Οι Έλληνες κάτω από την οθωμανική και τη λατινική κυριαρχία (1453-1821)

Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από δέκα κεφάλαια.

Περιληπτικά σ’ αυτή την ενότητα θα δούμε:

• Η κατάκτηση των ιστορικών ελληνικών χωρών από τους Λατίνους και τους Οθωμανούς Τούρκους είχε δραματικές συνέπειες στη ζωή των υπόδουλων Ελλήνων.
• Οι διακρίσεις σε βάρος των υπόδουλων Ελλήνων ήταν πολλές, ιδιαίτερα στον τομέα της φορολογίας. Είχαν μάλιστα ως συνέπεια να μεταναστεύσουν αρκετοί Έλληνες σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και να ιδρύσουν παροικίες εκεί.

• Ο Πατριάρχης, οι Φαναριώτες σε κεντρικό επίπεδο και οι προεστοί ή δημογέροντες στις τοπικές κοινότητες αποτελούσαν τη θρησκευτική και πολιτική ηγεσία των Ελλήνων την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
• Ανάμεσα στους υπόδουλους Έλληνες που αντιστάθηκαν στην οθωμανική κυριαρχία ξεχωρίζουν οι κλέφτες. Περιοχές όπως το Σούλι και η Μάνη, έμειναν γνωστές για το αδούλωτο πνεύμα τους.
• Οι δάσκαλοι του Γένους με τη διδασκαλία και τα κείμενα τους φρόντισαν για τη διατήρηση της ελληνικής παιδείας κατά την Τουρκοκρατία.
• Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας σημειώθηκαν αρκετές εξεγέρσεις εναντίον των Οθωμανών Τούρκων. Έως τις αρχές του 19ου αιώνα όλες οι εξεγέρσεις απέτυχαν, κράτησαν όμως ζωντανή την επαναστατική διάθεση των Ελλήνων.

Όλες οι παρουσιάσεις που ακολουθούν είναι του συνάδελφου Σουδία Γιάννη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η κατάκτηση της ελληνικής Χερσονήσου

[slideboom id=615977&w=425&h=370]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Οι συνθήκες ζωής των υποδούλων

[slideboom id=620145&w=425&h=370]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η θρησκευτική και πολιτική οργάνωση των Ελλήνων

[slideboom id=622027&w=425&h=370]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Οι Κλέφτες και οι Αρματολοί

Πολλοί Έλληνες αντιστάθηκαν στην Οθωμανική κυριαρχία. Ξεχωρίζουν οι Κλέφτες, που είχαν τα λημέρια τους στα βουνά. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Κλέφτες και να αποκαταστήσουν την ασφάλεια στην ύπαιθρο, οι Οθωμανοί Τούρκοι χρησιμοποιούσαν ένοπλους Έλληνες, πρώην κλέφτες, τους Αρματολούς. Αυτοί πολλές φορές συνεργάζονταν με τους Κλέφτες και τους βοηθούσαν. Αρκετοί από τους γιους, τα πρωτοπαλήκαρά τους, και τους συγγενείς τους συμμετείχαν αργότερα στην μεγάλη επανάσταση του 1821.

 

[slideboom id=623503&w=425&h=370]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η οικονομική ζωή

[slideboom id=625783&w=425&h=370]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Οι Έλληνες των παροικιών και των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας πολλοί Έλληνες έφυγαν από  τον τόπο τους και μετανάστευσαν, είτε υποχρεωτικά εξαιτίας των πολέμων και των ταραχών, είτε εθελοντικά εξαιτίας οικονομικών λόγων, σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων κυρίως, δημιουργώντας νέες κοινότητες, τις παροικίες.

[slideboom id=631561&w=425&h=370]

Πολλοί από αυτούς τους Έλληνες των παροικιών διακρίθηκαν , πλούτισαν και συντέλεσαν στην πνευματική αναγέννηση του Έθνους.

Ένας από αυτούς ήταν και ο Ιωάννης Βαρβάκης, πειρατής, έμπορος και μέγας ευεργέτης.

 

Ντοκιμαντέρ για τον Ιωάννη Βαρβάκη

Μέρος 1ο

Μέρος 2ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Οι δάσκαλοι του Γένους

[slideboom id=633366&w=425&h=370]

Κεφάλαιο 8: Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής

 

Ανάμεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος φημισμένος ακόμη και στην Ευρώπη.

 

Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος)

 

Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας ( Φερές). Όραμα του Ρήγα ήταν η συνεργασία των υπόδουλων βαλκανικών λαών για την απελευθέρωσή τους από τον οθωμανικό ζυγό και η δημιουργία ενός ευνομούμενου δημοκρατικού κράτους.

