπόμενες δυνατότητές τους, η ανάλυση του παιδαγωγικού πλαισίου και των αναλυτικών προγραμμάτων, η ριζικά ανακατασκευασμένη επιστημονική γνώση για τις εξειδικευμένες ανάγκες της κάθε ηλικίας και σχολικής βαθμίδας, οι λειτουργίες των διαφόρων μορφών γραπτού κειμένου, συμβόλων και εικόνας, οι δραστηριότητες εμπέδωσης και άσκησης των παιδιών.

Οταν όλα αυτά αποτελούν για τους συγγραφείς των εγχειριδίων άγνωστο πλανήτη, χωρίς καμιά αμφιβολία τα βιβλία που δημιουργούν είναι απλώς προϊόντα ενός τυφλού, αδιέξοδου και χωρίς σημεία στήριξης και αναφοράς εμπειρισμού. Ετσι, έχουν όλα τα αμαρτήματα τα οποία η κριτική στο πλαίσιο της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών διαπιστώνει διά γυμνού οφθαλμού: επιστημολογική σύγχυση, ανάμιξη μοντέλων χωρίς συνείδηση του προβλήματος και απλοϊκός επαγωγισμός, αμήχανη κονιορτοποίηση των στόχων της διδασκαλίας, αυθαίρετες επιλογές και ακολουθίες διδακτικών ενοτήτων, προσκόλληση στις ίδιες τις Φυσικές Επιστήμες και ταύτισή τους με την απόλυτη αλήθεια, απομάκρυνση από κάθε μεθοδολογικό και πολιτισμικό στοιχείο, αδυναμία διάκρισης και εντοπισμού τού τι ακριβώς είναι «δύσκολο» για τα παιδιά της κάθε ηλικίας, ανεξέλεγκτη χρήση μαθηματικοποίησης, κειμένων και εικονογράφησης.

Δυστυχώς, τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν ενδημικά στοιχεία στο σύνολο σχεδόν των σχολικών βιβλίων για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, καθώς τα διάφορα κέντρα λήψης των εκπαιδευτικών-πολιτικών αποφάσεων στη χώρα μας έχουν στραμμένη την πλάτη στη σχετική επιστημονική έρευνα, αν δεν την έχουν κηρύξει σε αφάνεια. Στραβά αρμενίζουμε. Είναι βέβαιο.

Σχέδιο για ξαναγράψιμο όλων των σχολικών βιβλίων Δημοτικού και Γυμνασίου και για εξαρχής συγγραφή των βιβλίων του Λυκείου έως το 2013 υπάρχει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Α.τ.Κ.», στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Η εισήγηση εγκρίθηκε από τα αρμόδια τμήματα του Παιδαγωγικού λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, εν όψει του προγραμματισμού για τις δαπάνες που θα εντάσσονταν στο ΕΣΠΑ.

Ε ρε γλέντια, δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι των προηγούμενων κι έχουμε νέες προκηρύξεις. Αρχίζουν να θυμίζουν τα έργα οδοποιίας τα σχολικά εγχειρίδια. Η χαρά του εργολάβου!

Αν τελικά αλλάξει κάτι στο σύστημα εισαγωγής δεν θα χρειαστεί άραγε να ανανεωθούν τα σχολικά εγχειρίδια; Τότε θα έχουμε την 3η προκήρυξη; Μήπως τα κάνουμε ανάποδα;

«Κάποια από τα σχολικά εγχειρίδια θα αλλάξουν, άλλα θα διορθωθούν», αποκάλυψε στην «Α.τ.Κ.» στέλεχος του ΥΠΕΠΘ, τονίζοντας πάντως ότι «η καλύτερη άμυνα για την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου είναι να μην μπαίνει στα χωράφια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, και η υπόθεση των βιβλίων είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας του τελευταίου».

Αρκούντως απειλητικό ακούγεται αυτό! Ομερτά;

Υπάρχουν περιπτώσεις για τις οποίες διατυπώνονται σοβαρές ενστάσεις και κρίνεται ότι τα εν λόγω εγχειρίδια χρήζουν αντικατάστασης. Πρόκειται για τα βιβλία:
Μαθηματικών Ε΄ Δημοτικού, στο οποίο υπάρχουν ιδιαίτερα προβλήματα, δυσκολίες και λάθη.
Βιολογίας Γ΄ Γυμνασίου, το οποίο θεωρήθηκε ότι προάγει την καλλιέργεια μεταλλαγμένων προϊόντων.
Ιστορίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και των τριών τάξεων του Γυμνασίου, το οποίο έχει δεχθεί πυρά για ιδεολογική μονομέρεια, με το σκεπτικό ότι προβάλλει ορισμένους συγγραφείς εις βάρος άλλων, καθώς και κριτικές ότι μπερδεύει τις λογοτεχνικές σχολές.

