Αρχείο για 5 Νοεμβρίου, 2009
 Αρθρο του Χρ. Γ. Ντουμα στην Καθημερινή
Οι παλαιολιθικές ταφές (εποχή Νεάντερταλ, περίπου 35.000 χρόνια π. Χ.), που βρέθηκαν στο Καρμήλιον όρος της Παλαιστίνης, στο σπήλαιο Shanidar του Ιράν και στην La Ferraisie της Γαλλίας, αποτελούν την αρχαιότερη μαρτυρία που διαθέτουμε για τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στους νεκρούς και επιβεβαιώνουν την ευρεία διάδοση της σχετικής αντίληψης. Η σύγχρονη τεχνολογία, που επιτρέπει λεπτομερείς αναλύσεις των υλικών καταλοίπων του ανθρώπου, έχει συμβάλει σημαντικά και στην ανίχνευση συναισθηματικών καταστάσεων. Ετσι, η αναγνώριση καταλοίπων γύρης γύρω από το σκελετό ενός νεκρού στο σπήλαιο Shanidar οδήγησε στο συμπέρασμα ότι εκείνοι που τον τοποθέτησαν εκεί φρόντισαν να τον καλύψουν με άνθη. Με τον τρόπο αυτόν, οι επιζώντες εκδηλώνουν την αγάπη τους στο άτομο που αποχώρησε οριστικά από τον κόσμο τούτο και ταυτόχρονα δείχνουν κάποια πίστη, ότι ο θάνατος δεν αποτελεί το τέλος της ύπαρξης, αλλά μάλλον σημαδεύει την αρχή του ταξιδιού προς έναν άλλο κόσμο. Προφανώς από εκεί ξεκίνησε και το παγκόσμιο επίσης έθιμο της ταφής του νεκρού μαζί με προσφιλή του αντικείμενα, τα γνωστά μας κτερίσματα (βλ. «Κ» 14-06-09).
Μεταθανάτιοι κόσμοι
Με την πάροδο των χιλιετιών, η πίστη στην ύπαρξη άλλου κόσμου, στον οποίο μεταβαίνουν οι νεκροί, πήρε πιο συγκεκριμένη μορφή στις μυθολογίες διαφόρων λαών με διάκριση περιοχών, στις οποίες κατέληγαν οι καλοί και οι κακοί αντίστοιχα. Παραδείγματος χάριν, το Alburz για τους Πέρσες, οι «χαρούμενοι τόποι κυνηγιού» για τους Ινδιάνους της Αμερικής, το Tlalocan (ανατολικά) ή το Tamoanchan (δυτικά) για τους Αζτέκους, το παραδεισιακό νησί Bolotu για τους κατοίκους της νήσου Tonga στον Ειρηνικό, τα Πεδία Ialu για τους αρχαίους Αιγυπτίους, ο Κήπος της Εδέμ για τους Εβραίους, τα Ηλύσια Πεδία για τους Αρχαίους Ελληνες, ο Παράδεισος για τους Χριστιανούς κ. λπ. είναι οι τόποι ευδαιμονίας, όπου καταλήγουν τα πνεύματα εκείνων που συμπεριφέρθηκαν σωστά επάνω στη γη. Αντίθετα, οι κακοί μεταναστεύουν σε τόπους αιώνιας τιμωρίας. Τέτοιοι τόποι ήσαν το Sheol ή Aralu για τους Βαβυλώνιους, η χώρα Yomi για τους Ιάπωνες, το Mictlan για τους Μεξικανούς, το Amenti για τους αρχαίους Αιγυπτίους, ο Αδης ή τα Τάρταρα για τους Ελληνες, η «γέεννα του πυρός» ή κόλαση για τους Χριστιανούς κ. ο. κ. Οσο ανιαρή κι αν φαίνεται αυτή η δειγματοληπτική απαρίθμηση των περιπτώσεων, υποδηλώνει τη διαχρονικότητα και τον οικουμενικό χαρακτήρα της αντίληψης για την ύπαρξη μεταθανάτιων κόσμων.
