Terra Computerata

Στην «Αλωση της Κωνσταντινούπολης» μας γυρίζει ανήμερα του Αγίου Πνεύματος (24/5), ο Χρίστος Βασιλόπουλος με τη δική του «Μηχανή του χρόνου» (ΝΕΤ, 23.30).

Στην εκπομπή επιχειρείται να σκιαγραφηθούν οι δύο μεγάλοι αντίπαλοι: ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και ο νεαρός σουλτάνος Μωάμεθ που πέρασε στην ιστορία ως Πορθητής. Η ιστορική έρευνα φωτίζει στιγμές από την πολιορκία των 52 ημερών και τις απεγνωσμένες προσπάθειες του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα να κρατήσει απόρθητα τα οχυρά μέχρις ότου έρθει βοήθεια από την Ευρώπη. Τα σενάρια για την πτώση παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστα. Το δραματικό ερώτημα ποιος πρόδωσε τη Βασιλεύουσα έχει πολλές απαντήσεις, καθώς ακόμα και σήμερα ερευνητές, ιστορικοί και αναλυτές διχάζονται και διαφωνούν.

Η «Μηχανή του χρόνου» εστιάζει στον ρόλο του Πάπα, τους χειρισμούς της ορθόδοξης Εκκλησίας και τη διχόνοια που είχε ενσκήψει μέσα στα τείχη της πόλης, ανάμεσα σε «ενωτικούς κι ανθενωτικούς». Η εκπομπή εστιάζει στα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, τις υπόγειες συμφωνίες, τα ανταλλάγματα και τον σκοτεινό ρόλο προσώπων που προσέφεραν υπηρεσίες και στις δύο πλευρές. Στη «Μηχανή του χρόνου» επιχειρούνται αναπαραστάσεις από τις κρίσιμες στρατιωτικές συγκρούσεις, αναζητείται η περίφημη κερκόπορτα και παρουσιάζεται πώς παρακάμφθηκε η αλυσίδα που έκλεινε τον Κεράτιο κόλπο ενώ δίνονται απαντήσεις και στο γιατί οι υπερασπιστές της Πόλης ήταν μόνο 8.000 απέναντι σ’ ένα στρατό πολιορκητών που ξεπερνούσε τους 200.000 άνδρες.

ENET

Ο Τάκης, ο Γιώργος και ο Λάμπρος είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Η Κάτια και ο Σπύρος είναι επίσης δημόσιοι υπάλληλοι. Κι όμως, αυτές οι δύο ομάδες εργαζομένων δεν έχουν κανένα κοινό, με εξαίρεση ότι εργάζονται στον δυσθεώρητο ελληνικό «δημόσιο τομέα». Οι πρώτοι «υπολειτουργούν» αφαιμάσσοντας το κράτος, απολαμβάνοντας κάθε είδους προνόμια, χωρίς να το ανταποδίδουν με την εργασία τους. Οι δεύτεροι εργάζονται συνεχώς και σκληρά προκειμένου να καλύψουν τα κενά που αφήνουν οι «συνάδελφοί» τους. Τα στοιχεία όλων είναι στη διάθεση της «Κ».

Τις ιστορίες της πρώτης ομάδας δημοσίων υπαλλήλων τις πρωτοδιαβάσαμε στο μπλογκ του fpboy (fpboy. blogspot. com), σε μια ανάρτηση που κυκλοφόρησε αρκετά και συζητήθηκε ακόμη περισσότερο. Ο ίδιος μίλησε στην «Κ» για τους τρεις γνωστούς του, που θα μπορούσαν να είναι και γνωστοί μας. Οπως ο Τάκης που δουλεύει σε δήμο. Πηγαίνει στη δουλειά στις 10 π. μ. και φεύγει στη 1 μ. μ. Είναι «υπάλληλος γραφείου», δηλαδή δεν κάνει τίποτα. Αμείβεται με 650 ευρώ. Παραπονιέται ότι δεν τον μονιμοποιούν – εργάζεται με σύμβαση τα τελευταία πέντε χρόνια. Οταν τον ρωτούν γιατί δεν ψάχνει για κάτι άλλο, απαντάει: «Τι να κάνω μετά τόσα χρόνια;». Είναι μόλις 29 χρόνων. Ο Γιώργος είναι μόνιμος στο Ναυτικό. Πηγαίνει στο γραφείο 2 – 3 φορές την εβδομάδα – κατά βάση περνάει τον χρόνο του στο facebook. «Αυτός είναι πιο έξυπνος», λέει ο fpboy, «έχει ξεκινήσει κι άλλη δουλειά στο όνομα της γυναίκας του». Προσωπικός του στόχος είναι να κάνει τρία παιδιά – για κάθε παιδί ο στρατός πληρώνει 80.000 ευρώ όταν το παιδί πάει 18. Με τα μέτρα «έχει ξενερώσει». «Δεν θα πατάμε καν μέσα!», λέει στον φίλο του. «Ας μας πάνε στρατοδικείο». Ούτως ή άλλως, θεωρεί τα 1.300 ευρώ που παίρνει λίγα. Φεύγει από τον Ναύσταθμο στις 12.30 το μεσημέρι. Είναι 30 ετών. Ο Λάμπρος εργάζεται επίσης σε δήμο ως τεχνικός με σύμβαση. Παίρνει 800 ευρώ και εργάζεται 10 – 12 το πρωί. Καλοπερασάκιας, παραδέχεται ότι «και πολλά παίρνω γι’ αυτό που κάνω». Λέει ότι οι συμβασιούχοι του δήμου θα το πάνε νομικά το θέμα. «Γιάννη, αν τα καταφέρουμε», λέει στον fpboy, «δεν θα χρειάζεται να δουλεύω καν!».