 

 

 

 

 

Σπουδαίο Συγγραφικό  και εκδοτικό έργο

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αδαμάντιος Κοραής

Καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Χίου. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1748.Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία όπου σπούδασε ιατρική. Γνώρισε τη Γαλλική επανάσταση. Συνέβαλε σημαντικά στην ιδεολογική προετοιμασία της Μεγάλης Επανάστασης με ποιήματά του, όπως το «Σάλπισμα Πολεμιστήριον», αλλά και με συμβουλευτικές επιστολές του κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.  Ο Κοραής πίστευε ότι για να ελευθερωθεί το ελληνικό έθνος, έπρεπε πρώτα να φωτισθεί διαμέσου της παιδείας.

 

[slideboom id=634725&w=425&h=370]

Κεφάλαιο 9: Τα κυριότερα επαναστατικά κινήματα

Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές προσπάθειες για να ξεσηκωθούν οι υπόδουλοι Έλληνες. Οι περισσότερες από αυτές τις εξεγέρσεις ήταν υποκινούμενες από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, προκειμένου να κατορθώσουν να διασπάσουν τον Οθωμανικό στρατό  και να τον αποδυναμώσουν.

Κερκυραίοι, Κρητικοί  και Μανιάτες πολεμούν τους Τούρκους είτε στο πλευρό των Βενετών και των Ισπανών είτε μόνοι τους, με επιχειρήσεις στην ξηρά και στη θάλασσα.

Το 1770 εκδηλώνονται τα Ορλωφικά και οι συγκρούσεις τερματίζονται με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774). Οι Έλληνες επωθελήθηκαν από τη συνθήκη αυτή, αποκτώντας το δικαίωμα να υψώνουν στα καράβια τους τη ρωσική σημαία.

Στα τέλη του 18ου αιώνα οι ελπίδες των Ελλήνων στρέφονται προς το Ναπολέοντα, αλλά πολύ σύντομα κι αυτές οι ελπίδες σβήστηκαν. Γύρω στο 1800οι Έλληνες συνειδητοποιούν ότι κάθε πρωτοβουλία για απελευθέρωση έπρεπε να προέλθει από τους ίδιους.

[slideboom id=661093&w=425&h=370]

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου

Το 1570, μία σειρά στρατιωτικών επιτυχιών, κατέστησε τους Οθωμανούς κυρίαρχους στη λεκάνη της Μεσογείου. Ο κίνδυνος, πλέον, για την Ευρώπη γινόταν όλο και πιο ορατός. Οι Οθωμανοί δεν αποτελούσαν μόνον θρησκευτική, αλλά και εδαφική και εμπορική απειλή. Τα περισσότερα από τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης ήταν μεγάλες εμπορικές δυνάμεις. Ως εκ τούτου, μία επέκταση των Οθωμανών στα δικά τους όρια, θα περιόριζε -αν δεν εξαφάνιζε κιόλας- το δικό τους εμπόριο. Επιπλέον, οι τουρκικές θηριωδίες εξαγρίωσαν όχι μόνον τους ηγέτες, αλλά και τους λαούς της Ευρώπης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, και με πρωτοβουλία του Πάπα Πίου Ε’, συγκροτήθηκε στρατιωτική συμμαχία μεταξύ χριστιανικών κρατών: ο Ιερός Συνασπισμός (Sacra Liga). Στη συμμαχία αυτή συμμετείχαν η Ισπανία, η Βενετία, η Ρώμη, η Σαβοΐα, το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών, η Γένουα.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1571, στόλος, τον οποίον αποτελούσαν δυνάμεις από όλα τα μέλη του Ιερού Συνασπισμού, ξεκίνησε από τη Μεσσήνη της Ιταλίας για τ’ ανατολικά. Αρχηγός του Ενωμένου Χριστιανικού Στόλου ορίσθηκε ο 24χρονος Δον Ζουάν ο Αυστριακός, εξώγαμος γιος του Βασιλιά της Ισπανίας (& Γερμανίας) Καρόλου Α’, και αδελφός του Βασιλιά της Ισπανίας Φιλίππου Β’. Συναρχηγοί ήταν ο Αρχιστράτηγος των Παπικών δυνάμεων Μαρκαντόνιο Κολόννα, ο Βενετός Ναύαρχος και μετέπειτα Δόγης Σεμπαστιάνο Βενιέρ, ο Διοικητής της Δεξιάς Πτέρυγας του Στόλου Τζιαν Αντρέα Ντόρια, ο Γενικός Προβλεπτής Θαλάσσης Αγκοστίνο Μπαρμπαρίγκο, και ο Μάρκο Γκουιρίνι.

