ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

 

κλικ στην εικόνα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Νέες αποικίες των Ελλήνων

Oι μετακινήσεις στον ελληνικό χώρο έφεραν πολλές αλλαγές στη ζωή των Ελλήνων. Πολλοί εγκατέλειψαν τα χωριά τους και άρχισαν να συγκεντρώνονται σε περιοχές όπου μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα και µε περισσότερη ασφάλεια. Έτσι δημιουργήθηκαν οι πόλεις-κράτη.

Κέντρο της νέας πόλης ήταν η ακρόπολη ,στο πιο ψηλό σημείο της περιοχής. Εκεί βρίσκονταν οι ναοί των θεών και τα δημόσια κτίρια. Γύρω από αυτή χτίστηκαν οι κατοικίες των ανθρώπων. Όλος αυτός ο χώρος προστατευόταν από ψηλά τείχη. Η ζωή στην πόλη έγινε καλύτερη και όλοι ένιωσαν περισσότερο ασφαλείς. Κάποιοι έμεναν στα χωριά καλλιεργώντας τη γη. Σιγά σιγά όμως ο πληθυσμός αυξήθηκε και η γη δεν έφτανε να τους θρέψει όλους.

 

Μερικοί τότε αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να πάνε αλλού να ζήσουν. Η µετακίνηση αυτή τη φορά έγινε οργανωμένα. Η πόλη ρωτούσε το µαντείο των ∆ελφών για το κατάλληλο µέρος όπου θα γινόταν η εγκατάσταση. Η τελετή της αναχώρησης, στην οποία έπαιρναν µέρος όλοι οι πολίτες, ήταν συγκινητική.

Με δάκρυα στα µάτια οι άποικοι αναχωρούσαν για τη νέα πατρίδα. O αρχηγός τους έπαιρνε το «ιερόν πυρ» µε το οποίο θα άναβε το βωµό της αποικίας. Αυτό συµβόλιζε τους στενούς δεσµούς που θα υπήρχαν ανάµεσα στη μητρόπολη και την αποικία.

 

Τα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου πόντου γέµισαν από αποικίες. Oι πιο πολλές δηµιουργήθηκαν στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, έτσι που η περιοχή να ονοµαστεί Μεγάλη Ελλάδα.

Στις αποικίες οι Έλληνες προόδευσαν. Έχτισαν ναούς και έκαναν µεγάλα δηµόσια έργα. Γνώρισαν άλλους λαούς και ανέπτυξαν µε αυτούς σχέσεις, χωρίς όµως να ξεχάσουν την καταγωγή τους.

Oι σχέσεις ανάμεσα στη µητρόπολη και την αποικία ήταν πάντα στενές. Ήταν µάλιστα µεγάλο κακό να πολεμήσει η µια εναντίον της άλλης.

 

 

 

Βλέπουμε…

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

α) Μπορείς να εξηγήσεις πώς δημιουργήθηκαν οι πόλεις – κράτη;
β) Τι γνωρίζεις για τις πόλεις – κράτη; Ποιο ήταν το πιο σημαντικό τους μέρος;
γ) Γιατί οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν;
δ) Πώς γινόταν η μετακίνηση; Ποια στάδια ακολουθούσαν;
ε) Τι έκαναν οι Έλληνες στις αποικίες;
στ) Ποιες ήταν οι σχέσεις ανάμεσα στην μητρόπολη και την αποικία;
ζ) Ποια περιοχή ονομάζουμε Μεγάλη Ελλάδα;
η) Ποιες οι διαφορές του ‘Α αποικισμού με τον Β’ Αποικισμό;

 

Τετράδιο εργασιών

 

κλικ στην εικόνα

 

6. Τα Πολιτεύματα στην αρχαϊκή Ελλάδα

 

 

Τον παλιό καιρό, αρχηγός του κράτους ήταν ο βασιλιάς. Είχε µεγάλη δύναµη και τον σέβονταν όλοι. Καµιά φορά στο έργο του τον βοηθούσαν µερικοί ηλικιωµένοι άνθρωποι, που ξεχώριζαν για τη σοβαρότητά τους και την πείρα τους. Όταν ο βασιλιάς είχε να ανακοινώσει κάτι σπουδαίο, καλούσε το λαό σε συγκέντρωση. Το µέρος όπου γίνονταν αυτές οι συγκεντρώσεις ήταν ευρύχωρο και το ονόµασαν αγορά.

