Terra Computerata

Το ερώτημα επανέρχεται βασανιστικά κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες. Πού βρίσκεται η γενιά του Πολυτεχνείου; Έχει ξεπουληθεί; Έχει συμβιβαστεί; Έχει καταφέρει τίποτα; Και ποια είναι τελικά αυτή η γενιά; Ένας ευρύτερος κύκλος 3.000
ανθρώπων και ένας πυρήνας 300 που συμμετείχαν στην εξέγερση του 1973 είναι εκείνοι που ουσιαστικά έδωσαν τον χαρακτηρισμό της γενιάς του Πολυτεχνείου σε όσους σήμερα βρίσκονται περίπου στα 55 με 60.

Τα Νέα

Αν θέλετε να μάθετε που θα απευθύνετε τις επιστολές σας για θέματα παιδείας σας ενημερώνουμε ότι με απόφαση του Προέδρου της Βουλής  συστάθηκαν οι Διαρκείς Επιτροπές της Ολομέλειας της Βουλής για την Α΄ Σύνοδο της ΙΓ΄ Βουλευτικής Περιόδου.

          Προηγήθηκαν επιστολές του Προέδρου της Βουλής προς τους Προέδρους των Κοινοβουλευτικών Ομάδων, οι οποίοι και υπέδειξαν τους βουλευτές-εκπροσώπους τους στις Διαρκείς Επιτροπές.

          Την Τρίτη, 3 Νοεμβρίου, στις 18.00΄, θα συνέλθουν τα μέλη των Διαρκών Επιτροπών προκειμένου να συγκροτηθούν σε σώμα.

Με τη συγκρότηση των προεδρείων των Διαρκών Επιτροπών, η Βουλή θα είναι έτοιμη να δεχθεί προς επεξεργασία τα νομοσχέδια της Κυβέρνησης.

Τα ονόματα των μελών στο δικτυακό τόπο της Βουλής

«Τα υπάρχοντα κόμματα δεν έχουν κατορθώσει να επεξεργαστούν μια σοβαρή πολιτική για την αναδυόμενη κοινωνία της πληροφορίας. Αντί να αξιοποιήσουν τις καταπληκτικές δυνατότητες του Διαδικτύου, θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία για να δημιουργήσουν ένα κράτος- χωροφύλακα που θα ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο στην καθημερινή ζωή των πολιτών». Αυτά λέει στην εφημερίδα Ελ Παΐς ο μοναδικός ευρωβουλευτής ενός καινούργιου κόμματος που έχει για σημαία του την ιδεολογία των πειρατών. Λέγεται Κρίστιαν Ένγκστρομ και εξελέγη με το Πειρατικό Κόμμα της Σουηδίας, που στις περασμένες ευρωεκλογές έλαβε 215.000 ψήφους και ποσοστό 7,1%. Η επιτυχία αυτή οδήγησε στη δημιουργία αντίστοιχων κομμάτων σε όλη την Ευρώπη, με μεγαλύτερο το γερμανικό που στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές έλαβε 845.000 ψήφους και 2% των ψήφων. Βουλευτή μπορεί να μην έβγαλε (το όριο για την είσοδο στη γερμανική Βουλή είναι 5%), έφερε όμως στο προσκήνιο μερικά αιτήματα που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους νέους: να θεσπιστεί στο Ιnternet η ελεύθερη ανταλλαγή αρχείων που δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα, να περιοριστούν τα πνευματικά δικαιώματα στα πέντε χρόνια, να είναι σεβαστή η ιδιωτική ζωή των χρηστών.