Σύμφωνα με μιαν ερμηνεία, ο τόπος αιώνιας ευδαιμονίας των αρχαίων Ελλήνων, τα «Ηλύσια Πεδία», απηχούν την αιγυπτιακή αντίληψη περί «Πεδίων Ιαλού» και συνεπώς αποτελούν αιγυπτιακή επίδραση. Ακόμη κι αν συνέβη αυτό, οι Ελληνες φαίνεται ότι την αντίληψη αυτή την επεξεργάστηκαν προσαρμόζοντάς την στις δικές τους εμπειρίες από τον δικό τους κόσμο. Στην τέταρτη ραψωδία της Οδύσσειας (561-565) δηλώνεται ότι τον Μενέλαο οι αθάνατοι θα τον μεταφέρουν «ες Ηλύσιον πεδίον», όπου βρίσκεται και ο ξανθός Ραδάμανθυς, ενώ κατά τον Ησίοδο οι ψυχές των ηρώων μεταβαίνουν στις Νήσους των Μακάρων, όπου κάνουν ξένοιαστη ζωή, αφού η εύφορη γη εκεί καρπίζει τρεις φορές το χρόνο (Εργα και Ημέραι 170-173). Είναι προφανές ότι τόσο τα Ηλύσια Πεδία όσο και οι Νήσοι των Μακάρων εκφράζουν αντιλήψεις εποχών πολύ παλιότερων από εκείνες του Ομήρου ή του Ησιόδου, και ίσως ανάγονται βαθιά στην Εποχή του Χαλκού, όπως συμβαίνει και με πολλούς άλλους ελληνικούς μύθους. Η δε σύλληψη της ιδέας ότι τα Ηλύσια Πεδία βρίσκονται σε νησιά προσιδιάζει στον χαρακτήρα λαού νησιωτικού.
Κυκλάδες και Κρήτη
Ενας από τους σημαντικότερους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην «πολυνησία» του Αιγαίου είναι ο Κυκλαδικός της 3ης χιλιετίας π. Χ. και είναι εύλογο να αναζητήσει κανείς σ’ αυτόν τον κόσμο την γένεση της ιδέας περί Νήσων των Μακάρων. Ο Μαρινάτος, που είχε ασχοληθεί με το θέμα, τοποθετούσε τη γένεση του μύθου στην Υστερη Εποχή του Χαλκού, τον 16ον αι. π. Χ., όταν ο Κρητομυκηναϊκός πολιτισμός βρισκόταν στο απόγειο της ακμής του. Ξεκινώντας από το γεγονός ότι η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο και το πλουσιότερο νησί στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, θεώρησε ότι αυτή πρέπει να είχε κεντρική θέση στην αντίληψη για το Ηλύσιον, όπου, συν τοις άλλοις, βασίλευε ο αδελφός του Μίνωος, ο Ραδάμανθυς. Ωστόσο, όπως έχει υποστηριχθεί (βλ. «Κ» 19-10-08), είναι αμφίβολο αν οι προϊστορικοί Κυκλαδίτες αντιλαμβάνονταν την Κρήτη ως νησί. Αλλωστε, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι νησιώτες θα τοποθετούσαν το καταφύγιο των ψυχών σε έναν τόσο πυκνά κατοικημένο τόπο, όπως ήταν η Κρήτη.
