Terra Computerata

Άρθρο του Aλέξη Παπαχελά στην Καθημερινή

Προσπαθώ να μπω στα «παπούτσια» ενός νέου παιδιού, που σε λίγες ημέρες θα δώσει πανελλαδικές εξετάσεις. Βλέπουμε όλοι την απίστευτη ένταση γονιών που περιμένουν με αναμμένη μηχανή έξω από φροντιστήρια, τις οικογένειες που παραλύει η κοινωνική τους ζωή τα Σαββατοκύριακα και πολλά φοβισμένα παιδιά. Και σκέφτομαι ένα 18άρη που ακούει, και σπανιότερα διαβάζει, για σκάνδαλα πολιτικών τα οποία παραγράφονται και αντιλαμβάνεται πως γύρω του επικρατεί μια βαθιά σήψη σε βασικούς πυλώνες του δημόσιου βίου. Δίνει εξετάσεις για να περάσει σε μια σχολή που είναι πολύ πιθανό να μην τον ενδιαφέρει καθόλου, χωρίς να αποκομίζει τίποτα ουσιαστικό από πλευράς βαθύτερης γνώσης ή κρίσης.

Και κατόπιν έρχεται βεβαίως το μεγάλο σοκ, όταν –έπειτα από όλη αυτή την προσπάθεια – αντιλαμβάνεται πως προφανώς δεν άξιζε τον κόπο. Επιχειρήστε το φθινόπωρο να επισκεφθείτε μία οιαδήποτε σχολή για να αντικρίσετε την απόλυτη μιζέρια: αίθουσες-καφενεία, παιδιά κομματικών νεολαιών να βοηθούν στις εγγραφές αντί για τη γραμματεία, συγγράμματα που δεν διατίθενται γιατί το υπουργείο βρίσκεται σε χαώδη κατάσταση, προγράμματα σπουδών του περασμένου αιώνα, εκπροσώπους νεολαιών που διακόπτουν το μάθημα για να διαβάσουν κάποια κομματική ανακοίνωση. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, σε αυτό το περιβάλλον να επιβιώσει η διανοητική περιέργεια, το φρέσκο μυαλό, η όρεξη για την ανακάλυψη νέων πραγμάτων που χαρακτήριζε τη γενιά των γονιών μας. Αντιθέτως είναι πολύ εύκολο να μπει κανείς στον φαύλο κύκλο του φραπέ, της μιζέριας και εν συνεχεία της ημιεπαγγελματικής «εξέγερσης».

Βεβαίως και λειτουργούν μικρές νησίδες ποιότητας στα ελληνικά πανεπιστήμια. Είναι, όμως, ελάχιστες και δεν συνιστούν κρίσιμη μάζα. Είναι λογικό ο νέος που έχει περάσει όλο αυτό το απίστευτο ζόρι να απογοητεύεται.

Ο κίνδυνος είναι ορατός. Τα πιο δυναμικά κομμάτια της νεολαίας θα έχουν δύο δρόμους να ακολουθήσουν: της δημιουργίας ή του «μπάχαλου». Ο κάθε δρόμος έχει τη γοητεία του, με μια διαφορά. Το μπάχαλο είναι η εύκολη λύση στην Ελλάδα, η δημιουργία η δύσκολη. Και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν έχουμε ήδη αρχίσει να χάνουμε τα καλύτερα μυαλά, τα οποία επιλέγουν ξένα πανεπιστήμια και κατόπιν μια δουλειά στο εξωτερικό. Πρόκειται, άλλωστε, για παιδιά που είναι πολύ πιο ανοικτά στον υπόλοιπο κόσμο, λόγω Ιντερνετ και ταξιδιών και που μπορούν να σταθούν οπουδήποτε. Θα γυρίσουμε σε περασμένες δεκαετίες όταν η έλλειψη ευκαιριών και η μίζερη ελληνική πραγματικότητα έστελνε και πάλι τα καλύτερα μυαλά στο εξωτερικό. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να ασχοληθούμε άμεσα και σοβαρά με το σύστημα εισαγωγής, αλλά και τα ίδια τα ΑΕΙ. Είναι προφανές ότι και τα δύο έχουν χρεοκοπήσει και όσο περισσότερο περιμένουμε για να τα διορθώσουμε τόσο πιο ακριβά θα τα πληρώσουμε.

Οι φήμες επιβεβαιώθηκαν και η είδηση είναι σε όλες τις εφημερίδες: Καθημερινή: “Τη διανομή 120.000 φορητών ηλεκτρονικών υπολογιστών στους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου από την ερχόμενη σχολική περίοδο αποφάσισε χθες η κυβερνητική επιτροπή. Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί με 60 εκατ. ευρώ ετησίως για 3 χρόνια από το πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Δ΄ ΚΠΣ). Επίσης, η κυβερνητική επιτροπή επαναβεβαίωσε τη στρατηγική επιλογή για ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών σε δύο εκατομμύρια νοικοκυριά”.