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μονοθεματικό (single issue) κόμμα. Αυτό κάθε άλλο, όμως, παρά προαναγγέλλει την αποτυχία του. Όπως επισημαίνει ο Ισπανός εκλογολόγος Ενρίκε Γκερέρο, τέτοιο κόμμα ήταν πριν από 30 χρόνια και οι Πράσινοι. Η ανάγκη της προστασίας του περιβάλλοντος γεννήθηκε στην κοινωνία των πολιτών και υιοθετήθηκε σταδιακά από τα παραδοσιακά κόμματα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τους πειρατές. Η αντιπαράθεσή τους με τη Δικαιοσύνη τούς έκανε ώς τώρα καλό: η καταδίκη των διαχειριστών της ιστοσελίδας Τhepiratebay. org από σουηδικό δικαστήριο, τον περασμένο Απρίλιο, είχε ως αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό των μελών του κόμματος, που έφτασαν τα 50.000. Λίγο πιο πολύπλοκη είναι η προχθεσινή τους καταδίκη από ολλανδικό δικαστήριο, που τους διατάζει να αφαιρέσουν μέσα στο επόμενο τρίμηνο από το site όλους τους συνδέσμους με υλικό που έχει πνευματικά δικαιώματα. Μόνο που οι τρεις Σουηδοί δεν ελέγχουν πια το site και άρα δεν μπορούν να υπακούσουν…

«Όταν η νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα έρχεται σε σύγκρουση με τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα πρέπει να υπερισχύουν και η νομοθεσία να τροποποιείται», τονίζει ο Ένγκστρομ. Προς το παρόν συμβαίνει το αντίθετο. Κάτω από την πίεση της μουσικής και κινηματογραφικής βιομηχανίας, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Σουηδίας και της Βρετανίας έχουν σκληρύνει τη νομοθεσία τους για το παράνομο «κατέβασμα» υλικού από το Ιnternet. Οι πειρατές όμως επιμένουν. Κι έχουν μαζί τους πολλούς από εκείνους που βλέπουν την πολιτική με άλλο μάτι και αναζητούν μια δράση άμεση, συλλογική, διαδικτυακή.

http://diastaseis.blogspot.com

Οι απόστολοι…
… της προόδου στην αρχή γράφουν την ιστορία με ενθαρρυντικά λόγια: εν ονόματι του μέλλοντος που υπόσχονται, γραπώνονται με την πρώτη ευκαιρία από το παρόν. Κι ύστερα, με την ίδια ευκολία, σκορπούν την απαισιοδοξία: εν ονόματι ενός παρελθόντος που ξαφνικά το ονοματίζουν κακό, κλειδώνουν το μέλλον στα υπόγεια. Οι απόστολοι της αιωνιότητας γρήγορα ξεπέφτουν σε υπαλληλάκους της στιγμής.

Στην κοινωνία…
… που έχουν να προτείνουν, η άναρχη δράση των λίγων είναι η προϋπόθεση για την ακρωτηριασμένη ζωή των πολλών.

Δρόμοι του Τάσου Βρανά στα Νέα

Ο καθηγητής γλωσσολογίας κ. Γ. Μπαμπινιώτης αναρωτιέται τι είδους πολιτικός λόγος αναπτύχθηκε στη χώρα μας αυτόν τον καιρό;

Ποια η ποιότητά του, ποια η συμβολή του στην ενημέρωση των πολιτών και, γενικά, σε ποιον βαθμό αποτελεί πρόοδο ή οπισθοδρόμηση στα πολιτικά πράγματα τής χώρας; Δηλώνω εξαρχής ότι η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι στον τομέα αυτόν σημειώθηκε αξιόλογη πρόοδος. Ο πολιτικός μας λόγος βελτιώθηκε. Θεωρώ, δε, ότι αυτό είναι σημαντικό γεγονός για τον πολιτικό μας βίο και την ποιότητα τής δημοκρατίας μας. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω αυτή την εκτίμηση και ως πολίτης αλλά και ως γλωσσολόγος.