Από την αρχαιολογική έρευνα στα Πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία έχουν προκύψει σοβαρές ενδείξεις για ανακομιδές οστών, για ύπαρξη οστεοφυλακίων και κενοταφίων αλλά και για τελετουργικές πράξεις στα νεκροταφεία άσχετες από τους ενταφιασμούς νεκρών. Ισως μέσα στις τελετουργίες αυτές να περιλαμβανόταν και η ανακομιδή και εναπόθεση των οστών σε απόμακρους τόπους που θεωρούνταν ως μόνιμη κατοικία των νεκρών. Σύμφωνα με τους αρχαίους μυθογράφους, χάσματα και σπηλιές αποτελούσαν την είσοδο του Αδη, απ’ όπου οι ψυχές περνούσαν προκειμένου να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι για τις Νήσους των Μακάρων, τις οποίες Ομηρος και Ησίοδος τοποθετούν σε τόπους μακριά από τους ζώντες («εις πείρατα γαίης»). Ακόμη, σύμφωνα με τον Ομηρο, στα νησιά αυτά «ούτε χιονίζει ούτε θύελλες υπάρχουν ούτε βρέχει καν, αλλά ο Ωκεανός πάντα στέλνει τις αύρες του Ζέφυρου που δροσίζουν τους ανθρώπους» (Οδύσσεια δ, 566-568), ένα κλίμα που δεν διαφέρει πολύ από εκείνο των Κυκλάδων. Σκόρπια μεταξύ 26ου και 28ου παραλλήλου τα νησιά αυτά βρίσκονται σε ομβροσκιά, διαθέτουν ήπιο ξηρό κλίμα τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι δροσίζονται από τους ετησίας ανέμους, τα μελτέμια. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, ένα απόμερο/ακατοίκητο νησί των Κυκλάδων να είχε θεωρηθεί η πύλη προς τις Νήσους των Μακάρων και σ’ αυτό να μεταφέρονταν τα οστά των νεκρών. Στα ανατολικά της Νάξου, ακριβώς απέναντι από τον όρμο της Μουτσούνας, υπάρχει μικρή συστάδα βραχονησίδων που είναι γνωστές με το όνομα Μάκαρες. Ωστόσο, η μέχρι σήμερα αγνόησή τους από την αρχαιολογική έρευνα δεν επιτρέπει τη διατύπωση οποιασδήποτε άποψης για τον ρόλο τους στην αρχαιότητα.
Η έρημη Κέρος
Πολύ μεγαλύτερο, αλλά εντελώς ορεινό και σχεδόν ακατοίκητο ήταν το νησί της Κέρου, ανάμεσα στη Νάξο και την Αμοργό. Το νησί αυτό έγινε γνωστό τα μεταπολεμικά χρόνια από την αρχαιολογική λεηλασία που υπέστη κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 στη θέση Κάβος Δασκαλιού: χιλιάδες κομματιασμένα μαρμάρινα Κυκλαδικά ειδώλια και αγγεία κοσμούν μουσεία και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο. Από τις μετέπειτα συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες συνάγεται ότι τα αντικείμενα αυτά αποτελούσαν κτερίσματα νεκρών και είχαν μεταφερθεί στην Κέρο από διάφορα νησιά, αφού προηγουμένως είχαν αχρηστευθεί με τελετουργικό σπάσιμο. Ερμηνεύεται, δηλαδή, η θέση Κάβος Δασκαλιού στην Κέρο ως ένα είδος παγκυκλαδικού ιερού. Συστηματική γεωλογική έρευνα έδειξε ότι η σαθρότητα του βράχου στην περιοχή αυτή έχει συντελέσει στη δημιουργία ρηγμάτων και χασμάτων, κάποιο από τα οποία θα μπορούσε να έχει θεωρηθεί η πύλη προς τα Ηλύσια Πεδία, προς τις Νήσους των Μακάρων. Σταλαγμιτικές αποθέσεις που είχαν σχηματιστεί στην οροφή σπηλιάς πριν από την κατάρρευσή της της χρονολογήθηκαν στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π. Χ. Επειδή δε η σπηλιά αυτή βρισκόταν ακριβώς μπροστά στην έκταση, όπου σημειώθηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση σπασμένων κτερισμάτων –εξ ού και η μεγαλύτερη λεηλασία από τους λαθρανασκαφείς–, ενδέχεται αυτή να είχε θεωρηθεί από τους πρώιμους Κυκλαδίτες η πύλη προς τις Νήσους των Μακάρων.
0 σχόλια »
 Του Νίκου Ξυδάκη – Καθημερινή
Η διεσταλμένη ερμηνεία της εργασιακής σχέσης stage, σύμφωνα με την οποία ένας ασκούμενος, χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα και με γλίσχρο μισθό, καλύπτει οργανικές θέσεις μόνιμου προσωπικού, αποτέλεσε την τελευταία εφεύρεση ενός κράτους φαύλου και πελατειακού. Μια εφεύρεση που επιστρατεύθηκε ξεδιάντροπα για να αμβλύνει τις σφοδρές συνέπειες της νεανικής ανεργίας και του αποδιαρθρωμένου παραγωγικού ιστού.