Η ζωή όµως άλλαξε και ο κόσµος συγκεντρωνόταν στις πόλεις. Κάποιοι που είχαν πολλά κτήµατα, οι άριστοι, όπως τους έλεγαν, παραµέρισαν το βασιλιά και πήραν την εξουσία στα χέρια τους. Το πολίτευµα τότε έγινε αριστοκρατικό.

 

Η ανάπτυξη του εµπορίου έδωσε την ευκαιρία σε κάποιους ανθρώπους να πλουτίσουν. Oι πλούσιοι, νιώθοντας πιο ισχυροί, πέτυχαν να πάρουν την εξουσία από τους ευγενείς. Το πολίτευµα ονοµάστηκε ολιγαρχικό, γιατί αυτοί που κυβερνούσαν ήταν λίγοι. Πολλές φορές δε συµφωνούσαν µεταξύ τους. Από την άλλη πλευρά ο λαός είχε πολλά παράπονα και συχνά γίνονταν ταραχές.

 

Την άσχηµη αυτή κατάσταση σε διάφορες πόλεις εκμεταλλεύτηκαν άνθρωποι που είχαν µεγάλες φιλοδοξίες. Κατάφεραν να κερδίσουν την εµπιστοσύνη του λαού και µε τη βοήθειά του έγιναν τύραννοι. Στο τυραννικό πολίτευµα αυτός που κυβερνούσε δεν έδινε λόγο σε κανέναν για ό,τι έκανε.

 

 

Τα προβλήµατα όµως παρέµεναν. Oι περισσότεροι δεν είχαν χωράφια για να καλλιεργήσουν και είχαν πολλά χρέη. Σε πολλές πόλεις έγιναν επαναστάσεις και έδιωξαν τους τυράννους. Oι αλλαγές συνεχίζονταν και οι άνθρωποι αγωνίζονταν να ζήσουν καλύτερα. Στην Αθήνα σιγά σιγά έπαιρνε την εξουσία ο λαός. Το πολίτευµα γινόταν δηµοκρατικό.

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

1. Ποια πολιτεύματα εμφανίστηκαν στην Αρχαϊκή Ελλάδα;
2. Με ποια σειρά εµφανίστηκαν;
3. Ποια είναι η βασική διαφορά ανάµεσα στην ολιγαρχία και τη δηµοκρατία;

 

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

κλικ στην εικόνα

7. Oι δεσμοί που ένωναν τους Έλληνες

Oι Έλληνες, σκορπισµένοι στα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου πόντου, κράτησαν ζωντανούς τους δεσµούς που τους ένωναν. Φρόντιζαν µάλιστα να τους ανανεώνουν.

 

Ολυμπιακοί αγώνες

Μια τέτοια ευκαιρία ήταν οι Oλυµπιακοί αγώνες. Στους αγώνες αυτούς, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια στην Oλυµπία, έπαιρναν µέρος µόνο Έλληνες. 

Πριν αρχίσουν οι αγώνες, αγγελιαφόροι µετέφεραν το µήνυµα των αγώνων σ’ όλες τις πόλεις. Oι πόλεµοι σταµατούσαν. Oι αθλητές και οι συνοδοί τους µπορούσαν έτσι να πάνε στην Oλυµπία χωρίς να κινδυνεύουν. Oι νικητές των αγώνων στεφανώνονταν µε κλαδί ελιάς και κέρδιζαν την αγάπη και την εκτίµηση όλων.

 

 

Πανελλήνιοι αγώνες

Πανελλήνιοι αγώνες γίνονταν επίσης στον Ισθµό, τους ∆ελφούς και τη Νεµέα. 

Oι αρχαίοι Έλληνες τιµούσαν ιδιαίτερα τους Oλυµπιονίκες. Όταν γύριζαν στην πατρίδα τους, έµπαιναν µέσα στην πόλη όχι από την κύρια πύλη, αλλά από ένα άνοιγµα που γινόταν στο τείχος. Μ’ αυτό τον τρόπο οι πολίτες πίστευαν ότι σε περίπτωση κινδύνου το κενό θα το κάλυπτε µε το στήθος του ο αθλητής.

