Terra Computerata

Τις προάλλες στην αίθουσα των καθηγητών πιάσαμε ένα προσφιλές μας θέμα. Αυτό της βαθμολογίας. Οπότε όταν έπεσα πάνω σε σχετικό δημοσίευμα από γειτονικό blog άρχισα τις προωθήσεις…

Το απολυτήριο Γενικού Λυκείου είναι – και οφείλει να είναι – πιστοποιητικό γνώσης αλλά στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται περίπου ως κοινωνικό δικαίωμα.
Είναι η κορυφαία στιγμή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η στιγμή που μεταφέρει τον έφηβο από το επίπεδο του ανέμελου μαθητή στο επίπεδο του υπεύθυνου πολίτη. Δυστυχώς η στιγμή αυτή ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε στην Ελλάδα με την σοβαρότητα που της αξίζει.
Μοιράζοντας απολυτήρια Γενικού Λυκείου σε λειτουργικά αναλφάβητους δεν μειώνουμε τον αναλφαβητισμό. Απλά κοροϊδεύουμε εαυτούς και αλλήλους ενώ ταυτόχρονα δίνουμε την δυνατότητα σε κάποιους οικονομικά εύπορους να «ολοκληρώσουν τις σπουδές» τους αγοράζοντας κι ένα πτυχίο από κάποιο τριτοκοσμικό «Πανεπιστήμιο», κάτι που προφανώς δεν θα συνέβαινε αν το απολυτήριο Γενικού Λυκείου παρέχονταν με περισσότερη φειδώ.
Στο παρελθόν ο νυν πρόεδρος του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Μπαμπινιώτης, είχε γράψει ότι στην Ευρώπη ανά 10.000.000 κατοίκους χορηγούν 30.000 απολυτήρια Γενικού Λυκείου το χρόνο.
Εμείς χορηγούμε περίπου 80.000.

Εκθέματα του Λούβρου με τη ματιά του Ζαν-Λυκ Μουλέν σε ειδική έκδοση του «Βήματος» και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Η συνάδελφος ofisofi προσπαθώντας να βγάλει άκρη με την ιδιοκτησία γης στα άδυτα του Βυζαντίου αλλά κυρίως στη μπερδεμένη αφήγηση του σχολικού εγχειριδίου της Β’Λυκείου, σύνταξε ένα χρονοδιάγραμμα, ώστε να φωτιστεί κάπως το θέμα των γαιών, των μικροκαλλιεργητών, δυνατών κτλ..

Οσοι ταλανίζεστε με το συγκεκριμένο εγχειρίδιο θα βρείτε το πόνημα της συναδέλφου ανεκτίμητο

Εξυπνες ιδέες για ανακύκλωση των αντικειμένων που δεν χρησιμοποιείτε πια, θα βρείτε στο http://ecoble.com. Πρόκειται για blog που καταγράφει και παρουσιάζει προτάσεις για να κάνετε τα άχρηστα και πάλι χρήσιμα. Φτιάξτε μικρά θερμοκήπια από θήκες cd, κοσμήματα από μεταλλικά αντικείμενα και ενημερωθείτε για τα «πράσινα» έπιπλα και τους καλλιτέχνες που δημιουργούν ανακυκλώνοντας. Αν νομίζετε ότι οι χρωματιστοί κάδοι είναι η τελευταία λύση για τα σκουπίδια σας, ρίξτε μια ματιά στον ιστότοπο και πιθανότατα να αλλάξετε γνώμη. Νεσεσέρ από παλιά υφάσματα και κασέτες (!), τσάντες φτιαγμένες με τα παλιά σας τζιν και ένα σωρό παρεμφερείς κατασκευές θα σας γλιτώσουν χρήματα, θα σας απασχολήσουν δημιουργικά και θα βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

Από τη στήλη της Μ. Μυστακίδου στην Ελευθεροτυπία

«Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» λέμε, λοιπόν, όταν κλείνονται άνευ λόγου οι δύο από τις τρεις λωρίδες της εθνικής. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» αποφαινόμαστε όταν για κάθε έργο, σε κάθε γειτονιά, περνάει πρώτα η ΕΥΔΑΠ, ανοίγει λάκκο–κλείνει λάκκο, έρχεται έπειτα η ΔΕΗ, ανοίγει λάκκο–κλείνει λάκκο, κατόπιν ο ΟΤΕ, ανοίγει λάκκο–κλείνει λάκκο, τέλος (τέλος;) η ΔΕΦΑ, ανοίγει λάκκο–σκάβει λάκκο, με πολυμελή ημιαδρανούντα συνεργεία, που δεν αποτελούνται βέβαια από εργαζόμενους του Δημοσίου αλλά από συνεργεία καλοπληρωμένων εργολάβων. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» δογματίζουμε όταν δύο και τρία χρόνια έπειτα από καταστροφικούς σεισμούς ή φονικές πυρκαγιές, οι σεισμόπληκτοι και οι πυρόπληκτοι κοιμούνται ακόμα σε λυόμενα, με τις «δεσμεύσεις» της Πολιτείας να τους ζεσταίνουν το χειμώνα και να τους δροσίζουν το καλοκαίρι. «Αυτά μόνο στην Ελλάδα γίνονται» κηρύσσουμε όταν από τις πυρκαγιές απειλείται ακόμα και η Ολυμπία (η πλουτοφόρος σημειωτέον Ολυμπία, μιας και η «βαριά μας βιομηχανία», σύμφωνα και με τις τελευταίες πρωθυπουργικές διαπιστώσεις, δεν είναι ο πολιτισμός αλλά ο τουρισμός, το ρουμ–του–λετ και οι πουλς παρά θίν’ αλός), κι όταν στον Υμηττό και στην Πεντέλη τα αυθαίρετα ξεφυτρώνουν δυο–τρεις μήνες μετά την πυρά, κάτω από τον δροσερό ίσκιο των «δεσμεύσεων» της Πολιτείας. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» ισχυριζόμαστε όταν ο δασάρχης κάποιου νησιού αποχωρεί από την υπηρεσία του πλουσιότερος κατά πολλές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, χάρη στον τίμιο ιδρώτα του.

«Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» παραπονιόμαστε όταν τα νοσοκομεία (όπου τα ράντζα ζουν και βασιλεύουν χρόνια και χρόνια μετά την «κατάργησή» τους) ξεμένουν και από γάζες ακόμα και από αναισθητικό, ενώ σε κάποιο σκοτεινό υπόγειο σκουριάζουν οι αξονικοί τομογράφοι, επειδή δεν προσλαμβάνονται ειδικοί για να τους δουλέψουν και επειδή, δεύτερον και κυριότερον, το Δημόσιο (δηλαδή οι υψηλοί διαχειριστές του) νιώθουν υποχρεωμένοι να χρηματοδοτούν παγίως τα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» λέμε, την Ελλάδα, θυμίζω, που επιμένουμε να τη δοξάζουμε σαν κοτίδα (και) του ωραίου αθλητικού πνεύματος, όταν για να χτυπήσεις ένα κόρνερ σε εχθρική έδρα πρέπει να είσαι κατάφρακτος, σαν πολεμιστής του Μεσαίωνα, κι όταν, αμέσως μετά το τέλος του αγώνα, κάθε αγώνα, η διοίκηση, κάθε διοίκηση, βγάζει μια λυρικότατη αφήγηση για να υμνήσει την άψογη συμπεριφορά του «υπέροχου λαού», κάθε «υπέροχου λαού».

«Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα», μοιράζεσαι την γκρίνια σου με τους φίλους σου, όταν νοικιάζεις δωμάτιο που το έχεις δει μια χαρά στο Ιντερνετ, φως–νερό–τηλέφωνο–θαυμάσια θέα, μια ανάσα από τη θάλασσσα, και φτάνοντας αντικρίζεις αποκαρδιωμένος, κοντά χιλιόμετρο από τη θάλασσα, ένα οίκημα με λιγότερα κομφόρ κι από την πιο ταπεινή σκηνή στο ταπεινότερο κάμπινγκ. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» λέμε ή γράφουμε όταν πληροφορούμαστε πόσο κοστίζει ετησίως (750 εκατ. ευρώ) η διαφθορά στον τόπο μας, όπου, όπως άλλωστε μας είχε προειδοποιήσει ο Ζήνων, ακόμα και ο λαγός πρέπει να πληρώσει αδρό γρηγορόσημο για να τα καταφέρει να νικήσει τη χελώνα. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» επαναλαμβάνουμε μονότονα, παραιτημένοι, όταν ακούμε χρόνια τώρα για τη μόλυνση του Ασωπού, με την Πολιτεία κοιμωμένη, για τα παράνομα λατομεία του Μαρκόπουλου, με την Πολιτεία κοιμωμένη, για τα Βατοπέδια και τα Ανθιμοπέδια, με την Πολιτεία στην περίπτωση αυτή υπερδραστήρια, άψογα συντονιζόμενη και εκθύμως υπηρετούσα τους κερδοσκοπούντες εκκλησίαρχους. «Μόνο στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα» λέμε όταν ακούμε τον υπουργοφιλόσοφο κ. Γ. Βουλγαράκη να εισάγει το ανέμελο δόγμα, σύμφωνα με το οποίο το «νόμιμο είναι και ηθικό». Και στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε όταν διαβάζουμε ότι ο δήμαρχος της Αθήνας κ. Νικήτας Κακλαμάνης, πρωτοπόρος στο ξαναπρασίνισμα διά τσιμεντώσεως και έκθετος για τον Βοτανικό και για την Κυψέλη, δήλωσε τα εξής αμοραλιστικά σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Νέμεσις» (τεύχος 95, Φεβρουάριος 2009): «Πιστεύω ότι δεν πρέπει να πηγαίνουμε πάντα με το γράμμα του νόμου όταν πρόκειται για το ευρύτερο κοινωνικό όφελος». Δηλαδή το ωφέλιμο είναι νόμιμο, και εφόσον το νόμιμο είναι ηθικό, τότε και το ωφέλιμο είναι ηθικό. Παράδειγμα ενός «ευρύτερου κοινωνικού οφέλους» που μας επιτρέπει, υποτίθεται, να περιφρονήσουμε τους νόμους; Μα το γήπεδο του Παναθηναϊκού (ή μάλλον το εμπορικό κέντρο του κ. Βωβού), η δημιουργία του οποίου, κατά τον δήμαρχο και τους ομοϊδεάτες του, μας υποχρεώνει να λοιδορήσουμε ακόμα και το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Ετσι μονότονο το παράπονό μας, σαν από μαγνητόφωνο με κολλημένη την κασέτα. Ενα παράπονο που αδυνατεί να αλλάξει οτιδήποτε, που αρνείται μάλλον την ίδια την επιθυμία να αλλάξει οτιδήποτε, επειδή, πρώτα απ’ όλα, δεν του λείπει ο αυτοκολακευτικός τόνος: «Ολα αυτά τα ξινά και τα άθλια που γίνονται μόνο στην Ελλάδα, γίνονται αποκλειστικά από τους υπόλοιπους, όχι βέβαια από μένα», αυτή την αυτοαθωωτική διαβεβαίωση διαβάζουμε πίσω από το μοτίβο της γκρίνιας. Η Ελλάδα όμως, όσο κι αν δεν ανήκει στους Ελληνες όπως ευαγγελίζονταν μεσσίες άλλων καιρών, από Ελληνες κατοικείται, Ελληνες την εμψυχώνουν, την κυβερνούν, τη συνδημιουργούν, την πληγώνουν ή την τιμούν. Αυτοί σχηματίζουν, ψηφίδα την ψηφίδα, την εικόνα της, θολή ή λαμπρή, απωθητική ή ελκυστική. Το γεγονός ότι τα μερίδια εξουσίας, άρα και ευθύνης, δεν είναι ίδια, δεν σημαίνει ότι μια μικρούλα ευθύνη δεν πέφτει στον καθένα μας.

Καθημερινή

Ένα εξαιρετικό edito του Φώτη Γεωργελέ στην Athens Voice:

