κλικ στην εικόνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25: Αιτίες και αφορμές του πολέμου
Η Αθήνα έγινε πλούσια πόλη, που είχε απλώσει την κυριαρχία της σ’ όλο σχεδόν το Αιγαίο. Από την άλλη πλευρά στεκόταν η Σπάρτη, έχοντας µε το µέρος της τις περισσότερες πόλεις της Πελοποννήσου.
Oι σχέσεις των δύο αυτών πόλεων δεν ήταν καλές. Τις χώριζαν πολλές διαφορές. Είχαν διαφορετικά πολιτεύµατα και αλλιώτικο τρόπο ζωής. Η µεγάλη δύναµη της Αθήνας έκανε τη Σπάρτη να ανησυχεί. Η ανησυχία µεγάλωσε, όταν η Αθήνα θέλησε να πουλήσει τα προϊόντα της στη δυτική Ελλάδα και την Ιταλία. Αυτό έκανε µεγάλη οικονοµική ζηµιά στους Κορίνθιους, που ήταν φίλοι των Σπαρτιατών. Όλες αυτές οι αιτίες εύκολα µπορούσαν να οδηγήσουν σ’ ένα πόλεµο.
Η αφορµή δεν άργησε να βρεθεί. Oι Κερκυραίοι, που είχαν διαφορές µε τους Κορίνθιους, ζήτησαν βοήθεια από τους Αθηναίους. Oι Αθηναίοι, που ενδιαφέρονταν για το εµπόριο της περιοχής, θεώρησαν το γεγονός αυτό ως µεγάλη ευκαιρία. Αποφάσισαν λοιπόν να πάνε µε το µέρος των Κερκυραίων. Oι Κορίνθιοι προσπάθησαν τότε να βλάψουν τους Αθηναίους στη Μακεδονία. Η κατάσταση χειροτέρεψε. Oι αντιπρόσωποι της Πελοποννησιακής συµµαχίας συγκεντρώθηκαν στη Σπάρτη και αποφάσισαν να γίνει πόλεµος. O πόλεµος θα γινόταν ανάµεσα σε Έλληνες και ήταν πολύ κακό αυτό.
Αντιµέτωπες ήταν δυο πολύ µεγάλες συµµαχίες, η Πελοποννησιακή και η Αθηναϊκή. Η πρώτη ήταν ισχυρή στην ξηρά και η δεύτερη στη θάλασσα. Κανένας δεν µπορούσε πια να µαντέψει ποιος θα έβγαινε νικητής. Έγινε µια τελευταία προσπάθεια να τα βρουν οι δυο αντίπαλοι, µα στάθηκε αδύνατο. O απεσταλµένος του βασιλιά Αρχίδαµου, Μελήσιππος, γύρισε, χωρίς να καταφέρει να πείσει τους Αθηναίους. Φεύγοντας µάλιστα από την Αθήνα είπε λόγια που φάνηκαν προφητικά: «αυτή η ηµέρα θα γίνει αρχή µεγάλης συµφοράς για τους Έλληνες». Και δεν είχε άδικο.
Έτσι άρχισε ένας εμφύλιος πόλεμος που όλα έδειχναν πως θα διαρκούσε πολύ. Οι αντίπαλοι πολεμούσαν από την άνοιξη ως το φθινόπωρο. Τον χειμώνα σταματούσαν για να κάνουν τις απαραίτητες προετοιμασίες.
Βλέπουμε…
Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα
- Μπορείς να εξηγήσεις τι εννοούσε µε τα λόγια του ο Μελήσιππος;
- Γιατί, κατά τη γνώµη σου, αυτός ο εµφύλιος πόλεµος θα διαρκούσε πολύ;
Τετράδιο εργασιών
κλικ στην εικόνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26: Oι κυριότερες φάσεις του πολέμου
Oι Σπαρτιάτες και οι σύµµαχοί τους κάνουν εισβολή στην Αττική και οι Αθηναίοι λεηλατούν τα παράλια της Λακωνίας. O πόλεµος ξαναρχίζει µε εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία και τελειώνει µε νίκη των Σπαρτιατών.
O στρατός των Πελοποννησίων έκανε εισβολή στην Αττική (431 π. Χ.) και άρχισε να προκαλεί καταστροφές. Oι κάτοικοι της περιοχής µε διαταγή του Περικλή κλείστηκαν στα Μακρά τείχη, που προστάτευαν όλη την περιοχή από την Αθήνα ως τον Πειραιά.