 

Τα Μαντεία

Oι Έλληνες, όπως όλοι οι άνθρωποι, ήθελαν να προβλέπουν τι θα γίνει στο µέλλον. Για να βρούνε απαντήσεις στα προβλήµατά τους πήγαιναν στα μαντεία. Το πιο γνωστό ήταν το µαντείο των ∆ελφών που ήταν αφιερωµένο στο θεό Απόλλωνα. Oι χρησµοί, όπως λέγονταν οι απαντήσεις που έδινε η Πυθία, δεν είχαν πάντοτε ξεκάθαρο νόηµα. 

Oι άνθρωποι που κατοικούσαν γύρω από τέτοιους ιερούς τόπους, σχηµάτιζαν ενώσεις. Αυτό γινόταν γιατί συνήθως εκεί υπήρχαν θησαυροί που ήθελαν να τους προφυλάξουν. Ανάµεσα σ’ αυτές τις ενώσεις, που ονοµάζονταν Αµφικτιονίες, ξεχωρίζει η Αµφικτιονία των ∆ελφών. Όταν γινόταν συνέλευση, κάθε πόλη έστελνε δυο αντιπροσώπους. Oι αποφάσεις που παίρνονταν ήταν σεβαστές απ’ όλους τους κατοίκους της περιοχής.

 

Όλες αυτές οι δραστηριότητες ένωναν τους Έλληνες και τους έκαναν να νιώθουν µέλη µιας µεγάλης οικογένειας.

 

Βλέπουμε…

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

1. Γνωρίζεις πώς τιµούµε τους Oλυµπιονίκες σήµερα;
2. Για ποιο λόγο οι άνθρωποι εκείνη την εποχή προσπαθούσαν να γνωρίσουν τι θα γίνει στο µέλλον; Σήµερα οι άνθρωποι κάνουν τέτοιες προσπάθειες;

Τετράδιο εργασιών

 

κλικ στην εικόνα

8. Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

 

Τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ. ο ελληνικός κόσµος γνώρισε µεγάλη οικονοµική ανάπτυξη. Oι πόλεις στολίστηκαν µε λαµπρά κτίρια. Τη µεγαλύτερη εντύπωση έκαναν οι ναοί, µε τους οποίους οι άνθρωποι θέλησαν να τιµήσουν τους θεούς. Oι ρυθµοί µε τους οποίους χτίστηκαν οι ναοί ήταν δύο, ο δωρικός και ο ιωνικός. Η διαφορά ανάµεσά τους ήταν κυρίως στους κίονες (κολόνες). 

 

Ιωνικός ρυθμός

 

 

Δωρικός ρυθμός

 

Τεχνίτες µε ξεχωριστές ικανότητες σκάλιζαν το µάρµαρο κι έφτιαχναν αγάλµατα που παρίσταναν κούρους και κόρες. Oι κούροι εικονίζουν γυµνούς νέους άνδρες, µε τα χέρια κολληµένα στα πλάγια του σώµατος. Το ένα πόδι είναι πιο µπροστά από το άλλο, έτσι που νοµίζει κανείς ότι το άγαλµα είναι έτοιµο να περπατήσει. Oι κόρες είναι νεαρές γυναίκες ντυµένες µε ελαφριά ρούχα και καλοχτενισµένες.  

 

 

Αυτή την εποχή αναπτύχθηκε και το εµπόριο. Έµποροι απ’ όλα τα µέρη της Μεσογείου και του Εύξεινου πόντου µεταφέρουν και πουλάνε πολλά προϊόντα. Η ανάγκη για αποθήκευση και µεταφορά του κρασιού και του λαδιού έφερε και την ανάπτυξη της αγγειοπλαστικής. Πολλοί καλλιτέχνες έγιναν γνωστοί και πλούτισαν ζωγραφίζοντας πάνω στα αγγεία σκηνές από τη µυθολογία και την ιστορία. Oι µορφές άλλοτε ζωγραφίζονταν µε µαύρο χρώµα (µελανόµορφος ρυθµός) και άλλοτε µε κόκκινο (ερυθρόµορφος ρυθµός).  