Ένας φίλος έχει ένα γιο. Προσπαθεί να μου εξηγήσει για να καταλάβω. Απαριθμεί τα κόστη, κάνει το άθροισμα. Τα ‘χει υπολογίσει. Χρειάζομαι μια δουλειά, ένα μισθό μόνο για την ανατροφή του παιδιού μου, λέει. Γιατί είμαστε φτωχοί; Επειδή οι πατεράδες μας δεν χρειάζονταν έναν επιπλέον μισθό για να μεγαλώσουν εμάς.
Αυτές τις μέρες το κράτος χρεοκόπησε και επισήμως. 5 ταμεία δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Το κράτος έχει χρεοκοπήσει καιρό τώρα, σε όλες τις λειτουργίες και τους κοινωνικούς ρόλους του, απλώς δεν το ‘χουμε καταλάβει χειροπιαστά, γιατί έχουμε μάθει να μετράμε μόνο με τα λεφτά που μπαίνουν στην τσέπη μας.
Σε όλες τις χώρες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση. Αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες, μειώνουν τη φορολογία. Εδώ δεν μπορούν, κάνουν το αντίθετο, το κράτος είναι το ίδιο χρεοκοπημένο, αντί να ενισχύσει τη ρευστότητα, την αφαιρεί. Για τον εαυτό του. Η κρίση δεν είναι η αιτία των προβλημάτων μας. Τα προβλήματά μας μας κάνουν ανίκανους να αντιμετωπίσουμε την κρίση.
Το κράτος δανείζεται ακριβότερα απ’ όσο δανείζεται καθένας από μας. Το κράτος δηλαδή είναι πια εντελώς αφερέγγυο. Πληρώνει το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού σε τοκοχρεολύσια. Δεν έχει λεφτά, αν ήταν επιχείρηση θα έβαζε λουκέτο. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά μας. Παραδόξως δεν συζητάνε όλοι αυτό.
Γιατί είμαστε φτωχοί; Πληρώνουμε πάρα πολλά στο κράτος. Έχουμε τις μεγαλύτερες «κρατήσεις», οι εργαζόμενοι παραπονιούνται ότι σχεδόν το 40% του μισθού τους παρακρατείται, οι επιχειρήσεις ότι πληρώνουν σχεδόν το διπλάσιο απ’ όσα ο κάθε εργαζόμενος παίρνει στο χέρι. Πώς λοιπόν χρεοκόπησε αυτό το κράτος; Έχουμε δωρεάν παιδεία, όμως πληρώνουμε περισσότερες ιδιωτικές δαπάνες για παιδεία από κάθε άλλον Ευρωπαίο. Περισσότερες ιδιωτικές δαπάνες για υγεία από κάθε άλλον Ευρωπαίο. Κάθε Σεπτέμβριο πανικόβλητοι γονείς ψάχνουν νηπιαγωγεία. Πληρώνουμε σχολεία, πληρώνουμε παιδικούς σταθμούς, πληρώνουμε φροντιστήρια, πληρώνουμε τις ξένες γλώσσες, τον αθλητισμό, τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, πληρώνουμε τις σχολές. Πληρώνουμε ιδιωτική ασφάλιση, πληρώνουμε νοσοκομεία, εξετάσεις, φακελάκια. Πληρώνουμε διόδια, η μοναδική χώρα που αντί να μειώνονται τα διόδια ακριβαίνουν με το χρόνο, πληρώνουμε δεκαετίες διόδια για δρόμους που δεν είναι εθνικοί οδοί, πληρώνουμε διόδια για δρόμους που δεν έχουν γίνει ακόμα. Δεν έχουμε μετρό, συγκοινωνίες, πληρώνουμε ταξί, πληρώνουμε βενζίνες, πληρώνουμε πάρκινγκ γιατί δεν υπάρχουν θέσεις στάθμευσης. Πληρώνουμε σεκιουριτάδες γιατί δεν υπάρχει ασφάλεια, αστυνόμευση, πληρώνουμε κάθε διασκέδαση γιατί δεν υπάρχει ένα δέντρο, ένα παγκάκι, μια προβλήτα να κάτσει ένας άνθρωπος χωρίς να πληρώσει. Πληρώνουμε για κάθε δραστηριότητα, για κάθε λειτουργία του κράτους, πληρώνουμε ταρίφα για τη βάφτιση και την κηδεία μας. Πληρώνουμε την παιδεία, πληρώνουμε την υγεία, την ασφάλεια, πληρώνουμε τις συγκοινωνίες, τους δρόμους, τα σκουπίδια, το περιβάλλον. Πληρώνουμε δηλαδή διπλά. Πληρώνουμε αυτά που κανένας άλλος Ευρωπαίους δεν διανοείται να πληρώσει, γιατί του τα παρέχει ήδη το κράτος. Γι’ αυτό είμαστε φτωχοί.
Κι όμως το κράτος έχει χρεοκοπήσει. Μήπως επειδή μας παρέχει υψηλές υπηρεσίες; Γίνονται κάθε χρόνο και χειρότερες. Κι όμως το κράτος δεν έχει λεφτά και δανείζεται. Πού πάνε αυτά τα λεφτά; Εκατοντάδες χιλιάδες κομματικές προσλήψεις, ενώ μένουν κενές οι απαραίτητες οργανικές θέσεις. Προκλητική κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος από κομματικά στελέχη. Αύξηση όλων των δαπανών στα ταμεία και το ΕΣΥ, ενώ συγχρόνως οι υπηρεσίες τους υποβαθμίζονται. Διασπάθιση του δημόσιου χρήματος στις ΔΕΚΟ την ίδια ώρα που χρεοκοπούν και οι υπηρεσίες τους υποβαθμίζονται. Μετατροπή της τοπικής αυτοδιοίκησης σε άλλο ένα πεδίο διασπάθισης δημόσιου χρήματος. Εκποίηση της δημόσιας γης από κουμπάρους και ηγούμενους. Υπεξαίρεση του κοινωνικού πλούτου από πολιτικές εταιρείες Α.Ε. που μεταφέρουν συνεχώς χρήμα από τα δημόσια ταμεία και το μετατρέπουν σε μαύρο χρήμα, σε πολιτικό χρήμα.
Έτσι το κράτος χρειάζεται κι άλλο χρήμα, πάντα περισσότερο χρήμα. Και χτυπάει δεύτερη φορά. Αυξάνει τους φόρους, μεγαλώνει τον ΦΠΑ, αυξάνει τους έμμεσους φόρους, τις ασφαλιστικές εισφορές, τους λογαριασμούς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Έτσι τα προϊόντα γίνονται ακόμα πιο ακριβά, η ζωή ακόμα πιο δύσκολη.
Καμία υγιής παραγωγική δραστηριότητα δεν αναπτύσσεται σε τέτοιο περιβάλλον. Η ιδιωτική παραγωγή μειώνεται αντί να αυξάνεται, μόνο η διαπλοκή, η συναλλαγή με την εξουσία σε όλες τις βαθμίδες ανθεί σ’ αυτή τη χώρα. Στους πολίτες υπάρχει μόνο ένας δρόμος για να επιβιώσουν, να κλέβουν ο ένας τον άλλον. Και αυτό κάνουν. Και όλοι μαζί τον εαυτό τους. Γι’ αυτό είμαστε φτωχοί.
Κάθε μέρα που περνάει η κατάσταση γίνεται λιγότερο αναστρέψιμη. Τα ταμεία χρεοκόπησαν, στα νοσοκομεία πεθαίνουν άνθρωποι γιατί λείπουν εξαρτήματα, τα ποτάμια έχουν γίνει χαβούζες, ζούμε δίπλα στις χωματερές, τα σχολεία μοιάζουν με παράγκες χωρίς δασκάλους, τα δικαστήρια με σταθμούς των ΚΤΕΛ που εκδικάζουν υποθέσεις μετά από μια δεκαετία, οι αστυνομικοί πυροβολούν ο ένας τον άλλον ή αυτοτραυματίζονται, η Ακρόπολη λειτουργεί 9 με 2, όταν δεν είναι κλειστή λόγω απεργίας, και τα πανεπιστήμια λειτουργούν χρόνο παρά χρόνο. Είμαστε φτωχοί καιρό τώρα, αλλά δεν το ‘χουμε καταλάβει. Δεν είναι παράδοξο που κανένας δεν λέει κάτι για το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε και τι θα κάνουμε γι’ αυτό;