Μακρά τείχη
Με ύψος που έφτανε τα 14,5 μ. (περίπου όσο μια τετραώροφη πολυκατοικία), μήκος τα 6 χλμ. και απόσταση μεταξύ των δύο σκελών τα 185 μ. περίπου, τα τείχη και ο ενδιάμεσος χώρος τους δεν χρησίμευαν μόνο ως δρόμος. Σπίτια, εργαστήρια και νεκροταφεία διαμόρφωναν μια διαφορετική από την αναμενόμενη όψη, ενώ δεν έλειπαν, όπως σε όλα τα οχυρωματικά έργα, οι Πύργοι που χτίζονταν προς την εξωτερική μεριά,
Oι Αθηναίοι αντέδρασαν. O στόλος τους λεηλάτησε τα παράλια της Λακωνίας. Το δεύτερο χρόνο έπεσε µεγάλη αρρώστια (λοιµός) στην Αθήνα. Πέθαναν τότε πολλοί. Ανάµεσα σε αυτούς ήταν κι ο Περικλής. Η Αθήνα έχασε τον αρχηγό της σε µια πολύ δύσκολη στιγµή.
O πόλεµος σιγά σιγά απλώθηκε σε πολλές περιοχές. Oι αντίπαλοι πολεµούσαν µε πείσµα. Πολλοί όµως είχαν κουραστεί και ήθελαν να σταµατήσει ο πόλεµος. Αγωνίστηκαν λοιπόν και πέτυχαν να γίνει ειρήνη. Την πρωτοβουλία είχε ο στρατηγός Νικίας, γι’ αυτό και η ειρήνη ονοµάστηκε Νικίεια ( 421 π.Χ.).
Η ειρήνη όµως δεν κράτησε για πολύ• ο πόλεµος ξανάρχισε. O Αλκιβιάδης, άνθρωπος υπερβολικά φιλόδοξος, κατάφερε να παρασύρει τους Αθηναίους σε µια εκστρατεία στη Σικελία εναντίον των Συρακουσών. Αν πετύχαιναν να νικήσουν, όλο το εµπόριο θα περνούσε στα χέρια των Αθηναίων. Η Αθήνα θα κυριαρχούσε όχι µόνο στο Αιγαίο πέλαγος αλλά και στο Ιόνιο. Η εκστρατεία έγινε (415-413 π.Χ.), αλλά κατέληξε σε µεγάλη ήττα των Αθηναίων.
O πόλεµος, που όλο φούντωνε, ήταν δύσκολο να τελειώσει. Oι Σπαρτιάτες πήραν την απόφαση να δηµιουργήσουν κι αυτοί ισχυρό στόλο, ικανό να τα βάζει µε τον αθηναϊκό. Ζήτησαν µάλιστα για το σκοπό αυτό και χρήµατα από τους Πέρσες. Έτσι πέτυχαν ν’ αποκτήσουν µεγάλη ναυτική δύναµη. O αγώνας είχε πια µεταφερθεί στη θάλασσα. Σε ναυµαχία που έγινε στις Αργινούσες (406 π.Χ.) νίκησαν οι Αθηναίοι.
Η κρίσιµη όµως σύγκρουση έγινε την άλλη χρονιά στους Αιγός ποταµούς, όπου οι Αθηναίοι έπαθαν µεγάλη καταστροφή. Μετά το γεγονός αυτό ο στόλος της Σπάρτης έπλευσε στον Πειραιά. Oι Αθηναίοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Αναγκάστηκαν να υπογράψουν ειρήνη (404 π.Χ.) µε βαριούς όρους γι’ αυτούς.
O πόλεµος τελείωσε. Άφησε όµως πίσω του αµέτρητους νεκρούς, ερειπωµένες πόλεις και ψυχικά τραύµατα που ήταν δύσκολο να γιατρευτούν.
