Oλα τα «όπλα» που έχουν στη διάθεσή τους χρησιμοποιούν οι τράπεζες, με στόχο να αντιμετωπίσουν σε συνεργασία με τις διωκτικές αρχές τους «ηλεκτρονικούς ληστές», ο αριθμός των οποίων έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια λόγω της αλματώδους ανόδου του πλήθους των συναλλαγών που διενεργούνται εκτός γκισέ, με τη χρήση των εναλλακτικών τραπεζικών δικτύων, όπως το Ιnternet banking και οι ΑΤΜ. Η ευρεία αποδοχή τους από το συναλλακτικό κοινό έχει τραβήξει την προσοχή επίδοξων απατεώνων, οι οποίοι χρησιμοποιούν σειρά μεθόδων με σκοπό να αποσπάσουν προσωπικά στοιχεία των χρηστών και να πραγματοποιήσουν παράνομα κέρδη εις βάρος των τραπεζών, αλλά και των ανυποψίαστων πελατών.
Συζητήθηκε, στη Γαλλία, όσο λίγα βιβλία τα τελευταία χρόνια: Ο «Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν Μισέλ. Οι ελληνικές ρίζες της χριστιανικής Ευρώπης», του Συλβαίν Γκουγκενέμ. Δημοσιευμένο τώρα από τις εκδόσεις Ολκός και μεταφρασμένο, ωραία, στα ελληνικά από τη Φανή Γαϊδατζή και τη Φανή Μπούμπουλη. Η θέση του: η αρχαία σοφία και η αριστοτελική σκέψη, αντίθετα με ό,τι πιστευόταν δεν μεταφέρθηκε στη Δύση από τις λατινικές μεταφράσεις των αραβικών κειμένων του Αριστοτέλη. Η αρχαία σοφία ανακαλύφθηκε στο Βυζάντιο, μεταφράστηκε από ’κει και διαδόθηκε στη Δύση με σημείο αιχμής τον 12ο αιώνα και μάλιστα τα σύνορα της Νορμανδίας με τη Βρετάννη, τη μονή του Ορους του Αγίου Μιχαήλ, χάρις, εκτός των άλλων, σ’ έναν Βενετό αντιγραφέα τον Ιάκωβο της Βενετίας, μεταφραστή του Αριστοτέλη, που είχε ζήσει στην Ανατολή και γνώριζε καλά τα ελληνικά.
Η Δύση δεν υπήρξε ποτέ «σκοτεινή» και ο χριστιανισμός της αποτελούσε μια ενότητα με τον χριστιανισμό της βυζαντινή Ανατολής· η αρχαία παράδοση ήταν μέρος της πνευματικής της θεμελίωσης. Πλήθος τα στοιχεία που το αποδεικνύουν. Αλλωστε, πώς μπορούσε να μεταφερθεί η ελληνική φιλοσοφία από τους μουσουλμάνους αφού στην ισλαμική παράδοση, ο εκτός Κορανίου στοχασμός είναι αδιανόητος. Οι επιστήμες αναπτύχθηκαν, ναι, αλλά όχι η φιλοσοφία ως «όργανον, ως διαδρομή ανεξάρτητης πνευματικής αναζήτησης. Πώς θα μπορούσε να μεταφερθεί άλλωστε η φιλοσοφία από μια γλώσσα (όπως τα αραβικά) που δεν είναι σε θέση να αποδώσει αφηρημένες έννοιες; Μήπως η Δύση πρέπει να απενοχοποιηθεί, επιτέλους, από το σύνδρομο του Οριενταλισμού; Η αντίθεση: Κι όμως, ο Αλ Φαραμπί από τον 10ο αιώνα, στην «Αναζήτηση της ευδαιμονίας» παρουσιάζει τη φιλοσοφία ώς την υπέρτατη επιστήμη. Πολλά κείμενα της αρχαιότητας έγιναν γνωστά χάρις στη μετάφρασή τους από τα λατινικά. Μπορούμε να περιορίσουμε τον ρόλο της αραβικής (και της εβραϊκής) σκέψης στον ρόλο του μεσάζοντα; Μπορούμε με σοβαρότητα να πούμε ότι υπάρχουν γλώσσες ανίκανες στην αφαίρεση; Μπορούμε να περιορίσουμε τον μουσουλμανικό πολιτισμό στη θρησκεία του, ξαναπέφτοντας στην απλοποίηση τύπου Χάντιγκτον, όσο κι αν αυτή ακόμα σήμερα γοητεύει; Στο κάτω κάτω οι ειδικοί γνώριζαν ότι στη συζήτηση της μεταφοράς της αρχαίας σοφίας στη Δύση, τα πράγματα δεν ήταν απλά και πως οι πραγματικές διαδρομές ήταν πολύπλοκες και, συχνά, ασαφείς.