Κάθονται στο διπλανό γραφείο, θα τους βρείτε χωμένους στα χαρτιά, να σηκώνονται ίσα ίσα για ένα τσιγάρο. Είναι οι «άλλοι» δημόσιοι υπάλληλοι. Οπως ο Σπύρος και η Κάτια, που εργάζονται στην Κεντρική Υπηρεσία του υπ. Πολιτισμού. Με μάστερ ο ένας και διδακτορικό η άλλη, με δύο γλώσσες και εννέα χρόνια προϋπηρεσία, αμείβονται με 1.400 ευρώ. «Εχουμε δώσει την ψυχή μας εδώ. Εχουμε δουλέψει σε συνθήκες απίστευτου στρες, με Γ΄ ΚΠΣ, ολυμπιακά έργα και άλλα μεγάλα πρότζεκτ», λέει στην «Κ». «Σε κάθε υπουργείο υπάρχουν κι αυτοί που δουλεύουν», προσθέτει ο συνάδελφός της. «Οσο πιο ικανός είσαι, τόσο περισσότερη δουλειά αναλαμβάνεις». «Το φιλότιμο γίνεται ρετσινιά. Αρχίζεις να δέχεσαι κλήσεις τα βράδια. Να δουλεύεις απλήρωτες υπερωρίες», σημειώνει η Κάτια. Δεν μπήκαν στο Δημόσιο για να βολευτούν, αλλά από ιδεολογία, πιστεύουν στην κρατική πολιτική. «Πάντα υπάρχει μέσα σου το δίλημμα αν θα προσαρμόσεις τον εαυτό σου σ’ αυτά που απαιτεί η εργασία σου ή αν θα κάνεις περισσότερα. Τελευταία, περιορίζω τις φιλοδοξίες μου. Νιώθω ότι δεν έχω μέλλον, δεν έχω πια κίνητρο».

«Κανένας τους δεν είναι φτωχόπαιδο»

«Το σημαντικότερο είναι ότι κανένας από τους παραπάνω δεν είναι “το φτωχόπαιδο που βγάζει ένα κομμάτι ψωμί”», γράφει ο fpboy κάτω από τις ιστορίες των «τριών δημοσίων υπαλλήλων που ξέρω». «Καμία σχέση.

Ολα τα φτωχόπαιδα που ήξερα, και πιστέψτε με, ήξερα πολλά, δεν είχαν καμιά πρόσβαση σε δήμους, νομαρχίες και θέσεις Δημοσίου γενικότερα. Τα “φτωχόπαιδα” τα θυμάμαι να λιώνουν στα συνεργεία της Σπύρου Πάτση από τα 15, να δουλεύουν σε κρεοπωλεία και οικοδομές, να πήζουν σε τυπογραφεία στον Ταύρο, να κουβαλούν ξυλεία στα Πετράλωνα και να λιώνουν σε αποθήκες βιβλίων στα Εξάρχεια». Μιλώντας στην «Κ» ο ίδιος, που διατηρεί τη δική του επιχείρηση και πλήττεται όπως όλοι από τα νέα οικονομικά δεδομένα, εμφανίζεται αισιόδοξος: «Κάναμε λάθη, θα τα διορθώσουμε, θα προχωρήσουμε», λέει. «Τα παραπάνω όμως είναι πράγματα που πρέπει να σταματήσουν… χθες».

www.kathimerini.gr

Χτες στο κέντρο βαθμολόγησης μία συνάδελφος ξέσπασε. “Με ρώτησε ποτέ κανείς αν δε θέλω κι εγώ να πηγαίνω βόλτα τις Κυριακές με την οικογένειά μου αντί να κλείνομαι εδώ μέσα να διορθώνω γραπτά;”. Θα ήθελα με την ευκαιρία αυτή να καλέσω την κα υπουργό ή κάποιον τέλος πάντων από το επιτελείο της να διαπιστώσει τις συνθήκες εργασίας των διορθωτών των πανελλαδικών εξετάσεων πριν προχωρήσει σε νέες ανακοινώσεις για την προνομιούχο τάξη των καθηγητών. Να δουν τα ακατάλληλα καθίσματα για πολύωρη εργασία που σου εξασφαλίζουν σίγουρη οσφυαλγία, τον ανεπαρκή φωτισμό των αιθουσών, τις τριζάτες πόρτες που κοπανάνε στα ρεύματα, την έλλειψη ακόμη κι ενός ανεμιστήρα (ευτυχώς ακόμη ο καιρός μας ευνοεί). Να δουν τα κοκκινισμένα μάτια των διορθωτών. Σε πόση ώρα βγαίνει ένα γραπτό; εξαρτάται από το μάθημα. Στην έκθεση οι διορθωτές αναστενάζουν. Πόσο πάει το γραπτό; ακόμα δεν ξέρουμε. Ισως να μη μάθουμε και πριν την ολοκλήρωση της βαθμολόγησης. 3 ευρώ μικτά; λιγότερο; και με τους φόρους; Σα να ήρθε η Κίνα πιο κοντά…

Και μοναχά η τιμή τους απομένει,
όταν ανηφορίζουνε τους δρόμους,
το βράδυ στις οχτώ, σαν κουρντισμένοι.

