Εφθασε ως την… Αμερική ο Ηρακλής; Η θεωρία μπορεί απλώς να είναι απίθανη, στον χώρο όμως μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, όπου εντάσσεται άλλωστε ο διασημότερος ήρωας της Αρχαιότητας, όλα μπορεί να συμβούν! Στην ομιλία του, που δόθηκε χθες το βράδυ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα «Γεωμυθολογική προσέγγιση των άθλων και των άλλων έργων του Ηρακλή», ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ηλίας Μαριολάκος επικεντρώθηκε στο υπόβαθρο των μύθων που συνδέονται με τους άθλους του Ηρακλή, το οποίο εντοπίζει στα μεγάλα υδραυλικά έργα των ανθρώπων της Προϊστορικής εποχής και στην αναζήτηση μεταλλευμάτων σε μακρινές περιοχές. Τόσο μακρινές μάλιστα ώστε θα μπορούσε- πάντα σε μια ακραία περίπτωση- να περιλαμβάνουν και την Αμερική, ανάλογα με την ερμηνεία που δίνει κανείς στα αρχαία κείμενα. Παρακολουθώντας την πορεία των ταξιδιών του μέσα από αυτές τις πηγές, ο κ. Μαριολάκος ανέφερε ότι ο Ηρακλής οδηγήθηκε αρχικώς στην Κρήτη και μετά στη Λιβύη, στην Ταγγέρη, στο Γιβραλτάρ, όπου ως γνωστόν τοποθετούνται έκτοτε οι Ηράκλειες Στήλες, από εκεί στην Ιβηρική Χερσόνησο και στη συνέχεια στη Βουργουνδία, όπου ίδρυσε την πόλη Αλίσια (Αλίς Σεντ Ρεν σήμερα). Και μετά;
Στα «Ηθικά» του ο Πλούταρχος σημειώνει ότι ο Ηρακλής, αφού περιπλανήθηκε σε όλη τη Γαλατία, έφθασε στη μεγάλη ήπειρο Ωγυγία, η οποία αναφέρεται ως νησί ευρισκόμενο σε απόσταση πέντε ημερών (με πλεούμενο της εποχής προφανώς) από τη Βρετανία. Περισσότερες περιγραφές, του Πλουτάρχου πάντα, κάνουν λόγο για μια χερσόνησο «πυκνή και γαιώδη», που διέθετε κόλπο, έξω από τον οποίο όμως λυσσομανούσαν τα κύματα από τα θαλάσσια ρεύματα. Η Ισλανδία ή η Γροιλανδία είναι κατά τον κ. Μαριολάκο ο πιθανότερος τόπος με αυτά τα χαρακτηριστικά. Οσο για την Αμερική, αυτή παραμένει στη σφαίρα της μακρινής υπόθεσης.
O πως σε όλες τις περιπτώσεις των μυθικών ηρώων όμως, έτσι και για τον Ηρακλή, η δράση του οποίου τοποθετείται στον 13ο αιώνα π.Χ., τίθεται το ερώτημα αν ήταν υπαρκτό πρόσωπο ή, αντίθετα, φανταστικό, στο όνομα του οποίου αποδόθηκαν τα επιτεύγματα των ανθρώπων σχετικά με την καθυπόταξη των στοιχείων της φύσης και την αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πηγών. Ο,τι από τα δύο και αν ισχύει όμως, γεγονός είναι ότι οι άθλοι του χωρίζονται κατά τον ομιλητή σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Στους «υδραυλικούς» (Λερναία Υδρα, Στυμφαλίδες Ορνιθες, Κόπρος του Αυγείου και πολλά αντιπλημμυρικά και αποστραγγιστικά έργα, όπως στις όχθες του Αχελώου, στη Μαντίνεια, στην Τίρυνθα, αλλά και η επισκευή ρήγματος στον Νείλο!) και στους «μεταλλευτικούς» (Μήλα των Εσπερίδων, τα Βόδια του Γηρυόνη στην Ιβηρική Χερσόνησο).
Eκτιμάται ήδη ως το πιο επαναστατικό μέσον επικοινωνίας από την εποχή του Γουτεμβέργιου, η τεχνολογία που εκδημοκράτισε τη διαδικασία απόκτησης πληροφοριών. Ο λόγος για το Ιντερνετ, τον παγκόσμιο ιστό, ο οποίος μερικές φορές κάνει να μοιάζει παρωχημένη ακόμη και οποιαδήποτε απόπειρα κρατικής λογοκρισίας. Τη στιγμή που, για παράδειγμα, η ιρανική κυβέρνηση του Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ έδινε εντολή στους ξένους ανταποκριτές να αποχωρήσουν από τη χώρα, κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter ή το Facebook αναλάμβαναν τον ρόλο ειδησεογραφικών πρακτορείων, με συνεχή ροή ειδήσεων από τις διαδηλώσεις που συγκλόνιζαν τη χώρα.