Αντί το κράτος να δημιουργεί προϋποθέσεις ανάπτυξης, αντί να προστατεύει τους νέους που εισέρχονται στον κόσμο της εργασίας, αντί να θεσπίζει πλαίσιο αξιοκρατίας, καταφεύγει στην βραχυπρόθεσμη ψευδο-λύση των σταζ. Οπως συμβαίνει και με τον ευτελισμό των σχολείων, ιδίως στη μέση και την ανώτατη εκπαίδευση: τυπολατρία, υποκρισία, αναξιολόγητη εργασία, παρακμή, εξαπάτηση· με βασικό σκοπό τον ίδιο: να παρκάρει η νεολαία σε ένα ΑΕΙ – ΤΕΙ κάπου, υποστελεχωμένο, πρόχειρα και υστερόβουλα στημένο· να τζιράρει η πανεπιστημιακή επαρχιούπολη, και να εκπαιδεύεται η νεολαία στις απέραντες καφετέριες.
Παρκάρισμα, απόκρυψη, αδράνεια· να περνάει ο καιρός, με τις οικογένειες χρεωμένες και αγωνιώσες, και τους νέους αγράμματους, άεργους και ανεπάγγελτους, κι επιπλέον κακομαθημένους: ιδού το σχέδιο ανάπτυξης της χώρας. Ιδού πώς πολιτικοί και κράτος διαχειρίζονται την παιδεία και την εργασία των νεότερων γενεών.
Κοροϊδία; Ασφαλώς. Αλλά κυρίως παρακμή. Οι σταζιέρ που απομακρύνονται υπολογίζονται σε 40 με 45 χιλιάδες, στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Τόσοι είναι οι νέοι, με περισσότερα ή λιγότερα τυπικά προσόντα, που θα περιφέρονται στις καφετέριες της επικράτειας και τυπικά άνεργοι, μετά τη διακοπή των σταζ.
Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι οι περισσότεροι μπήκαν στο δουλοπαροικιακό καθεστώς των σταζ με βύσμα, ακόμη κι έτσι, κάτι αξίζουν αυτοί οι άνθρωποι, κάτι μπορούν να προσφέρουν, μια θέση εργασίας τη δικαιούνται, κι αυτοί κι άλλοι τόσοι ομήλικοί τους, σε συνθήκες αξιοκρατίας και υγιούς ανταγωνισμού. Αλλά βέβαια σε μια αγορά που λειτουργεί με νόμους και κανόνες, σε ένα κράτος με σχέδιο και στρατηγική, σε μια κοινωνία με οράματα και αξίες.
Εχουμε όμως τέτοια αγορά, τέτοιο κράτος, τέτοια κοινωνία; Ο,τι βλέπουμε γύρω μάς απαντά: Οχι. Το θέμα άρα δεν είναι τα παράτυπα ή παράνομα σταζ, η μοριοδότηση στο ΑΣΕΠ και οι συμβάσεις, αλλά πώς η κοινωνία αντιλαμβάνεται την ανάπτυξη και το μέλλον. Παρκάρει τους νέους στα λύκεια, στα ΑΕΙ/ΤΕΙ, στα σταζ, στα καφενεία, αφαιμάσσοντας οικογένειες και εθνική οικονομία; Ή τα ξαναβλέπει όλα από την αρχή; Ας σκεφτούμε.
(Κι εν τω μεταξύ η δυσφορία και η οργή των νέων φουσκώνει.)
0 σχόλια »
 Του Κωστα Δεληγιαννη – Καθημερινή
Φανταστείτε πως όλα τα προγράμματα που χρησιμοποιείτε σάς ακολουθούν όπου κι αν βρίσκεστε: μπορούν να «τρέξουν» στο κινητό σας τηλέφωνο, ώστε να ενημερώνετε οποιαδήποτε στιγμή τις βάσεις δεδομένων σας, στο τερματικό ενός internet-cafe για να κάνετε διορθώσεις στις παρουσιάσεις σας, είτε στο μηχάνημα οποιουδήποτε φίλου και γνωστού ώστε να συνεχίσετε τα έγγραφά σας ακριβώς από εκεί που τα έχετε αφήσει. Αυτό ακριβώς υπόσχεται η τεχνολογία του «υπολογιστικού νέφους» (cloud computing), που δίνει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε χρήστη να απεπλακεί από τα… δεσμά του desktop ή του laptop του.