Τι είναι αυτό που κάνει τα παιδιά, τους εφήβους να «ξεσκάνε» με το αποτρόπαιο; Να μεταποιούν σε ψυχαγωγία το οχληρό, το απεχθές, το φρικώδες; Mε το πάτημα ενός κουμπιού να τινάζουν μυαλά στον αέρα, να διαμελίζουν σώματα, να μετατρέπουν ανυποψίαστους διαβάτες σε παραμορφωμένα πτώματα; Είναι η ακόρεστη δίψα της εφηβικής ψυχής για δυνατές συγκινήσεις ή απλά μια νοσηρή έξη, επειδή καθοδηγήθηκαν έντεχνα στα χρυσοφόρα παιχνίδια αδάμαστης βίας; Για τη βία, οι σχετικές έρευνες, γνώμες, θεωρίες διίστανται: άλλες λένε ότι επηρεάζει αρνητικά τα παιδιά κι άλλες ότι αποτελεί συστατικό στοιχείο του χαρακτήρα τους, ότι τα αιμοσταγή «ξεκαθαρίσματα», οι τυφλές εξολοθρεύσεις, οι αιματοκυλισμένοι πόλεμοι, οι βιβλικές καταστροφές, τα εκτονώνει. Ισως. Το βέβαιο είναι ότι εθίζονται, η ασχήμια και η κακία να αποτελούν τη φυσική ατμόσφαιρα της προσωπικής τους διασκέδασης. Μιας πολύωρης, συνήθως, μοναχικής διασκέδασης.

Σ’ αυτήν κατέφευγε ο 17χρονος Τιμ Κρέτσμερ που σκότωσε προ ημερών 15 άτομα στο Βινέντεν της Γερμανίας. «Είμαι απίστευτα δυστυχισμένος. Η κατάσταση δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί» είχε γράψει στους γονείς του. «Ολοι με κοροϊδεύουν, κανείς δεν αναγνωρίζει τις ικανότητές μου» είχε ομολογήσει συνομιλώντας στο Ιντερνετ.

Οι πολλές ώρες τηλεθέασης ή ενασχόλησης με το Ιντερνετ οδηγούν σε κατάθλιψη, έδειξε έρευνα του πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ. Τα προβλήματα κατάθλιψης είναι ο λόγος που τα παιδιά απομονώνονται για ώρες μπροστά στον υπολογιστή, λένε οι ψυχίατροι. Οι σκηνές βίας αυξάνουν τις φοβίες και την επιθετικότητα, έδειξε γερμανική έρευνα. Η μοναξιά μπροστά στο κουτί, οι σπάνιες κοινωνικές επαφές διαταράσσουν τον πνευματικό και συναισθηματικό παιδικό κόσμο, λένε οι ψυχολόγοι. Δύσκολο για τους πολυάσχολους γονείς –επισκέπτες στο σπίτι τους– να διακρίνουν τα συμπτώματα κατάθλιψης (άλλωστε παιδί και κατάθλιψη είναι για τους πολλούς έννοιες ασυμβίβαστες), από την εφηβική αστάθεια διάθεσης, από την ταλάντωση ανάμεσα στη χαρά και τη μελαγχολία, τον ενθουσιασμό και την απάθεια, την αγάπη και το μίσος. Δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι λείπουν.

Κι εκείνα, συνομιλώντας με τον ανώνυμο άλλο στο Ιντερνετ προσπαθούν να ανιχνεύσουν ποιανού βούληση είναι και ποιος βούλεται μέσα τους. Χωρίς μνήμες και σχέδια, διώχνουν μακριά το μέλλον, μαθαίνοντας με το «ποντίκι» τη μοναξιά, τον τρόμο, τους στεναγμούς, τους θυμούς, την κατάπτωση. Κι όταν ξεχειλίσει η απογοήτευση ή η οργή, δεν υπάρχει κάποιο έσχατο κριτήριο, κάποια αμετάκλητη αρχή να τους εμποδίσει να διαπράξουν το έγκλημα.

«Τίποτα δεν έχει νόημα» είχε γράψει ο νεαρός Κρέτσμερ. Αυτήν την έλλειψη νοήματος, την οργή για έναν κόσμο εχθρικό, άδειο, παράλογο, ίσως προσπάθησε να εξαφανίσει μαζί με τα θύματά του. Η ωμότητα του νικημένου, που δεν μπορεί να συγχωρέσει τη ζωή.

Κι όμως, είναι τόσο απλό, γνωστό, στοιχειώδες. Μύθοι, παραδόσεις, ιστορία, καθημερινή ζωή μάς διδάσκουν ότι για να επιτύχουμε την ισορροπία δεν υπάρχουν άπειροι τρόποι, ένα είναι το μυστικό, η επικοινωνία. Η βαθιά ζεστή ανθρώπινη επαφή (εν προκειμένω γονέων-παιδιών) κεραυνοβολεί με χαρά, πληροί με ελπίδα, διεγείρει το πνεύμα, γεμίζει το σύμπαν μας.

Καθημερινή

«Ο ουρανός τι είναι;», ρωτάει η κ. Αγάπη, δασκάλα.

«Μπλε», ακούγονται τρεις – τέσσερις απαντήσεις. «Ποιος είναι μπλε;», ξαναρωτά η κ. Αγάπη. «Ο ουρανός», απαντούν περισσότεροι απ’ ό,τι πριν.

«Εγώ κοιτάω τον ουρανό», εξηγεί η κ. Αγάπη. «Ο Νίκος περιμένει τον φίλο του, γυρίστε στη σελίδα 58. Ο Νίκος περιμένει τον φίλο του, στην 58, εί-πα-με»… επαναλαμβάνει η κ. Αγάπη κοιτώντας ένα μαθητή που βρίσκεται σε άλλη σελίδα.