Μόνο που πίσω από τέτοια φωτεινά παραδείγματα κρύβεται μια πιο «σκοτεινή» πτυχή του Διαδικτύου, την οποία έφερε στην επιφάνεια η πρόσφατη διαμάχη της Google με το κινεζικό καθεστώς: το γεγονός ότι, όπως η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στην ελεύθερη έκφραση, μπορεί εξίσου εύκολα να τη φιμώσει.
«Λέξεις – κλειδιά»
«Από τεχνικής σκοπιάς, η λογοκρισία στο Ιντερνετ είναι σχετικά εύκολη διαδικασία», λέει στην «Κ» ο κ. Παύλος Σπυράκης, καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής (ΤΜΗΥΠ) στο Πανεπιστήμιο Πατρών. «Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν οι ειδικοί είναι να δημιουργήσουν ένα φίλτρο το οποίο θα απαγορεύει την πρόσβαση σε ιστοσελίδες οι οποίες περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις – κλειδιά».
Ετσι, σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC, στην Κίνα υπολογίζεται πως 30.000 και πλέον μέλη των διωκτικών αρχών ασχολούνται καθημερινά με την ανανέωση της «μαύρης λίστας» από ηλεκτρονικές διευθύνσεις που περιέχουν απαγορευμένους για το καθεστώς όρους, όπως «ανεξαρτησία του Θιβέτ», «αστυνομική βία», ακόμη και «ελευθερία του λόγου». Και καθώς κάθε ιντερνετικός πάροχος είναι υποχρεωμένος νομικά να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ψηφιακό τείχος, είναι σχεδόν βέβαιο πως, μόνο αν υπάρξει κάποιο κενό ασφαλείας, μία τέτοια ιστοσελίδα θα μπορέσει να εμφανιστεί σε υπολογιστές στην Κίνα. «Μάλιστα, για να παρακάμψει κανείς αυτό το φίλτρο χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις, κάτι που σημαίνει πως στην πράξη ο μέσος χρήστης πολύ δύσκολα θα μπορέσει να αποκτήσει πρόσβαση σε λογοκριμένο υλικό», συμπληρώνει ο κ. Σπυράκης.
Γι’ αυτό και το κινεζικό παράδειγμα γρήγορα βρήκε μιμητές: η οργάνωση OpenNet Initiative υπολογίζει σε περίπου 20 τα καθεστώτα στον κόσμο που ασκούν «συστηματικό» ή «ουσιώδη» έλεγχο στο Διαδίκτυο με πολιτικά κριτήρια – τη στιγμή που η λίστα των «Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα» απαριθμεί 13 κράτη «εχθρούς του Ιντερνετ».
Στον υπόλοιπο κόσμο
Βέβαια, συγκριτικά με το τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, όλες αυτές οι περιπτώσεις θεωρούνται εξαίρεση στον κανόνα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Σπυράκη, το Διαδίκτυο βρίσκεται έτσι κι αλλιώς μπροστά σε μία σειρά από δραστικές αλλαγές που ενδεχομένως να αλλάξουν τη φυσιογνωμία του. Κι αυτό όχι μόνον επειδή οι εθνικοί ανταγωνισμοί ίσως στο μέλλον θέσουν κι άλλες χώρες στον πειρασμό της διαδικτυακής λογοκρισίας, αλλά και γιατί έτσι κι αλλιώς «καλούμαστε να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στη διασφάλιση της ελευθερίας του χρήστη, από τη μια μεριά και στην αντιμετώπιση των παράνομων ιντερνετικών δραστηριοτήτων», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, πως πολλές χώρες φιλτράρουν ήδη το ιντερνετικό περιεχόμενο, μπλοκάροντας site παιδικής πορνογραφίας ή ιστοσελίδες με ρατσιστικό υλικό. «Μόνο που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι αυστηρά καθορισμένα τα κριτήρια αποκλεισμού και ο κατάλογος των απαγορευμένων site δημόσιος, ώστε να μπορεί να ελεγχθεί αν αυτά ανήκουν όντως στα συγκεκριμένα κριτήρια», συμπληρώνει ο καθηγητής. Προϋποθέσεις που δεν ισχύουν πάντα, αφού αρκετές κρατικές υπηρεσίες ή πανεπιστημιακά ιδρύματα στις ΗΠΑ ή στη Βρετανία χρησιμοποιούν έτοιμες εφαρμογές, όπως το SmartFilter, οι οποίες δεν αποκαλύπτουν τη «μαύρη λίστα» τους.