«Όταν, το 2003, σχεδιάστηκαν τα βιβλία, δεν είχε προβλεφθεί αξιολόγηση ούτε πειραματική, στο στάδιο της συγγραφής, ούτε τελική», λέει στην «Α.τ.Κ.» υψηλόβαθμο στέλεχος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, για να προσθέσει: «Δεν είχε προβλεφθεί, επίσης, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω στο περιεχόμενο των νέων εγχειριδίων και υπήρχε σειρά διοικητικών παραλείψεων».

Καλά αυτό δεν είναι τίποτα. Εδώ για τα πρώτα λογισμικά (1996-2000) δεν είχε προβλεφθεί η αναπαραγωγή τους. Το παραδοτέο ήταν ένα cd ανά λογισμικό.

Διοικητικές παραλείψεις, έ; τι μου θυμίζει… τι μου θυμίζει…

«Εχω πολλούς λόγους να πιστεύω ότι δεν επελέγησαν οι καλύτεροι για να εκδώσουν τα νέα σχολικά βιβλία. Και το λέω αυτό, παρά το γεγονός ότι είμαστε από εκείνους που κερδίσαμε μεγάλο μερίδιο των διαγωνισμών (σ.σ. περίπου το 25%)», λέει ο Στέφανος Πατάκης, επικεφαλής των ομώνυμων εκδόσεων, που μιλά για τρομερή ασυνεννοησία, έλλειψη ευελιξίας και πιστώσεων στη διαδικασία έκδοσης των νέων εγχειριδίων.

«Η βασική αιτία των προβλημάτων, λέει ο εκδότης, είναι ο συγκεντρωτικός τρόπος λειτουργίας του όλου εκπαιδευτικού μας συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό λειτούργησε και η έκδοση αυτών των βιβλίων με την εμπλοκή πολλών ασύνδετων παραγόντων (εκδότης με το επιτελείο του, η συγγραφική ομάδα που επιλέγεται από τον εκδότη, η τριμελής επιτροπή αξιολόγησης, η ιεραρχία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου από τον πρόεδρο, τον επικεφαλής της βαθμίδας της εκπαίδευσης, τον τομέα και τέλος τον υπεύθυνο του έργου, ο διορθωτής επιμελητής που ορίζεται με ειδική σύμβαση από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ο εικονογράφος που και αυτός ορίζεται με τον ίδιο τρόπο, τέλος το ατελιέ των προεκτυπωτικών εργασιών), με τις δεσμεύσεις που προέκυπταν από τα συμβόλαια και την ανάγκη έκδοσης τεράστιου αριθμού τίτλων μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα».

Ενδειξη ανευθυνότητας

Συμφωνεί, δηλαδή, ο κ. Πατάκης ότι η μαζική παραγωγή εγχειριδίων δημιούργησε προβλήματα; «Ηταν τραγικό λάθος που αποφάσισε το υπουργείο Παιδείας να εκδώσει 400 τίτλους στο σύντομο αυτό χρονικό διάστημα. Ηταν ένδειξη ανευθυνότητας για την τότε ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Η πίεση αυτή οδήγησε και σε λάθη αλλά και σε καθυστερήσεις…». Συνέχεια »

Η αρχή του ποταμού λέγεται κοίτη, τα σύννεφα φαίνονται πριν από τη βροχή, οι βασιλιάδες παίρνουν τη χώρα από τους γονείς τους, η μπανάνα φυτρώνει σε ζεστές χώρες, το περιστέρι είναι άσπρο και το καναρίνι ζει σε κλουβί. Αν είστε ενήλικας και έχετε διαφωνίες με τα όσα διαβάσατε παραπάνω, τι θα λέγατε σε ένα μικρό παιδί που τα αντιμετωπίζει ως ορισμούς μέσα στο λεξικό που διανέμει επισήμως το υπουργείο Παιδείας;

Η Ελευθεροτυπία συνεχίζει την έρευνα της για τα σχολικά βιβλία

Ορισμοί και αφορισμοί

– Την αρχή του ποταμού τη λένε κοίτη (από το λήμμα «ποτάμι» – σελ. 358). Οπότε πηγή είναι κάτι πολύ διαφορετικό.