Σύνθεση: Το βιβλίο αποδίδει πολύ ωραία τον εσωτερικό πνευματικό δυναμισμό της Δύσης και τις ελληνικές προϋποθέσεις της χριστιανικής σκέψης. Δίνει, επίσης, την ευκαιρία για έναν κριτικό αναστοχασμό του δυναμισμού της μεταφοράς των ιδεών και των ορίων της. Είναι, όμως, άδικο με το Ισλάμ. Ολα γίνονται σαφέστερα αν αφήσουμε κατά μέρος το, αφελές, σύνδρομο του ποιος υπήρξε πρώτος και στραφούμε στο ερώτημα πώς γεννιούνται οι ανάγκες για το καινούργιο. Και πώς συναλλάσσονται οι πολιτισμοί.
Το 2008 κυκλοφόρησε στη Γαλλία ένα βιβλίο, που τάραξε τα νερά και προκάλεσε πολλές συζητήσεις, ακόμη και διαμάχες. Συγγραφέας ο Συλβαίν Γκουγκενέμ (Sylvain Gouguenheim) καθηγητής Μεσαιωνικής Ιστορίας. Τίτλος του βιβλίου «Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν Μισέλ» με τον περισσότερο εύγλωττο υπότιτλο «Οι ελληνικές ρίζες της χριστιανικής Ευρώπης». Μεταφράστηκε στα ελληνικά και κυκλοφόρησε τον περασμένο Μάιο από τις εκδόσεις ΟΛΚΟΣ.
Το βιβλίο είναι αυστηρά επιστημονικό: διατυπώνει μία – δύο θέσεις και το μεγαλύτερο μέρος, ίσως το 95%, αφιερώνεται στην τεκμηρίωσή τους με εκτεταμένη και επίπονη έρευνα. Η χρονική περιοχή της έρευνας εκτείνεται από τον 7ο έως τον 12ο αιώνα, χωρίς ωστόσο αυστηρούς περιορισμούς, που θεωρούνται οι πιο σκοτεινοί για τη Λατινογενή Ευρώπη και συμπίπτουν με τους πιο φωτεινούς του Ισλαμοαραβικού κόσμου. Φαίνεται όμως ότι ούτε η Ευρώπη ζούσε την πιο σκοτεινή της περίοδο ούτε η ισλαμοαραβική ακμή υπήρξε τόσο φωτεινή όσο πιστέψαμε αργότερα.
Εκείνο που αμφισβητεί ο καθηγητής Γκουγκενέμ είναι το μέχρι σήμερα κυρίαρχο στη Δύση σχήμα ότι η λατινική Ευρώπη είχε εντελώς αποκοπεί από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, από τη γνώση και τη φιλοσοφία. Αρχισε να ξανασυνδέεται μαζί του όταν με την επανακατάληψη της Ισπανίας ήρθε σε επαφή με αρχαία ελληνικά συγγράμματα, κυρίως του Αριστοτέλη, μεταφρασμένα από τους Αραβες στα λατινικά. Η επαφή αυτή θεωρείται ακόμα ότι ήταν ο ηλεκτρικός σπινθήρας που πυροδότησε τη μεγάλη πυρκαγιά της Αναγέννησης.
Είναι απορίας άξιο πώς και γιατί επικράτησε αυτό το σχήμα. Αναμφίβολα η Αναγέννηση εμπεριέχει την αναδρομή στον αρχαίο κόσμο, ελληνικό και ρωμαϊκό, αλλά είναι μάλλον εύκολο να πιστέψουμε ότι αρκούσαν μερικές μεταφράσεις αρχαίων συγγραμμάτων που βρέθηκαν στην Ισπανία για να προκαλέσουν την Αναγέννηση. Προηγήθηκαν, φαίνεται, άλλες διαδικασίες κατά τους «σκοτεινούς αιώνες» που έκαναν την Αναγέννηση επείγουσα ανάγκη ζωής και σκέψης, από κάθε άποψη. Το Ισλαμοαραβικό σχήμα, που σήμερα για λόγους «πολιτικής ορθότητας» δεν τολμούμε να θίξουμε, φαίνεται ότι προέκυψε από τον ρομαντικό και βαθύτατα αντιδιαφωτιστικό οριενταλισμό του 19ου αιώνα, στον οποίο κατά μεγάλο μέρος φαίνεται ότι οφείλουμε και την ευρωπαϊκή συμπάθεια στη δική μας Επανάσταση του 1821.
Για να ξαναγυρίσουμε στον Γκουγκενέμ. Η επαφή, περισσότερο των Αράβων και λιγότερο του Ισλάμ, με την αρχαία γνώση και φιλοσοφία ήταν σπουδαίο γεγονός για τους ίδιους τους Αραβες και τη μεγάλη τους ακμή. Πολύ λιγότερο όμως για την Ευρώπη και την Αναγέννησή της. Και το σημαντικότερο, ο χριστιανικός κόσμος της Ανατολής δεν έχασε ποτέ την οργανική του σχέση με την αρχαία γνώση και φιλοσοφία και δεν έπαψε ποτέ να διοχετεύει στη λατινική Δύση τις εμπειρίες του. Ο Αριστοτέλης και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς ήταν γνωστοί και μεταφρασμένοι στα λατινικά, δεκάδες χρόνια πριν ανακαλυφθούν οι αραβικές μεταφράσεις.