ή αλλιώς κατά τα λεγόμενα του JFK: “Καταλαβαίνεις πόσο κυνικός έχει γίνει ένας λαός, όταν θεωρεί φυσιολογικό να πληρώνει περισσότερο αυτόν που ασχολείται με τις αποχετεύσεις του, παρά αυτόν που ασχολείται με τα μυαλά των παιδιών του.” John F. Kennedy

Τρία χρόνια μετά την τελευταία της ποιητική συλλογή –«Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως»– και έπειτα από πολλές νέες διακρίσεις και βραβεία (το τελευταίο ήταν το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, τον περασμένο Μάρτιο στο Στρασβούργο) η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά δεν επαναπαύεται. Την εβδομάδα που έρχεται κυκλοφορούν τα νέα της ποιήματα, πάντα από τις εκδόσεις «Ικαρος», με τίτλο «Τα εύρετρα».

Ο τίτλος παράδοξος, όπως σε όλες τις συλλογές της Κικής Δημουλά. Μοιάζει με την αμοιβή που εισπράττει όποιος βρίσκει έναν θησαυρό ή κάτι πολύτιμο που έχει χαθεί. Μια αμοιβή που αφορά, ασφαλώς, τόσο τη δημιουργό αυτών των ποιημάτων, όσο και τους αναγνώστες τους, οι οποίοι θα βρουν και θ’ ανταμειφθούν με τη γαλήνη της γνώσης και της αποδοχής. Για όσα τους τρομάζουν, και όσα εύχονται ν’ αποφύγουν.

Σ’ αυτά τα ποιήματα, η Κική Δημουλά βαδίζει πάντα στους δικούς της γνώριμους δρόμους έκφρασης, προσωποποιεί τις πιο καθημερινές λέξεις και τις πιο μεγαλειώδεις έννοιες: το «πολυάσχολο θνητό σήμερον», τις σελίδες που «κρυφογελούσαν», τον «ασίγαστο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του υπάρχω και του παύω». Οι πλευρές αυτού του αέναου εμφυλίου είναι η διαρκής έγνοια της σκέψης και των λέξεων της Κικής Δημουλά. Kαι μοιάζουν, εντέλει, αυτά τα «εύρετρα» σαν το απόσταγμα μιας βαθιάς εμπειρίας ζωής.

Διαβάστε τη συνέντευξη στην Ολγα Σελλά στην Καθημερινή

Tα εύρετρα

Tα ξεφύλλιζες, κοντοστεκόσουν κάθε τόσο
διάβαζες τάχα κάτι σε διαπερνούσε
αδιάβαστες κρυφογελούσαν οι σελίδες

μετά τα ζύγιασες όλα στη χούφτα σου
σα να ήταν κέρματα
χοντρικά τα εξετίμησες
ουκ ολίγα είπες
έκπληκτος πώς τ’ απέκτησες με ρωτάς.

Yποκριτή, γραμμή δε διάβασες
αλλιώς θα το ’βλεπες
το γράφω εδώ μέσα πρώτο πρώτο

τα εύρετρα είναι
εσύ μου τα έδωσες
επειδή σε βρήκα

σε μέτρησα και ήσουνα πολλά
ξαναμετρώ κι ήσουν αλλιώς
το άφησα να είσαι κι απ’ τα δυο
δε σου αφαίρεσα ούτε μία
απ’ τις χιλιάδες ωραιότητες που είχες
ούτε μισή απ’ τις πολύτιμες ασκήμιες σου
κόσμε.

Με μια πρωτοβουλία που είναι μάλλον απίθανο να προκαλέσει διαμαρτυρίες από τους μαθητές, ο γάλλος υπουργός Παιδείας Λυκ Σατέλ ανακοίνωσε ότι από τις αρχές της νέας σχολικής χρονιάς, όλα τα σχολεία της Γαλλίας θα έχουν πρόσβαση σε μια λίστα από 200 αριστουργήματα του διεθνούς κινηματογράφου, τα οποία θα προβάλλονται υποχρεωτικά στο πλαίσιο μαθημάτων όπως η Ιστορία και η Λογοτεχνία. Το μάθημα κινηματογράφου θα γίνει εφικτό μέσα από μια διαδικτυακή βάση δεδομένων με στόχο να δώσει σε όλους τους γάλλους μαθητές πρόσβαση σε ένα πολιτισμικό προϊόν υψηλής ποιότητας και να τους φέρει πιο κοντά στην έβδομη τέχνη και στα διαμάντια της. « Στο σχολείο διδάσκουμε λογοτεχνία, μουσική και θέατρο και πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητο να διδάσκεται και ο κινηματογράφος. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως ζωτικής σημασίας, διότι οι εικόνες διαδραματίζουν μείζονα ρόλο στην κοινωνία μας και είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουν οι νέοι να τις εντοπίζουν και να τις αποκωδικοποιούν » είπε ο σκηνοθέτης και πρόεδρος του Κινηματογραφικού Αρχείου του Παρισιού Κώστας Γαβράς.

«Ζούμε εν μέσω μιας απίθανης και επικίνδυνης συγκυρίας, όπου η κουλτούρα του κινηματογράφου για τους μαθητές μας μοιάζει αντιστρόφως ανάλογη με την τεράστια ποσότητα εικόνων και βίντεο που καταναλώνουν κάθε ημέρα. Επείγει να αναπτύξουμε το κριτικό τους βλέμμα και να εγγυηθούμε τη σχέση τους με τον κινηματογράφο στο πλαίσιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οφείλουμε να τους προσφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα έργα της έβδομης τέχνης ως σημεία αναφοράς » είχε πει σχετικά και ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί.