– Το περιστέρι είναι «ένα άσπρο πουλί που ζει στις πόλεις» (σελ. 337). Προφανώς τα υπόλοιπα χρώματα ανήκουν σε άλλα είδη.

– «Ο πίνακας είναι φτιαγμένος από μαύρο ξύλο» (σελ. 343). Ισως για να κάνει αντίθεση με το άσπρο περιστέρι.

– Αρνί λέμε «το μικρό πρόβατο», λέμε και «το κρέας του προβάτου», ενώ «αρνάκι είναι το μικρό του αρνιού» (σελ. 53). Και προβατάκι τι είναι δηλαδή;

– «Ο βασιλιάς ή η βασίλισσα κυβερνούν μια χώρα που έχουν πάρει από τους γονείς τους» (σελ. 68). Και όχι μέσω ανταλλαγής εκτάσεων με το Δημόσιο.

– «Η μπανάνα είναι ένα μακρύ κίτρινο φρούτο που φυτρώνει σε ζεστές χώρες» (σελ. 268). Και η μπανανιά φυτρώνει στις… μπανανίες.

– «Τα αυτοκίνητα, τα ποδήλατα και οι μοτοσικλέτες κινούνται πάνω σε στρογγυλές ρόδες» (σελ. 378). Διότι πάνω σε τετράγωνες ρόδες κινείται η μεταρρύθμιση του κράτους.

– «Το καναρίνι ζει σε κλουβί» (σελ. 179). Και όλοι οι κακοί στη φυλακή.

Η Δέσποινα Κυριακίδου σχολιάζει σε άρθρο της Ε.: Η εισαγωγή των νέων βιβλίων, ομολογουμένως, έγινε ξαφνικά και χωρίς την απαραίτητη προετοιμασία των εκπαιδευτικών. Δίχασε και προβλημάτισε. Οι λόγοι, απλοί και κατανοητοί. Ολοι προσπαθήσαμε με θετική σκέψη να προσαρμοστούμε στη φιλοσοφία των νέων βιβλίων. Τα υποδεχτήκαμε με ενθουσιασμό. Δεν είχαμε, άλλωστε, λόγους για το αντίθετο!
Εντονες ήταν για χρόνια οι συζητήσεις των εκπαιδευτικών, καθώς πιστεύαμε όλοι πως τα βιβλία έπρεπε να αλλάξουν, να εκσυγχρονιστούν και να καλύπτουν τις κοινωνικές και οικονομικοπολιτικές αλλαγές της σύγχρονης εποχής. Τα βιβλία άλλαξαν. Εγινε αυτό που ζητούσαμε. Ομως, δεν ξεκίνησαν καλά οι αλλαγές.

Τα βιβλία έφτασαν καθυστερημένα στα σχολεία μας, λίγες μέρες πριν από την έναρξη των μαθημάτων. Τότε τα είδαμε κι εμείς για πρώτη φορά. Τα πήραμε στα χέρια μας, τα ξεφυλλίσαμε, τα μελετήσαμε. Εδώ, ξεκινούν οι πρώτες διαφωνίες. «Υπάρχουν λάθη στις εκφράσεις και λάθη στις ασκήσεις», ακούγεται από όλους, «μα πόσο βιαστικά έγινε η συγγραφή τους;». Οι απορίες μας, όμως, επικεντρώθηκαν στο «πότε» και στο «αν» θα διορθωθούν τα λάθη ή αν ήταν στη διακριτική ευχέρειά μας να τα παραβλέψουμε. Στάλθηκαν διορθωτικές εγκύκλιοι, ξεκίνησαν «σεμινάρια για τα καινούργια βιβλία», «ενημερώσεις και ημερίδες» για την καινούργια φιλοσοφία, επιμέρους σεμινάρια για συγκεκριμένα βιβλία και μας επισκέφτηκαν εκπρόσωποι των συγγραφικών ομάδων, προκειμένου να μας μιλήσουν και να λύσουν τυχόν απορίες.