Τώρα πλέον θα μπορούν οι μαθητές να ψάχνουν με τις ώρες για τα ψιψιψίνια… Θα δοθεί κι ένα usbstick με τα σχολικά βιβλία για να γλιτώσουμε τις σκολιώσεις από τις σχολικές τσάντες… Πώς φαίνεται ότι αυτός ο ιθύνων νους που το πρότεινε δεν έχει καμία σχέση με σχολείο… Γιατί όπως και να το κάνουμε στα pdf θέλει προσπάθεια για να υπογραμμίσεις και να σημειώσεις. Φαίνεται όμως ότι έχει σχέσεις με εκλογές.  Γιατί ένα είναι βέβαιο ότι κάνει ωραίους τίτλους το “Δωρεάν φορητοί υπολογιστές σε μαθητές της Α΄ Γυμνασίου”. Οσο και το δωρεάν παιδεία…

Timeo Danos et dona ferentes. Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας επί το ελληνικότερον.

Η πρωτοβουλία ανοιχτής πρόσβασης στηρίζεται στη λογική της μη εμπορευσιμότητας του Διαδικτύου και επιζητεί την αποδέσμευση της πνευματικής ιδιοκτησίας από τους κλασικούς κανόνες. Απώτερος στόχος είναι η μετατροπή του Διαδικτύου σε ένα εργαλείο για μια παγκόσμια βάση επιστημονικής γνώσης. Η ανοιχτή πρόσβαση αναπτύχθηκε στα πανεπιστήμια λόγω της αύξησης των τιμών των επιστημονικών εκδόσεων, των μειωμένων κρατικών επιχορηγήσεων, των τεχνολογικών ή νομικών δεσμεύσεων που επιβάλλουν οι διανομείς ηλεκτρονικών εκδόσεων και της ταχύτατης ανάπτυξης των δυνατοτήτων του Διαδικτύου. Οι ερευνητές και επιστήμονες είναι θετικοί στις πρωτοβουλίες αυτές, γιατί κυρίως τους ενδιαφέρει η διάδοση του έργου τους με αναφορά στο όνομά τους. Τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια και οι βιβλιοθήκες έχουν ήδη προχωρήσει στη διάχυση της γνώσης και της έρευνας με τα ανοιχτά αποθετήρια, ηλεκτρονικά περιοδικά, ηλεκτρονικά αρχεία διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών.

Το κίνημα της ανοιχτής πρόσβασης διαμορφώθηκε από μια σειρά διεθνών πρωτοβουλιών και διακηρύξεων, όπως Βudapest Οpen Αccess Ιnitiative (2002), Βethesda Statement on Οpen Αccess Ρublishing (2003) και Βerlin Declaration on Οpen Αccess to Κnowledge in the Sciences and Ηumanities (2003). Οι γενικές κατευθύνσεις είναι η ελεύθερη διάθεση επιστημονικών έργων και αποτελεσμάτων, ιδίως αυτών που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους, η κατάθεση του επιστημονικού περιεχομένου σε αποθετήρια με υποχρέωση αναφοράς στον συγγραφέα, η έκδοση ηλεκτρονικών περιοδικών και η δημιουργία ενός «δημόσιου τομέα» με έργα επιστημονικά και πολιτιστικά.

…Η θεώρηση της ανοιχτής πρόσβασης συμβαδίζει με τη γενικότερη ιδέα της υπερδημοκρατίας που βασίζεται στο γενικό συμφέρον, στη συμμετοχή, στην αλληλεγγύη, στη συνοχή, στο κοινωνικό κράτος, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στις νέες τεχνολογίες, στην Παιδεία και στην ελευθερία. Η ιδέα της ανοιχτής και συνεργατικής δημιουργίας είναι μια ριζοσπαστική προσέγγιση που αγγίζει όσους έχουν ανάγκη από μιαν άλλη πολιτική, πιο σύγχρονη και πιο ισορροπημένη.

Διαβάστε τη συνέχεια στο Βήμα Ιδεών

Σας καλώ να διαβάσετε το πλήρες άρθρο του Βαγγέλη Κάσσου στο Βήμα με τίτλο: “Κυβερνοκουλτούρα και πολιτισμός”. Μεταξύ άλλων: “Πλην όμως σε κάποια χρονική στιγμή ο κυβερνοχώρος αναμένεται να λειτουργήσει όπως ορισμένα οικολογικά συστήματα: μια ορισμένη «οικολογική φωλεά» δεν θα μπορεί να δεχτεί έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό ανταγωνιστικών ειδών και η αρχική ποικιλία θα εξαφανισθεί προς όφελος των πιο ισχυρών μορφών ζωής/περιεχομένων. Με την εισαγωγή δε του νέου υπερμέσου πρόκειται να επιταχυνθεί η διαδικασία της φυσικής/πολιτισμικής επιλογής. Ο περιορισμός της ποικιλίας των περιεχομένων στο «πολιτισμικό βασίλειο» της κυβερνοκουλτούρας προβλέπεται να επιφέρει τον μαρασμό των παλαιών, αμετάλλακτων ταυτοτήτων (ατομικών και συλλογικών) και την άνθηση νέων, πολυσχιδών και εξόχως μεταβλητών ταυτοτήτων. Αν και προφανώς, ότι οι νέες αυτές ταυτότητες δεν θα είναι κατά κυριολεξία ταυτότητες, αλλά συνειδήσεις «ατάκτως ερριμμένες» στον κυβερνοχώρο, υπάρχουν θεωρητικοί της κυβερνοκουλτούρας που φαίνεται να πιστεύουν ότι μια παρόμοια εξέλιξη θα είναι για τους κυβερνο-πολίτες απελευθερωτική! (βλ. David Βell, Αn Ιntroduction to Cybercultures, Routledge 2001).