Οι 200 ταινίες έχουν ήδη επιλεγεί από μια ομάδα επιφανών κριτικών κινηματογράφου και σκηνοθετών, υπό την αιγίδα του υπουργού Πολιτισμού της Γαλλίας Φρεντερίκ Μιτεράν . Πρόκειται για αριστουργήματα από την εποχή του βωβού κινηματογράφου ως τη δεκαετία του 1980 και δεν θα περιορίζονται σε γαλλικές παραγωγές, αλλά θα περιλαμβάνουν μια σειρά από βρετανικές, ιταλικές, αμερικανικές και ασιατικές ταινίες.

Το πρόγραμμα αποτελεί το σύγχρονο ισοδύναμο των «κινηματογραφικών λεσχών» που λειτουργούσαν με μεγάλη επιτυχία στη μεταπολεμική Γαλλία, αλλά με την άνοδο του εμπορικού κινηματογράφου έχασαν προοδευτικά τη δημοτικότητά τους. Τη σχολική λέσχη θα διαχειρίζεται ένας εθελοντής καθηγητής με ένα μίνι συμβούλιο πέντε μαθητών.

Ολοι οι μαθητές θα μπορούν να ψηφίζουν ποια ταινία από τις 20 που θα είναι διαθέσιμες κάθε μήνα επιθυμούν να δουν και να κλείνουν θέσεις τόσο για τους ίδιους όσο και για την οικογένεια ή τους φίλους τους στην παράσταση που επιθυμούν – και όλα αυτά μέσω Διαδικτύου. Οι προβολές θα προγραμματίζονται για το απόγευμα και έπειτα θα λειτουργεί ομάδα συζήτησης με θέμα την ταινία.

www.tovima.gr

Μέχρι το 2013 όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να έχουν ευρυζωνική πρόσβαση στο Διαδίκτυο και μέχρι το 2020 τα μισά νοικοκυριά στην ΕΕ πρέπει να απολαμβάνουν ταχύτητες σύνδεσης τουλάχιστον 30 Mbps, προβλέπει η ψηφιακή στρατηγική που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το σχέδιο παρουσίασε την Τετάρτη στις Βρυξέλλες η κυρία Νέλι Κρους, νέα επίτροπος Ψηφιακής Ατζέντας και αντιπρόεδρος της Κομισιόν. ««Η ψηφιακή επανάσταση οφείλει εν πρώτοις να υπηρετεί τα συμφέροντα των πολιτών και των επιχειρήσεων στην Ευρώπη» δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου.

Στο πλαίσιο της «Ψηφιακής Ατζέντας», η ΕΕ σχεδιάζει για την επόμενη τριετία περίπου 30 νέους νόμους, οι οποίοι αφορούν μεταξύ άλλων τις τεχνολογικές προδιαγραφές, τη ρύθμιση των αγορών, τις ψηφιακές πληρωμές και την ψηφιακή διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η Επίτροπος κυρία Κρους τόνισε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να διπλασιάσουν τις δαπάνες για Ερευνα και Ανάπτυξη στα 11 δισ. ευρώ το χρόνο έως το 2020. Σήμερα, οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στην τεχνολογία είναι 40% λιγότερες από ό,τι των ΗΠΑ, ανέφερε.

Επισήμανε ακόμα ότι μόνο το 1% των Ευρωπαίων πολιτών έχουν σήμερα σύνδεση οπτικών ινών, συγκριτικά με 12% στην Ιαπωνία και 15% στη Νότιο Κορέα.

Αν και οι μισοί από τους 500 εκατ. Ευρωπαίους χρησιμοποιούν καθημερινά το Διαδίκτυο, το 30% των πολιτών της ΕΕ δεν το έχει χρησιμοποιήσει ποτέ.

www.tovima.gr

Οταν η μικρή οθόνη συναντά την τέχνη, οι σύγχρονες τεχνολογίες τον λόγο, την έκφραση, υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθούν προγράμματα όχι μόνο ξεχωριστά αλλά και προσβάσιμα απ’ όλους.

Πάνω σε αυτό φαίνεται να στηρίχθηκε και η δημιουργία μιας νέας σειράς 13 εκπομπών με τίτλο «Λογο-τεχνία» που έχει εξασφαλίσει η ΕΡΤ για την ψηφιακή της τηλεόραση, το Πρίσμα+ και όχι μόνο. Η ιδέα και το σενάριο ανήκουν στην Ηρώ Σγουράκη, η οποία υπογράφει και τη σκηνοθεσία, ενώ η παραγωγή είναι του Γιώργου Σγουράκη, των δημιουργών δηλαδή του «Μονογράμματος» της ΕΡΤ.

Αυτή τη φορά η ιδιαιτερότητα της παραγωγής τους βασίζεται στον σκοπό που υπηρετεί, δηλαδή επιχειρεί να ενημερώσει (με νοηματική ερμηνεία και υποτιτλισμό για άτομα με προβλήματα ακοής) και να είναι προσβάσιμη για άτομα με ειδικές ανάγκες τα οποία θα έχουν μία από τις ελάχιστες, αν όχι τη μοναδική, ευκαιρία μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας να προσεγγίσουν και τηλεοπτικά την ελληνική ποίηση και τον λόγο.