Γιατί όλα αυτά, όμως, εκ των υστέρων;

Γιατί δεν προνόησαν και δεν έλαβαν υπόψη οι υπεύθυνοι αυτές τις παραμέτρους δύο ή τρία χρόνια πριν από την εισαγωγή των βιβλίων μας στα σχολεία; Γιατί δεν έγινε πιλοτικά η εφαρμογή τους;

Τα βιβλία ενσωματώθηκαν στα αναλυτικά προγράμματα του σχολείου, τα παιδιά χάρηκαν που ξεκίνησαν να δουλεύουν κάτι νέο και οι δάσκαλοι προσαρμόσαμε τους τρόπους διδασκαλίας μας στις απαιτήσεις των βιβλίων.

Εχουν περάσει σχεδόν τρία χρόνια που τα καινούργια βιβλία διδάσκονται στα παιδιά. Αυτό που παρατηρούμε όλοι πλέον, και είναι αξιοσημείωτο, είναι ο τεράστιος όγκος ύλης, στον οποίο καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε. Ο προβληματισμός έγκειται στο κατά πόσο παιδαγωγικό και χρήσιμο κρίνεται, στην ηλικία των παιδιών του Δημοτικού, τόσο μεγάλο πλήθος ενοτήτων.

Βέβαια, παρά τις δυσκολίες και τις προαναφερθείσες ελλείψεις, τα νέα βιβλία αποτελούν ένα εργαλείο που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις και αποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας πιο σύνθετης και διευρυμένης διδασκαλίας εκ μέρους του εκπαιδευτικού. Ας τα δούμε, λοιπόν, ως πρόκληση και πρόσκληση για νέα ερεθίσματα και νέα ερείσματα.

Η συνάδελφος αναρωτιέται πόσο βιαστικά έγινε η συγγραφή τους. Οσο μας υπαγόρευαν τα παραδοτέα στην Ε.Ε. Γιατί χωρίς αυτή τη χρηματοδότηση, τα ίδια θα είχαμε για την επόμενη εικοσαετία. Τώρα αφρίττει δεν αφρίττει, τον παρά μας δώσαμε…

Είναι πυκνή η σύνοψη των αδυναμιών που εντοπίζονται στα νέα βιβλία της γλώσσας. Ανάμεσα στις βασικές επισημάνσεις: ασυμβατότητα της ύλης από τάξη σε τάξη, πολλές και συμπυκνωμένες ενότητες, λιγότερα λογοτεχνικά κείμενα ή κοινωνικές παρεμβάσεις, γνωστικά αντικείμενα συνοδευόμενα από διαφημίσεις αγαθών, άμεσες ή έμμεσες, δυσνότητες έννοιες κ.ά.

Αρκετά, πάντως, αναγνωρίζονται και από το ίδιο το Π.Ι. Εξ ου και τα παροράματα, τα οποία φέτος είναι πολυσέλιδα. Βέβαια, δεν φτάνουν σε μεγάλο βάθος παραδοχής, ωστόσο επιβεβαιώνουν αρκετούς από τους καταλογισμούς. Προχειρότητα, σε ορισμένες δε περιπτώσεις ανεπίτρεπτη ανεπάρκεια.

Κορυφαίο παράδειγμα: στη Γλώσσα Στ’ Δημοτικού (Α’ τεύχος, σελίδα 78), στην ενότητα για το Πολυτεχνείο προτείνεται συμπληρωματικό υλικό για την αναζήτηση περαιτέρω πληροφοριών. Ανάμεσα στον κατάλογο των τραγουδιών που είτε συνδέθηκαν με την εξέγερση του Πολυτεχνείου είτε γράφτηκαν ειδικά γι’ αυτήν, περιλαμβάνεται και το «Ενα το χελιδόνι». Στην ταυτότητα των δημιουργών αναφέρεται: στίχοι Γ. Ρίτσος, μουσική Μ. Θεοδωράκης.

Το Π.Ι. σπεύδει να περισώσει την αξιοπρέπειά του στα παροράματα: «Ενα το χελιδόνι», στίχοι Οδ. Ελύτης.