Η ανάπτυξη του Γκουγκενέμ είναι λεπτομερής, εκτείνεται σε όλη τη γεωγραφική περιοχή όπου διαμορφώθηκαν τα σημεία επαφής των χριστιανών και των Αράβων με την αρχαία γνώση και φιλοσοφία. Αναφέρεται σε εκατοντάδες ονόματα και σε χιλιάδες περιστατικά, τα οποία αναδεικνύουν τον καίριο διαμεσολαβητικό ρόλο του Βυζαντίου και των ανατολικών επαρχιών του, ιδίως των χριστιανών της Συρίας, ακόμη και μετά την αραβική κατάκτηση. Τα χριστιανικά μοναστήρια από την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Κωνσταντινούπολη ώς το Μον-Σαιν Μισέλ της βόρειας Γαλλίας, όπου ο Ιάκωβος της Βενετίας μετέφρασε πριν από τους Αραβες ολόκληρο τον Αριστοτέλη, εξελίχθηκαν σε κέντρα αντιγραφής, μετάφρασης και μελέτης αρχαίων ελληνικών συγγραμμάτων. Και το πιο σημαντικό, τα μοναστήρια αυτά εξελίχθηκαν, με το πέρασμα του χρόνου, σε κέντρα συνάντησης και επικοινωνίας μιας πανευρωπαϊκής διανόησης, θρησκευτικής στην αρχή, που φαίνεται, όμως, ότι ήταν η πρώτη εκρηκτική ύλη για τη μεγάλη έκρηξη της Αναγέννησης.
Η 30χρονη μικροσκοπική καλλονή, «βασίλισσα του βιολιού», η Κινέζα Βανέσα Μέι, επιστρέφει στην Αθήνα στις 24 Σεπτεμβρίου μαζί με το θαυματουργό ηλεκτρικό βιολί της, για μια εφ’ όλης της ύλης συναυλία στο Ηρώδειο. Θα ερμηνεύσει από Μπαχ και Βιβάλντι έως τάνγκο και ινδικές μουσικές. Η συναυλία-σόου που επιφυλάσσει στο αθηναϊκό κοινό περιλαμβάνει έργα Μπαχ, Μπετόβεν, Μπραμς, Βιβάλντι, αλλά και τάνγκο, ινδική μουσική, ποπ τραγούδια, μπαλάντες και συνθέσεις του διεθνούς Ελληνα Vangelis. Θα αποδείξει για ακόμη μια φορά στη σκηνή του ρωμαϊκού ωδείου τους λόγους που θεωρείται εισηγήτρια μιας νέας μορφής fusion μουσικής, που ξεκινά με την κυκλοφορία του περίφημου άλμπουμ «The Violin Player», το 1995. Επειδή η βιολίστρια, συνθέτις και ερμηνεύτρια Βανέσα Μέι, το «πιο ενθουσιώδες νεαρό βιολί του κόσμου» και παιδί – θαύμα πριν τα 11 της, συνδυάζει την κλασική με την ποπ, την ακουστική και την ηλεκτρική μουσική, θα εγκαταστήσει τον Σεπτέμβριο στο ωδείο υπερσύγχρονα συστήματα ήχου, όπως είχε συμβεί και στην τελευταία sold out συναυλία της στο Ηρώδειο το 2000.
Η Σοφία Νικολαΐδου γράφει στο Βιβλιοδρόμιο των Νέων για ένα πολυδιαβασμένο βιβλίο που μένει όμως πάντα φρέσκο:
«Είναι ένα μυθιστόρημα για την ευχαρίστηση που νιώθουμε όταν διαβάζουμε μυθιστορήματα. Πρωταγωνιστής είναι ο Αναγνώστης που αρχίζει δέκα φορές να διαβάζει ένα βιβλίο και που, λόγω κάποιων γεγονότων άσχετων με τη βούλησή του, δεν κατορθώνει ποτέ να το τελειώσει. Χρειάστηκε επομένως να γράψω την αρχή δέκα μυθιστορημάτων γραμμένων, υποτίθεται, από δέκα συγγραφείς, που όλοι κατά κάποιον τρόπο ήταν διαφορετικοί από μένα και διαφορετικοί μεταξύ τους. (…) Αντί να προσπαθήσω να ταυτιστώ με τον καθένα από τους συγγραφείς αυτών των δέκα μυθιστορημάτων, προσπάθησα να ταυτιστώ με τον αναγνώστη. (…) Κυρίως όμως προσπάθησα να καταδείξω το γεγονός πως το κάθε βιβλίο γεννιέται παρουσία άλλων βιβλίων, σε στενή σχέση και σε αντιπαράθεση με άλλα βιβλία». Αυτά- και άλλα πολλά- είπε ο Ίταλο Καλβίνο, απαντώντας σε ένα άρθρο του κριτικού Γκουλιέλμι για το βιβλίο του Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης.
