Terra Computerata

Τις παραμονές στοιχηματίζουμε. Με την ανακοίνωση των βραβείων λογοτεχνίας όλοι -αναγνώστες, κριτικοί, εκδότες, συγγραφείς- είτε επιχαίρουν είτε σιχτιρίζουν απογοητευμένοι, καταδικάζοντας τις αποφάσεις των επιτροπών. Την επομένη, οι εκδότες βάζουν τις γνωστές κόκκινες χάρτινες ταινίες γύρω από τα βιβλία, αναγγέλλοντας το βραβείο.Επιδιώκουν μ? αυτόν τον τρόπο να κάνουν ελκτικό το βιβλίο σε ακόμη μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Αυτό είναι το θέμα μας: ένα λογοτεχνικό βραβείο, μεγαλύτερου ή μικρότερου κύρους, λειτουργεί ως αναγνωστικό κίνητρο; Οι απαντήσεις ποικίλλουν, και είναι τόσες όσες και οι περιπτώσεις των βραβευμένων συγγραφέων. Αλλοτε ένα άγνωστο όνομα, για λόγους σχεδόν ακατανόητους, γίνεται αγαπημένο συγγραφικό είδωλο σε όλο τον κόσμο. Αλλοτε, πάλι, ένας ήδη καταξιωμένος συγγραφέας που τιμάμε με Νομπέλ, Booker ή άλλο ανάλογο βραβείο, δεν γνωρίζει την αναμενόμενη υποδοχή. Το βραβείο έρχεται αργά.

Εχουν χάσει άραγε την αίγλη τους τα βραβεία; Προτιμούν οι αναγνώστες να μην διαβάζουν όποιον τους υποδεικνύεται από έναν αόρατο «κανόνα»; Επιζητούν την ικανοποίηση της προσωπικής ανακάλυψης ή απλώς τα αναγνωστικά κριτήρια έχουν αλλάξει;

Πριν από λίγες μέρες, όταν ανακοινώθηκε το φετινό Νομπέλ Λογοτεχνίας, όλοι αναρωτιόμαστε, στην αρχή δειλά δειλά, ποιος είναι ο βραβευμένος. Ελάχιστοι τον ήξεραν κατ? όνομα. Ελάχιστους γαλλομαθείς βρήκα που είχαν διαβάσει έστω ένα βιβλίο του. Μια πρώτη βόλτα στα βιβλιοπωλεία πιστοποιεί την αδιαφορία του κοινού.

Ο Λε Κλεζιό είναι μία από τις περιπτώσεις που οι αναγνώστες φαίνεται να γυρίζουν την πλάτη στις αποφάσεις των επιτροπών. Δεν συμβαίνει πάντα έτσι και δεν συμβαίνει με όλους έτσι. Πόσο μας επηρεάζει ένα βραβείο στο να γνωρίσουμε το έργο ενός συγγραφέα; Ιδού το σημερινό ερώτημα.

Τα λογοτεχνικά βραβεία παρακινούν τους αναγνώστες; Άρθρο της Όλγας Σελλά στην Καθημερινή

Τα ερωτήματα που τίθενται κάθε χρόνο είναι τα ίδια: Τι βραβεύει το Νομπέλ; Την αξία ενός έργου; την απήχησή του παγκοσμίως; τους νεωτερισμούς του συγγραφέα; Τι συμβαίνει και κάποιοι βραβευμένοι διάσημοι ξεχνιούνται προτού καν αποχωρήσουν από αυτόν τον μάταιο κόσμο; Ενα έργο βέβαια μπορεί να ασκεί τεράστια επίδραση στον καιρό του και έπειτα να ξεχαστεί – αλλά και να επανέλθει αργότερα στο προσκήνιο. Πώς μπορεί αυτά να τα προβλέψει η όποια επιτροπή και η όποια Ακαδημία;

Αν ανέτρεχε κανείς στη λίστα των βραβευμένων στα 105 χρόνια του θεσμού θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα μισά ονόματα με ισάριθμα συγγραφέων εμφανώς ανώτερων, κάτι τέτοιο όμως ισχύει και για τα υπόλοιπα σημαντικά βραβεία λογοτεχνίας.