Θεωρώ χαρακτηριστικό δείγμα ποιοτικού πολιτικού λόγου (δυστυχώς όχι και πολιτικού διαλόγου) τη δημόσια ομιλία που οργανώθηκε με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς. Η εκφορά τού λόγου, η νοηματική αλληλουχία (συνεκτικότητα) και η γλωσσική αλληλουχία (συνοχή) τού λόγου τους, η ανάπτυξη επιχειρημάτων (όσο επέτρεπε ο ελάχιστος καθορισμένος χρόνος), η λογική στήριξη και η βιωματική (όπου χρειάστηκε) υποστήριξη, η καθαρότητα των θέσεων, η πολυφωνία που αναδύθηκε και οι ουσιώδεις προβληματισμοί, ο ηυξημένος βαθμός πειθούς, οι χαμηλοί τόνοι, η έλλειψη αισθητού βερμπαλισμού, η κόσμια αντιπαράθεση, η ανυπαρξία σχεδόν γλωσσικών αστοχημάτων και η χρήση διευρυμένου, απαιτητικού λεξιλογίου, όλα αυτά μαζί έδωσαν στον αφανάτιστο ακροατή μια πολύ θετική εικόνα πολιτικού λόγου που δεν είναι και πολύ συνηθισμένη στη χώρα μας. Δεν ακούστηκαν «κραυγές», φτηνά κομματικά συνθήματα, λόγοι προσβλητικοί και μάλιστα σε προσωπικό επίπεδο. Αντιθέτως, η πολυφωνία των απόψεων και η κριτική- συχνά δριμεία- που ασκήθηκε (έστω και με κάποιες υπεργενικεύσεις και σχηματοποιήσεις λόγω και τού πολύ περιορισμένου χρόνου) έδωσαν νόημα και περιεχόμενο στον πολιτικό λόγο, εφόσον τελικά πέτυχε να προβληματίσει τον ακροατή, να αναδείξει άγνωστες πλευρές των θεμάτων, να φωτίσει άλλες και, το κυριότερο, να δώσει αφορμή και υλικό στον ψηφοφόρο να κρίνει αντιτιθέμενες προτάσεις, εκτιμήσεις και λύσεις.

Το Βήμα

Ο Παντελής Μπουκαλάς καταφεύγει στην ποίηση:

Λοιπόν, αν ήταν να δοθεί ποιητική χροιά στην πολιτική αντιπαράθεση, και με το δεδομένο μάλιστα ότι καμαρώνουμε ότι και έθνος ποιητών είμαστε και κοιτίς του πολιτικού τυγχάνουμε, είχαμε πολλά ποιήματα στη διάθεσή μας για να πλουτίσουμε τη φαρέτρα μας. Αν επιμέναμε στον Καβάφη, εκτός βέβαια από τους πολυχρησιμοποιημένους στίχους του «Βλάπτουν και οι τρεις τους τη Συρία το ίδιο», ως πολίτες μιας οικογενειοκρατούμενης χώρας, θα μπορούσαμε να απευθύνουμε στους γαλάζιους και πράσινους Ατρείδες τους εξής λιγότερο γνωστούς, καθότι ατελείς, στίχους του Αλεξανδρινού: «Αλλά το Αργος ημπορεί χωρίς Ατρείδας να /
κάμει. Τα σπίτια δεν είναι παντοτινά. /
Πολλοί βεβαίως θα μιλήσουνε πολλά . /
Ημείς ν’ ακούμε. Ομως δεν θα μας γελά /
το Απαραίτητος, το Μόνος, το Μεγάλος. /
Και απαραίτητος, και μόνος, και μεγάλος /
αμέσως πάντα βρίσκεται κανένας άλλος».
Και το αναρχοκαγχαστικό μας, αν μας έπιανε, είχαμε να διαλέξουμε. Τον Παλαμά ας πούμε:
«Κομματάρχηδες και κοτζαμπασήδες, /
και της γραμματικής οι μανταρίνοι, /
και της πολιτικής οι φασουλήδες, /
ταρτούφοι, ραμπαγάδες, ταρταρίνοι. /
Ρωμαίικο, νά. Με γεια σου, με χαρά σου».
΄Η πάλι τον Ελύτη: «Κρίμας κρίμας κόσμε / σ’ εξουσιάζουν μέλλοντες νεκροί».