 

 

 

 

 

Βλέπουμε…

 

9. Τα γράμματα

Αυτή την περίοδο οι ποιητές δεν ασχολούνται µε τους ήρωες και τα κατορθώµατά τους στον πόλεµο. ∆εν τους απασχολούν τα περασµένα. Πιο πολύ τους ενδιαφέρει η καθηµερινή ζωή των ανθρώπων και τα προβλήµατά της.

O Ησίοδος, ένας µεγάλος ποιητής, προσπαθεί µε τα ποιήµατά του να διδάξει τους ανθρώπους (διδακτική ποίηση). Στο έργο του «Έργα και ηµέρες» µιλάει για τον αδελφό του τον Πέρση, ο οποίος ήταν τεµπέλης και του άρεσε να διασκεδάζει συνέχεια. O Ησίοδος προσπαθεί µε το ποίηµά του να του δώσει συµβουλές. Θέλει να τον διδάξει πώς θα γίνει τίµιος και εργατικός.

 

Ένα άλλο είδος ποίησης που αναπτύχθηκε ήταν η λυρική. Oνοµάστηκε έτσι γιατί τα ποιήµατα, καθώς τα απάγγελλαν, τα συνόδευαν παίζοντας λύρα. Τα ποιήµατα αυτά είναι µικρά και µιλούν για τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων. 

O αγώνας που έκαναν οι άνθρωποι για να τα βγάλουν πέρα µε τις καθηµερινές ανάγκες τους οδήγησε σε πολλές σκέψεις. Κάποιοι άρχισαν να ασχολούνται µε θέµατα που δεν µπορούσαν οι ίδιοι να εξηγήσουν. Προσπαθούσαν κυρίως να καταλάβουν πώς έγινε ο κόσµος. Αυτοί ήταν οι φιλόσοφοι.

 

Άλλοι θέλησαν να γράψουν για τα περασµένα, για να µην ξεχαστούν. Με αυτό τον τρόπο σιγά σιγά άρχισε να δηµιουργείται και η Ιστορία.

 

Βλέπουμε…

 

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

 

 

κλικ στην εικόνα

10. Σπάρτη: Η κοινωνία και το πολίτευμα

 

Oι ∆ωριείς κατέλαβαν τη Λακωνία και ίδρυσαν ένα ισχυρό κράτος µε πρωτεύουσα τη Σπάρτη. Oι Σπαρτιάτες πήραν την εξουσία στα χέρια τους και µοίρασαν τη γη µεταξύ τους.

 

 

 

Oι παλιοί κάτοικοι έγιναν δούλοι, είλωτες, που εργάζονταν στα κτήµατα. Με το εµπόριο ασχολήθηκαν οι περίοικοι, που κατοικούσαν σε συνοικισµούς γύρω από τη Σπάρτη.

 

Το κράτος της Σπάρτης µεγάλωσε, αλλά η ζωή των ανθρώπων παρέµενε η ίδια. Oι νόµοι έγιναν πιο αυστηροί. Πάντα υπήρχε ο φόβος µήπως επαναστατήσουν οι είλωτες, οι οποίοι µε τον καιρό είχαν γίνει πιο πολλοί από τους Σπαρτιάτες. O λόγος αυτός έκανε τους Σπαρτιάτες να γυµνάζονται καθηµερινά και να ασχολούνται µε πολεµικά έργα. Έπρεπε να είναι έτοιµοι να αντιµετωπίσουν τον εχθρό µέσα στη Σπάρτη, αλλά και έξω απ’ αυτή, σε περιοχές που είχαν κατακτήσει.

 

Η Σπάρτη είχε δύο βασιλιάδες, οι οποίοι όµως δεν είχαν µεγάλη εξουσία. Όταν ξεσπούσε πόλεµος, γίνονταν αρχηγοί του στρατού.

Τα σοβαρά ζητήµατα τα συζητούσαν στην Απέλλα και έπαιρναν τις κατάλληλες αποφάσεις. Στη συνέλευση αυτή έπαιρναν µέρος µόνο οι Σπαρτιάτες που ήταν πάνω από τριάντα χρόνων. Εκεί ανακοινώνονταν τα θέµατα και οι Σπαρτιάτες έλεγαν τη γνώµη τους, αν συµφωνούσαν ή διαφωνούσαν.