«Ο κατάλογος των sites που μπλοκάρονται αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ιδιοκτήτριας εταιρείας, η οποία προστατεύεται από το νόμο», σημείωνε χαρακτηριστικά στον Guardian η Jo Glanville από την οργάνωση Index on Censorship, «με συνέπεια ακόμη και οι χώρες που χρησιμοποιούν την εφαρμογή να μη γνωρίζουν τι ακριβώς λογοκρίνεται».
Ισότιμη πρόσβαση
Αλλος ένας διαφαινόμενος κίνδυνος είναι το Ιντερνετ να χάσει την ουδετερότητά του – να πάψει, δηλαδή, να προσφέρει σε κάθε χρήστη ισότιμη πρόσβαση σε όλες τις διαδικτυακές υπηρεσίες. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα αρχεία που διακινούνται στον παγκόσμιο ιστό αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, με τις εταιρείες να αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να διαχειρίζονται την κυκλοφορία των δεδομένων για να αποτρέψουν τυχόν δυσλειτουργίες. Ομως, αυτή η διαχείριση θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μη διευκολύνεται η χρήση κάποιων εφαρμογών, παρακωλύοντας κάποιες άλλες – σε μία τέτοια περίπτωση, οποιοσδήποτε πάροχος θα μπορεί να επιβραδύνει την πρόσβαση σε κάποια online τηλεοπτική υπηρεσία, για παράδειγμα, ευνοώντας τα τηλεοπτικά προγράμματα που προσφέρει ο ίδιος. Το ενδεχόμενο αυτό ήρθε στην επιφάνεια στις ΗΠΑ όταν το Associated Press ανακάλυψε πως η Comcast ουσιαστικά παρεμπόδιζε την ανταλλαγή αρχείων βίντεο μεταξύ των πελατών της. Βέβαια, η αμερικανική εταιρεία αναγκάστηκε στην πορεία να υπαναχωρήσει στις πιέσεις της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών (FCC) και να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης.
Ο Αδόλφος Χίτλερ διορίστηκε καγκελάριος στις 30 Ιανουαρίου 1933. Οι ναζί είχαν κερδίσει μεν τις εκλογές Νοεμβρίου του 1932, όχι όμως και την απόλυτη πλειοψηφία. Οι διαπραγματεύσεις για κυβέρνηση συνασπισμού κατέρρευσαν. Ο υπουργός Αμυνας Σλάιχερ έπεισε τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ να απολύσει τον καγκελάριο Πάπεν και ανέλαβε ο ίδιος. Στο μεταξύ, ο Πάπεν διαπραγματευόταν με τον Χίτλερ και, με έγκριση του προέδρου, ο Σλάιχερ εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Δύο μέρες μετά, τον διαδέχτηκε ο Χίτλερ, με τον Πάπεν ως αντικαγκελάριο. Το εκλογικό παιχνίδι έπρεπε να σταματήσει, καθώς οι κομμουνιστές διαρκώς ενισχύονταν. Μετά τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, ο Χίτλερ απέκτησε έκτακτες εξουσίες και, με το θάνατο του Χίντενμπουργκ το 1934, το αξίωμα του προέδρου και του καγκελαρίου συγχωνεύθηκαν. Ο Χίτλερ έγινε Φύρερ, η δικτατορία των ναζί άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, και όλα ήταν έτοιμα για το μεγαλύτερο αιματοκύλισμα στην ιστορία. Η θεαματική άνοδος του Χίτλερ, από μονοψήφια ποσοστά στις εκλογές μέχρι και το 1928, συντελέστηκε με σκηνικό τη Μεγάλη Υφεση. Σίγουρα σήμερα πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Ωστόσο, λόγω και της παρούσας οικονομικής κρίσης, για αρκετούς αναλυτές οι παραλληλισμοί δεν είναι και λίγοι.
Οι Πυραμίδες της Aιγύπτου, ο Παρθενώνας, η Mόνα Λίζα, ο Tζόρτζ Kλούνεϊ και το κορμί της Mόνικα Mπελούτσι έχουν κάτι κοινό! H θελκτικότητά τους λέγεται πως βασίζεται στη «Xρυσή Tομή», τον μαγικό αριθμό 1,618033… που ορίζει την αρμονία και την ομορφιά!
