Δεν ξεκίνησα για τίποτα. Μονάχα για να ταξιδεύω. Εκείνοι που μαζί πρωτομπαρκάραμε, σε τέσσερα χρόνια πήρανε το χαρτί τους, εσύ το ίδιο. Εμένα μ’ άρεσε η πλώρη. Η ξενοιασιά.
Πιάσανε πολλοί πατριώτες μας καπετάνιοι να με συμβουλέψουνε. Αλλοι με κοροϊδεύανε και με δαχτυλοδείχνανε. Με πήρε το φιλότιμο. Ετοιμάστηκα να πάρω του τρίτου. Τότε συνάντησα έναν εφοπλιστή, ξάδελφο της μάνας μου. Ο μόνος άνθρωπος που με καταλάβαινε και με συγχωρούσε. Μου ‘δινε πάντα δουλειά, χωρίς να με ρωτάει γιατί ταξιδεύω. Του τα ‘πα. Να γίνεις μαρκονιστής, μου ‘πε. Απ’ το να σπάσουμε μια πλώρη, καλύτερα να τσακίσουμε έναν ασύρματο.
Νίκος Καββαδίας, Βάρδια
Εκατό χρόνια πέρασαν από τη γέννηση ενός από τους σημαντικότερους και πιο εμπνευσμένους Ελληνες ποιητές του 20ού αιώνα, του Νίκου Καββαδία, και είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των εκδηλώσεων που έγιναν προς τιμήν του, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε αρκετές πόλεις του εξωτερικού, αποδεικνύοντας πως ο «ποιητής της θάλασσας» κατατάσσεται πλέον στη χορεία των «σύγχρονων κλασικών». Ο «Μαραμπού», προσωνύμιο με το οποίο καθιερώθηκε από το 1933 όταν εξέδωσε την πρώτη ποιητική του συλλογή, άφησε πολύ περιορισμένο σε έκταση έργο· ανήκει σχηματικά στη γενιά του ’30, στον χώρο της οποίας όμως κατέχει μια ιδιότυπη θέση. Η πρώτη του ποιητική συλλογή θα γίνει δεκτή με ανάμεικτα συναισθήματα στους λογοτεχνικούς κύκλους. Μόνον ο Φώτος Πολίτης και ο Κώστας Βάρναλης θα μιλήσουν με ενθουσιασμό για τον νέο ποιητή. Ο ποιητικός του λόγος εξέφρασε την ανάγκη απόδρασης από τη σύγχρονη του ποιητή ελληνική πραγματικότητα, κυρίως μέσα από τα στοιχεία του κοσμοπολιτισμού και του εξωτισμού, και ακολούθησε μια εξελικτική πορεία προς την αφαίρεση και τα όρια του υπερρεαλισμού, πάντα όμως στο πλαίσιο της παραδοσιακής στιχουργικής φόρμας και ρυθμικής τεχνικής.
Η βιωματική του ποίηση, που αρδεύεται από την ιδιωματική γλώσσα των ναυτικών, και η άψογη δημοτική του με τον ομοιοκατάληκτο στίχο, δυσχεραίνουν την κατάταξή του σε μία από τις σχολές της ελληνικής ποίησης και τον αφήνουν έξω απ’ όλες τις ποιητικές ανθολογίες· ο Καββαδίας ακολουθεί μέχρι και τον θάνατό του έναν μοναχικό δημιουργικό δρόμο. Το μεγαλύτερο μέρος του πεζογραφικού του έργου εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, πράγμα που εξηγεί ίσως γιατί συνδέουμε συνήθως τον Καββαδία με έμμετρα ποιήματα, με χαρακτηριστικό «εξωτικό» λεξιλόγιο, και όχι με τα εξαιρετικού ενδιαφέροντος πεζά του.