 

 

Βλέπουμε…

 

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

α) Πώς ήταν χωρισμένη η κοινωνία της Σπάρτης;
β) Ποιος διοικούσε το κράτος και ποιοι τον στρατό;
γ) Ποιοι μπορούσαν να πάρουν μέρος στις συζητήσεις που γίνονταν στην Απέλλα; Γιατί νομίζεις ότι δεν επιτρεπόταν να συμμετέχουν όλοι;
δ) Γιατί οι Σπαρτιάτες γυμνάζονταν καθημερινά και διατηρούσαν ισχυρό στρατό;

 

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

 

κλικ στην εικόνα

11. Σπάρτη: Η ζωή στην Πόλη

Η ζωή στη Σπάρτη δεν ήταν ίδια µε τη ζωή στις άλλες πόλεις. Η πόλη έµοιαζε µε στρατόπεδο και οι νόµοι ήταν αυστηροί. Λένε ότι τους νόµους έφτιαξε ο Λυκούργος, ο οποίος ζήτησε από τους Σπαρτιάτες να µην τους αλλάξουν ώσπου να γυρίσει από ένα µεγάλο ταξίδι. Έφυγε από τη Σπάρτη, αλλά δεν ξαναγύρισε ποτέ. 

 

ο Λυκούργος

“Ο Λυκούργος γεννήθηκε στη Σπάρτη περίπου το 770 π.Χ. Λέγεται ότι μετά το θάνατο του βασιλιά πατέρα του (Εύνομο) και του πρεσβύτερου αδελφού του, ο θρόνος πέρασε στον Λυκούργο. Ο Λυκούργος θα μπορούσε πλέον να γίνει ο ίδιος βασιλιάς, αλλά δεν είχε τέτοια φιλοδοξία. Παρουσίασε στον λαό τον μικρό γιο του αδελφού του ως διάδοχο και ο ίδιος έφυγε από τη Σπάρτη και ταξίδεψε στην Αίγυπτο, την Κρήτη και άλλες πόλεις της Ασίας, όπως την Ιωνία, τη Λιβύη και ίσως την Ισπανία. Σε αυτούς τους τόπους μελέτησε τους νόμους και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, συναναστράφηκε με ανθρώπους σοφούς, γνώρισε τα πολιτεύματα και τα ήθη των ξένων λαών και κάποια στιγμή, αφού επισκέφθηκε πρώτα το Μαντείο των Δελφών, επέστρεψε στη Σπάρτη πολύ πλούσιος σε γνώσεις και εμπειρίες. Οι συμπατριώτες του αναγνωρίζοντας τη σοφία και την ηθική του τού ανέθεσαν να συντάξει νόμους για την πόλη τους, τους οποίους τήρησαν πιστά για αιώνες και χάρη σ’ αυτούς τους νόμους η Σπάρτη γνώρισε ξεχωριστή δόξα. Μάλιστα, στη νομοθεσία του ο Λυκούργος ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη και εκπαίδευση των παιδιών και των νέων.

Ο νομοθέτης γνώριζε ότι ο άνθρωπος από μικρός παιδαγωγείται, από μικρός αποκτά συνήθειες, γνώσεις, προτερήματα που θα τον συνοδεύουν σε όλη του τη ζωή. Όρισε λοιπόν, μεταξύ άλλων, να ανατρέφονται τα παιδιά με αυστηρότητα, για να ασκούνται στην εγκράτεια και την αυτοπειθαρχία και να εξασκούν το σώμα τους με πολλή γυμναστική, ώστε να γίνονται υγιή και δυνατά. Από τα εφτά τους χρόνια όλα τα παιδιά άφηναν το πατρικό τους σπίτι και παραδίνονταν στους παιδονόμους που αναλάμβαναν πλέον την ανατροφή τους. Ζούσαν σε «ειδικά στρατόπεδα», γυμνάζονταν, διδάσκονταν τα έργα του Ομήρου, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, μάθαιναν χορούς και τραγούδια, ασκούνταν στην τέχνη του πολέμου και μάθαιναν να επιβιώνουν στις πιο δύσκολες συνθήκες. Πάνω απ’ όλα μάθαιναν πως η αγάπη για την πατρίδα ήταν ανώτερη από κάθε άλλη αγάπη και πως ήταν τιμή και καμάρι και ένδοξο τέλος για έναν Σπαρτιάτη να σκοτωθεί για την πατρίδα, ενώ η δειλία στη μάχη και η εγκατάλειψη των όπλων ήταν η μεγαλύτερη ντροπή.”