Σε τι συνίσταται όμως η ιδιαιτερότητα και παράλληλα η μαγεία αυτού του αριθμού που απεικονίζεται παγκοσμίως και με το γράμμα φ (προς τιμήν του αρχαίου γλύπτη Φειδία) και έχει απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα όσο κανένας άλλος αριθμός στην ιστορία των Μαθηματικών;
Tο συναρπαστικό μάλιστα στην όλη υπόθεση είναι ότι τον συγκεκριμένο αριθμό δεν μελετούν μόνο μαθηματικοί, αλλά βιολόγοι, καλλιτέχνες, μουσικοί, ιστορικοί, αρχιτέκτονες, ψυχολόγοι ακόμα και μυστικιστές!
«Yπάρχουν πολλά σχήματα, τα οποία έχουν την ιδιότητα φ όπως ο Παρθενώνας, το αρχαίο θέατρο της Eπιδαύρου, το πορτρέτο της Mόνα Λίζα», εξηγεί ο καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και γ.γ. της Eλληνικής Mαθηματικής Eταιρείας, Iωάννης Tυρλής. «Eχουν γίνει έρευνες για να εξηγήσουν γιατί η εμφάνιση του αριθμού φ στο σχήμα της τηλεόρασης μάς ικανοποιεί αισθητικά. Φαίνεται ότι όταν υπάρχει αυτή η εικόνα, ο εγκέφαλος λαμβάνει περισσότερα ερεθίσματα για να μελετήσει τις πληροφορίες που απορρέουν από αυτό που βλέπει. Στα ορθογώνια σχήματα ο φ δίνει την αίσθηση της αποκωδικοποίησης πληροφοριών και κυρίως ταυτίζεται η ύπαρξη της αναλογίας αυτής με αυτό που αισθητικά αρέσει στους περισσότερους».
Πράγματι, η πρόσοψη του Παρθενώνα αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα εφαρμογής του φ, όπως και οι πυραμίδες της Aιγύπτου που ακολουθούν τη δομή ενός ισοσκελούς τριγώνου. Aιώνες αργότερα, ο Λεονάρντο ντα Bίντσι θα ζωγράφιζε το περίφημο πρόσωπο της Mόνα Λίζα με τέτοιον τρόπο ώστε αυτό να χωράει σε ένα τέλειο ορθογώνιο. Aκόμα και ο Mότσαρτ συνέθεσε μερικά από τα έργα του, με τρόπο ώστε η χρονική αναλογία να αντιστοιχεί στη χρυσή τομή. Στη σημερινή εποχή, τέτοια άρτια σχήματα τα συναντάμε ακόμα και στις πιστωτικές κάρτες!
Θεϊκή αναλογία Tο συναρπαστικό με αυτή τη θεϊκή αναλογία, όπως την ονόμασε ο φραγκισκανός μοναχός Λούκα Πατσιόλι τον 15ο αιώνα, είναι η εφαρμογή της στον άνθρωπο. «O Tζορτζ Kλούνεϊ, τα πρόσωπα αλλά και τα σώματα της Mόνικα Mπελούτσι και της Kάρλα Mπρούνι έχουν τις αναλογίες αυτές», αναφέρει ο I. Tυρλής και εξηγεί πως «αν διαιρέσουμε το ύψος ενός ανθρώπου με την απόσταση από το έδαφος μέχρι τη μέση του και βγει 1,6180… αυτό είναι κριτήριο για το αν το σώμα έχει τη θεϊκή αναλογία!».
H περίφημη αυτή ανακάλυψη των μαθηματικών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος από τον Λεονάρντο ντα Bίντσι που απεικονίζεται και στο έργο του «Aνθρωπος του Bιτρούβιου» είναι βασισμένο στην πραγματεία του Pωμαίου μαθηματικού Mάρκου Πολλιώνα Bιτρούβιου, ο οποίος είχε μελετήσει για το ανθρώπινο σώμα, καταλήγοντας σε συμπεράσματα όπως ότι η απόσταση από την άκρη του πιγουνιού έως τη μύτη είναι το ένα τρίτο του μήκους του προσώπου, η απόσταση της γραμμής των μαλλιών έως τα φρύδια είναι το ένα τρίτο του μήκους του προσώπου κ.ο.κ.
Aν λοιπόν θέλει να ανακαλύψει κάποιος κατά πόσο ανταποκρίνεται στα πρότυπα της αισθητικής τελειότητας, δεν έχει παρά να προμηθευτεί… μεζούρα!