Στη σειρά εκπομπών έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη γλώσσα, και την επιστημονική ευθύνη είχε ο καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ο οποίος διατυπώνει και τις απόψεις του για τις συνιστώσες που κάνουν κάθε ποιητή ή συγγραφέα να ξεχωρίζει, με τη λάμψη και τη γοητεία του λόγου, σε επίπεδο μορφής και περιεχομένου. Στα 13 επεισόδια παρουσιάζεται και αναλύεται το έργο των: Παντελή Πρεβελάκη (Ρέθυμνο, 1909-1986), Βιτσέντζου Κορνάρου (Σητεία Κρήτης, 1553-1613), Νίκου Εγγονόπουλου (Αθήνα, 1907-1985), Νίκου Καρούζου (Ναύπλιο, 1926-1990), Δημήτρη Χριστοδούλου (Αθήνα, 1924-1991), Στράτη Μυριβήλη (Λέσβος, 1892-1969), Ιάκωβου Καμπανέλλη (Νάξος, 1922), Νίκου Καζαντζάκη (Ηράκλειο Κρήτης, 1883-1957), Γιάννη Ρίτσου (Μονεμβασιά, 1909-1990), Γιώργου Σεφέρη (Σμύρνη 1900-1971), Το «Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη (Ηράκλειο Κρήτης, 1911-1996), Νίκου Καββαδία (Μαντζουρία, 1910-1975) και Στρατή Τσίρκα (Κάιρο, 1911-1980).

Τα κοινωνικά και προσωπικά στοιχεία που επιδρούν στη διαμόρφωση του έργου των δημιουργών στις 13 εκπομπές περιγράφουν και αξιολογούν ειδικοί επιστήμονες και καθηγητές πανεπιστημίων όπως οι: Γιώργης Γιατρομανωλάκης (συγγραφέας και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών), Χρύσα Δαμιανάκη (καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του Univercita del Salento di Lecce της Ιταλίας, Μάριο Βίττι (νεοελληνιστής-συγγραφέας), Βάλτερ Πούχνερ (καθηγητής Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), Πάτροκλος Σταύρου (τέως υπουργός Προεδρίας της Κύπρου), αλλά και ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, ο ποιητής-στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο ποιητής Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο ποιητής Γιάννης Κακουλίδης, η δημοσιογράφος-συγγραφέας Αγγελική Κώτη, ο συνθέτης Βασίλης Δημητρίου, ο συγγραφέας Μήτσος Κασόλας, ο γλωσσολόγος Γιώργος Τράπαλης και ο καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευριπίδης Γαραντούδης.

Οι συντελεστές της παραγωγής επιχειρούν μια… σύζευξη των τεχνών, όπως στην περίπτωση της μελοποίησης του «Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη από τον Μίκη Θεοδωράκη αλλά και στη συνύπαρξη του λόγου με την εικαστική δημιουργία στο πρόσωπο του Νίκου Εγγονόπουλου. Στόχος τους ήταν να καταγραφεί από ειδικούς και να γίνει ευκολότερα κατανοητό το πώς, πότε και γιατί δημιουργήθηκε ένα έργο τέχνης είτε λογοτεχνικό είτε εικαστικό είτε μουσικό.

ENET

Βρισκόμαστε στο σπίτι της Λένας Πλάτωνος στον Χολαργό, έτοιμοι να ακούσουμε για πρώτη φορά τον Καβάφη της στην οριστική του μορφή. Νιώθω τυχερός που έζησα τα τραγούδια αυτά από τη γέννησή τους, απόψε όμως δεν είμαστε μόνοι μας, η συνθέτρια κι εγώ. Είναι μαζί μας και οι φίλοι τραγουδοποιοί, ο Παντελής Δημητριάδης με τον Αλέξανδρο Μακρή των Κόρε.Ύδρο., ο Αλέξανδρος Μίαρης των Electric Litany, ο Νίκος Χαλβατζής και ο Lolek. Είμαι σίγουρος πως οι συγκεκριμένοι πέντε νέοι δημιουργοί πρόκειται να πάρουν το σημαντικότερο μάθημα μουσικής και μάλιστα όχι σε μιαν αποστειρωμένη αίθουσα ωδείου -απ’ αυτές που αντιπαθούσε ο Μάνος Χατζιδάκις- ούτε καν μέσα σ’ ένα φτηνό προβάδικο στούντιο, αλλά στο δωμάτιο της Λένας με τους ροζ τοίχους, με το τσάι και τα ρωσικά εδέσματα της Βικτώριας.

Τη ρωτάω ποια είναι η ενδεχόμενη βασική διαφορά του Κώστα Καρυωτάκη από τον Κωνσταντίνο Καβάφη, 13 τραγούδια τότε, 13 και τώρα. Μου απαντάει πως ο Καρυωτάκης σαν να παίζει με τη θλίψη του, γλυκαίνεται απ’ αυτή, ενώ ο Καβάφης δεν αφήνει κανένα περιθώριο.

Η ακρόαση ξεκινάει και κοιταζόμαστε όλοι κατάματα. Ο ήχος ξεχύνεται από τα ηχεία του pc. Η Πλάτωνος ανακάθεται στην κλίνη της κι ακούει κι αυτή μαζί μας με τα μάτια κλειστά, ήρεμη κι ατάραχη ως σοφός γκουρού.

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον: Η επαναληπτικότητα των strings που έρχονται από μακριά θα έβρισκε σύμφωνο τον ποιητή που ήθελε ως τελευταία απόλαυση τους ήχους, τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου. Τα πολλά και διαφορετικά ηχοχρώματα της φωνής του Γιάννη Παλαμίδα και το αφηγηματικό ύφος του είναι καθοριστικά για τη μετατροπή του πεζογραφικού καβαφικού λόγου σε τραγούδι. Με την έναρξη αυτή η Λένα Πλάτωνος πετυχαίνει δυο πράγματα: να ξεμπερδέψει νωρίς νωρίς με τον θάνατο και να μεταδώσει το φως της Αλεξάνδρειας, από το οποίο σφύζει κυριολεκτικά το συγκεκριμένο ποίημα.