«Το “περιμένει” τι είναι;», ρωτάει. Πολλές απαντήσεις δίνονται, αλλά δύσκολα γίνονται κατανοητές από τη δασκάλα. Η έννοια του ρήματος δεν είναι ακόμα οικεία στους αλλοδαπούς μαθητές. Ξαφνικά, η πόρτα ανοίγει. Μπαίνει ο Εμμανουέλ από τη Νιγηρία. «Ελα, παιδί μου, πού είσαι; Εσένα περιμέναμε», τον υποδέχεται η κ. Αγάπη. «Εχεις βιβλίο; Α, έχεις τις φωτοτυπίες. Είμαστε στη σελίδα 58. Ο Νίκος περιμένει τον φίλο του. Η Μαρία κοιτάει τη φίλη της»…

Σάββατο απόγευμα, λίγο μετά τις έξι, στο –μόνο κατ’ όνομα– Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, στον Κολωνό. Στη μικρή αίθουσα, επτά μαθητές, τρεις Πακιστανοί, δύο Αιγύπτιοι, ένας Σύρος και ένας Νιγηριανός κάθονται γύρω από το τραπέζι. Κάποιος από αυτούς δεν γνώριζε γραφή και ανάγνωση στη δική του γλώσσα και έμαθε στα ελληνικά! Αθλος. Ο 26χρονος Φαϊσέλ έχει σπουδάσει νομικά στο Πακιστάν και εδώ δουλεύει σε φούρνο. Βρίσκεται στην Ελλάδα τρία χρόνια. Εμαθε για το Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών από ένα φίλο. Δίπλα του, ο 24χρονος Αμίλ που φτιάχνει έπιπλα, ζει στην Ελλάδα δυόμισι χρόνια και μιλάει «έτσι κι έτσι», όπως λέει. Ο 27χρονος Μοχάμαντ δουλεύει σε σακουλοποιία. «Διαβάζω εφημερίδα», λέει στην «Κ», «και πιάνω τη γενική ιδέα» Περισσότερο φαίνεται να δυσκολεύεται ο 27χρονος Εμμανουέλ από τη Νιγηρία που δουλεύει σε σούπερ μάρκετ και έχει έρθει πριν από ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα. Πιο πολυλογάς, αν και με ενδιαφέρουσες ερωτήσεις όπως λέει η κ. Αγάπη, είναι ο 35χρονος Φιλίπ από την Αίγυπτο. Ισως επειδή έχει ήδη συμπληρώσει έξι χρόνια στην Ελλάδα. Είναι ένας από τους τρεις αλλοδαπούς οικοδόμους μαθητές στο εν λόγω τμήμα. Οι άλλοι δύο είναι ο 25χρονος Οσάμα και ο 23χρονος Μοχάμεντ από τη Συρία, μόλις οκτώμιση μήνες στην Ελλάδα. Στον πίνακα, η κ. Αγάπη τους διδάσκει ελληνικά. Παραπέρα, μια νεαρή Ελληνίδα φοιτήτρια παρακολουθεί με προσοχή, για να διδάξει και εκείνη σε λίγες εβδομάδες σε κάποια άλλη τάξη.

Εξω από την αίθουσα ο κόσμος ήταν περισσότερος από κάθε άλλη φορά, όπως λέει στην «Κ» η υπεύθυνη Νάνσυ Κατσαΐτη. Γίνονταν εγγραφές για νέα τμήματα. Στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, που λειτουργεί εδώ και πέντε χρόνια, παραδίδονται δωρεάν μαθήματα ελληνικών από ανθρώπους που διαθέτουν τμήμα του ελεύθερου χρόνου τους, προσφέροντας σε άγνωστους σ’ αυτούς μετανάστες. Τον περασμένο Οκτώβριο μετρούσε 450 μαθητές, 65 δασκάλους και 21 τμήματα.

Καθημερινή

Το πολύ σοβαρό πρόβλημα της αναστολής λειτουργίας της υπηρεσίας υποστήριξης χρηστών πανελλήνιου σχολικού δικτύου της Περιφέρειας Κρήτης λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, επισημαίνουν οι αρμόδιοι της υπηρεσίας.Το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργία των υπολογιστών των σχολείων καθώς και όλων των υπηρεσιών της εκπαίδευσης του Νομού Ηρακλείου και της Κρήτης γενικότερα, που χρειάζονται τεχνική υποστήριξη.

Οι εκπαιδευτικοί ζουν με την αγωνιά μη συμβεί κάτι που δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν από μόνοι τους γιατί αλλιώς θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα με τη λειτουργία των εργαστηρίων Πληροφορικής, την ηλεκτρονική αλληλογραφία μεταξύ των σχολείων και των υπηρεσιών εκπαίδευσης και κυρίως δεν θα μπορούν να υποβληθούν ηλεκτρονικά τα μηχανογραφικά των υποψηφίων.

Οπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι αρμόδιοι της υπηρεσίας υποστήριξης, η χρηματοδότηση έχει σταματήσει από 1/1/2008 και έχουν ενημερώσει έγκαιρα και εγγράφως το Υπουργείο και όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες.

– Βραβείο ποίησης στην Δήμητρα Χριστοδούλου για το έργο της «Λιμός».

– Βραβείο διηγήματος στην Ευγενία Φακίνου για τις «Φιλοδοξίες κήπου».

– Bραβείο μυθιστορήματος στο Γιώργο Λεονάρδο για το έργο του «Ο τελευταίος Παλαιολόγος».

– Bραβείο δοκιμίου-κριτικής στο Βαγγέλη Αθανασόπουλο για «Το ποιητικό τοπίο του 19ου και 20ου αιώνα».

– Bραβείο χρονικού μαρτυρίας στο Βασίλη Τζανακάρη για τη «Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922: Τα χρόνια που συντάραξαν την Ελλάδα».

– Bραβείο μετάφρασης για έργο ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα στο Ντέϊβιντ Κόνολι για τη μετάφραση της ποιητικής ανθολόγησης από το ποιητικό έργο του Ν. Εγγονόπουλου με τίτλο «Ωραίος σαν Έλληνας».

– Βραβείο μετάφρασης για έργο ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα στη Μαρία Παπαδήμα για «Το βιβλίο της ανησυχίας» του Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα).

– Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου στην Λίτσα Ψαράφτη για το βιβλίο της «Η σπηλιά της γοργόνας» και στο Βασίλη Παπαθεοδώρου για το βιβλίο του «Χνώτα στο τζάμι».