Αρκεί να επιλέξει κάποια από τις διαδικτυακές εφαρμογές οι οποίες αξιοποιούν τη συγκεκριμένη τεχνολογία· σε αυτή την περίπτωση, ούτε το λογισμικό που χρησιμοποιεί αλλά ούτε και τα ίδια τα δεδομένα θα αποθηκεύονται πλέον στο PC του. Αντίθετα, θα βρίσκονται διάσπαρτα σε ένα («νεφελώδες») δίκτυο από υπολογιστές, κέντρα δεδομένων και server, έτσι ώστε να έχει πρόσβαση στα αρχεία του και να τα επεξεργάζεται οποιαδήποτε στιγμή και από οποιαδήποτε συσκευή μπορεί να συνδεθεί στο Ιντερνετ. Και η γκάμα των υπηρεσιών από τις οποίες μπορεί να διαλέξει αυξάνονται ολοένα και περισσότερο, ξεκινώντας από πακέτα εφαρμογών γραφείου (όπως τα Google Docs, Zoho και Thinkfree) και φτάνοντας μέχρι προγράμματα επεξεργασίας φωτογραφιών (Picnik, Adobe Photoshop Express) και δημιουργίας παρουσιάσεων (Sliderocket).
Οπως φαίνεται μάλιστα από τα ονόματά τους, πίσω από πολλές από αυτές τις εφαρμογές βρίσκονται εταιρείες-κολοσσοί, όπως η Sun, η Amazon, η Google ή η ΙΒΜ, γεγονός που δείχνει ότι δεν υπολείπονται σημαντικά σε δυνατότητες συγκριτικά με τα αντίστοιχα προγράμματα που εγκαθιστούμε με τον συμβατικό τρόπο. Αλλωστε, όποιος χρησιμοποιεί τέτοιες εφαρμογές cloud computing έχει επίσης το πλεονέκτημα πως δεν χρειάζεται να πληρώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα για νέες (και συχνά πανάκριβες) εκδόσεις του software, αλλά κι ότι μπορεί να αξιοποιεί σε μηχανήματα με υποτυπώδεις δυνατότητες. Κάτι που σημαίνει πως καθώς ο υπολογιστής πλέον θα πρέπει απλώς να παρέχει πρόσβαση στο Ιντερνετ, το cloud computing δίνει επίσης τέλος στον πονοκέφαλο και τα έξοδα για ολοένα ταχύτερους επεξεργαστές, καλύτερες μνήμες ή μεγαλύτερους σκληρούς δίσκους. Βέβαια, το πιο μεγάλο πλεονέκτημα όλων αυτών των υπηρεσιών είναι πως, στη βασική τους μορφή, προσφέρονται δωρεάν στον απλό ιδιώτη. Εξάλλου, η κύρια πηγή εσόδων των επιχειρήσεων που τις αναπτύσσουν είναι οι χρεώσεις που επιβάλλουν στους εταιρικούς τους πελάτες – πελάτες οι οποίοι, εκτός από εφαρμογές όπως η Google Docs, με τη βοήθεια του cloud computing μπορούν να «νοικιάζουν» και hardware: η Amazon, για παράδειγμα, μέσω της πλατφόρμας Elastic Compute Cloud μισθώνει υπολογιστική ισχύ σε εταιρείες για να «τρέξουν» τα δικά τους προγράμματα. Στοιχείο που, για πολλούς ειδικούς, συνεπάγεται ότι το «υπολογιστικό νέφος» όχι μόνο είναι εφικτό από τεχνολογικής άποψης, αλλά και οικονομικά βιώσιμο ώστε να αποτελέσει το μέλλον στον χώρο της πληροφορικής.
Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν με μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα αυτό το μέλλον, εστιάζοντας την κριτική τους κυρίως στο γεγονός ότι σήμερα στο Διαδίκτυο δεν υπάρχει ένα ενιαίο «σύννεφο» αλλά ένας… γαλαξίας δικτύων, μέσα από τα οποία κάθε εταιρεία προσφέρει προϊόντα τα οποία συνήθως είναι ασύμβατα με αυτά από τα «νέφη» των ανταγωνιστών της.
