Ο Κωνσταντίνος Ζούλας από τις σελίδες της Καθημερινής επικεντρώνει το θέμα της παιδείας στο προσωπικό:
Oσοι έχουμε υποστεί τους παραλογισμούς του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, τους κουβαλάμε σαν παιδικό τραύμα. Στις πανελλαδικές εξετάσεις του 1987 ένας βαθμολογητής Ιστορίας έβαλε στο γραπτό μου 79 με άριστα το 80, ενώ ο δεύτερος 73. Γι’ αυτήν τη διαφορά των μόλις έξι μορίων εισήχθην αντί στη Νομική, στη… Νοσηλευτική (!) ΤΕΙ Αθηνών. Μπήκα δηλαδή σε μια σχολή παντελώς άσχετη των μαθημάτων στα οποία είχα διαγωνισθεί (Αρχαία, Εκθεση, Ιστορία, Λατινικά) και χρειάστηκε να «χάσω» μια ολόκληρη χρονιά για να τα καταφέρω την επομένη.
Επικαλούμαι το προσωπικό μου παράδειγμα, καθώς έχω αντιληφθεί ότι όσοι έχουμε υποστεί (και απομυθοποιήσει) και την επειρία του ελληνικού πανεπιστημίου, δεν έχουμε πάψει έκτοτε να συζητάμε τι φταίει και τι πρέπει να αλλάξει σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα. Εξοργιζόμαστε όταν ακούμε (σχεδόν όλους) τους υπουργούς Παιδείας να εξαγγέλλουν αβασάνιστα μια ακόμη «μεταρρύθμιση», όπως και από την πάγια αντίδραση των εκάστοτε αντιπάλων τους να δεσμεύονται ότι «θα τα αλλάξουν όλα» μόλις εκείνοι έρθουν στην εξουσία.
Με την αδιέξοδη αυτή κομματική τακτική, τα πράγματα ουδόλως έχουν αλλάξει την τελευταία 20ετία, κάτι που επιβεβαιώνω και από συζητήσεις με φίλους που έχουν παιδιά στην εφηβεία. Το διαχρονικό πρόβλημα, άλλωστε, τα κόμματα το αποσιωπούν: Ενας 17άρης σήμερα -όπως και τότε το 1987- μπορεί άνετα να πάρει σχολικό απολυτήριο, με ελάχιστες ή και ανύπαρκτες γνώσεις ακόμη και σε βασικά μαθήματα, όπως η Ιστορία, η Λογοτεχνία, η Γεωγραφία. Μπορεί κάλλιστα να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο χωρίς να ξέρει πού είναι η Κοζάνη ή ο Πύργος, πότε απελευθερώθηκαν τα Δωδεκάνησσα, πόσες χώρες έχει η Ε. Ε., ποιοι κυβέρνησαν την Ελλάδα τη μεταπολίτευση.
Δεν είναι τα βιβλία και η ύλη. Είναι ο τρόπος που γίνεται εδώ και χρόνια η διδασκαλία στο σχολείο. Κακά τα ψέματα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, η πλειονότητα των δημόσιων καθηγητών, βαριεστημένοι και βολεμένοι στη μονιμότητά τους, ουδόλως ενδιαφέρονται να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών τους. Ελλείψει οποιουδήποτε κινήτρου, ελέγχου, αλλά και αξιολόγησης δεν δίνουν άλλωστε λογαριασμό σε κανέναν. «Οποιος θέλει ας μάθει, όποιος δεν θέλει, στα φροντιστήρια» σκέφτονται και μπαινοβγαίνουν ασκόπως και ακόπως στις τάξεις τους, με τους μαθητές τους να μετρούν ανάποδα τα λεπτά «διδασκαλίας» σαν να προσμένουν το τέλος του μαρτυρίου τους.
Αυτή είναι η εικόνα των απαξιωμένων δημόσιων σχολείων, χρόνια τώρα. Για να αλλάξει δεν αρκούν οι υποσχέσεις για νέα βιβλία, νέα προγράμματα, περικοπές της ύλης και άλλα μεγαλεπήβολα που έχουμε ξανακούσει. Για να αποκτήσει νόημα και περιεχόμενο το δημόσιο σχολείο χρειάζεται πρωτίστως να αλλάξουν νοοτροπία οι εκπαιδευτικοί. Ελεγχος, αξιολόγηση και κίνητρα χρειάζονται. Ας το καταλάβουν και οι ιθύνοντες που στέλνουν -όχι τυχαία- τα παιδιά τους στα ιδιωτικά σχολεία.