Η έκταση του έργου, βέβαια, είναι αντιστρόφως ανάλογη της απήχησης που είχε και συνεχίζει να έχει. Η απήχηση του Καββαδία και του έργου του εκτοξεύτηκε τη δεκαετία του 1980, με τις πρώτες μελοποιήσεις των ποιημάτων του από διαφόρους συνθέτες, κυρίως με τον Σταυρό του Νότου του Θάνου Μικρούτσικου, ενώ ακολούθησαν Οι γραμμές των Οριζόντων από τον ίδιο συνθέτη. Σπάνια το πλατύ κοινό «κατάλαβε» και αγάπησε έναν ποιητή τόσο ερμητικό. Γιατί, μολονότι ο Καββαδίας κατά καιρούς χαρακτηρίστηκε εύκολος, ελάσσων και εξωτικός, οι στίχοι μέσα από τους οποίους εκφράζεται ο ιδιαίτερος προσωπικός του μύθος είναι συχνά δυσνόητοι. Παραδόξως, όσο πιο κρυπτική είναι η ποίησή του τόσο μεγαλύτερη είναι η μαγεία της. Οσο περισσότερα εμπόδια ορθώνει η μορφή τόσο μεγαλύτερη γοητεία ασκεί το περιεχόμενο. Γιατί μπορεί το καράβι να ταξιδεύει στον κόσμο, το βλέμμα του Καββαδία όμως στρέφεται μέσα του. Οι μνήμες οργανώνουν τον ποιητικό περίπλου πάνω σ’ έναν χάρτη πολύ προσωπικό και το ταξίδι εσωτερικεύεται.
Πού οφείλει λοιπόν ο Καββαδίας το εύρος και τη διάρκεια της απήχησής του; Μήπως στον μύθο του ταξιδιού και στην πραγμάτωσή του; Μήπως στο mal du depart, στην επιθυμία φυγής, στην κοινή «ασθένεια» όλων των εφήβων, άρα κοινή εμπειρία όλων των ανθρώπων; Ή μήπως στο σημαντικό όχημα που πρόσφεραν στην ποίησή του οι πολυάριθμες μελοποιήσεις; Και ποιο είναι το μέλλον του τώρα που πέρασε για τα καλά στον 21ο αιώνα;
Πενθήμερο αφιέρωμα στον ποιητή Νίκο Καββαδία (φωτογραφία) παρουσιάζει το Β΄ Πρόγραμμα 103,7 σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου καθημερινώς ως τις 4 Ιουνίου από τις 19.00 ως τις 22.00. Για τον «ιδανικό εραστή των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων» μιλούν άνθρωποι που τον γνώρισαν, μελετητές του έργου του και συνθέτες που μελοποίησαν ποιήματά του. Από τις συλλογές του «Μαραμπού», «Πούσι» και «Τραβέρσο» διαβάζει ποιήματα ο ηθοποιός ΓιώργοςΚιμούλης,ενώ γνωστοί ερμηνευτές μάς εισάγουν στην εξωτική ατμόσφαιρα των θαλάσσιων ταξιδιών που αναπτύσσονται οι ιστορίες του Καββαδία.
Χθες, πρώτη ημέρα του αφιερώματος, ακούστηκαν ο μελετητής Γ. Ζεβελάκης και ο ποιητής Α. Φωστιέρης, ενώ μελοποιημένα ποιήματά του ερμήνευσαν οι Γ.Ανδρέου, Χρ.Θηβαίος και Ελένη Τσαλιγοπούλου.
Για τις επόμενες ημέρες το πρόγραμμα έχει ως εξής:
Δύο μεγάλα αφιερώματα ετοιμάζει για το 2010 το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Στον Στρατή Τσίρκα (1911 – 1980) για τα τριάντα χρόνια από τον θάνατό του και στον Νίκο Καββαδία (1910 – 1975) για τα εκατό από τη γέννησή του.
Για τον Στρατή Τσίρκα έχει αναρτηθεί ιστότοπος (www.tsirkas.ekevi.gr), με πλήρη παρουσίαση της ζωής και του έργου του: χρονολόγιο, εργογραφία, βιβλιογραφία και επιλογή κριτικών για τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες». Παράλληλα, ετοιμάστηκε ο βιβλιογραφικός κατάλογος της «Βιβλιοθήκης Τσίρκα», η οποία δωρήθηκε από τη σύζυγο του συγγραφέα Αντιγόνη Χατζηανδρέα, στο ΕΚΕΒΙ, το 1998. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς θα γίνουν εκδηλώσεις για τον μεγάλο Αιγυπτιώτη σε σχολεία, στο πλαίσιο του προγράμματος «Συγγραφείς και εικονογράφοι στα σχολεία».