. Ο Καλβίνο φτιάχνει μια σούπερ μοντέρνα και συγχρόνως διαβαστερή μυθιστορηματική εκδοχή αυτής της προσέγγισης. Άλλωστε το ξεκαθαρίζει: στο συγκεκριμένο βιβλίο δεν τον ενδιαφέρει η λογοτεχνία γενικά. Κόπτεται για το μυθιστόρημα. Στο κέντρο του μυθοπλαστικού ενδιαφέροντος βρίσκεται η λαϊκή και καταναλωτική αφηγηματικότητα. Ο τρόπος που υφαίνεται μια πλοκή, «μέσα από τη συνεχή αναμονή για το τι πρόκειται να συμβεί».
Διαφορετικές αρχές
Με αυτά τα υλικά έστησε μια αναγνωστική περιπέτεια. Ένας Αναγνώστης (ανώνυμος, χωρίς συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και χωρίς συγκεκριμένα γούστα) και μια Αναγνώστρια (αξιέραστη, περήφανη για τον κοινωνικό της ρόλο, εμπαθής) αρχίζουν την ανάγνωση του καινούργιου μυθιστορήματος του Καλβίνο. Περιστασιακές κακοτυχίες διακόπτουν ή αναστέλλουν την ανάγνωση σε κρίσιμα σημεία. Ο Αναγνώστης και η Αναγνώστρια προσπαθώντας να συνεχίσουν την ανάγνωση του αρχικού μυθιστορήματος, που αίφνης ανακόπηκε, προχωρούν σε έναν μυθιστορηματικό λαβύρινθο, φτιαγμένο από αρχές μυθιστορημάτων, τα οποία ανήκουν σε διαφορετικό είδος, είναι γραμμένα σε διαφορετικό ύφος και περιέχουν μια διαφορετική κάθε φορά θέαση του κόσμου.
Με τον τρόπο αυτό, η δομή του βιβλίου οργανώνεται γύρω από δύο παράλληλα αφηγηματικά νήματα. Το πρώτο αποτελείται από τις αρχές των διαφορετικών μυθιστορημάτων, τα οποία λυσσωδώς αναζητούν ο Αναγνώστης και η Αναγνώστρια, για να τα διαβάσουν έως το τέλος: Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης (1), Έξω από τον οικισμό του Μάλμπορκ (2), Σκύβοντας στην άκρη της απόκρημνης πλαγιάς (3), Χωρίς τον φόβο του ανέμου και του ιλίγγου (4), Κοιτάζει χαμηλά εκεί όπου οι σκιές πυκνώνουν (5), Σ΄ ένα δίκτυο γραμμών που συγκλίνουν (6), Σ΄ ένα δίκτυο γραμμών που τέμνονται (7), Πάνω σ΄ ένα χαλί από φύλλα που φωτίζονται από το φεγγάρι (8), Γύρω από έναν άδειο λάκκο (9), Ποια ιστορία εκεί κάτω περιμένει ένα τέλος; (10). Το δεύτερο αποτελείται από 12 κεφάλαια, που περιγράφουν τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους δύο Αναγνώστες, αλλά και την αναγνωστική τους περιπέτεια.
Τον Απρίλιο, όταν σουηδικό δικαστήριο καταδίκασε τους δημιουργούς του Ρirate Βay- του δημοφιλούς site, που προσέφερε στους χρήστες του Ίντερνετ πρόσβαση σε πειρατικά αντίγραφα ταινιών και μουσικής- σε έναν χρόνο φυλάκιση για παραβίαση των νόμων περί πνευματικής ιδιοκτησίας, η μουσική και κινηματογραφική βιομηχανία πανηγύριζαν. Όμως ο θρίαμβός τους αποδείχθηκε βραχύβιος.Παρά τις μηνύσεις και τα τσουχτερά πρόστιμα που επιβάλλονται σε κάποιους, οι πειρατές του Ίντερνετ μοιάζουν να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά.
Η ιστορία των 4 Σουηδών δημιουργών του Ρirate Βay, οι οποίοι εφεσίβαλαν την απόφαση, μετατράπηκε σύντομα σε πολιτικό ζήτημα: λίγο καιρό αργότερα, το Κόμμα των Πειρατών στη Σουηδία, με κύριο σύνθημα τη νομιμοποίηση του μοιράσματος αρχείων στο Διαδίκτυο, κέρδισε μία έδρα στην Ευρωβουλή. Λίγο μετά, το γαλλικό Κοινοβούλιο προχώρησε σε πολλές μεταρρυθμίσεις στον αντιπειρατικό νόμο που κατέθεσε η κυβέρνηση Σαρκοζί, αδυνατίζοντας περαιτέρω τη θέση των μεγάλων βιομηχανιών της show business.
Δέκα χρόνια έπειτα από τη δημιουργία του Νapster, της πρώτης διαδικτυακής υπηρεσίας ανταλλαγής αρχείων, η μουσική βιομηχανία δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιουργεί η ψηφιακή πειρατεία.