Οσο δεν λύνονται αυτά τα προβλήματα συμβατότητας, «στην πραγματικότητα λειτουργούν σαν κλειστά ιδιόκτητα συστήματα στα οποία, αν εγκλωβιστεί κανείς, στο μέλλον θα χρειάζεται να πληρώνει όλο και μεγαλύτερα ποσά για να χρησιμοποιεί τις ίδιες υπηρεσίες», προειδοποιούσε πριν από λίγους μήνες στον Guardian ο Richard Stallman, ιδρυτής του Ιδρύματος για την προώθηση του Ανοικτού Λογισμικού. Και αυτός δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που διαβλέπουν ειδικοί σαν τον Stallman, τονίζοντας σε κάθε ευκαιρία πως μόνο για τα προσωπικά δεδομένα που βρίσκονται στον σκληρό μας δίσκο μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι είναι προστατευμένα. Γι’ αυτό και συνιστούν στους χρήστες να μην επιλέγουν τέτοιες υπηρεσίες όταν επεξεργάζονται ευαίσθητες πληροφορίες.
Οι εναλλακτικοί
Ανεξάρτητα από το αν η τεχνολογία cloud computing θα οδηγήσει τελικά σε πιο «ανοικτά» νέφη ή αντίθετα σε υπηρεσίες με μονοπωλιακά χαρακτηριστικά, το σίγουρο είναι πως οι ευρυζωνικές συνδέσεις δεν είναι ακόμη τόσο διαδεδομένες ώστε να μπορεί κανείς να απολαύσει τα οφέλη του «υπολογιστικού νέφους». Αλλωστε, όταν κανείς βρίσκεται εκτός Διαδικτύου, μπορεί εναλλακτικά να χρησιμοποιήσει κάποια από τα προγράμματα ανοικτού κώδικα τα οποία, πέρα από το ότι διατίθενται δωρεάν, έχουν μικρές απαιτήσεις σε hardware και βελτιώνονται από κοινότητες εθελοντών, οι οποίες συχνά αποδεικνύονται εφάμιλλες με τα τεχνικά επιτελεία πολλών εκ των γνωστότερων επιχειρήσεων ανάπτυξης λογισμικού.
Δεν είναι τυχαίο πως στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν περισσότερα από 23.000 τέτοια προγράμματα, πολλά από τα οποία έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή επειδή δεν χρειάζονται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις για να τα «τρέξει» κανείς. Εφαρμογές σαν το λειτουργικό σύστημα Ubuntu χρησιμοποιούνται ήδη όχι μόνο από εκατομμύρια χρήστες, αλλά και από δεκάδες υπηρεσίες και οργανισμούς, όπως η γαλλική αστυνομία ή το διεθνές αεροδρόμιο του San Francisco.
0 σχόλια »
 Της Νελλης Aμπραβανελ – Καθημερινή
Ο Μαρκ Αμέρικα έγινε γνωστός το 1997 με το έργο του Grammatron. Θεωρήθηκε αμέσως ένας από τους πρωτοπόρους της διαδικτυακής τέχνης (net art), αφού έμοιαζε να αντιλαμβάνεται το Ιντερνετ όχι μόνον σαν μια μηχανή ανασύνθεσης, ενημέρωσης και προβολής, αλλά και σαν μια πλατφόρμα για πειραματισμό και για δημιουργία εννοιολογικής τέχνης. Σήμερα, το Grammatron, όπως και τα μετέπειτα έργα του Phone: E: Me (1999) και Filmtext (2002), μπορεί εύκολα κανείς να τα δει και να τα βιώσει online, από τον καναπέ του σπιτιού του, διαμορφώνοντας τη δική του άποψη για τον καλλιτέχνη. Ακόμα καλύτερα, όμως, μπορεί να επισκεφθεί και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου αυτή τη στιγμή, τα τρία παλαιότερα έργα του είναι προσβάσιμα μέσω υπολογιστών στο μεσοπάτωμα του μουσείου, στο πλαίσιο της πρώτης στην Ελλάδα αναδρομικής έκθεσης του Αμερικανού καλλιτέχνη.