 

 

Τα αγόρια ως την ηλικία των εφτά χρόνων έµεναν στο σπίτι. Ύστερα την εκπαίδευσή τους την αναλάµβανε η πόλη. Από µικρά έπρεπε να συνηθίσουν στη σκληρή ζωή. Έπρεπε να µάθουν να ξεπερνούν τις δυσκολίες. Τα µαθήµατά τους ήταν η γραφή, η ανάγνωση, η µουσική και ο χορός.

 

 

Oι νέοι µάθαιναν την πολεµική τέχνη. Έµεναν σε σκηνές και έτρωγαν όλοι µαζί. Αγαπηµένο τους φαγητό ήταν ο µέλας ζωµός. Oι Σπαρτιάτες κατάφεραν έτσι να έχουν αγάπη µεταξύ τους και να δηµιουργήσουν τον πιο ισχυρό στρατό της εποχής εκείνης. Για πολλά χρόνια η σπαρτιατική φάλαγγα ήταν ανίκητη.

 

 

Με τον ίδιο τρόπο µορφώνονταν και τα κορίτσια, τα οποία, όπως και τα αγόρια, ασκούνταν στα γυµναστήρια. Φορούσαν κοντά φορέµατα και έπαιρναν µέρος σ’ όλες τις γιορτές και τις εκδηλώσεις. Με αυτό τον τρόπο θα έπλαθαν γερό σώµα και θα γίνονταν αργότερα άξιες μητέρες.

Τα χρήματα που κυκλοφορούσαν στη Σπάρτη ήταν σιδερένια και είχαν μικρή αξία. Γενικά, οι Σπαρτιάτες δεν αγαπούσαν την πολυτέλεια στη ζωή. Ένιωθαν περήφανοι για την καταγωγή τους και έμειναν ξακουστοί για τη φιλοπατρία και την ανδρεία τους.

 

Βλέπουμε…

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

α) Πώς έμοιαζε η Σπάρτη στα αρχαϊκά χρόνια;
β) O Λυκούργος έφτιαξε τους νόμους και μετά έφυγε από τη Σπάρτη.
Μπορείς να εξηγήσεις γιατί;
γ) Ποιος ήταν υπεύθυνος για την εκπαίδευση των αγοριών και ποια μαθήματα διδάσκονταν στο σχολείο;
δ) Πώς ήταν η ζωή των νέων στο στρατό; Πού έμεναν και τι έτρωγαν;
ε) Θα ήθελες να ζεις στη Σπάρτη εκείνη την εποχή; Δικαιολόγησε τη γνώμη σου.
στ) Γιατί ο σπαρτιατικός στρατός ήταν ανίκητος στη μάχη;
ζ) Ποια ήταν η θέση της γυναίκας στη Σπάρτη; Με τι ασχολούνταν;
η) Γιατί πιστεύεις ότι τα χρήματα στην αρχαία Σπάρτη ήταν σιδερένια και μικρής αξίας;
θ) Ποια ήταν τα βασικά γνωρίσματα των Σπαρτιατών;

 

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

κλικ στην εικόνα

12. Το παλιό πολίτευμα της Αθήνας

 

 

Βλέπουμε…

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

α) Πώς ιδρύθηκε η πόλη της Αθήνας;
β) Για ποιο λόγο γινόταν η γιορτή των Παναθηναίων;
γ) Ποιο χρησμό έδωσε το μαντείο των Δελφών στους Δωριείς;
δ) Τι συνέβη όταν ο Κόδρος πληροφορήθηκε τον χρησμό;
ε) Πώς χαρακτηρίζεις την πράξη του Κόδρου;
στ) Ποιοι ανέλαβαν την εξουσία μετά τον θάνατο του βασιλιά Κόδρου;
ζ) Πώς ήταν η ζωή στην Αθήνα στα χρόνια που κυβερνούσαν οι αριστοκράτες;
η) Ποιος ανέλαβε να γράψει τους πρώτους νόμους των Αθηναίων;
θ) Πιστεύεις ότι οι Αθηναίοι ήταν ευχαριστημένοι με τους νόμους του Δράκοντα;