Oι πειρατές προωθούν την άποψη ότι «το να μοιράζεσαι φακέλους στο Ίντερνετ είναι σημάδι μιας κοινότητας που επικοινωνεί και όπου ο ένας ενδιαφέρεται για τον άλλον». Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, σε ποσοστό 33% οι Ευρωπαίοι δήλωσαν ότι δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ούτε το ελάχιστο για βίντεο ή μουσική και προτιμούν να κατεβάζουν αυτά που επιθυμούν από το Διαδίκτυο. Στις ηλικίες 16-24 ετών ποσοστό 73% χρησιμοποίησε τους τελευταίους 3 μήνες υπηρεσίες μοιράσματος δεδομένων στο Ίντερνετ.
Εκατομμύρια χρήστες αντιδρούν στα μέτρα καταγραφής της κίνησης στο Διαδίκτυο, που λαμβάνονται προκειμένου να περιοριστεί η πειρατεία. Ακόμα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε πρόσφατα ότι το να κόβεις την πρόσβαση ενός πολίτη στο Ίντερνετ αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως οι πιτσιρικάδες βρίσκουν διαρκώς καινούργιους τρόπους για να ανταλλάσσουν αυτά που τους ενδιαφέρουν χωρίς να αφήνουν ίχνη: έχουν αρχίσει την ανταλλαγή σκληρών δίσκων ή το μοίρασμα τραγουδιών με κινητά τηλέφωνα μέσω Βluetooth, κάτι που είναι δύσκολο να εντοπιστεί.
Στις 23 Αυγούστου 1864 γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανίων ο εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. Το Star, για τα 145 χρόνια από τη γέννησή του, ετοιμάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα, που θα μεταδίδεται μέσα από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων από 17- 23 Αυγούστου, με σπάνιο αρχειακό υλικό από τη γενέτειρά του, τα πρώτα χρόνια της ζωής του, το πατρικό του σπίτι, τη δράση, την πορεία, αλλά και προσωπικές στιγμές του. Θα τον δούμε μαυροφορεμένο και με γένια να πενθεί- κατά τα κρητικά έθιμα- για τον θάνατο (1895) της γυναίκας του Μαρίας Κατελούζου και μητέρας των παιδιών του Κυριάκου και Σοφοκλή.Είκοσι έξι χρόνια αργότερα (1921) στο Λονδίνο παντρεύτηκε την Έλενα Σκυλίτση Στεφάνοβικ, κόρη μιας από τις σημαντικότερες οικογένειες της παροικίας του Λονδίνου. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει ακόμη ένα μικρό φιλμ από τις τελευταίες μέρες και τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι στις 18 Μαρτίου του 1936, καθώς και τη μεταφορά της σορού με το αντιτορπιλικό «Κουντουριώτης» στο Ακρωτήρι, όπου και ετάφη. Συγκινητικό είναι το στιγμιότυπο όπου ο Ελευθέριος Βενιζέλος τραγουδάει το ριζίτικο Διγενής Ακρίτας. Το αφιέρωμα, του οποίου πολύτιμο υλικό παραχώρησε το ίδρυμα Ελευθερίου Βενιζέλου, επιμελείται η δημοσιογράφος Μαρία Γιαχνάκη.
Είναι γνωστό ότι οι ηλεκτρονικοί απατεώνες κάνουν θραύση στο Διαδίκτυο. Αλλά πώς μπορεί να αναγνωρίσει κανείς τις απάτες τους; Ένας ειδικός συντάσσει έναν κατάλογο με τα δέκα πιο παραπλανητικά εγκλήματα υψηλής τεχνολογίας. Στην εποχή του κυβερνοχώρου, οι πληροφορίες του είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμες.
Ο Αμίρ Οράντ είναι υποδιευθυντής της Αctimize, μιας διαδικτυακής υπηρεσίας για θέματα ασφαλείας στο Ίντερνετ, και θεωρείται από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο στο ηλεκτρονικό έγκλημα. «Συνήθως οι κλέφτες και οι απατεώνες ακμάζουν σε περιόδους οικονομικής κρίσης», επισημαίνει. Από τις επαφές τής εταιρείας του με τις μεγαλύτερες τράπεζες στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, ο Αμίρ Οράντ έχει διαπιστώσει ότι η παραπάνω αρχή επιβεβαιώνεται απολύτως. Οι απάτες μπορεί να είναι πολύ απλές, αλλά και τόσο σύνθετες που προκαλούν κατάπληξη ακόμη και στους διώκτες των εμπνευστών τους.
Πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν ο Γκάντι και τόσοι άλλοι φωτισμένοι μπορούσαν να περάσουν το μήνυμά τους στον κόσμο;
Στην Ινδία λίγοι είχαν ακούσει για τον Γκάντι, τον δικηγόρο που είχε σπουδάσει στο Λονδίνο και είχε αγωνιστεί κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, νότια αποικία του στέμματος. Ούτε ο Γκάντι ήξερε πολλά για τη χώρα εκείνη, αν και επρόκειτο να ηγηθεί της ανεξαρτησίας της. «Ταξιδεύοντας γνώρισε τη χώρα του. Τις μεγάλες αποστάσεις τις έκανε πάντα με το τρένο. Ηθελε να συμβιώνει με τον απλό κόσμο, να ξέρει τι σκέπτονταν οι απλοί άνθρωποι και να είναι ένας από αυτούς» διηγείται η Τάρα Γκάντι Μπατατσάρτζι, η μόνη από τα οκτώ εγγόνια του Μαχάτμα που ζει στο Νέο Δελχί. Τα άλλα επτά είναι διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία της Ινδίας ή ζουν στις ΗΠΑ.
