Terra Computerata

Μέσα σε λίγα λεπτά ο σκοτεινός απογευματινός ουρανός αποκάλυψε το πιο εξαίσιο δώρο του, έναν ήλιο απόκοσμο, που με το φως του σκόρπισε τη μέρα στα σύννεφα και ανάγκασε πολλούς να βγουν από τα σπίτια τους να αντικρίσουν το θέαμα. Ο συριανός γιαλός γέμισε επισκέπτες, οπλισμένους φωτογράφους και διψασμένους περιπατητές, όλοι εν δυνάμει ποιητές της δύσης.

Οι φωτογραφίες αποδίδουν ελάχιστο από το αληθινό, όπως πάντοτε άλλωστε, πόσω μάλλον αυτή τη φορά, που το αληθινό ήταν και αυθεντικά σπάνιο.

Το Επιστημονικό και Μορφωτικό Ίδρυμα Κυκλάδων (ΕΜΙΚ) οργανώνει για εικοστή πέμπτη χρονιά, τα Σεμινάρια της Ερμούπολης, με την επιστημονική και οργανωτική συνεργασία του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Τα Σεμινάρια θα πραγματοποιηθούν από τις 5 έως τις 12 Ιουλίου 2009.Θέματα:
– Το σύγχρονο ελληνικό τοπίο: πολλαπλοί εντοπισμοί και πολλαπλές αναγνώσεις
– Η νεολαία στην Ελλάδα σήμερα
– Η αξιοποίηση των τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου και των απομακρυσμένων περιοχών
– Κοινωνικο-πολιτισμική ανάλυση: ποια παρέμβαση;
– Βιομηχανική αρχαιολογία-βιομηχανική κληρονομιά: νέες έρευνες, νέα αντικείμενα

Δείτε το πρόγραμμα των διαλέξεων (αρχείο PDF)

Η φωτογραφία της Ελένης Τουλούπη

Ένα εξαιρετικό κείμενο του  Νίκου Ξυδάκη από την Καθημερινή

…Η παρούσα εποχή βάζει πλάι στον Τύπο, ανταγωνιστικά, όχι μόνο την πληθωρική τηλεόραση, αλλά και το οικιακό ευρυζωνικό Διαδίκτυο σε κάθε νοικοκυριό και γραφείο και τα διαρκώς δικτυωμένα smart-phones σε κάθε τσέπη και το πλήθος των καινοφανών social media σε κάθε φαντασιακό, που κάνουν τον κάθε χρήστη μηχανής όχι μόνο καταναλωτή, αλλά δυνάμει παραγωγό δημοσιότητας, της δικής του μικροδημοσιότητας έστω.

Το νέο περιβάλλον τηλεπικοινωνιών διαμορφώνει νέες ανάγκες, νέες συμπεριφορές, νέα υποκείμενα. Οι πληροφορίες, τα κείμενα, τα σήματα, οι ταινίες, οι μουσικές, τα προσωπικά στοιχεία από εκατομμύρια ζωές κυκλοφορούν διαρκώς και παντού, είναι διαρκώς διαθέσιμα, στην άκρη του ποντικιού και του δαχτύλου, σε ατέλειωτη ροή, διαφανή. Μάλιστα, υπερδιαφανή.

Σε αυτήν την υπερδιαφάνεια, όλα φαίνονται, μα ελάχιστα είναι ορατά. Και μαζί με τον πληθωρισμό των σημάτων αλλάζει και ο χρόνος του κάθε μέσου, η αίσθηση, η αντίληψη του χρόνου τους. Αλλος ο χρόνος του Τύπου, άλλος της τηλεόρασης, άλλος του Διαδικτύου.

Στην τηλεόραση ρέουν αδιάκοπα εικόνες, που όμως δεν χορταίνουν το άδειο βλέμμα. Στον Τύπο και στο Δίκτυο ρέουν κείμενα. Η εκρηκτική εξάπλωση του Διαδικτύου πολλαπλασίασε σύστοιχα την ανάγνωση· όμως, μειώθηκαν οι αναγνώστες εφημερίδων. Τα νέα μαζικά ακροατήρια που προσήλθαν στο Δίκτυο και διαμορφώνονται απ’ αυτό διαβάζουν περισσότερο, μα κυρίως διαβάζουν διαφορετικά: διότι ο χρόνος του Δικτύου είναι ακαριαίος και διότι η δικτυακή αφήγηση προσφέρει διαρκώς τη δυνατότητα (ή και την ψευδαίσθηση, απλώς) της διάδρασης, μιας κάποιας συμμετοχής, έστω υπό μορφήν ανάρτησης σχολίου σ’ ένα φόρουμ, σ’ ένα μπλογκ· κι ακόμη, προσφέρει τη δυνατότητα της ανώνυμης περιπλάνησης και της ανώνυμης διάδρασης. Προσοχή, όμως: η ανωνυμία ή η ψευδωνυμία του δικτυακού αναγνώστη – περιπλανητή δεν αναιρεί την ατομικότητα, απεναντίας επισωρεύει στο άτομο περσόνες και μάσκες, πέραν του καλού και του κακού.