 

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

κλικ στην εικόνα

13. Oι νόμοι του Σόλωνα. O Πεισίστρατος γίνεται τύραννος

 

O λαός της Αθήνας ζητούσε να καταργηθούν τα χρέη και να ξαναµοιραστεί η γη. Λύση όµως σ’ αυτό το πρόβληµα δεν ήταν εύκολο να βρεθεί, γι’ αυτό και γίνονταν συχνά συγκρούσεις.

Τότε, οι ευγενείς ζήτησαν από το Σόλωνα, έναν πολύ αγαπητό στο λαό ποιητή, να λάβει κάποια µέτρα. Κι εκείνος πήρε γενναίες αποφάσεις. Κατάργησε όλα τα χρέη των αγροτών. Απαγόρευσε µάλιστα να γίνεται κάποιος δούλος, επειδή δεν είχε να πληρώσει τα χρήµατα που είχε δανειστεί. Με τις ενέργειες αυτές του Σόλωνα έφυγε ένα βάρος από τους ώµους του φτωχού λαού. O νόµος του αυτός ονοµάστηκε σεισάχθεια.

Στη συνέχεια, ο Σόλωνας θέλησε να αφαιρέσει κι άλλη δύναµη από τους ευγενείς. Χώρισε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις µε βάση τα εισοδήµατά τους και όχι την καταγωγή τους. Μ’ αυτό τον τρόπο απέκτησαν δικαιώµατα περισσότεροι πολίτες, αφού δεν έπαιρναν πια αξιώµατα µόνο οι ευγενείς.

Εκείνο που περισσότερο ήθελαν όµως οι αγρότες, ήταν να ξαναµοιραστούν τα κτήµατα. Αυτό δεν έγινε και η αναταραχή συνεχίστηκε.

Την άσχηµη αυτή κατάσταση εκµεταλλεύτηκε ο Πεισίστρατος, ο οποίος κατάφερε να γίνει αρχηγός των φτωχών. Με τη βοήθειά τους µάλιστα έγινε αρχηγός του κράτους.

 

Έµεινε πολλά χρόνια στην εξουσία και φρόντισε να ελαφρύνει τη θέση των φτωχών.

κλικ στην εικόνα για να μάθεις πώς ο Πεισίστρατος έγινε τύραννος

 

Ήταν όµως τύραννος, κυβερνούσε δηλαδή χωρίς να δίνει λόγο σε κανέναν. Εκείνο που τον ένοιαζε περισσότερο ήταν το δικό του συµφέρον. Όταν πέθανε, άφησε την εξουσία στο γιο του τον Ιππία. Oι Αθηναίοι όµως δεν τον ήθελαν. Έκαναν επανάσταση αργότερα και τον έδιωξαν.

 

 

Βλέπουμε…

 

 

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

α) Γιατί ήταν δύσκολο να διαγραφούν τα χρέη και να μοιραστεί η γη ξανά;
β) Ποια μέτρα πήρε ο Σόλωνας; Πώς τα κρίνεις;
γ) Γιατί πιστεύεις ότι ο Σόλωνας δεν μοίρασε τη γη ξανά;
δ) Γιατί ο Σόλωνας χώρισε τους πολίτες σε 4 κατηγορίες; Τι ήθελε να
πετύχει;
ε) Πώς άλλαξε με τους νόμους του Σόλωνα η ζωή των φτωχών αγροτών;
στ) Γιατί συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις μετά τους νόμους του Σόλωνα;
ζ) Τι εκμεταλλεύτηκε ο Πεισίστρατος, ώστε να γίνει τύραννος;
η) Γιατί ο Πεισίστρατος ήταν αγαπητός στον λαό, ενώ ήταν τύραννος;
θ) Πώς ένιωσαν οι Αθηναίοι όταν έδιωξαν τον Ιππία από την πόλη τους;

 

Τετράδιο εργασιών

 

 

 

 

κλικ στην εικόνα

14. Ο Κλεισθένης θεμελιώνει τη δημοκρατία

O Κλεισθένης, όσο υπήρχε στην Αθήνα το τυραννικό πολίτευµα, ζούσε εξόριστος. Γύρισε πίσω, όταν ο Πεισίστρατος λίγο πριν πεθάνει επέτρεψε να γυρίσουν στην Αθήνα οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Στη συνέχεια, ο Κλεισθένης ανέλαβε την εξουσία και έκανε µεγάλες αλλαγές.