Σίγουρα όλοι δεν επιδεικνύουν ταυτόσημο εργασιακό ήθος. Μιλώντας από προσωπική πείρα, όταν τόλμησα να θίξω την τακτική “τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας” μερίδας συναδέλφων, έπεσαν να με φάνε ζωντανή. Ας πρόσεχα. Ισως όμως οι συνδικαλιστές θα πρέπει να ακούσουν το συλλογικό ασυνείδητο για την εικόνα του καθηγητή του δημοσίου σχολείου. Μερικοί το στηρίζουν με τις πλάτες τους. Άλλοι επιλέγουν να πουλάνε τα θέματα εξετάσεων ή να ξεπουλάνε τον εαυτό τους στα ιδιαίτερα. Άλλοι πάλι ξενυχτάνε υφαίνοντας ιστούς στο διαδίκτυο, γράφουν βιβλία, στήνουν projects συχνά σε βάρος του προσωπικού τους χρόνου. Δεν μετριέται αυτό με μόρια αξιολόγησης. Λυπάμαι, αν δεν το καταλάβατε αλλά δεν το κάνουν για να τους επαινέσουν, ούτε για να γίνουν στελέχη της εκπαίδευσης. Αρκεί το χαμόγελο του μαθητή όταν τον συναντάς μετά από χρόνια.
Μα τη ρετσινιά του βολεμένου δύσκολα τη γλιτώνουμε…
Συνοψίζοντας τα προβλήματα του Δυτικού αστού που υφίσταται τις επιπτώσεις της οικονομικής ή οποιασδήποτε άλλης κρίσης εν μέσω του θέρους, η λέξη «staycation» –σε ελεύθερη μετάφραση «κάνω διακοπές μένοντας σπίτι»– κάνει την εμφάνισή της στην τελευταία έκδοση του αμερικανικού Κολεγιακού Λεξικού του οίκου Μέριαμ Γουέμπστερ. Οπως εξήγησε ο Τζον Μορς, πρόεδρος του εκδοτικού οίκου που εδρεύει στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης, πολλές από τις λέξεις της νέας χρονιάς είναι συνδεδεμένες με τα προβλήματα της εποχής, με τις ραγδαίες αλλαγές στην τεχνολογία, τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, τη γήρανση του πληθυσμού, κ.λπ.
Η δυνατότητα αντίληψης συναισθημάτων (και έκφρασής τους) από τις μηχανές αποτελούσε για πολλά χρόνια ένα από τα άπιαστα όνειρα της επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, ίσως να βρίσκεται πιο κοντά από ότι πιστεύει το ευρύ κοινό.
Μία από τις εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χώρο είναι η αμερικανική Innerscope. Στο επίκεντρο των ερευνών της βρίσκεται η παρακολούθηση των ζωτικών στοιχείων ατόμων που παρακολουθούν «εντυπωσιακά» γεγονότα – όπως ένας τελικός αμερικανικού ποδοσφαίρου, για παράδειγμα. Βάσει της καταγραφής των ζωτικών στοιχείων, οι ερευνητές ανακαλύπτουν τα μοτίβα τα οποία χαρακτηρίζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα- κάτι το οποίο θεωρείται ότι κάποια στιγμή θα οδηγήσει στη δημιουργία συσκευών (από ρομπότ μέχρι καθημερινές οικιακές συσκευές), οι οποίες θα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τον άνθρωπο- και το είδος της αλληλεπίδρασης θα μεταβάλλεται βάσει των συναισθημάτων που γίνονται αντιληπτά.
Ο πιο εύκολος τρόπος αναγνώρισης συναισθημάτων είναι μέσω του τόνου της φωνής. Επί σειρά ετών, λογισμικό τέτοιου είδους αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται από διάφορες εταιρείες: μία από αυτές είναι και η NICE Systems, η οποία βρίσκεται στο Ισραήλ. Η εν λόγω εταιρεία ειδικεύεται σε λογισμικό αντίληψης συναισθημάτων, και αναφέρει ότι έχει 24.000 πελάτες σε όλο τον κόσμο, στους οποίους περιλαμβάνονται εταιρικοί κολοσσοί όπως η αστυνομία της Νέας Υόρκης και η Vodafone.