– Βραβείο εικονογράφησης παιδικού βιβλίου στη Μαρία Μπαχά για το βιβλίο του Χρήστου Μπουλώτη «Όταν η πασχαλίτσα συνάντησε Ελέφαντα» και στη Ζωή Κιτοπούλου για το βιβλίο της Αυγής Παπάκου «Μια φορά και εναν καιρό».

– Βραβείο βιβλίου γνώσεων για παιδιά στη Σοφία Γιαλουράκη για «Τα πορτραίτα του Φαγιόν και η μυστηριώδης μις Τζούλια» και στην Νένα Κοκινάκη για το βιβλίο «Πηνελόπη Δέλτα – η ζωή της σαν παραμύθι».

Βρισκόμαστε αναμφίβολα στα πρόθυρα μεγάλων αλλαγών όσον αφορά τον τρόπο που διαβάζουμε, που αντιλαμβανόμαστε τη γραπτή αφήγηση και που προσδιορίζουμε το ίδιο το βιβλίο. ΗΠΑ και Ιαπωνία έχουν κάνει μεγάλα βήματα μπροστά – εμείς στην Ευρώπη είμαστε πιο συντηρητικοί βιβλιόφιλοι και δεν αποχωριζόμαστε εύκολα το χαρτί. Αυτό τον μήνα η Amazon βγάζει στην αγορά το Kindle 2 (μια εξελιγμένη εκδοχή φορητού ebook) το οποίο ίσως να κάνει τους βιβλιοφάγους σαν κι εμένα να αφήσουν κάτω τις βαριές τσάντες με τα βιβλία και να βαδίσουν ανάλαφρα στο μέλλον με ολόκληρη βιβλιοθήκη μέσα σε μια ασύρματη συσκευή μεγέθους γκοφρέτας.

Απευθείας στο κινητό

Στο μεταξύ, στην Ιαπωνία, τα μυθιστορήματα κινητού τηλεφώνου –τα mbooks ή «κεϊτάι σοσέτσου»– κάνουν θραύση. Μερικά είναι κανονικά μυθιστορήματα που «ανεβάζονται» σε κινητά, αλλά τα πιο αξιοπερίεργα είναι τα μυθιστορήματα –ως επί το πλείστον σχολικές νουβέλες– που γράφονται απευθείας στο κινητό από γοργοδάκτυλους νεαρούς και νεαρές και διαβάζονται από εκατομμύρια Γιαπωνέζους έφηβους. Γράφονται συνήθως σε μίνι-κεφάλαια, σε νεανική αργκό και διανθίζονται με εικόνες. Θα δούμε άραγε κάτι ανάλογο λίαν προσεχώς στις μικρές μας οθόνες;

Αν διαθέτετε ένα Apple iPhone, ήδη έχετε πρόσβαση, μέσω του δωρεάν προγράμματος Stanza, σε online βιβλιοπωλεία καθώς και σε 50.000 εκδόσεις που είναι ελεύθερες από κοπιράιτ. Η Κέιτ Πούλιντζερ, μια καταξιωμένη πεζογράφος σχεδιάζει να κυκλοφορήσει mbooks στη Βρετανία. Είναι λέκτορας νέων μέσων επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Μόντφορτ και ασχολείται από το 2001 με την ανάπτυξη νέων μορφών αφήγησης online. Θεωρεί το Ιντερνετ ιδεώδες για τη δημιουργικότητα γιατί «είναι απρόσωπο και παράξενα οικείο ταυτόχρονα». Ξέρει όμως ότι δεν συμμερίζονται όλοι τις απόψεις της. «Ο κύριος φόβος είναι ότι το βιβλίο θα εξαφανιστεί. Πιστεύω όμως ότι το βιβλίο θα υπάρχει πάντα για εκείνους που το αγαπούν».

Ο κόσμος φοβάται ότι θα χαθεί η εμπειρία της «μοναχικής καταβύθισης» στο διάβασμα, αλλά η Πούλιντζερ επιμένει: «Οι ιδέες μας για το τι είναι το διάβασμα θα αλλάξουν αναγκαστικά για να συμβαδίσουν με όσα συμβαίνουν στην ψηφιακή κουλτούρα». Εχει συνεργαστεί σε έργα που δίνουν μια γεύση για τις μελλοντικές δυνατότητες. Το «The Breathing Wall» είναι ένα αφήγημα που χρησιμοποιεί πρωτοποριακό λογισμικό. Φοράς ακουστικά και ένα μικρόφωνο που συλλαμβάνει τον ρυθμό της αναπνοής σου. «Οσο περισσότερο χαλαρώνεις, τόσο βαθύτερα μπαίνεις μέσα στην ιστορία. Είναι μια εξερεύνηση της “ψυχο-βιολογικής” σχέσης ανάμεσα στον συγγραφέα και τον αναγνώστη». Παραδέχεται ωστόσο ότι «για το 50% των ανθρώπων δεν λειτουργεί καθόλου – τους πιάνει εκνευρισμός».

Αυτόν τον μήνα το if:book (η ιστοσελίδα του Ινστιτούτου για το Μέλλον του Βιβλίου, με έδρα τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο) εγκαινιάζει ένα πρότζεκτ με στόχο τα παιδιά της μέσης εκπαίδευσης, με 50 έργα multimedia. Ο τίτλος του προγράμματος τα λέει όλα: «Το Μουσείο της Ιστορίας και η Ιστορία του Μέλλοντος του Βιβλίου».

www.futureofthebook.org/blog/

Καθημερινή

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η Εκκλησία μνημονεύει και τιμάει την αναστήλωση των εικόνων από την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία, εκεί προς το τέλος του 8ου βυζαντινού αιώνα και έπειτα από 50 χρόνια εικονομαχίας και σφοδρών αντιπαραθέσεων.
Οι εορτασμοί αποβλέπουν φυσικά στη δόξα της Ορθοδοξίας, αλλά ταυτόχρονα παρακάμπτουν την ιστορία και κάτω από συμβατικές δοξασίες και τυπικότητες συγκαλύπτουν μια μεγάλη ιδεολογική μάχη και ίσως τη συγκλονιστικότερη περίοδο του βυζαντινού μεσαίωνα. Αυτό είναι που με έκανε ν’ ανοίξω πάλι βιβλία Ιστορίας, όχι για να ανακαλύψω κάτι άγνωστο, αλλά για να υπενθυμίσω γνωστά και καταχωνιασμένα γεγονότα.