Ζώντας και δουλεύοντας με τους ανθρώπους στα πιο απομακρυσμένα χωριά, γνώρισε και μοιράστηκε τις ανάγκες και τον τρόπο ζωής των συμπατριωτών του.
Ετσι κέρδισε το δημοφιλές παρωνύμιο Μαχάτμα (στα ινδικά σημαίνει «μεγάλη ψυχή»). Υιοθέτησε τη φτώχεια της μεγάλης πλειονότητας των συμπατριωτών του και, σαν κι αυτούς, ξεγυμνώθηκε από όλα όσα του φαίνονταν περιττά. Ποτέ πια δεν θα ξαναφορούσε παπούτσια αλλά σανδάλια. Και θα κάλυπτε το σώμα του μόνο από τη μέση και κάτω με ένα τραχύ πανί. Αφού η πλειονότητα των ανθρώπων της υπαίθρου μπορούσε να ζήσει χωρίς περισσότερα, γιατί να έχει αυτός άλλες ανάγκες;
Ο Αλέξης Σταμάτης συζητά τη σχέση των λογοτεχνικών ερώτων με τον κινηματογράφο:
Στο σινεμά συμβαίνει κάτι το πολύ συγκεκριμένο. Για δύο ώρες καλείσαι να αναστείλεις τη δυσπιστία σου και να πιστέψεις σε όσα συμβαίνουν σε ένα φωτισμένο παραλληλεπίπεδο στον έναν τοίχο μιας σκοτεινής αίθουσας, ενώ γύρω δεκάδες άγνωστοί σου άνθρωποι βρίσκονται στην ίδια κατάσταση εκούσιας «μαγικής καθήλωσης». Ο Σλάβοβ Ζίζεκ το συνοψίζει πολύ σωστά, λέγοντας ότι το σινεμά είναι η απόλυτα διεστραμμένη τέχνη,δεν σου δίνει αυτό που επιθυμείς, σου λέει πώς να επιθυμείς.
Το βιβλίο είναι ένα πολύ πιο «ανοιχτό» μέσο. Δεν επιβάλλει διαρκή παρακολούθηση. Επιτρέπει ξεφύλλισμα, ριγουάιντ, σημείωση, ονειροπόλημα. Στο βιβλίο το μοντάζ της εμπειρίας το κανει ο ίδιος ο αναγνώστης, ενώ στο σινεμά είναι ήδη προεγκατεστημένο.
Ισως το να διαβάζει κανείς για έρωτα αφήνει το επίπεδο της φαντασίας πιο ανοιχτό από το να τον βλέπει να αναπαρίσταται. Παράδειγμα, η ιδία η ερωτική πράξη. Το σεξ όπως και ο πόνος είναι τα πιο δύσκολα θέματα για να περιγραφούν λογοτεχνικά. Πρέπει να είσαι μεγάλος τεχνίτης για να μην αρκεστείς σε παρομοιώσεις και να μην περιπέσεις σε κλισέ. Και όμως συχνά ο ερωτισμός που αναδίδεται από μια λογοτεχνική σελίδα μιλάει πολύ περισσότερο στις αισθήσεις και από την πιο «καυτή» ερωτική κινηματογραφική σκηνή, ακόμη και αν οι πρωταγωνιστές της είναι ποθητοί, γοητευτικοί και αναγνωρίσιμοι σταρ.
Οι περισσότεροι μεγάλοι λογοτεχνικοί έρωτες έχουν πλέον ενσαρκωθεί επί οθόνης. Η Αννα Καρένινα έχει το πρόσωπο της Σοφί Μαρσό και της Ζακλίν Μπισέ, ο Χάμπερτ Χάμπερτ του Τζέιμς Μέισον, ο Ζιβάγκο του Ομάρ Σαρίφ, η Ιουλιέτα της Ολίβια Χάσεϊ, ο Χίθκλιφ του Τίμοθι Ντάλτον. Οι χαρακτήρες όμως αλλά και οι μύθοι που τους φιλοξενούν είναι ακόμη «ανοιχτοί» και ελεύθεροι σε οποιαδήποτε αναπαράσταση.