Ο χρόνος της εφημερίδας δεν μπορεί να είναι ακαριαίος. Η εφημερίδα δεν μπορεί καν να καμώνεται ότι αντιδρά ακαριαία· αν το κάνει, ρεζιλεύεται. Ο χρόνος του Τύπου είναι αναστοχαστικός, ξετυλίγεται βραδύτερος και βαρύς. Κι έτσι προϋποτίθεται και ο αναγνώστης του Τύπου. Η δε συμμετοχή του στο εφημεριδικό ανάγνωσμα είναι νοερή αναδιάταξη του αφηγήματος, είναι εσωτερικός μονόλογος.

Η απάντησή του, όποια προκύψει, τελείται κι αυτή σε δεύτερο χρόνο. Δεύτερου, αργού χρόνου είναι ακόμη και η πρόσβαση στο χάρτινο κείμενο: ο αναγνώστης πρέπει να πάει μέχρι το περίπτερο ή έστω στην εξώθυρα και να αγοράσει. Αυτό το παλαιό κείμενο δεν μπαίνει στο σπίτι απροσκάλεστο και δωρεάν.

Νέα αίσθηση του χρόνου, υπερδιαφάνεια, υπερπληροφόρηση, νέοι τρόποι οργάνωσης της εργασίας και του βίου, καινοφανείς ανάγκες και συμπεριφορές. Το παλαιό χάρτινο κείμενο, για να επιβιώσει, οφείλει να προσαρμοστεί· να διεκδικήσει τον πολύ μικρότερο ζωτικό χώρο που του διατίθεται και να τον διεκδικήσει δυναμικά, πειστικά και ταπεινά· υπερβαίνοντας τον στερεοτυπικό εαυτό του και την εξουσιαστική φενάκη, ανακαλύπτοντας νέο εαυτό για το νέο Παράδειγμα, ανταποκρινόμενο στις νέες ανάγκες του κοινού, ανακαλύπτοντας επίπονα το νέο κοινό. Ο «Ελεύθερος Τύπος», παρά το ντιζάιν, δεν μπόρεσε να το κάνει. Και δεν το κάνει καμία εφημερίδα. Ο γδούπος της πτώσης ίσως ξυπνήσει τις εναπομείνασες. Ισως.

Ο Σπύρος Ασδραχάς, ιστορικός αρθρογραφεί για τις διαδρομές λέξεων στην ιστοριογραφία στην Καθημερινή:

Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, αλλάζουν νόημα και περιεχόμενο ανάλογα με τον ιστορικό χρόνο που τις φέρει.

Η ιστοριογραφία είναι αναγκασμένη να χρησιμοποιεί κοινώς κατανοητές λέξεις, με την προϋπόθεση όμως ότι θα καθορίσει χρονικά το μεταβαλλόμενο σημαινόμενό τους: χωρίς την προϋπόθεση αυτή, η φράση της ιστορικής αφήγησης θα γινόταν είτε ερμητική είτε θα προσφερόταν σε πολλαπλές συγχρονικές προσλήψεις, μάλιστα αντιθετικές, και προφανείς παρερμηνείες. Και μαζί με τη φράση θα έχανε την ευκρίνειά της η ίδια η αφήγηση ή, ορθότερα, οι τρόποι αφήγησης.

Γιατί η αφήγηση δεν αξιοδοτεί πάντα το ίδιο αντικείμενο αναφοράς: ενδιαφέρεται και για άλλα που δεν τα είχε προβλέψει η προηγούμενη αφήγηση ως άξια να «διασωθούν». Και αυτά τα άλλα υπαγορεύουν, με τη σειρά τους, διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους και μάλιστα διαφορετικές συλλήψεις του αντικειμένου ή των αντικειμένων αναφοράς.

Την οινική σκυτάλη που μοιράστηκαν επί χιλιετίες οι ποιητές ακολουθεί ο Παντελής Μπουκάλας στο νέο του βιβλίο, εστιάζοντας στα 64 επιγράμματα του ενδέκατου βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας. Ο τρόπος που τραγουδιέται το κρασί, οι προβολές και οι επιθυμίες, οι συνειρμοί, το μούδιασμα του σώματος και η απελευθέρωση των ενστίκτων, το όποιο κοινωνικό στίγμα αλλά και η όποια ευφορία φέρει το κρασί παρουσιάζονται και επεξηγούνται εδώ. Στην εκτενή εισαγωγή που προηγείται των συμποτικών επιγραμμάτων, ο Παντελής Μπουκάλας μεθοδικά αναφέρεται στη μεθυσμένη ποίηση, από τoν «πατριάρχη» της ποίησης Όμηρο μέχρι τους περιπατητικούς φιλοσόφους, τη βλοσυρή Παλαιά Διαθήκη, αλλά και ορισμένους σύγχρονους ποιητές.

Περισσότερα στη LIFO