Καθημερινή

Ελεύθερος προσωρινά, αλλά κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της απέλασης, βρίσκεται εδώ και λίγες ημέρες ο 19χρονος «λαθραίος Ελληνας» που γεννήθηκε και μεγάλωσε αποκλειστικά στον δήμο της Αθήνας.

Η Ελληνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), συγκλονισμένη από τη σύλληψη, φυλάκιση και απέλαση του 19χρονου παιδιού, με γονείς Σουδανούς, αποφάσισε να τον υιοθετήσει δικονομικά. Θα τον συνδράμει σε κάθε αναγκαίο ένδικο βοήθημα ώστε να ακυρωθεί η απόφαση απέλασης.

Το πρώτο βήμα ήδη έγινε με την πρωτοποριακή και θαρραλέα δικαστική απόφαση που ήρε την προσωρινή του κράτηση, στηριζόμενη, ελλείψει άλλου νόμιμου τίτλου, απλά και μόνο στους «βιοτικούς δεσμούς του παιδιού με την Ελλάδα».

Ο 19χρονος Ελληνας συνελήφθη πριν από δέκα ημέρες ως «λαθραίος». Τα τελευταία πέντε χρόνια δεν είχε άδεια διαμονής, παρά το γεγονός ότι όλη η οικογένειά του ζει και εργάζεται στη χώρα μας επί δεκαετίες. Οπως αναφέρει η ΕΕΔΑ, ο μικρός ήταν «νόμιμος» όσο ο πατέρας του διασφάλιζε αυτό το καθεστώς με την παρουσία του, τη δουλειά του, τους φόρους του και τις εισφορές του. Είχε όμως την ατυχία να βαφτιστεί «παράνομος» στην εφηβεία του, όταν εγκαταλείφθηκε μαζί με τη μητέρα του και δύο του αδέρφια, για να επιβιώσουν όπως μπορούν στη μόνη τους πατρίδα. Ο αδερφός του, «λαθραίος» κι αυτός από τότε, σπουδάζει στο πανεπιστήμιο Βιολογία. Η δεκαπεντάχρονη «λαθραία» αδερφή του στο Γυμνάσιο.

Η ΕΕΔΑ θεωρεί ότι η υπόθεση αυτή αποκαλύπτει τα κενά του κράτους δικαίου στην Ελλάδα και συνοψίζει τα αδιέξοδα της μεταναστευτικής πολιτικής και του δικαίου της ιθαγένειας (κυρίως ως προς τη δεύτερη γενιά των μεταναστών). «Η ξενοφοβική νομοθεσία και διοικητική πρακτική στους δύο αυτούς τομείς παράγει καθημερινά ανθρώπινες τραγωδίες, εμμένοντας στην παρωχημένη αντίληψη ότι ο αλλοδαπός δεν γίνεται Ελληνας σχεδόν ποτέ, ακόμα κι αν έχει γεννηθεί και ζήσει αποκλειστικά και μόνο στον Δήμο Αθηναίων», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Ελευθεροτυπία

“Το δόγμα διχάζει, η αμφιβολία ενώνει. Είμαστε υπεύθυνοι για την Ιστορία”. Κορνήλιος Καστοριάδης

Η «παιδεία» μας τις τελευταίες δεκαετίες έχει πάψει να είναι δωρεάν. Είναι περίεργο γιατί επιμένει να αυτοαποκαλείται έτσι. Τα σχολεία είναι διαλυμένα. Η  δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια εκπαίδευση μαστίζεται από τους μαθητοπατέρες, την εργαλειακή γνώση και την αχαλίνωτη κομματοκρατία. Τις προάλλες συζητάγαμε με μία φίλη που έχει μπουχτίσει με την κακοδιοίκηση στα σχολεία κι αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για διευθύντρια. Ομως οι γνωρίζοντες τα πράγματα, την ενημέρωσαν ότι οι θέσεις των διευθυντών δίνονται μόνο με μπιλιετάκια πολιτικών.Και έσπευσαν να την παρηγορήσουν, “τι τα θες τώρα; για 300 ευρώ να τραβιέσαι;” Αντε τώρα να τους πείσεις ότι δεν το κάνει για το επιμίσθιο…