Στον Νίκο Καββαδία θα είναι αφιερωμένη η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, 21η Μαρτίου. Η καθιερωμένη ετήσια καμπάνια ποίησης του Κέντρου, με εικονογραφημένους στίχους, θα είναι αφιερωμένη στον «Μαραμπού». Οι στίχοι του θα ταξιδέψουν σ’ όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ιστότοπος ετοιμάζεται και για τον Καββαδία (www.kavadias.ekebi.gr), με χρονολόγιο, εργογραφία, βιβλιογραφία και επιλογή κριτικών. Ακόμη, έχει ετοιμαστεί ημερίδα αφιερωμένη σ’ αυτόν, σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Αγρα», με Ελληνες και ξένους ομιλητές. Η ποίηση του Καββαδία θα φτάσει κι αυτή στα σχολεία.
Σε έναν από τους πιο γνωστούς και εμπνευσμένους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα, στον Νίκο Καββαδία, αφιερώνει φέτος το ΕΚΕΒΙ την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, τιμώντας τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του.
Έτσι, η καθιερωμένη καμπάνια ποίησης που διοργανώνει κάθε χρόνο το ΕΚΕΒΙ θα περιλαμβάνει εικονογραφημένους στίχους του Καββαδία. Από τις 21 Μαρτίου, ημέρα που γιορτάζεται παγκοσμίως η ποίηση, θα ταξιδεύουν στην πόλη οι στίχοι του ποιητή που έπλασε το μυθικό του alter ego ως περιπλανώμενου ποιητή των θαλασσών εισάγοντας στο έργο του στοιχεία κοσμοπολιτισμού και εξωτισμού.
Αν και το ΕΚΕΒΙ δεν έχει πάρει ακόμα την επίσημη έγκριση του υπουργείου Πολιτισμού για να ανακηρύξει το 2010 «Ετος Καββαδία», δεν ξεχνάμε ότι φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή του «Μαραμπού» αλλά 30 χρόνια από τον θάνατο του συγγραφέα των «Ακυβέρνητων Πολιτειών» Στράτη Τσίρκα. Σε λίγες ημέρες θα ανέβει στο site του ΕΚΕΒΙ η σχετική ηλεκτρονική έκδοση για το περσινό «Ετος Ρίτσου». Οσο για το «Ετος Καββαδία», η μόνη γνωστή μέχρι στιγμής εκδήλωση είναι το συνέδριο και η έκθεση που ετοιμάζει το Μουσείο Μπενάκη για το τέλος του 2010.
Ένα ταξίδι στην ποίηση του Νίκου Καββαδία είναι η μουσική παράσταση με τίτλο «Στου Καββαδία τ’ ανοιχτά» που παρουσιάζεται στη μουσική σκηνή «Πυρήνας» στις 25 Απριλίου, στις 2, 9 και 16 Μαΐου και σε καλοκαιρινή περιοδεία σε όλη την Ελλάδα από την ομάδα «Νυχτερινή Κυβέρνηση».
Η παράσταση ανοίγει με το τραγούδι του Κώστα Καλδάρα «Μ’ένα καράβι ψεύτικο» και συνεχίζει με μελοποιημένη ποίηση του Νίκου Καββαδία από τις συλλογές του Μαραμπού, Πούσι, Τραβέρσο, σε σύνθεση των Θάνου Μικρούτσικου, Ξέμπαρκων, Γιάννη Σπανού, Μαρίζας Κωχ, Δημήτρη Ζερβουδάκη, σε ενορχηστρώσεις της Ευαγγελίας Μαυρίδου και κείμενα της Μαίρης Καλδάρα.
Η παράσταση πλαισιώνεται με αναφορές στην πολυκύμαντη ζωή και τις περιπλανήσεις του ποιητή.
Η σκληρή ζωή των ναυτικών, η γυναίκα, η μοίρα, η φυγή, η ενοχή, ο φόβος και φυσικά το ταξίδι γίνονται λόγος, δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να περιπλανηθεί «Στου Καββαδία τ’ ανοιχτά».
Τα κείμενα και η επιμέλεια της παράστασης είναι της Μαίρης Καλδάρα.
Όπως συμβαίνει πολλές φορές με τους ποιητές, έτσι συνέβη και με τον Καββαδία. Τα ποιήματά του έγιναν ευρέως γνωστά και έφτασαν στα χείλια των περισσοτέρων ανθρώπων μέσω των μελοποιήσεών τους. Ο Νίκος Καββαδίας είναι ο ποιητής που μελοποιήθηκε περισσότερο απ’ όλους, αναλογικά με το συνολικό μέγεθος του ποιητικού του έργου. Στο cd του Διφώνου παρουσιάζονται για πρώτη φορά ανέκδοτες και σπάνιες μελοποιήσεις του έργου του.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Άρθρα (RSS)