Οπως μαρτυρούν τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση, πέραν της διαδικτυακής τέχνης, ο Αμέρικα έχει ασχοληθεί τα τελευταία χρόνια με την έννοια της μεταπαραγωγής (postprodu-ction) και του ρεμίξ, φλερτάροντας με τις οπτικοακουστικές δυνατότητες που προσφέρουν οι πλατφόρμες DJ και VJ αλλά και με την εξέλιξη νέων τεχνολογιών, όπως η βιντεοσκόπηση μέσω κινητού τηλεφώνου. Στην εποχή όμως του You Tube και της άμεσης και απεριόριστης πρόσβασης στο Ιντερνετ και στις νέες τεχνολογίες, τι σημαίνει να είναι κανείς πρωτοπόρος της διαδικτυακής και ψηφιακής τέχνης; Ο Μαρκ Αμέρικα απαντά στην «Κ» μία μέρα μετά τα εγκαίνια της έκθεσής του και λίγες ώρες πριν παραδώσει ένα κλειστό σεμινάριο σε 30 Ελληνες καλλιτέχνες, ερευνητές και φοιτητές, που εστιάζουν στο χώρο της ψηφιακής τέχνης και κουλτούρας…
– Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα καλλιτέχνης της μεταπαραγωγής;
– Είναι υπέροχο! Σήμερα, όλοι είναι καλλιτέχνες της μεταπαραγωγής. Ανεξαρτήτως του μέσου με το οποίο δουλεύει κανείς, δεν μπορεί παρά να συμμετάσχει σε αυτήν τη διαδικασία. Προσωπικά, όμως, αντιλαμβάνομαι τη μεταπαραγωγή και το ρεμίξ σαν φιλοσοφία, σαν μια προσέγγιση ενός τρόπου ζωής, κάτι που διαφέρει από το να αναγνωρίζεις απλά ότι η τεχνολογία μπορεί να σε διευκολύνει στο να χρησιμοποιείς, π. χ., ψηφιακό υλικό με σκοπό να μιξάρεις τραγούδια δύο καλλιτεχνών. Αντιλαμβάνομαι επίσης την έννοια της μεταπαραγωγής πολύ διαφορετικά από τον Νικολά Μπουριό, ο οποίος αναφέρεται σε μια ριζοσπαστική πλευρά της μεταστροφής στις πρακτικές των σύγχρονων καλλιτεχνών που βασίζονται στο ρεμίξ ή στη μεταπαραγωγή.
Η μεταπαραγωγή
Για μένα, η μεταπαραγωγή σημαίνει κάτι παραπάνω. Εχει να κάνει με το πώς ζούμε σε καθημερινή βάση, έχοντας συνεχή πρόσβαση σε πηγές από διάφορες ιστορικές περιόδους, συμπεριλαμβανομένου και του παρόντος. Το αποτέλεσμα είναι μια μεταπαραγωγή του παρόντος σε πραγματικό χρόνο.
– Οπότε δεν σας απασχολεί απαραίτητα η δημιουργία νέου νοήματος;
– Δεν έχει να κάνει τόσο με το νέο, όσο με το ανανεωμένο και το ανανεώσιμο. Κατά κάποιον τρόπο, θα έλεγε κανείς ότι η όλη διαδικασία θυμίζει ένα ζήτημα πρωτίστως περιβαλλοντικό, αυτό της ανανεώσιμης ενέργειας. Στη δική μας περίπτωση, η λογοτεχνία, και γενικότερα η τέχνη από την αρχαιότητα έως και το μεταμοντερνισμό, επαναχρησιμοποιούνται για τη δημιουργία νέων μορφών τέχνης.