Μακρυά: Ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα της συνθέτριας, για την ακρίβεια το πρώτο ποίημα που έμαθε απ’ έξω σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Το ακούμε και κρίνω ιδιαίτερα τολμηρή την άποψη της να επενδύσει το δεύτερο μέρος του με τον θεϊκό ήχο των βιολιών και της άρπας.

Περιμένοντας τους βαρβάρους: Πραγματικό ηλεκτροσόκ για τον ακροατή, ένα ανελέητο σφυροκόπημα των νεύρων και των αισθήσεων του. Σίγουρα έτσι θα μελοποιούσαν τον Καβάφη και οι Prodigy! Παρόλο που η μουσική του προοριζόταν για συνοδεία στην απαγγελία του Παλαμίδα, εντούτοις προέκυψε αυτό το industrial trip-hop τραγούδι, ίσως το πιο ρυθμικό του κύκλου.

Τα παράθυρα: Συγκλονιζόμαστε! Με τη μελωδική γραμμή της Πλάτωνος, με την ερμηνεία του τραγουδιστή, αλλά και με το ενορχηστρωτικό εύρημα, το οποίο δεν θα ήθελα να αποκαλύψω. Ίσως γιατί δεν θα καταφέρω να αποδώσω την αίσθησή του ως τραγουδιού.

Η προθήκη του καπνοπωλείου: Περιέχει ηλεκτρονικούς ήχους, ικανούς να περιγράψουν το αντάλλαγμα των βλεμμάτων πριν το άγγιγμα των χεριών. Δεν διακόπτω την ακρόαση, δεν θέλω να ρωτήσω κάτι, εφόσον θυμάμαι τη Λένα που μου έλεγε ότι επέλεξε συνειδητά το εν λόγω ποίημα στοχεύοντας στην ανάδειξη του ερωτικά ασυμβίβαστου Καβάφη. Ένα φαινομενικά κυνικό ψωνιστήρι που όμως, κατά τη μελοποιό του, περιέχει έναν απίστευτο συναισθηματισμό: τα χέρια που αγγίζονται δεν είναι τίποτα περισσότερο από την πολυπόθητη ψυχική επαφή.

Μονοτονία: Έχουμε πραγματική σπουδή στη μουσική μονοτονία και στην έννοια του χρόνου που έρχεται και ξανάρχεται. Το κομμάτι γράφτηκε πολύ αργά τη νύχτα, σε συνθήκη απόλυτης ησυχίας. Η φωνή του Γιάννη Παλαμίδα ελίσσεται μέσα στην ηλεκτρονική συχνότητα όπως το ψάρι στο νερό. Μεγάλη ερμηνεία!

Η Πόλις: Το οριακό αυτό ποίημα, έτσι όπως ασφαλτοστρώθηκε με ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά υλικά, θυμίζει ραδιενεργό τοπίο. Αν το άκουγε ο Αντρέι Ταρκόφσκι θα το επέλεγε για το Σολάρις του, δεν υπάρχει περίπτωση! Γνωρίζω, ωστόσο, πως η μελοποίησή του δεν έγινε μπροστά στο συνθεσάιζερ, ούτε στο πιάνο, αλλά με τη Λένα ξαπλωμένη να σκαρώνει μελωδίες στο σημειωματάριο που της έφερα πέρσι από την Κίνα. Όπως γνωρίζω ακόμη ότι προέκυψε πολύ πιο ροκ και ρυθμικό, συγκριτικά με ό,τι είχε αρχικά στον νου της. Η καβαφική – πλατωνική «Πόλις» με παραπέμπει ευθέως στον Κύκλο Καρυωτάκη: αν υποτεθεί πως τότε σαν να είχε καθοδηγήσει τη δημιουργό το πνεύμα του αυτόχειρα ποιητή, έτσι κι εδώ τώρα ακούγεται σαν κάποιος να της είχε υπαγορεύσει τη μουσική μέσα της.

Δέησις: φτιάχτηκε από την καταναγκαστική προσήλωση του ανθρώπου στα θεία και τις φωνές που μεταφέρουν μηνύματα από τον Κάτω Κόσμο. Η θρησκευτική μουσική υφή της και τα electronics οδηγούν σε ένα πρωτόγνωρο αμάλγαμα βυζαντινής ψυχεδέλειας.

Επιθυμίες: η εργασία της Πλάτωνος υπερθεματίζει στο κυρίαρχο στοιχείο του καβαφικού ποιητικού σύμπαντος – και πάλι βαθιά μελαγχολία. Στο σημείο αυτό, διακόπτει η ίδια την ακρόαση και επαναλαμβάνει τους στίχους που τραγούδησε λίγο πριν ο Παλαμίδας: «Έτσ’ οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασαν χωρίς να εκπληρωθούν, χωρίς ν’ αξιωθεί καμιά της ηδονής μια νύχτα…». Και προσθέτει: να πώς το υπαρξιακό άλγος του Καβάφη ξεπερνάει κατά πολύ κι αυτό του Καρυωτάκη.

Όσο η ώρα της ακρόασης περνάει και ο ψηφιακός δίσκος φτάνει προς το τέλος του, νιώθουμε μύστες και μέτοχοι ενός ακατάληπτου και μυστηριακού progressive γεγονότος. Ενός ενιαίου ηχητικού concept, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, που ναι μεν περιέχει μελοποιημένο τον φιλοσοφικό, ιστορικό και ηδονικό Καβάφη, είναι όμως τόσο αλληλένδετα όλα αυτά μεταξύ τους, ώστε σχεδόν να μην επιτρέπεται η μεμονωμένη απόσπασή τους. Τι κρίμα να μη ζει ο Μάνος Χατζιδάκις, που αγαπούσε τόσο τη Λένα Πλάτωνος, για ν’ ακούσει τούτο το καινούργιο έργο της.