Ένα βήμα μετά από την αναγνώριση χαρακτηριστικών φωνής βρίσκεται η αναγνώριση συναισθημάτων μέσω κινήσεων προσώπου. Στο συγκεκριμένο τομέα εργάζεται η ομάδα της Μάγια Πάντιτς, του Imperial College του Λονδίνου: οι υπολογιστές τους είναι σε θέση να αναγνωρίσουν έξι βασικά συναισθήματα: αηδία, χαρά, λύπη, θυμός, φόβος, έκπληξη, με επιτυχία 90%. Το λογισμικό συνδυάζει λήψη στοιχείων που προκύπτουν τόσο από κινήσεις των μυών του προσώπου όσο και του υπολοίπου σώματος. «Αν απλά κοιτάξω ένα πρόσωπο και δω τις άκρες του στόματος να πηγαίνουν προς τα κάτω, θα το ερμηνεύσω ως λύπη. Αλλά αυτό, αν συνδυαστεί με κίνηση του κεφαλιού και του ώμου σημαίνει ότι ‘δε με ενδιαφέρει’» είπε η Πάντιτς.
Μία άλλη ομάδα ερευνητών, του ΜΙΤ (Ρόζαλιντ Πικάρντ, Ράνα ελ Καλιούμπι), έχει αναπτύξει τεχνολογία αναγνώρισης συναισθημάτων που επικεντρώνεται σε παιδιά με ειδικές ανάγκες, με σκοπό τη βελτίωση της δικής τους αντίληψης σχετικά με το περιβάλλον τους.
Ωστόσο, δεν εγκρίνουν όλοι αυτές τις εξελίξεις στην τεχνολογία: ο Ουίλιαμ Γκέηβερ, του University of London, θεωρεί ότι κάποιες από τις εξελίξεις αυτές ίσως να είναι επωφελείς, αλλά αρκετές θα χρησιμοποιηθούν με λάθος τρόπο. Ως παράδειγμα χρησιμοποιεί τον «συνδετήρα» της «βοήθειας» των παλαιότερων εκδόσεων Microsoft Windows: η εταιρεία τον εξαφάνισε επειδή πολλοί τον έβρισκαν εκνευριστικό. «Φανταστείτε το συνδετήρα να ερμηνεύει τα πάντα, από τη δύναμη με την οποία πατάς τα πλήκτρα στο πληκτρολόγιο μέχρι οποιαδήποτε άλλη ενέργειά σου και να σε ρωτάει αν είσαι καλά συνεχώς». Επίσης, ο Γκέηβερ θεωρεί πως η εν λόγω τεχνολογία θα μπορούσε να επηρεάσει κοινωνικά τις διαπροσωπικές σχέσεις, ειδικά στην περίπτωση γηραιοτέρων ανθρώπων: «Φανταστείτε ότι σκέφτεστε να επισκεφτείτε κάποιον μεγάλης ηλικίας. Δε θα ήταν λιγότερο πιθανό να το κάνετε εάν κάποιου είδους πρόγραμμα σας έλεγε ότι αυτό το πρόσωπο είναι καλά και ευτυχισμένο- και μάλιστα σας έδινε και τις ‘αποδείξεις’ για αυτό; «. Επίσης, υπάρχει πάντα ο φόβος της συγκαλυμμένης χρήσης από καθεστώτα τα οποία επιθυμούν να παρακολουθούν τις τάσεις και τις συμπεριφορές των πολιτών τους – για παράδειγμα, υψηλά επίπεδα άγχους θα μπορούσαν να ερμηνευτούν ως αγωνία πριν κάποια αντικαθεστωτική ενέργεια. Ήδη έχει γίνει σημαντική πρόοδος στην έρευνα αναγνώρισης άγχους- χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δουλειά του Ιωάννη Παυλίδη του πανεπιστημίου του Χιούστον, που έχει δείξει ότι η θερμική σάρωση ενός προσώπου μπορεί να δείξει αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος γύρω από τα μάτια, κάτι που συνδέεται με αυξημένα επίπεδα στρες.