Ο λαμπρός ήλιος της νεότητας αντικαθίσταται σταδιακά από τον μαύρο ήλιο της μελαγχολίας του Ζεράρ ντε Νερβάλ και των πένθιμων σκηνικών του Ε. Α. Πόε. Κάμαρες σκοτεινές και κλειστοί κήποι φιλοξενούν πληγωμένους εραστές και μοναχικούς αναστεναγμούς. Το μαύρο χρώμα, που κατακτά όλο και μεγαλύτερη θέση στην παλέτα του Καρυωτάκη, δεν οφείλεται μόνο στο διάβασμα των καταραμένων ποιητών, αλλά και σε μια ενδιάθετη ροπή του προς την ανατροπή των ποιητικών και κοινωνικών συμβάσεων. Ο ποιητής συντονίζεται με το μπωντλαιρικό συναίσθημα του πεπερασμένου, με το άγχος και την αγωνία του τέλους που σημαδεύουν την ερωτική σχέση αλλά και την ίδια την ύπαρξη του ποιητικού υποκειμένου. Ο έκπτωτος άγγελος του παραδείσου της εφηβείας, η διχοτομημένη αντίθεση ανάμεσα στην τραυματισμένη υποκειμενικότητα και την αλγεινή πραγματικότητα, οδηγούν τον ερωτισμό του Καρυωτάκη σε δύο δρόμους: του ελεγείου και της σάτιρας, όπως αποτυπώνεται στην τρίτη και σημαντικότερη συλλογή του (1927) αλλά και στα τελευταία του ποιήματα.
Τα ποιήματα «Αποστροφή» και «Ωχρά σπειροχαίτη», στα οποία ο έρωτας εμφανίζεται ως αντικείμενο μιας εμπορευματικής ή αγοραίας συναλλαγής, παραπέμπουν σε δύο τύπους γυναικών, τις οποίες έχει γνωρίσει πολύ καλά ο Καρυωτάκης: στις «ημιπαρθένες» που έχουν ως μοναδικό τους όνειρο «τον αγαθόν άντρα και τα νόμιμα κρεβάτια» και στις «αγορασμένες φίλες». Από μιαν άποψη, οι δύο αυτοί τύποι γυναικών προσγειώνουν τελικά την ποίηση του καρυωτακικού νεορομαντισμού στο έδαφος μιας αντίδικης πραγματικότητας, οδηγούν όμως τον ποιητή σε δυναμικότερες εκφραστικές επιλογές και ιδιοφυέστερες τεχνικές.
Στην ύστερη και ωριμότερη φάση της καρυωτακικής ποίησης το συναίσθημα της μοναξιάς ή του ακυρωμένου πόθου, τόσο κοντά στην αίσθηση της αποξένωσης του υποκειμένου μέσα στον σύγχρονο κόσμο, οδηγούν στη θεματική του αδύνατου έρωτα. Ο τελευταίος στίχος που θα γράψει ο ποιητής για τον έρωτα είναι βαθύτατα και απελπισμένα σαρκαστικός: «Θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται/ καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια». Η ταλάντωση της καρυωτακικής ποίησης ανάμεσα στα συναισθήματα του έρωτα και του θανάτου θα σταματήσει πλέον οριστικά υπέρ του δεύτερου. Γιατί ο θάνατος του έρωτα στάθηκε ίσως για τον ποιητή ο πιο μοιραίος από όλους τους άλλους.
«Μια επιλογή που δείχνει ότι του τελειώνουν οι επιλογές» χαρακτηρίστηκε η ανακοίνωση του 78χρονου βαρώνου των μέσων ενημέρωσης, Ρούπερτ Μέρντοχ, ότι θα επιβάλει χρεώσεις στο διαδικτυακό περιεχόμενο των εφημερίδων του. Η αυτοκρατορία των εφημερίδων του Μέρντοχ εκτείνεται από τους «Τάιμς» και τους «Σάντεϊ Τάιμς» του Λονδίνου, μέχρι τη «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» στις ΗΠΑ και τον «Οστρέλιαν» στην Αυστραλία, περνώντας από ταμπλόιντ όπως η «Σαν» και οι «Νιους οφ δε Γουόλντ». «Κλείνοντας» το περιεχόμενο όλων αυτών των ιστοσελίδων, ο Μέρντοχ θα προσπαθήσει να ορίσει εκ νέου τις παγκόσμιες συνήθειες της ιντερνετικής ανάγνωσης.
Η ανακοίνωση, υπό την πίεση σοβαρών οικονομικών δυσκολιών, πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα. Οι περισσότερες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες πειραματίστηκαν προσωρινά με την επιβολή χρεώσεων για την ανάγνωση του περιεχομένου τους, μέχρις ότου σηκώσουν τα χέρια ψηλά και επανέλθουν στο μοντέλο των δωρεάν ειδήσεων. Οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη ιστοσελίδα στον κόσμο, άρχισαν το 2005 να χρεώνουν για την πρόσβαση στα άρθρα των διασημότερων αρθρογράφων τους. Σύντομα διαπίστωσαν ότι οι αναγνώστες προσπαθούσαν να βρουν τα άρθρα αυτά σε άλλες, ελεύθερες ιστοσελίδες και ότι, παρόλο που είχαν κάνει καλή δουλειά στο να απαγορεύσουν την ανάρτησή τους σε άλλα σημεία του Ιντερνετ, τελικά το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Οι αναγνώστες δεν πλήρωναν, οι διαφημιστές έβλεπαν ότι η κίνηση στην ιστοσελίδα μειωνόταν και προσέφεραν κι αυτοί με τη σειρά τους λιγότερα διαφημιστικά έσοδα. Από το 2007, το περιεχόμενο των «Νιου Γιορκ Τάιμς» διατίθεται εκ νέου δωρεάν στο Ιντερνετ. Το αντίστοιχο πείραμα στην ισπανική «Ελ Παΐς» κράτησε ακόμη λιγότερο – οι αναγνώστες της ηλεκτρονικής «Ελ Παΐς» έχουν πλέον διαγράψει από τη μνήμη τους τις σκοτεινές εκείνες λιγοστές ημέρες που η εφημερίδα αποκαλυπτόταν μόνο σε όσους ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν.