Ας αρχίσουμε από την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία, η οποία αποκατέστησε τις εικόνες και η Εκκλησία τη μνημονεύει ως «ευσεβή». Στην πραγματικότητα υπήρξε αυτό που σήμερα αποκαλούμε «κουμάσι».

Καταγόταν πραγματικά από την Αθήνα και η οικογένειά της φαίνεται ότι ήταν πλούσια και ισχυρή, αλλά οι πληροφορίες που υπάρχουν γι’ αυτήν είναι ελάχιστες. Αγνωστο πώς και γιατί ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Ε΄ (741 – 775), που οι εχθροί του, παπάδες και καλόγεροι, του κόλλησαν το παρατσούκλι Κοπρώνυμος, δεύτερος Ισαυρος στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης μετά τον Λέοντα Γ΄, διάλεξε την άγνωστη Ειρήνη από την Αθήνα και την πάντρεψε με τον γιο του, τον κατόπιν μοιραίο αυτοκράτορα Λέοντα Δ΄ (775 – 780).

Από την Ειρήνη δεν έλειπαν τα προσόντα και το κυριότερο, ήξερε να τα κρύβει και να τα φανερώνει ή να τα εξαπολύει ανάλογα με τις περιστάσεις, τις επιδιώξεις και τις φιλοδοξίες της. Ηταν ωραιοτάτη και αυτό πάντοτε αποτελούσε το «ένα το κρατούμενο». Ηταν ευφυής, θρησκόληπτη και όταν ήθελε συμμαζεμένη και φρόνιμη, άλλοτε πάλι εκρηκτική και αχαλίνωτη. Είχε ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα, συνωμοτική πανουργία, παγερή αναλγησία και απεριόριστη απληστία και τέλος, ήξερε να επιλέγει συνεργάτες με τις ίδιες αρετές και τα ίδια ελαττώματα.

Οι δύο πρώτοι Ισαυροι, ο Λέων Γ΄ και ο Κωνσταντίνος Ε΄ θεωρούνται από τους σημαντικότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Καλοί και γενναίοι στρατηγοί αντιμετώπισαν τους εισβολείς τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Η μεταρρυθμιστική τους νομοθεσία θεωρείται η σημαντικότερη μετά τον Ιουστινιανό, ιδιαίτερα στο οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο. Αυτό που από τους εχθρούς των δύο αυτοκρατόρων ονομάσθηκε εικονομαχία, ήταν στην ουσία της μια βαθιά θρησκευτική μεταρρύθμιση που απέβλεπε να εκσυγχρονίσει το κράτος και την κοινωνία και να το απαλλάξει από την κηδεμονία των παπάδων, των καλογέρων και των δεισιδαιμονιών, από τα «θαύματα» των εικόνων και των «ιερών λειψάνων» και από την αγυρτεία των καλογέρων. Τα όσα διαδραματίσθηκαν στις μέρες μας στη Μονή Βατοπεδίου αποτελούν ασθενές κατάλοιπο του δαιμονικού μείγματος δεισιδαιμονίας, αγυρτείας και απληστίας που κυριαρχούσε την εποχή εκείνη στο Βυζάντιο.

Ωστόσο, η θρησκευτική μεταρρύθμιση, που τελικά επικεντρώθηκε στο ζήτημα των εικόνων, ήταν μέρος μόνο της γενικότερης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Ο σώφρων και μετριοπαθής και άξιος στρατηγός Λέων Γ΄ θεωρούσε δευτερεύον το ζήτημα των εικόνων και πολλές φορές αναρωτήθηκε αν άξιζε τον κόπο να θυσιάσει, λόγω των λαϊκών αντιδράσεων, τη γενικότερη μεταρρύθμιση. Στην αρχή δεν κατάργησε τις εικόνες αλλά όρισε την ανάρτησή τους σε υψηλότερο σημείο των ναών, όπου δεν θα έφταναν οι θωπείες και οι ασπασμοί των πιστών. Ο γιος και διάδοχός του Κωνσταντίνος Ε΄ υπήρξε πιο ορμητικός και αποφασιστικός. Κατάργησε τις εικόνες, έκλεισε μοναστήρια και εκκλησίες και εξαπέλυσε διωγμούς κατά των θρησκόληπτων μοναχών.

Πολλοί βρίσκουν κοινά σημεία και συγγένειες ανάμεσα σε αυτή την πρώτη θρησκευτική μεταρρύθμιση τον 8ο βυζαντινό αιώνα και στην κατά αρκετούς αιώνες μεταγενέστερη μεταρρύθμιση του Λούθηρου στη Δύση. Αποκαλούν τον Λέοντα Γ΄ «εστεμμένο Λούθηρο». Ωστόσο και οι χώρες ήταν διαφορετικές και κυρίως οι εποχές.

Θα μπορούσαμε, όμως, να αναγνωρίσουμε ένα τουλάχιστον κοινό σημείο μεταξύ των δύο μεταρρυθμίσεων. Την ανάγκη για ουσιαστική θρησκευτική πίστη και την αναζήτηση του Χριστιανισμού, όχι στη λατρευτική τυπολογία, αλλά στην ουσία του Μυστηρίου και της Διδασκαλίας. Ο,τι ήταν για τον Λούθηρο η μετάφραση της Αγίας Γραφής στα γερμανικά, ώστε να την καταλαβαίνει ο λαός, ήταν ίσως για τον Λέοντα Γ΄ η ανάρτηση των εικόνων σε υψηλότερο σημείο και η κατάργηση της λατρείας τους.

Πιθανολογείται ότι ο Λέων Γ΄ εμ-πνεύσθηκε τη θρησκευτική μεταρρύθμιση από την ασιατική αίρεση των Παυλικιανών, η οποία πραγματικά είχε καταργήσει όλους τους λατρευτικούς τύπους και όλη την εξουσιαστική ιεραρχία του κλήρου. Δεν είναι της ώρας να εκθέσουμε τα σχετικά στοιχεία για τη σχέση των Ισαύρων με την αίρεση των Παυλικιανών.

Περισσότερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι υπέρ της μεταρρύθμισης τάχθηκε η ανώτερη τάξη, κυρίως της Κωνσταντινούπολης και των ασιατικών περιοχών. Καθώς και μεγάλο μέρος του ανώτερου κλήρου. Αντιθέτως, ο λαός, οι κατώτερες τάξεις, όλες οι γυναίκες, σύζυγοι, κόρες και αδελφές φανατικών εικονομάχων, και οι δυτικές επαρχίες της Ελλάδας, εκεί όπου εκτυφλωτικά έλαμψε η ειδωλολατρεία και ο αρχαίος πολιτισμός, έμειναν πιστοί στη λατρεία των εικόνων και στη λατρευτική τυπολογία. Πολλοί βλέπουν κατάλοιπα ειδωλολατρείας στην ανάγκη να έχει μορφή και να ανάγεται σε ανθρώπινες εμπειρίες η αποκάλυψη του θεού. Είναι ένα πρόβλημα.