Τα παιδιά και οι έφηβοι στις σύγχρονες κοινωνίες μεγαλώνουν μέσα σε έναν κόσμο όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι πανταχού παρούσες. Καθημερινά, οι νέοι κάνουν ευρεία χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) καθώς και των υπηρεσιών on-line με στόχο την ψυχαγωγία, τη διασκέδαση και την κοινωνική διάδραση και αυτό έχει αντίκτυπο στις ανάγκες τους, τις απαιτήσεις τους και τις προσδοκίες τους για μάθηση. Χρειάζεται να αποκτήσουν προσόντα και δεξιότητες απαραίτητα για την προσωπική τους ανάπτυξη, τη συμμετοχή τους στην κοινωνία και τη μελλοντική τους απασχόληση. Οι νέοι χρησιμοποιούν επίσης τις ΤΠΕ όλο και περισσότερο για οποιοδήποτε μαθησιακό σκοπό, συχνά έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας. Δημιουργείται έτσι μία «νέα γενιά μάθησης» (ονομαζόμενη επίσης οι Μαθητευόμενοι της Νέας Χιλιετίας από το Κέντρο Εκπαιδευτικών Ερευνών και Καινοτομιών του ΟΟΣΑ) καθώς και νέοι τρόποι μάθησης, περιλαμβανομένων των άτυπων, οι οποίοι ενισχύονται ιδιαίτερα από τις δυνατότητες που παρέχουν οι ΤΠΕ χωρίς βέβαια να μπορούν να προσδιοριστούν από αυτές.
Η παρούσα ειδική έκδοση για τη «νέα γενιά μάθησης» και τους «νέους τρόπους μάθησης» στοχεύει να συγκεντρώσει ενδείξεις, πρακτικές και θεωρίες για αυτό το νέο αναδυόμενο μαθησιακό τοπίο. Ένα τοπίο που περιλαμβάνει μια νέα σειρά εργαλείων των ΤΠΕ, εφαρμογές κοινωνικής πληροφορικής (Web 2.0 και Learning 2.0), ευκαιρίες για μάθηση μέσω κινητών συσκευών ή με βάση τα παιχνίδια, που διαφέρουν ουσιαστικά από τα προηγούμενα εργαλεία των ΤΠΕ και τις εφαρμογές του Web 1.0. Οι «κοινωνικές τεχνολογίες» που άρχισαν να εμφανίζονται από το 2003 χρησιμοποιούνται πλέον μαζικά και επιτρέπουν στους χρήστες να κάνουν πράγματα με νέους τρόπους σε σχέση με την προηγούμενη γενιά εργαλείων των ΤΠΕ, που εφαρμόζονταν με στόχο την αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση των αναλογικών τρόπων. Αυτή η προηγούμενη γενιά εργαλείων αναφέρεται σε ένα θεσμικό μαθησιακό υπόδειγμα – ιδιαίτερα σημαντικό στις βιομηχανικές κοινωνίες – το οποίο είναι κάθετο, ιεραρχικό και αποκλειστικό και αντιλαμβάνεται τους μαθητευόμενους ως παθητικούς δέκτες, ενώ η τρέχουσα και η μελλοντική μάθηση μέσα σε μια κοινωνία βασιζόμενη στην ψηφιακή γνώση είναι περισσότερο οριζόντια, ετεραρχική και ανοιχτή και αντιλαμβάνεται τους μαθητευόμενους ως ενεργώς συνεισφέροντες.