Σε κάθε περίπτωση επομένως η δημιουργία περιεχομένων, που θα συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες και υπηρεσίες, θα είναι περίπου ζήτημα επιβίωσης για τους πολιτισμούς μικρών χωρών, όπως η Ελλάδα. Και δεν θα πρέπει ασφαλώς να αναμένει κανείς από τον ιδιωτικό τομέα να υπερασπιστεί συστηματικά τον ελληνικό πολιτισμό. Αυτό ανήκει στην ευθύνη του κράτους.

Εδώ και χρόνια συζητάμε το αυτονόητο… Τι κίνητρα έχουν δοθεί για τη δημιουργία περιεχομένου στο διαδίκτυο την τελευταία δεκαετία στους εκπαιδευτικούς; Εχουν κατατεθεί και σχετικές επερωτήσεις στη Βουλή από τεχνολογικά αλφαβητισμένους βουλευτές… Τώρα όμως που έχουν την ευκαιρία να κάνουν κάτι μένουν στα έργα βιτρίνας…

Το άρθρο του Απ. Λακασά στην Καθημερινή θέλει προσεκτικό διάβασμα:

Θεολόγοι απορρίπτουν μαθητές στα Θρησκευτικά καθώς, όπως φαίνεται, εκείνοι είναι αδιάφοροι για το μάθημα ή δεν… κάθονται φρόνιμα στην τάξη. Αυτό διαπίστωσε σχολικός σύμβουλος στη Δυτική Ελλάδα και απέστειλε εγκύκλιο στα σχολεία με την οποία τους ζητά και ο πιο αδύνατος μαθητής να έχει προβιβάσιμο βαθμό τον Ιούνιο. Συγκεκριμένα, ο σχολικός σύμβουλος τονίζει στους εκπαιδευτικούς της περιφέρειάς του, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «Με την παρατήρηση ότι εσείς είστε αυτός – αυτή που κουμαντάρετε την τάξη, εσείς ξέρετε καλύτερα από τον καθένα τα παιδιά κι εσείς έχετε την παιδαγωγική ελευθερία αλλά και την ευθύνη αυτού που κάνετε, επισημαίνω τα παρακάτω:

– Οι μαθητές να εξετάζονται σε αυτό που έχει δουλευτεί καλά μέσα στην τάξη, δηλαδή στην ουσία του μαθήματος και όχι σε ανούσιες λεπτομέρειες και δευτερευούσης σημασίας ζητήματα.

– Μη ζητάτε από τους μαθητές σας αυτολεξεί απόδοση θεολογικών όρων και παραγράφων. Δεν έχει νόημα γιατί αφενός τους ταλαιπωρείτε και αφετέρου τους κάνετε να αποστρέφονται το μάθημα.

– Ο βαθμός του τριμήνου του μαθητή μερικώς εξαρτάται από το τι έγραψε στο διαγώνισμα. Θα πρέπει να συνυπολογίζονται στη διαμόρφωσή του η προφορική του επίδοση, οι εργασίες του, η συμμετοχή και η δραστηριότητά του στο μάθημα, η όλη προσπάθειά του.

– Πολύ περισσότερο δεν πρέπει να εξαρτάται ο βαθμός «από το αν κάθεται φρόνιμα ή όχι στην τάξη».

– Δεν είναι παιδαγωγικά ορθό ο μαθητής να έχει στα Θρησκευτικά μικρότερο βαθμό και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τον μέσο όρο της βαθμολογίας του.

– Να μεταχειρίζεστε δίκαια τους μαθητές. Εχει παρατηρηθεί ότι μαθητής με βαθμό 8 στο διαγώνισμα να παίρνει 18 στην καρτέλα και μαθητής του ιδίου τμήματος με βαθμό 12 στο διαγώνισμα να παίρνει 12. Γιατί τόση μεγάλη απόκλιση από τον ένα μαθητή στον άλλο; Είναι αδιανόητο και δικαίως μπορεί να διαμαρτυρηθεί ο δεύτερος μαθητής και οι γονείς του».

Τελειώνοντας τους ζητά να φροντίζουν «ώστε και ο πιο αδύνατος μαθητής σας να έχει προβιβάσιμο βαθμό τον Ιούνιο».

Η τελευταία οδηγία δεν είναι λίγο περίεργη; κάτι σε laissez faire laisez passe Aν οι καθηγητές της Δυτικής Ελλάδος λάβουν υπ΄ όψιν τους την εγκύκλιο δεν θα δημιουργηθούν θέματα ανισότητας με τους μαθητές της υπόλοιπης Ελλάδας;