– Θα μπορούσατε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
– Το έργο Immobilit� (το μεγαλύτερο και πιο πρόσφατο έργο στην έκθεση, που γυρισμένο από κινητό τηλέφωνο προβάλλεται στο ισόγειο του μουσείου και διαρκεί 75 λεπτά) έχει πολλές επιρροές από το σινεμά τέχνης (αρτ σίνεμα). Οταν όμως οι αίθουσες που προβάλλουν τέτοιες ταινίες τείνουν να εξαφανιστούν, αυτές οι πειραματικές αφηγήσεις βρίσκουν νέους χώρους «προβολής» όπως το μουσείο, το Διαδίκτυο, οι ζωντανές περφόρμανς, ακόμα και διαφημιστικές γιγαντοοθόνες στο κέντρο της πόλης (Αυστραλία, Βραζιλία, Μιλάνο), ή εφαρμογές του κινητού τηλεφώνου. Και ενώ σε αυτή την περίπτωση το Immobilit� έχει σχέση με τον κινηματογράφο, παύει να είναι κινηματογραφική ταινία. Μετατρέπεται σε κάτι άλλο…
– Πιστεύετε τότε ότι οι νέες τεχνολογίες σάς προσφέρουν ένα άνοιγμα για τη δημιουργία μιας νέας αισθητικής;
– Ολοι αντιλαμβανόμαστε το Ιντερνετ σαν ένα μέσο διανομής υλικού. Αυτό όμως που μας ενδιέφερε περισσότερο στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ήταν να δημιουργήσουμε έργα ειδικά για το Ιντερνετ, έργα που δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν έξω από αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν κάτι εμπειρικό και διαδραστικό. Και το πιο σημαντικό, δεν είχε να κάνει απλά με την κατανάλωση ενός προϊόντος.
Νέα αισθητική
Ενα έργο όπως το Grammatron, π. χ., δεν θα μπορούσε να υπάρχει σε μορφή βιβλίου, εφόσον στηρίζεται σε ένα δίκτυο συνδέσεων (λινκ) που σε στέλνει σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Η εμφάνιση, λοιπόν, μιας νέας αισθητικής βγαίνει σχεδόν αυτόματα μέσα από την ίδια τη διαδικασία, που δεν μπορεί να υπάρξει εκτός της νέας τεχνολογίας.
– Η πρόσβαση σε έργα της διαδικτυακής τέχνης είναι απεριόριστη. Ποια η σημασία αυτού του τεράστιου κοινού στη δουλειά σας;
– Φροντίζω να προσφέρω στο κοινό διαφορετικές διόδους για να βιώσουν του έργο μου. Στην περίπτωση του Immobilite, μπορούν να καθίσουν να δουν το έργο από την αρχή μέχρι το τέλος. Μπορούν όμως και να εξερευνήσουν την ιστοσελίδα που έχω δημιουργήσει ειδικά για το έργο, ή να «παίξουν» με την αντίστοιχη εφαρμογή στο iphone τους. Υπάρχει κάτι για όλους…
– Στο Chromo Hack (2005) κυριαρχούν εικόνες από την 11η Σεπτεμβρίου. Θα μπορούσε γενικότερα κανείς να περιγράψει το έργο σας ως πολιτικό;
– Και ναι και όχι… Το έργο μου ταλαντεύεται ανάμεσα στο αισθητικό, το πολιτικό, το εννοιολογικό και το ερμηνευτικό. Ενα κομμάτι σαν το Chromo Hack μπορεί εκ πρώτης όψεως να μοιάζει πολιτικό λόγω του ότι χρησιμοποίησα εικόνες από τα κανάλια της καλωδιακής μου τηλεόρασης την ημέρα των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Δεν έχει να κάνει όμως τόσο με την πολιτική της 11ης Σεπτεμβρίου, όσο με το χειρισμό των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ώστε να βγει προς τα έξω μια συγκεκριμένη εκδοχή της πραγματικότητας, για την οποία όλοι εκ των υστέρων συμφωνούν. Ενα από τα θέματα στα οποία επικεντρώνομαι είναι οι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων εκμεταλλεύονται το Ιντερνετ και άλλα είδη νέων τεχνολογιών με σκοπό να δημιουργήσουν τις δικές τους πραγματικότητες. Και είναι πολύ εύκολο να το κάνεις αυτό σήμερα…
Mark Amerika «Unrealtime», Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, έως 3 Ιανουαρίου 2010, επιμέλεια της Δάφνης Δραγώνα (Βασ. Γεωργίου Β΄ 17-19 και Ρηγίλλης)
0 σχόλια »
|
Άρθρα (RSS)