Προς το παρόν μπορούμε να διακρίνουμε μόνο τις πρώτες ενδείξεις, μολονότι έντονες και πολλαπλές, αυτής της στροφής προς τους νέους τρόπους μάθησης που απευθύνονται σε μια νέα γενιά μαθητευόμενων. Ο αντίκτυπος στις υπάρχουσες μαθησιακές πρακτικές και τους θεσμούς θα είναι ευρύτερος, βαθύτερος και πιθανώς διασπαστικός κατά την επόμενη δεκαετία. Αυτή η αλλαγή θα επιφέρει νέες προκλήσεις, μερικές από τις οποίες έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η σημασία των εγκάρσιων προσόντων (π.χ. μαθαίνω να μαθαίνω, δημιουργικότητα, καινοτομία, συνεργασία) για τις μελλοντικές εργασίες, ο αποφασιστικός αλλά μεταβαλλόμενος ρόλος των εκπαιδευτικών και των προωθητών προγραμμάτων, η αυξανόμενη αξία της άτυπης μάθησης, και οι εναλλακτικοί τρόποι εκτίμησης και πιστοποίησης των άδηλων γνώσεων και των προσόντων που αποκτούνται με την εμπειρία. Υπάρχει μία αίσθηση επείγουσας ανάγκης ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς φορείς, καθώς και τους άλλους οργανισμούς και υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής, οι οποίοι καλούνται να βρουν τρόπους να δράσουν προς όφελος της νέας γενιάς μάθησης, να καταστήσουν δυνατούς νέους τρόπους μάθησης και να εξασφαλίσουν την απόκτηση προσόντων για τις μελλοντικές εργασίες. Είναι αναγκαίο να βεβαιωθούμε ότι η μάθηση του 21ου αιώνα στην Ευρώπη γίνεται πιο αποτελεσματική, πιο δίκαιη, πιο καινοτόμος και πιο εποικοδομητική από ότι ήταν στο παρελθόν.
Η δημιουργία ενός ειδικού «κράνους σκέψης» το οποίο βελτιώνει την ικανότητα μάθησης του εγκεφάλου ήλθε ένα βήμα πιο κοντά, μετά την ανακάλυψη ότι η εφαρμογή μαγνητικών παλμών μπορεί να δώσει ώθηση στην εγκεφαλική λειτουργία. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά, με επικεφαλής τη δρα Λάρα Μπόιντ, ανακάλυψαν ότι η ικανότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει ένα νέο καθήκον και να το θυμάται βελτιώνεται σημαντικά όταν εφαρμόζονται μαγνητικοί παλμοί στον προκινητικό φλοιό- εγκεφαλική περιοχή που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το μέτωπο. Οι καναδοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η τεχνική τους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άτομα με μαθησιακές δυσκολίες.
Η μέθοδος δοκιμάστηκε σε 30 εθελοντές από τους οποίους ζητήθηκε να στοχεύουν μια κόκκινη κουκκίδα στην οθόνη υπολογιστή με χρήση τζόιστικ. Κατά τη διάρκεια του πειράματος ο στόχος εκινείτο αρχικώς τυχαία, στη συνέχεια ακολουθούσε ένα προγραμματισμένο μοτίβο και τελικώς έκανε και πάλι τυχαίες κινήσεις. Οι συμμετέχοντες δεν γνώριζαν ότι υπήρχε προγραμματισμένη κίνηση και πίστευαν ότι ο στόχος εκινείτο μόνο τυχαία.
Σε ορισμένους από τους εθελοντές έγινε διέγερση του εγκεφάλου με μαγνήτες, ενώ σε άλλους όχι. Οπως προέκυψε, τα άτομα που υπεβλήθησαν σε εγκεφαλική διέγερση είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις από τα υπόλοιπα στο να στοχεύουν την κουκκίδα κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης κίνησής της. Δεν συνέβη το ίδιο όταν η κουκκίδα εκινείτο τυχαία.
Για τους πάσχοντες από αϋπνίες, η λύση που θα τους χαρίσει και πάλι ήσυχες νύχτες ίσως κρύβεται στο Ιnternet! Ειδικοί του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια ανέπτυξαν μια διαδικτυακή θεραπεία η οποία δείχνει τον δρόμο για την… αγκαλιά του Μορφέα. Το λογισμικό που δημιούργησαν οι αμερικανοί ειδικοί ονομάζεται Sleep Ηealthy Using the Ιnternet (SΗUΤi) και αφορά ένα εξατομικευμένο διαδραστικό πρόγραμμα που αλλάζει την καθημερινότητα του χρήστη, χαρίζοντάς του τελικώς τον ύπνο.
Σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Αrchives of General Ρsychiatry», οι εθελοντές που ακολούθησαν το SΗUΤi ξυπνούσαν κατά τη διάρκεια της νύχτας λιγότερες φορές και παρέμεναν ξύπνιοι για λιγότερα λεπτά σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Ο Κωνσταντίνος Ζούλας από τις σελίδες της Καθημερινής επικεντρώνει το θέμα της παιδείας στο προσωπικό:
Άρθρα (RSS)