Περισσότερα παροράματα

Έχουν μαζέψει ήδη αρκετές ψήφους στα χρυσά βατόμουρα οπότε δεν ξαφνιαστήκαμε όταν διαβάσαμε για αυτά…

Σαν βιβλία γραμμένα… ανάποδα μοιάζουν εκείνα των Μαθηματικών της Ε’ Δημοτικού. Στα τελευταία κεφάλαια, οι μαθητές ασκούνται στο να αντιμετωπίζουν προβλήματα που δεν λύνονται. Ομως, έχουν προηγουμένως δει τόσα πολλά λάθη κάθε μορφής, που έχουν ήδη ασκηθεί περισσότερο στον εντοπισμό τους, παρά στη μαθηματική σκέψη…

«Ισως να είναι τα πρώτα βιβλία που θα αποσυρθούν έπειτα από εκείνο της Μαρίας Ρεπούση», μας λέει προβληματισμένος ένας εκ των συγγραφέων, ο Χριστόδουλος Κακαδιάρης, δάσκαλος και ιδιοκτήτης ιδιωτικού σχολείου. Υποστηρίζει ότι έγιναν πολλές αλλά ατελέσφορες προσπάθειες να διορθωθούν σφάλματα που εντοπίστηκαν. Ωστόσο, ο εκδότης Στέφανος Πατάκης, που ήταν ανάδοχος συγγραφής, όταν τον ρωτήσαμε σχετικά, στο πλαίσιο γενικότερης συνέντευξης για το σύστημα παραγωγής των νέων σχολικών βιβλίων, μας είπε ότι «εάν δεν ήταν τόσο απόλυτα δεσμευτικές οι συμβάσεις με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, θα είχα βρει καλύτερες λύσεις, αλλάζοντας τη δομή της συγγραφικής ομάδας»…

Ο συγγραφέας θεωρεί μειωτική την αναφορά του εκδότη και λέει ότι η στενότητα χώρου ανάμεσα στις ασκήσεις οφείλεται στις προδιαγραφές του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και ότι η συγγραφική ομάδα (όλοι εργάζονται στο ίδιο ιδιωτικό σχολείο, όπως και οι συγγραφείς των βιβλίων Μαθηματικών Β’ και Δ’ τάξης) δεν είχε την ευχέρεια να ελέγξει τα φιλμ που πήγαν για εκτύπωση. Επιμένει, όμως, ότι ακολουθήθηκαν σκανδιναβικά μοντέλα. Τα μοντέλα μας έφαγαν!

«Τα βιβλία πέρασαν από αλλεπάλληλες κρίσεις και επιστημονικούς ελέγχους», λέει ο επιστημονικός υπεύθυνος της ομάδας Γ. Καρυωτάκης, «οπότε στον εκδότη δεν πέφτει ιδιαίτερος λόγος». Παραδέχεται ότι η σχεδίαση απεδείχθη προβληματική, επιμένει ότι τα λάθη μπορεί να λειτουργήσουν εκπαιδευτικά και θεωρεί ως μεγαλύτερο πρόβλημα την ελλιπή επιμόρφωση των δασκάλων. Ναι για όλα φταίει το γκαζόν!

Με μαθηματική ανακρίβεια

Σε εκατοντάδες λάθη (63 σελίδες) και παροράματα βυθίζεται το όραμα της σύγχρονης παιδείας.

Η πρώτη βαθμίδα του εκπαιδευτικού συστήματος -θεμέλιο και λίκνο κάθε «επόμενης μέρας»- λειτουργεί για τρίτη χρονιά στο πλαίσιο της καινοτόμου αναμόρφωσης που σχεδιάστηκε για να μετατρέψει το δημοτικό σχολείο «σε χώρο χαράς και μάθησης». Με τη διαφορά ότι τα νέα σχολικά εγχειρίδια που παρήχθησαν μαζικά (με διαφορετικό από το παρελθόν τρόπο) και εισήχθησαν ταυτόχρονα σε όλες τις τάξεις βρίθουν από οφθαλμοφανείς αβλεψίες και παιδαγωγικές προχειρότητες, εξοστρακίζοντας το διακύβευμα στα περιθώρια της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής.