Η σύγκρουση μεταξύ των δύο στόλων, που πραγματοποιήθηκε στη θαλάσσια περιοχή, που τότε ήταν γνωστή ως «Κόλπος της Ναυπάκτου», ήταν καταστροφική για την πλευρά των Οθωμανών, αφού μόλις 35 από τα 280, περίπου, πλοία τους σώθηκαν, ενώ 20.000 ήταν οι νεκροί τους. Οι απώλειες για τους Ευρωπαίους ήταν πολύ μικρότερες: 8.000 νεκροί. Η Ναυμαχία αυτή στοίχισε περισσότερες ζωές στους Έλληνες, αφού Έλληνες κωπηλάτες υπήρχαν, τόσο στα πλοία των Ευρωπαίων, όσο και σ’ εκείνα των Οθωμανών. Αξιωματικός στο πολεμικό «Μαρκησία» του Αντρέα Ντόρια ήταν και ο Ισπανός συγγραφέας του «Δον Κιχώτη», ο Μιγκουέλ ντε Θερβάντες, ο οποίος έχασε εδώ το χέρι του.
Στη δυτική πλευρά του ενετικού λιμένος της Ναυπάκτου, βρίσκεται το Πολιτιστικό Πάρκο Θερβάντες, όπου είναι αναρτημένες αναμνηστικές μαρμάρινες επιγραφές, αφιερώματα των Πρεσβειών των εμπλεκομένων στη Ναυμαχία κρατών. Εκεί υψώνεται, επίσης, και το άγαλμα του Μιγκουέλ ντε Θερβάντες.

Πηγή: Δήμος Ναυπάκτου – http://www.nafpaktos.gr/

Κεφάλαιο 10: Οι αγώνες των Σουλιωτών

Οι ανυπότακτοι Σουλιώτες πρωταγωνίστησαν σε πολλές επαναστατικές ενέργειες εναντίον των Τούρκων. Πολλοί γνωστοί είναι οι αγώνες τους εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων.

Οι κάτοικοι του Σουλίου ήταν βοσκοί που μιλούσαν ελληνικά και αρβανίτικα.

Οι δύσκολες συνθήκες ζωής των Σουλιωτών, η πολύχρονη ενασχόλησή τους με τα όπλα, η άριστη γνώση του εδάφους, το ομαδικό πνεύμα και κυρίως η εξαιρετική τους τόλμη, τους είχαν μεταμορφώσει σε ικανότατους πολεμιστές. Οι Σουλιώτες συνήθιζαν να πολεμούν οχυρωμένοι πίσω από φυσικά εμπόδια. Δρούσαν ακόμη και τη νύχτα, ενώ δεν δίσταζαν να επιτεθούν με τα σπαθιά τους σε μεγαλύτερο αριθμό αντιπάλων, αιφνιδιάζοντάς τους.

Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων πέτυχε με διάφορους τρόπους να διώξει απο το Σούλι ορισμένους απο τους αρχηγούς, αδυνατίζοντας έτσι την άμυνά του. Τελικά οι Τούρκοι κατάφεραν να κατακτήσουν το Σούλι το 1803, μετά από πολλές προσπάθειες. Κατέλαβαν τον οχυρό λόφο Κούγκι, όμως ο καλόγερος Σαμουήλ, που τον κρατούσε ελεύθερο ως την τελευταία στιγμή, ανατινάχθηκε μαζί τους. Τότε κάποιοι Σουλιώτες έσπασαν τον κλοιό των Τούρκων με έφοδο και πέρασαν τελικά στην Κέρκυρα, ενώ οι υπόλοιποι συνθηκολόγησαν, αφού τους υποσχέθηκαν ότι θα εγκαταλείψουν με ασφάλεια το Σούλι και θα καταφύγουν με τα όπλα τους στην Πρέβεζα.

Οι Σουλιώτες στα Επτάνησα υπηρέτησαν αρχικά τους Ρώσους και στη συνέχεια τους Γάλλους κυρίαρχους.

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Επανάστασης του 1821 πολλοί Σουλιώτες ανέπτυξαν σημαντική δράση ως οπλαρχηγοί, έχοντας τη φήμη των γενναίων και αδάμαστων πολεμιστών του έθνους.

[slideboom id=639223&w=425&h=370]

Επανάληψη ενότητας

[slideboom id=639228&w=425&h=370]