Η Θάλασσα του πρωιού: Το τελευταίο κομμάτι. Το αρχικό βαρύ περίβλημα εξελίσσεται σ’ ένα ορμητικό ροκ μοτίβο. Ο Καβάφης λέει «Εδώ ας σταθώ» και η συνθέτρια τον παίρνει από το χέρι. Η δική της «Θάλασσα του πρωιού» είναι ένα πανέμορφο ιντερλούδιο, μέσα στο οποίο πλέει ο ποιητής. Το ροκ ποτάμι επανέρχεται ακόμη πιο ορμητικό, φέρνοντάς τον face to face με ό,τι θέλησε εμπειρικά να αποφύγει. Το τραγούδι, ωστόσο, και ο «Κύκλος Καβάφη» τελειώνουν με τη φράση «Εδώ ας σταθώ». Εντελώς αυθαίρετα, η Πλάτωνος πίστεψε πως πρόκειται για τον λυτρωμό και την κάθαρση, διά της ποιητικής οδού, του Κωνσταντίνου Καβάφη.

Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, το νέο έργο της Λένας Πλάτωνος αποτελεί το μεγαλύτερο δώρο του 21ου αιώνα στην τέχνη της μουσικής, με εθνική και παγκόσμια εμβέλεια. Όχι ότι έβαλε απλώς τον Κωνσταντίνο Καβάφη μέσα σε μια διάφανη κάψουλα και τον έστειλε για πάντα στο Διάστημα. Αυτό ενδεχομένως και να ‘χει ήδη συμβεί, δίχως τη δική της παρέμβαση. Θα έλεγα ότι αποτελεί επίσης τον πιο άμεσο συνδετικό αρμό του παρελθόντος με το προαναφερθέν μέλλον. Και όχι ενός παρελθόντος που περιορίζεται κατ’ ανάγκη στα της μουσικής, αλλά εκτείνεται σε ό,τι εμπεριέχει ο όρος τέχνη. Δεν ξέρω γιατί, αλλά όση ώρα άκουγα το έργο για πολλοστή φορά η αίσθηση ήταν ίδια: σαν να με ξεναγούσε κάποιος σε μια έκθεση αριστουργημάτων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Φαίνεται μάλλον πως αυτή η τάση επιμήκυνσης, στα όρια της εξαΰλωσης, των σωμάτων του αναγεννησιακού ζωγράφου είναι στοιχείο κάλλιστα συγκρίσιμο με την ψυχική ανάταση και την κατάργηση της συντηρητικής έννοιας του χωροχρόνου που προξενεί ο κατά Λένα Πλάτωνος Κωνσταντίνος Καβάφης.

Η Λένα Πλάτωνος μελοποιεί Κωνσταντίνο Καβάφη, 9-10 Ιουλίου, 21:30, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου. Η προπώληση αρχίζει στις 18 Ιουνίου.

LIFO

Το ρεπορτάζ των ΝΕΩΝ το αλίευσα από το facebook. Το είχαν ανεβάσει κάποιοι φίλοι, συνοδεύοντάς το με ελάχιστα λόγια και η αλήθεια είναι πως η είδηση σ’αφήνει άναυδο:

«Ηταν πολύ αργά το βράδυ, όταν ένα μικρό λευκό βαν σταμάτησε στον δρόμο. Ο οδηγός άνοιξε την πόρτα, έβγαλε μια ηλικιωμένη γυναίκα και την άφησε στο πεζοδρόμιο.
Κοίταξε γύρω του, μπήκε πάλι μέσα και έφυγε αστραπιαία».
Την επόμενη μέρα, οι περαστικοί ειδοποίησαν τον Δήμο Αθηναίων ότι μια γιαγιά σε άθλια κατάσταση βρισκόταν σωριασμένη στο πεζοδρόμιο. Ηταν το 15ο περιστατικό τα τελευταία δύο χρόνια. «Κάποιοι αφήνουν ανθρώπους στον δρόμο. Ανθρώπους ηλικιωμένους, ανθρώπους που έχουν ψυχικά προβλήματα, που είναι άστεγοι, άρρωστοι, βαριά ταλαιπωρημένοι. Ανθρώπους που δεν είναι σε θέση να μιλήσουν, να μας πουν ποιοι είναι»

Tο ρεπορτάζ εμφανίστηκε ταυτόχρονα σχεδόν με δυο προσκλήσεις φίλων, μέσω του facebook, για δημιουργία δικτύου αλληλεγγύης προς τους ηλικιωμένους που θα πλήττονταν από την κρίση, κάποια ανταλλαγή ιδεών, μερικά like και το θέμα ατόνησε.  Τελευταία ως χρήστης των εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης παρατηρώ τις διάφορες συμπεριφορές αλλά διατηρώ σοβαρές αμφιβολίες αν αυτά μπορούν να μετεξελιχθούν σε μια ψηφιακή κοινωνία πολιτών.