Εξήντα τρεις σελίδες μόνο είναι τα φετινά, επίσημα παροράματα, τα λάθη δηλαδή που αναγνωρίζει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, αλλά δεν τα διορθώνει μέσα στα βιβλία, ζητεί απλώς από τους εκπαιδευτικούς να τα λαμβάνουν υπόψη και να εξηγούν στα παιδιά αναλόγως. Οι δυσκολίες όμως που εντοπίζουν οι δάσκαλοι στις αίθουσες και οι γονείς στα σπίτια, καθώς καθημερινά καλούνται να διαχειριστούν τυπογραφικά λάθη, ασαφείς έννοιες, ασκήσεις που δεν λύνονται και γνώσεις δεδομένες χωρίς να έχουν διδαχθεί, αχρηστεύουν το εργαλείο, εκεί που ο σχεδιασμός εργάζεται στην επισκευή του συστήματος.

Σύστημα που δοκιμάζεται αυτή την περίοδο σε θρανία και αμφιθέατρα ανατίθεται σε νέα υπουργικά χαρτοφυλάκια και προωθείται στη διακομματική αρένα – κατά την πρόσφατη πρωθυπουργική έκκληση για διαβούλευση εντός κοινοβουλετικών τειχών.

Με αφορμή τα λάθη των βιβλίων του δημοτικού σχολείου -εντοπίζονται περισσότερα από εκείνα που καταγράφονται στα παροράματα- η «Ε» επεκτείνει τη συζήτηση επί της φιλοσοφίας και της διδακτικής πρακτικής. Στην περιήγησή της συναντά:

– Εκπαιδευτικούς να μιλούν για «μνημείο προχειρότητας».

– Ειδικούς επιστήμονες να διαπιστώνουν απλές «ασκήσεις επί χάρτου», κενές σοβαρής παιδαγωγικής μεθολογίας.

– Μαθητές να λυγίζουν από το ασήκωτο βάρος – όχι μόνο της σχολικής τους τσάντας. (Οι πληροφορίες που τους φέρουν αποφασισμένους να συμμετάσχουν στις κινητοποιήσεις της δευτεροβάθμιας και των φοιτητών ελέγχονται ως ανακριβείς.)

Άρθρο στην Ελευθεροτυπία

Και είναι να απορεί κανείς από τόσες ασφαλιστικές δικλείδες που προέβλεψε το Π.Ι. στη διαδικασία ανανέωσης των εγχειριδίων πώς και δε δούλεψε κανείς; 

Οι μάνες που ασχολούνται με τη μελέτη των βλαστών τους έχουν αλλοφρονήσει με τα καινούργια βιβλία. Χτες το τηλέφωνό μου δε σταμάτησε να χτυπάει, γιατί η 4η δημοτικού της γειτονιάς μου έφτασε στα είδη των προτάσεων. Από περιέργεια πετάχτηκα σε μία γειτόνισσα για να δω λίγο τα βιβλία. Ο δύσμοιρος Γιωργάκης -ούτε ψύλλος στον κόρφο του- είχε σε ένα απόγευμα να μάθει: όλα τα βουνά, ποτάμια και πεδιάδες της Μακεδονίας, τα είδη των προτάσεων, να γράψει περίληψη από πλαγιότιτλους (!) να λύσει ασκήσεις με δεκαδικά αναπτύγματα (what is this?) και ως κερασάκι να μάθει απ΄έξω τους ελάσσονες προφήτες. Μον ντιε! Από ότι μπόρεσα να καταλάβω τα εννιάχρονα με το ζόρι διακρίνουν τα ουσιαστικά από τα επίθετα αλλά εμείς μόνο τη θεωρία των χορδών δεν τους φορτώσαμε! Ειδεχθής λεπτομέρεια: εκείνη τη μέρα έκανα το ίδιο μάθημα για τους πλαγιότιτλους στη Β΄Λυκείου. Βαρετό δε θα είναι να κάνουν τα ίδια δημοτικό – γυμνάσιο – λύκειο; ή θα περάσουμε στο Λύκειο να διδάσκουμε Ferdinand De Saussure?

Το πόσο χάρηκα που έχω ξεσχολίσει δε λέγεται…

Ανθρώπινα τα λάθη. Ακόμα κι αν έχουν περάσει από φίλτρα επιτροπών. Μερικά όμως λειτουργούν θεραπευτικά με το γέλιο που προκαλούν. Διαβάζω στα ΝΕΑ:

Ενδεικτικά στο βιβλίο Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄ Γυμνασίου, στη σελίδα 104 δημοσιεύθηκε η διεύθυνση, το τηλέφωνο και το φαξ ενός καταστήματος! Στο βιβλίο Μεσαιωνικής και Νεώτερης Ιστορίας Β΄ Γυμνασίου, οι μαθητές διδάσκονταν ότι οι πάροικοι πρέπει να περνούσαν καλά, αφού «η ενοικίαση της γης από τον πάροικο ήταν χρονικά απεριόριστη και κληρονομική. Συγχρόνως ο πάροικος ήταν προσδεμένος στο χωράφι που καλλιεργούσε». Με τη διόρθωση, θα καταλάβουν ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι, αφού «οι πάροικοι ήταν εξαρτημένοι αγρότες που καλλιεργούσαν τη γη και πλήρωναν φόρο στους ιδιοκτήτες των μεγάλων κτημάτων, τα οποία δεν είχαν δικαίωμα να εγκαταλείψουν»… Στο βιβλίο Οδηγός Νηπιαγωγού ζητείται να διορθωθεί η φράση… «παίζοντας με τα όργανά τους», σε «παίζοντας με τα ονόματά τους». Στα Μαθηματικά Β΄ Δημοτικού, όπου χρησιμοποιούνται παραδείγματα ώστε να μάθουν τα παιδιά, κάποια κοπελίτσα που λεγόταν Μαρίνα έγινε Σαββίνα ξαφνικά, ένας Σπύρος έγινε Μιχάλης και μια Ελένη έγινε Άννα. Ενώ τα παιδάκια που θα έπρεπε να υπολογίσουν πόσα γλυκά μένουν σε ένα κουτί, βλέπουν ξαφνικά τα γλυκά να έχουν μεταμορφωθεί σε κουλουράκια. Τέλος, στο Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β και Γ Δημοτικού υπάρχει- κατά λέξη- η εξής απίθανη διόρθωση:

«[σελ. 227] [κώλος] (Να προστεθεί: Συνήθως χρησιμοποιούμε τη λέξη αυτή όταν μιλάμε με τους φίλους μας και όχι όταν γράφουμε)».

Η Σοφία είναι ένα από τα τυχερά παιδιά. Οι γονείς από τα πρώτα χρόνια της Σοφίας στο σχολείο έδειχναν ιδιαίτερο ζήλο για την εκπαίδευσή της, αφιερώνοντας χρόνο, ακόμη και εις βάρος της καριέρας τους. Τώρα η Σοφία πηγαίνει στην Ε΄ Δημοτικού. Η μητέρα της, η Κυριακή, προ διετίας παραπονιόταν για τα σχολικά βιβλία. Ηταν βαρετά, με αρκετά λάθη, δεν κέρδιζαν το παιδί. Σήμερα η ίδια παραπονιέται επειδή η Σοφία τρέχει και δεν φτάνει? Τι άλλαξε;

Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί στο δημοτικό και το γυμνάσιο τα δύο τελευταία χρόνια πήραν στα χέρια τους περίπου 60 νέα βιβλία, ισόποσα μοιρασμένα. Σχολικά εγχειρίδια που σχεδιάστηκαν για να υλοποιήσουν παιδαγωγικές μεθόδους με σκοπό να βελτιώσουν τη σχολική πραγματικότητα. Με ενδιαφέρουσες εικόνες, με παραπομπές ώστε τα παιδιά να αξιοποιούν άλλες -πλην του βιβλίου- πηγές για να μάθουν τον κόσμο. Και κυρίως με άξονα την καταπολέμηση της στείρας αποστήθισης, της «παπαγαλίας». Αυτός ήταν ο στόχος. Δύο χρόνια μετά, και καθώς έχει ολοκληρωθεί η εισαγωγή των νέων βιβλίων στην υποχρεωτική εκπαίδευση, φαίνεται ότι για μία ακόμη φορά στην Ελλάδα, ένα φιλόδοξο σχέδιο πέφτει θύμα προχειρότητας. Από την έρευνα της «Κ» προκύπτει ότι παρότι τα βιβλία έχουν θετικά στοιχεία, η ύλη είναι πάρα πολύ εκτεταμένη και στριφνή, σε τέτοιο βαθμό που και έμπειροι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να τη διδάξουν.

Άρθρο του Απόστολου Λακασά στην Κ

«Aγαπητά μας παιδιά. (?) Κατά την περιπλάνησή μας στην ελληνική φύση θα ανακαλύψουμε τις ρίζες της φυλής μας (?)».

Το απόσπασμα από την εισαγωγή του νέου βιβλίου Γεωγραφίας της Ε΄ Δημοτικού.