O αριθμός Tον ανακάλυψαν οι αρχαίοι Eλληνες
O Πυθαγόρας, και εν γένει οι Aρχαίοι Eλληνες μαθηματικοί, παρατήρησαν ότι τα πάντα πάνω στη Γη, από τα φυτά μέχρι το ανθρώπινο σώμα, αναπτύσσονται βάσει μιας αναλογίας. Xρησιμοποιώντας μια σειρά πολύπλοκων εξισώσεων, κλασμάτων και γεωμετρικών σχέσεων, κατέληξαν ότι το σημείο τομής, η χρυσή αναλογία, εκφράζεται με τον αριθμό 1,618033… που δίνει και την «τιμή» της αρμονίας.
H «χρυσή τομή» κατά τον γλύπτη Θόδωρο
Oι διάφορες μορφές Tέχνης – με ήχους (Mουσική), με λέξεις (Ποίηση-Λογοτεχνία), με κινήσεις του σώματος (Xορός, Θέατρο), με εικόνες (Zωγραφική, Φωτογραφία, Kινηματογράφος κλπ.) ή με σχήματα και μορφές σε υλικά στον χώρο (Γλυπτική, Aρχιτεκτονική), διαμορφώνονται με πολλά συστήματα λογικής οργάνωσης, χωρίς να είναι πάντοτε εμφανή. Oι τέχνες, ως μορφές επικοινωνίας, από καταβολής ανθρώπινης ύπαρξης, υπακούουν συνειδητά ή υποσυνείδητα σε «ρυθμούς» που αντιστοιχούν στους ρυθμούς της φύσης.
Στην προσπάθεια του κάθε δημιουργού να αφουγκραστεί τους ρυθμούς της ζωής και της εποχής χρησιμοποιούνται διάφορα «εργαλεία». Oμως από αυτήν την απλή διαπίστωση που ισχύει στις Tέχνες μέχρι τη συστηματική μυθοποίηση των αριθμών, υπάρχει τεράστια διαφορά. Yπάρχουν έργα με εμφανείς «χρυσές τομές» και «χρυσούς αριθμούς», που είναι γελοία μέχρι κακόγουστα. Oλη αυτή η «μαγειρική» στις Tέχνες, γύρω από δήθεν «μυστικά» ή «μυστήρια», είναι μόνο για τους άσχετους. H Tέχνη δικαιώνεται μέσα από την αμεσότητα του έργου Tέχνης στη δυνατότητα να εμπεριέχει σημαντικές πληροφορίες της εποχής, όχι μόνο στην «κολακεία» του εφήμερου γούστου, αλλά στη διάρκεια, ως σύνθεση της ιστορικής στιγμής στην πορεία του χρόνου. Σε ό,τι με αφορά: Yπάρχουν έργα μου ως αποτέλεσμα μιας συστηματικής λογικής ανάλυσης και μελέτης και άλλα που «βγήκαν» αυθόρμητα και διαισθητικά, όπου τελικά διαπίστωσα εκ των υστέρων μια βαθιά οργάνωση που έγινε ασυνείδητα.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Εφθασε ως την… Αμερική ο Ηρακλής; Η θεωρία μπορεί απλώς να είναι απίθανη, στον χώρο όμως μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, όπου εντάσσεται άλλωστε ο διασημότερος ήρωας της Αρχαιότητας, όλα μπορεί να συμβούν! Στην ομιλία του, που δόθηκε χθες το βράδυ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα «Γεωμυθολογική προσέγγιση των άθλων και των άλλων έργων του Ηρακλή», ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ηλίας Μαριολάκος επικεντρώθηκε στο υπόβαθρο των μύθων που συνδέονται με τους άθλους του Ηρακλή, το οποίο εντοπίζει στα μεγάλα υδραυλικά έργα των ανθρώπων της Προϊστορικής εποχής και στην αναζήτηση μεταλλευμάτων σε μακρινές περιοχές. Τόσο μακρινές μάλιστα ώστε θα μπορούσε- πάντα σε μια ακραία περίπτωση- να περιλαμβάνουν και την Αμερική, ανάλογα με την ερμηνεία που δίνει κανείς στα αρχαία κείμενα. Παρακολουθώντας την πορεία των ταξιδιών του μέσα από αυτές τις πηγές, ο κ. Μαριολάκος ανέφερε ότι ο Ηρακλής οδηγήθηκε αρχικώς στην Κρήτη και μετά στη Λιβύη, στην Ταγγέρη, στο Γιβραλτάρ, όπου ως γνωστόν τοποθετούνται έκτοτε οι Ηράκλειες Στήλες, από εκεί στην Ιβηρική Χερσόνησο και στη συνέχεια στη Βουργουνδία, όπου ίδρυσε την πόλη Αλίσια (Αλίς Σεντ Ρεν σήμερα). Και μετά;
Άρθρα (RSS)