Από τις μεγάλες εφημερίδες σε ολόκληρο τον κόσμο, μόνο η «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» και οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» έχουν βρει τρόπους να πουλούν με επιτυχία τμήμα του -ειδικού οικονομικού ενδιαφέροντος- περιεχομένου τους στο Ιντερνετ.
Εξι χρόνια έχουν περάσει, κι όμως, και φέτος περιδιαβαίνει τα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία η λεγόμενη «φάρσα του Αρη» ή «Mars hoax»: «Αυτό και αν γίνεται μόνο μια φορά στη ζωή μας. Δύο φεγγάρια ταυτόχρονα στον ουρανό. Την 27η Αυγούστου 2009, 30 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, κοιτάξτε στον ουρανό. Ο πλανήτης Αρης θα είναι πολύ λαμπερός μέσα στον ουρανό. Θα είναι το ίδιο μεγάλος όπως και το φεγγάρι, παρόλο που ο πλανήτης Αρης θα είναι 34,65 εκατομμύρια μίλια μακριά από τη Γη. Προσπαθήστε, λοιπόν, να μην χάσετε αυτό το γεγονός. Θα το βλέπουμε με γυμνό μάτι σαν να έχει και η Γη δύο φεγγάρια! Η επόμενη φορά που θα λάβει χώρα αυτό το γεγονός θα είναι το έτος 2287. Μοιραστείτε αυτήν την πληροφορία με όλους τους φίλους σας, γιατί κανένας δεν θα μπορέσει να το δει ζωντανός για δεύτερη φορά…».
Δυστυχώς, όσοι τυχόν σπεύσουν σε μπαλκόνια, βεράντες, ταράτσες, παραλίες σε περίπου δύο εβδομάδες από σήμερα για να απολαύσουν το… θέαμα, το μόνο που θα αντικρίσουν θα είναι βαθύ σκοτάδι, αφού το συγκεκριμένο φαινόμενο συνέβη μόνο το καλοκαίρι του 2003. Τότε, «όντως η Γη και ο Αρης είχαν ένα τετ α τετ, όταν βρέθηκαν σε απόσταση αναπνοής για τα αστρονομικά δεδομένα, στα 56 εκατ. χλμ.», εξηγεί στην «Κ» η αστροφυσικός κ. Αναστασία Παππά, συνεργάτης της Αστρονομικής Εταιρείας Κέρκυρας. «Το φαινόμενο που συνέβη το 2003 δεν είχε παρατηρηθεί εδώ και 60.000 χρόνια. Ομως, από τότε και κάθε χρονιά, το παραπάνω μήνυμα κάνει τον γύρο του κόσμου μέσω του Ιντερνετ, δημιουργώντας σύγχυση σε πολύ κόσμο που φαίνεται να το πιστεύει, αν κρίνει κανείς από τις πολλαπλές επαναπροωθήσεις του», συνεχίζει. «Ισως αν το μάθημα της Κοσμογραφίας διδασκόταν εκτενέστερα, οι άνθρωποι να είχαν καλύτερα αναπτυγμένη την ικανότητα κρίσης σε σχέση με τέτοιες φήμες και να αντιλαμβάνονταν ότι πρόκειται περί φάρσας», καταλήγει.
Φέτος, στις 27/8/09, ο Αρης θα βρίσκεται σε απόσταση 250 εκατ. χλμ., οπότε θα είναι ορατός μόνο με τηλεσκόπιο. Από το διαβόητο mail έχει, ωστόσο, αφαιρεθεί μια σημαντική λεπτομέρεια, όπως επισημαίνει διευκρινιστική ανακοίνωση της NASA: ότι ο πλανήτης Αρης θα φαινόταν ισομεγέθης με τη Σελήνη με 75 φορές μεγέθυνση στο τηλεσκόπιο… «Μόνο στο Photoshop (σ.σ. ηλεκτρονικό πρόγραμμα επεξεργασίας φωτογραφιών) ο Αρης και η Σελήνη μπορούν να έχουν το ίδιο μέγεθος», καταλήγει η ανακοίνωση της NASA. Αν την επόμενη χρονιά εμφανιστεί το ίδιο μήνυμα, οι παραλήπτες του δεν θα σπαταλήσουν χρόνο διαβάζοντάς το, αλλά θα το μετακινήσουν κατευθείαν στα… σκουπίδια!
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)