O Αναστάσης Βιστωνίτης σχολιάζει πώς η Σουηδική Ακαδημία κατέληξε στη βράβευση του γάλλου συγγραφέα Ζαν-Μαρί Γκυστάβ Λε Κλεζιό

Χαρακτηρίστηκε από την επιτροπή της Σουηδικής Ακαδημίας των βραβείων ως ο συγγραφέας «της ρήξης, των νέων αναχωρήσεων, της ποιητικής περιπέτειας, της αισθησιακής έκστασης ?ένας εξερευνητής της ανθρωπότητας πίσω και πέρα από τους κραταιούς πολιτισμούς».

Στη λογοτεχνία του φετινού νομπελίστα Le Clezio αναδεικνύεται η διαφορετικότητα, η ατμόσφαιρα είναι ταξιδιωτική και οι περιπλανήσεις αφορούν τόσο μακρινούς τόπους και πολιτισμούς όσο και εσωτερικές αναζητήσεις. Η αφήγησή του είναι συνήθως λυρική, ενώ πολλά από τα μυθιστορήματά του έχουν χαρακτηριστεί από τους κριτικούς ως «ελεγεία στον άνθρωπο, το αίσθημα και το πεπρωμένο».

Τα βιβλία του Le Clezio που κυκλοφορούν στα ελληνικά είναι:
Ονίτσα, Εκδόσεις Ωκεανίδα, 1994
Το πρόστιμο, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1992
Έρημος, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1993
Ντιέγκο και Φρίντα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996
Το χρυσόψαρο, Εκδόσεις Πατάκη, 1999
Φλογισμένη καρδιά και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Μίνωας, 2001
Μαρτίνος και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1981
Ο γυρευτής του χρυσού, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1986
Μόντο και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1981

Μεταξύ των συγγραφέων που έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ τα τελευταία χρόνια, είναι ο Ντόρις Λέσινγκ (2007), ο βρετανός Χάρολντ Πίντερ (2005) και ο τούρκος, Ορχάν Παμούκ (2006), ενώ το 2000 το Νόμπελ Λογοτεχνίας κέρδισε ο Γκάο Σινγκτζιάν, πολιτικός πρόσφυγας από την Κίνα στη Γαλλία, ο οποίος έχει πλέον γαλλική υπηκοότητα.

Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος, Φίλιπ Ροθ και ο Ιάπωνας συγγραφέας, Χαρούκι Μουρακάμι, είναι οι δύο πιο πιθανοί για να λάβουν το βραβείο λογοτεχνίας Νόμπελ αυτό το χρόνο.

Το πρακτορείο στοιχημάτων, Λαντμπρόουκς, δίνει στον Ιταλό λόγιο και δημοσιογράφο, Κλάουντιο Μάγκρις, τρεις προς μία πιθανότητες, ενώ ακολουθούν ο Ισραηλινός Άμος Οζ και η Αμερικανίδα Τζόις Κάρολ Όουτς.

Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος, Μάικλ Τσάμπον στη λίστα του με τους συγγραφείς που θα ήθελε να κερδίσουν, αναφέρει καταρχάς την Ούρσουλα Κ. Λεγκέν, ενώ έπονται ο Μάικλ Οντάατγιε, ο Κόρμακ Μακ Κάρθι, ο Τζ. Μπάλαρντ και ο Φίλιπ Ροθ. Μάλιστα, ο ίδιος δήλωσε στο πρακτορείο Ρόιτερς ότι «κάθε χρόνο, ο Φίλιπ Ροθ θεωρείται πως θα κερδίσει το βραβείο».

Ο Μάικλ Τσάμπον που κέρδισε το 2001 το βραβείο Πούλιτζερ για το μυθιστόρημά του «The Amazing Adventures of Kavalier & Clay», τόνισε ότι τα μεγάλα βραβεία προσφέρουν κάτι πίσω από τους επαίνους.

«Ένα έξοχο βραβείο δίνει μεγάλη λάμψη, συνήθως σε μία ανάξιά του σκοτεινή γωνία», υπογράμμισε. Ο κ. Τσάμπον είχε μία διαφορετική εμπειρία όταν έφερε σπίτι του το σπουδαίο αυτό βραβείο. «Την ημέρα που έμαθα ότι είχα κερδίσει το βραβείο Πούλιτζερ, πήρα το παιδί μου από το νηπιαγωγείο και του είπα: Ο μπαμπάς κέρδισε ένα βραβείο σήμερα. Και μου απάντησε όλο χαρά: Άνοιξέ το, άνοιξέ το!».

Πηγή: Καθημερινή

Εσείς ποιον ψηφίζετε;