Τις περισσότερες φορές αναλισκόμαστε στον ακτιβισμό του κλικ και μετά νίπτουμε τα χείρας μας… νες πα;

Ευρωπαίοι επιστήμονες, αρχειοφύλακες και βιβλιοθηκάριοι, φοβούμενοι μήπως κάποτε οι μελλοντικές γενιές δεν μπορούν να διαβάσουν τις ψηφιακές πληροφορίες που θα είναι αποθηκευμένες σε ξεπερασμένες πια τεχνολογίες, έθαψαν σε ένα μυστικό υπόγειο οχυρό, βαθιά κάτω από τις ελβετικές Άλπεις, ένα «ψηφιακό γονιδίωμα» που θα επιτρέψει στους ανθρώπους του μέλλοντος, αν ποτέ το χρειαστούν, να «ξεκλειδώσουν» ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών.

Συνοδευμένοι από αυστηρούς μαυροντυμένους φρουρούς, οι επιστήμονες μετέφεραν την ψηφιακή «χρονοκάψουλα» στο λεγόμενο «ελβετικό Φορτ Νοξ», μέσα σε ένα λαβύρινθο από υπόγεια τούνελ και πέντε διαδοχικές ζώνες ασφαλείας και την απέθεσαν σε μια κρύπτη κάτω από τις πλαγιές όπου βρίσκεται το Γκστάαντ, ο δημοφιλής προορισμός για σκι της διεθνούς ελίτ.

Το σφραγισμένο κουτί με τον κώδικα, κρυμμένο πίσω από μια πόρτα 3,5 τόνων, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ, περιέχει το «κλειδί», ώστε οι άνθρωποι του μέλλοντος να μπορούν να διαβάσουν τα απαρχαιωμένα ψηφιακά «φορμά».

Σύμφωνα με τον Άνταμ Φαρκουχάρ, της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, έναν από τους δύο επιστήμονες της πληροφορικής ειδικούς στην αρχειοθέτηση, οι οποίοι έχουν επιφορτιστεί με την μεταφορά της «χρονοκάψουλας», «μπορούμε σήμερα να κατεβάσουμε από το ράφι και να διαβάσουμε τις σημειώσεις του Αϊνστάιν, αλλά σε 50 χρόνια από σήμερα, οι περισσότερες από τις σημειώσεις του Στέφεν Χόκινγκ θα είναι πιθανώς αποθηκευμένες μόνο ψηφιακά και ίσως δεν θα μπορούμε να έχουν καν πρόσβαση σε αυτές».

Η φιλόδοξη πρωτοβουλία, κόστους 15 εκατ. ευρώ, αποτελεί το αποκορύφωμα του τετραετούς σχεδίου «Πλανήτες», που συνδυάζει την εμπειρία 16 ευρωπαϊκών βιβλιοθηκών, αρχείων και ερευνητικών ινστιτούτων, ώστε να διατηρηθεί η ψηφιακή «περιουσία» της ανθρωπότητας, καθώς οι συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν κάθε λίγο και λιγάκι ξεπερασμένο το υπάρχον υλικό και λογισμικό.

Η «χρονοκάψουλα» που θάφτηκε κάτω από τις Άλπεις, περιέχει, σύμφωνα με τον Φαρκουχάρ, το ψηφιακό ισοδύναμο του γενετικού κώδικα των διαφορετικών ψηφιακών «φορμά» που έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα, γι’ αυτό έχει αποκληθεί «ψηφιακό γονιδίωμα».

Περίπου 100 GΒ δεδομένων -ισοδύναμα με 24 τόνους βιβλίων- έχουν ήδη δημιουργηθεί μέχρι τώρα για κάθε κάτοικο του πλανήτη μας. Όλος αυτός ο όγκος των ψηφιακών πληροφοριών αντιστοιχεί σε περίπου ένα τρισεκατομμύριο CD. Η συνεχής τεχνολογική εξέλιξη οδηγεί, μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην απαξίωση και ουσιαστικά στην απώλεια (λόγω αδυναμίας πρόσβασης) ψηφιακών πληροφοριών αξίας περίπου 3 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

Οι μελέτες δείχνουν ότι τα «φορμάτ» αποθήκευσης, όπως των CD και των DVD, διαρκούν μόνο γύρω στα 20 χρόνια. «Αντίθετα με τα ιερογλυφικά που είναι σκαλισμένα σε κάποια πέτρα ή έχουν γραφτεί με μελάνι σε μια περγαμηνή, τα ψηφιακά δεδομένα έχουν ζωή ετών όχι χιλιετιών», δήλωσε ο καθηγητής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Βιέννης Αντρέας Ράουμπερ, ένας από τους πρωτεργάτες της «χρονοκάψουλας». «Η αποτυχία να λάβουμε επαρκή μέτρα ψηφιακής διατήρησης τώρα, μπορεί να μας κοστίσει δισεκατομμύρια στο μέλλον», πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι η πρωτοβουλία έχει καταστήσει ελεύθερα διαθέσιμο το κατάλληλο online λογισμικό για να επιτρέψει σε κάθε ενδιαφερόμενο να αποκωδικοποιεί δεδομένα που βρίσκονται σε απαρχαιωμένα ψηφιακά «φορμά».

Χωρίς την ύπαρξη του κατάλληλου λογισμικού, καθώς και συμβατών λειτουργικών συστημάτων, δεν θα είναι δυνατή όχι μόνο η ανάγνωση, αλλά ούτε καν η επίγνωση του τι υπάρχει αποθηκευμένο σε ένα παλαιό δίσκο. Στόχος είναι η διατήρηση του «DNA» των ψηφιακών δεδομένων, με τη βοήθεια των κατάλληλων «εργαλείων» λογισμικού, ώστε να μην χαθούν οριστικά ιστορικές ψηφιακές «μνήμες» τον επόμενο αιώνα – ή και νωρίτερα.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