Σε μια τέτοια θύελλα βρέθηκε η Ειρήνη η Αθηναία. Οσο ζούσε ο πεθερός της, ο δυναμικός Κωνσταντίνος Ε΄, έκρυβε τις πεποιθήσεις της. Οταν πέθανε το 775 και έμεινε στον θρόνο ο σύζυγός της, ο μάλλον άβουλος και ανίκανος Λέων Δ΄, έβαλε σε εφαρμογή τα σχέδιά της για την αναστήλωση των εικόνων και την επαναφορά των παπάδων και καλογέρων στην εξουσία. Ωσπου μια μέρα, περιέργως και αιφνιδίως πέθανε ο σύζυγός της Λέων Δ΄. Με κομψό τρόπο μερικοί ιστορικοί σημειώνουν ότι βοήθησε και η ίδια για να πεθάνει. Στην πραγματικότητα τον δολοφόνησε. Αργότερα, όταν νόμισε ότι εμπόδιο στα σχέδιά της ήταν ο γιος της και αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Στ΄ ή αμφισβητούσε την εξουσία της, τον ετύφλωσε σε ηλικία 25 ετών και αργότερα τον δολοφόνησε. Προκάλεσε θύελλα στο κράτος και το τέλος τής δυναστείας των Ισαύρων. Το 787 συνεκάλεσε στη Νίκαια πειθήνια οικουμενική σύνοδο, η οποία αναστήλωσε τις εικόνες. Αυτό το γεγονός, παραβλέποντας και αποσιωπώντας όλα τα άλλα, τιμάει η Εκκλησία (μας) την Κυριακή της Ορθοδοξίας…

Η Ειρήνη πέθανε το 803 εξόριστη στη Λέσβο…

Η δυναστεία των Ισαύρων και το έργο της

Δεν είναι βέβαιο ότι ο Λέων Γ΄, ιδρυτής της δυναστείας, καταγόταν από την Ισαυρία. Θεωρείται πιθανό ότι ονομάσθηκε Ισαυρος από τους εχθρούς του, όπως ο γιος και διάδοχός του Κωνσταντίνος Ε΄ ονομάσθηκε Κοπρώνυμος. Η Ισαυρία ήταν ορεινή περιοχή της Μικράς Ασίας, με λαό πρωτόγονο, ατίθασο και επιθετικό. Επιδιδόταν σε επιδρομές, αρπαγές και ληστείες και η λέξη «ίσαυρος» ήταν συνώνυμη του άρπαγα και του ληστή και είναι πιθανό οι παπάδες και οι καλόγεροι (στρατιές ολόκληρες εκείνη την εποχή) να ονόμασαν έτσι τον Λέοντα Γ΄ για να τον συνδέσουν με φρικτά ελαττώματα και να τον συκοφαντήσουν. Με αυτό το προσωνύμιο έμεινε στην ιστορία, αλλά και με τη φήμη συνετού και γενναίου μονάρχη που πολέμησε αποφασιστικά τους εχθρούς και επιδρομείς και άφησε πίσω του πλούσιο νομοθετικό και μεταρρυθμιστικό έργο.

Η εικονομαχία ήταν μια μεγάλη ιδεολογική μάχη που κράτησε παραπάνω από έναν αιώνα και απέβλεπε να αποκαθάρει τη θρησκευτική πίστη από τη λατρευτική τυπολογία και να αλλάξει το κράτος και την κοινωνία. Πολλοί ιστορικοί γράφουν ότι οι Ισαυροι κατάργησαν τη δουλοπαροικία. Είναι ίσως υπερβολή. Προσπάθησαν όμως να κάνουν ανθρωπινότερες τις σχέσεις στον γεωργικό τομέα που τότε ήταν ο κύριος τομέας παραγωγής υλικών αγαθών. Το ίδιο ενίσχυσαν τη νομική θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια.

Η φορά των γεγονότων και η λογική της αντιπαράθεσης οδήγησαν τους Ισαυρους να δώσουν την κύρια μάχη στο ζήτημα των εικόνων. Και να τη χάσουν, να ηττηθούν. Η εικονομαχία ήταν ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα των ανωτέρων τάξεων της κοινωνίας και της διοίκησης, του κράτους και της Εκκλησίας. Ο 20ός αιώνας μάς συνήθισε να προσέχουμε τις κινήσεις των λαϊκών μαζών και συχνά να παραβλέπουμε τις κινήσεις των «ελίτ». Φαίνεται όμως ότι η ιστορία είναι γεμάτη από πρωτοβουλίες των «ελίτ» που διοχετεύονται στις λαϊκές μάζες. Η εικονομαχία δεν διοχετεύθηκε ποτέ στις λαϊκές μάζες, οι οποίες παρέμειναν πιστές στις θρησκευτικές παραδόσεις και στη λατρεία των εικόνων.

Η εικονομαχία συνάντησε τη σθεναρή και μανιασμένη εχθρότητα του Πάπα και των άλλων πατριαρχείων, της Αλεξανδρείας, των Ιεροσολύμων και της Αντιοχείας. Σε σχέση με τη Ρώμη υπήρξε κατά κάποιο τρόπο ο πρόδρομος του μετέπειτα Σχίσματος. Οι Ισαυροι βρήκαν την ευκαιρία να αποσπάσουν από τη δικαιοδοσία του Πάπα τις δυτικές επαρχίες, κυρίως την Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου.

Οι εικόνες και η λατρεία τους ικανοποιούσαν δύο ανάγκες του αναλφάβητου λαού: Την προσδοκία του «θαύματος» και της σωτηρίας και την ανάγκη να γνωρίσουν μέσω της εικόνας και της παράστασης τα περιστατικά και τους ήρωες της Αγίας Γραφής και κυρίως της Καινής Διαθήκης. Ανεξάρτητα από τη δαιμονική δραστηριότητα της Ειρήνης της Αθηναίας, είναι αυτές οι ανάγκες που κράτησαν έως σήμερα τη λατρεία των εικόνων αλλά και τη «διαπλοκή» γύρω από αυτές της δεισιδαιμονίας, της αγυρτίας και της απληστίας.

Αρθρο του Α. Καρκαγιάννη στην Καθημερινή