Οι αλλαγές…

Θέλοντας να σταµατήσει τις συγκρούσεις στην πόλη, χώρισε τους πολίτες σε 10 φυλές. Τα µέλη κάθε φυλής προέρχονταν από όλες τις τάξεις της κοινωνίας. Oι Αθηναίοι δε χωρίζονταν πια σε πλούσιους και φτωχούς που κατοικούσαν σε πλούσιες ή φτωχές περιοχές. Όλοι είχαν ίσα δικαιώµατα. Κάθε φυλή εξέλεγε ένα στρατηγό και πενήντα βουλευτές. 

Η βουλή των πεντακοσίων, όπως ονομάστηκε, ως έργο της είχε να προετοιμάζει τα θέματα που θα συζητούνταν στην εκκλησία του δήµου. Στη συνέλευση αυτή έπαιρναν µέρος όλοι οι Αθηναίοι πολίτες. Εκεί ψήφιζαν τους νόµους, συζητούσαν και αποφάσιζαν για τα µεγάλα θέµατα της Αθήνας. Όλοι µπορούσαν να πάρουν το λόγο και να πουν τη γνώµη τους.

Η Αθήνα στο µεταξύ είχε µεγαλώσει. Στην πόλη είχαν εγκατασταθεί και πολλοί ξένοι που ασχολούνταν µε το εµπόριο. Oι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν διαφορές µεταξύ τους ούτε είχαν πάρει µέρος στις συγκρούσεις που είχαν γίνει τα προηγούµενα χρόνια. Για πολλά χρόνια επικράτησε στην πόλη ηρεµία. ∆ίκαια λοιπόν ονοµάστηκε ο Κλεισθένης θεµελιωτής της δηµοκρατίας.

 

 

 

Εξοστρακισμός

Ο Κλεισθένης, για να προστατέψει το νέο πολίτευμα, καθιέρωσε τον οστρακισμό. Κάθε πολίτης έγραφε πάνω σε ένα κομμάτι από σπασμένο αγγείο (όστρακο) το όνομα του πολιτικού που θεωρούσε πιο επικίνδυνο για τη δημοκρατία. Μετρούσαν κατόπιν τα όστρακα και εξόριζαν για 10 χρόνια (χωρίς να χάνει την περιουσία του) όποιον είχε συγκεντρώσει 6 χιλιάδες όστρακα με το όνομά του. Έτσι γεννήθηκε στην Αθήνα η δημοκρατία, το πολίτευμα που δίνει σε όλους του πολίτες το δικαίωμα αλλά και το καθήκον να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση του κράτους. Η δημοκρατία ήταν μια από τις πιο σημαντικές κατακτήσεις των αρχαίων Ελλήνων. Έτσι έπαψαν η συγγένεια και η καταγωγή να παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Με το μέτρο αυτό ο Κλεισθένης “έδωσε την πολιτεία στον λαό”, όπως έγραψε αργότερα ο Αριστοτέλης.

 

 

 

 

Όστρακα που αναγράφουν το όνομα του Θεμιστοκλή. Πηγή εικόνας: worldhistory.org

 

 

 

κλικ στην εικόνα

 

Βλέπουμε…

 

 

Ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα το μάθημα

1. Με ποια µέτρα κατάφερε ο Κλεισθένης να θεµελιώσει τη δηµοκρατία;
2. Γιατί πιστεύεις ότι ο Κλεισθένης διάλεξε σε κάθε φυλή να υπάρχουν όλες οι κοινωνικές τάξεις; Τι ήθελε να πετύχει κατά τη γνώµη σου;

 

Τετράδιο εργασιών