Βλέπουμε…
Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα
- Πώς φαντάζεσαι ότι ένιωθαν οι Αθηναίοι κλεισµένοι για αρκετό καιρό στα Μακρά τείχη;
- Πώς κρίνεις το γεγονός ότι οι Σπαρτιάτες ζήτησαν χρήµατα από τους Πέρσες για να ενισχύσουν το ναυτικό τους;
- Τι πιστεύεις να ένιωσαν οι Αθηναίοι όταν πέθανε ο Περικλής;
- Πώς κρίνεις τις ενέργειες του Αλκιβιάδη;
Τετράδιο εργασιών
κλικ στην εικόνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27: Η ηγεμονία της Σπάρτης
Oι Σπαρτιάτες, µετά τη νίκη τους στον Πελοποννησιακό πόλεµο, ένιωσαν πολύ ισχυροί. Στις ελληνικές πόλεις έβαλαν δικούς τους ανθρώπους να κυβερνάνε. Στην Αθήνα τοποθέτησαν τριάντα ολιγαρχικούς, οι οποίοι κυβέρνησαν µε τρόπο καταπιεστικό, γι’ αυτό ονοµάστηκαν τύραννοι.
Ακόµη, βοήθησαν στην Περσία τον Κύρο να διώξει από το θρόνο τον αδελφό του, βασιλιά Αρταξέρξη.
Ο βασιλιάς των Περσών, Κύρος ο Μέγας, “Βασιλεύς της Βαβέλ, της Ακκαδίας, της Σουμερίας και των τεσσάρων άκρων του κόσμου”….
Oι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας είχαν κι αυτές υποστηρίξει τον Κύρο. Μετά το θάνατό του όµως άρχισε να τις κυριεύει ο φόβος. Πίστευαν ότι ο βασιλιάς θα θελήσει να πάρει εκδίκηση. Σκέφτηκαν τότε να ζητήσουν βοήθεια από τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι έστειλαν στρατό µε αρχηγό το βασιλιά Αγησίλαο. O σπαρτιατικός στρατός νίκησε αρκετές φορές τον περσικό και οι Έλληνες που ζούσαν στα παράλια ένιωσαν πιο ασφαλείς. Γρήγορα όµως τα πράγµατα άλλαξαν.
Στην Ελλάδα πολλές πόλεις, όπως η Αθήνα, η Κόρινθος, η Θήβα και άλλες, είχαν κάνει συµµαχία εναντίον της Σπάρτης. Την προσπάθεια αυτή των πόλεων υποστήριξαν µε κάθε µέσο οι Πέρσες. Θεωρούσαν κέρδος να είναι οι Έλληνες χωρισµένοι και να πολεµούν µεταξύ τους.
Oι Σπαρτιάτες µπροστά στο νέο κίνδυνο ζήτησαν από τον Αγησίλαο να γυρίσει πίσω. O Αγησίλαος µε βαριά καρδιά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έργο του στη Μ. Ασία. O νέος εµφύλιος πόλεµος που είχε αρχίσει ονοµάστηκε Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεµος, επειδή οι κυριότερες µάχες έγιναν στην περιοχή της Κορίνθου και της Βοιωτίας. O στρατός της Σπάρτης νίκησε τους συµµάχους στην Κορώνεια της Βοιωτίας. ο στόλος της όµως ηττήθηκε στην Κνίδο της Μ. Ασίας.
O κίνδυνος για τους Σπαρτιάτες ήταν µεγάλος. Σκέφτηκαν τότε να στείλουν το ναύαρχό τους Ανταλκίδα στην Περσία, όπου έκλεισε ειρήνη µε τους Πέρσες. Η ειρήνη που πήρε το όνοµα του Ανταλκίδα (Ανταλκίδεια ειρήνη, 386 π.Χ.) ήταν πολύ ταπεινωτική για τους Έλληνες.
Στην Ελλάδα τα πράγµατα ησύχασαν. Oι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας και η Κύπρος έχασαν την ελευθερία τους, αφού πέρασαν στην περσική κυριαρχία. Ευτυχώς όµως η συµφωνία αυτή δεν κράτησε για πολύ.
Βλέπουμε…
Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα
- Τι έκαναν οι Σπαρτιάτες µετά τον Πελοποννησιακό πόλεµο στις ελληνικές πόλεις;
- Ποιους τοποθέτησαν στην Αθήνα; Πώς ονοµάστηκαν και γιατί;
- Γιατί οι Σπαρτιάτες ζήτησαν από τον Αγησίλαο να επιστρέψει;
- Ποιος εµφύλιος πόλεµος ξεκίνησε και γιατί ονοµάστηκε έτσι;
- Oι Σπαρτιάτες έκλεισαν ειρήνη µε τους Πέρσες. Νοµίζεις ότι θα µπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό;
Τετράδιο εργασιών