Παρακάτω, στο 5ο κεφάλαιο περί γεωγραφικού προσανατολισμού (σελ. 24): «Το Ορμένιο, το βορειότερο τμήμα του νομού Εβρου, είναι ο σκοπός στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, κούτελο του ελληνικού σώματος και σαν άλλος ακρίτας αγρυπνά και αφουγκράζεται» (σ.σ. η Βουλγαρία ανήκει στην Ε.Ε.). Και πιο κάτω: « (?) Η Γαύδος, οι 50 κάτοικοί της, μας θυμίζουν ότι το νησί πρωτοκατοικήθηκε 5.000 χρόνια πριν. Η Ελλάδα πατάει γερά!».

Παρακάτω, στο 6ο κεφάλαιο, για τη «μορφή και το σχήμα της Ελλάδας» οι συγγραφείς προτείνουν (σελ. 28): «Καθένας μπορεί να βάλει τη φαντασία του να καλπάσει (?) για να πει με τι μοιάζει η Ελλάδα, για να δώσει όνομα στο σχήμα της (?). «Η δική μου φαντασία, λαχανιασμένη, μου δείχνει την Ελλάδα να μοιάζει μόνο με μένα». Αυτό θα πεί κάθε Ελληνας και κάθε Ελληνίδα, όταν μιλήσει για την πατρίδα μας».

Στο ένατο κεφάλαιο για τις θάλασσες (σελ. 37): «(?) Ολος ο λαός μας μιλά για τα καταγάλανα νερά που καθόρισαν την πορεία της φυλής μας». Στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζεται ως «ξεχωριστό ακτογραφικό στοιχείο» η Χερσόνησος του Αθω. Ποιοι είναι οι (γεωγραφικοί) λόγοι; «(?) Ξεχωρίζει ως προπύργιο του Χριστιανισμού και θεματοφύλακας της ορθόδοξης παράδοσής μας. (?) Διασφαλίζουν το άβατο και υπόσχονται στη Δέσποινα ότι θα είναι πάντα η μοναδική γυναίκα, που θα κάνει τον περίπατό της σ’ εκείνα τα γαληνεμένα μονοπάτια (?)».

Ο Τάκης Καμπύλης  σταχυολογεί

Η «Κ» ανοίγει τον διάλογο –
Η «Κ» ανοίγει τον δημόσιο διάλογο για το αν τα νέα βιβλία επιτυγχάνουν στους στόχους που τους ετέθησαν: είναι πράγματι διαθεματικά, κειμενοκεντρικά, επικοινωνιακά; Ανανεώνουν και εκσυγχρονίζουν τη διδασκαλία; Τέσσερις πανεπιστημιακοί γλωσσολόγοι, επιχειρηματολογούν υπέρ και κατά.
Διαβάστε σχετικά στη διεύθυνση:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100084_15/10/2006_201604

Με λύπη μου διάβασα τα πρώτα άρθρα για την “εικονική επιμόρφωση”. Είναι στη μοίρα των μεγάλων έργων να σκοντάφτουν. Η μεγάλη κλίμακα υπήρξε ανέκαθεν γόρδιος δεσμός. Τα βιβλία μας σίγουρα χρειαζόντουσαν μία ανανέωση. Σίγουρα θα χρειαστούν και βελτιώσεις αλλά αυτό που βγαίνει από τις επισκέψεις στα κατά τόπους επιμορφωτικά κέντρα είναι ένας συλλογικός θυμός.
Πολλοί επιμορφωτές έχουν έρθει σε δύσκολη θέση και βρήκαν ως λύση να συμπλεύσουν με το ακροατήριο και να “θάψουν” τα βιβλία. Θα σηκώσω το δάχτυλο φίλε Νίκο. Καλή η αμοιβή και δύσκολα τα οικονομικά μας αλλά όταν σηκώνεσαι απέναντι σε συναδέλφους πρέπει να έχεις κάτι να τους πεις, αλλιώς σπαταλάς το χρόνο τους και εκτίθεσαι.
Χτες σύρθηκα από μία φίλη σε παρουσίαση σε κεντρικό βιβλιοπωλείο κάποιων βοηθημάτων.
Ηταν μία ευκαιρία να δω παλιές συμφοιτήτριες. Πολύς κόσμος. Συνέχεια »