Οι μαθητές μας καταφεύγουν στα φροντιστήρια προκειμένου να εξασφαλίσουν το πολυπόθητο εισιτήριο στο πανεπιστήμιο. Εκεί θα κατανοήσουν πώς λειτουργεί το σύστημα. “Γράψου στη νεολαία κι εξασφάλισε πέντε μαθηματάκια”.  Οι νεολαίες κατεβαίνουν οργανωμένες με σκονάκια στις εξετάσεις. Συνδικαλιστικά δικαιώματα, καταλήψεις, ατέλειωτες χαμένες ώρες σε «συνεδριάσεις», όπου η ήσσων προσπάθεια ονομάζεται προοδευτικότητα και το μισανθρωπικό μένος για τυφλές καταστροφές ή η αναρρίχηση των μετρίων, επανάσταση.

Κι όμως οι δάσκαλοι, είναι οι μόνοι που μπορούν -αν τελικά μπορούν- κι αυτοί ν’ αναστείλουν την προϊούσα φθορά πλάθοντας έναν διαφορετικό τύπο Ελληνα από τον παχύσαρκο τηλεθεατή – πελάτη των πολιτικών.

Αλλά δεν βλέπω φως. Αυτό που βλέπω είναι ένα «επανιδρυθέν» κράτος που ετοιμάζεται για μία νέα «διακυβέρνηση» με ανεπίληπτους λειτουργούς και αδέκαστους θεσμούς, ένα κράτος που θύει αποκλειστικά και ομνύει στον πολιτισμό και τη μόρφωση και που διαχειρίζεται τα δημόσια πράγματα «σεμνοπρεπώς και με ελληνοχριστιανική ταπεινοφροσύνη». Τώρα που γράφω κάποιοι προβάρουν τα κουστούμια τους. Κάποιοι άλλοι χαμογελούν γιατί ήρθε πάλι η ώρα της εξουσίας τους. Τα οφίκια μοιράζονται. Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Πτώχευση σε όλα τα επίπεδα.

Καιρός να πάμε μετανάστες. Ας προσέχαμε.

Μας λένε κάποιοι, που δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται σε κατάσταση μόνιμης ανησυχίας για την επιβίωση του ελληνικού έθνους, ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει να χαθεί.

Και σπεύδουν να μας δώσουν παραδείγματα λαθών που ψάρεψαν στο δημόσιο λόγο, οικτίροντας τους αμαθείς που λένε «ανταπεξέρχομαι» αντί για το σωστό «αντεπεξέρχομαι», «απανέκαθεν» αντί «ανέκαθεν», «όλους όσους» αντί «όλους όσοι».

Η γλωσσολογία τούς διαψεύδει. Η γλώσσα μας όχι μόνο δεν φαίνεται να χάνεται, αλλά συνεχίζει ακμαία την πορεία της στο χρόνο. Οπως κάθε γλώσσα, έτσι και η ελληνική εμπλουτίζεται, προσαρμόζεται και εξελίσσεται. Μας λέει, επίσης, η γλωσσολογία ότι το σωστό και το λάθος στη γλώσσα δεν είναι απόλυτες έννοιες και ότι η υπόδειξη του σωστού δεν είναι πάντα όσο αθώα φαίνεται. Συχνά η υπόδειξη του σωστού και ο στιγματισμός του λάθους λειτουργούν εξουσιαστικά, προάγοντας κοινωνικές ανισότητες.

«Η “σωστή” χρήση της γλώσσας» γράφει στο βιβλίο της «Γλώσσα και ιδεολογία» η Αννα Φραγκουδάκη, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Αθηνών, «αποτελεί, κατά την κοινωνιογλωσσολογία, τυπικό σύστημα, προϊόν καθαρά κοινωνικής επεξεργασίας, που ορίζει ποιες επιλογές πρέπει να κάνει ο ομιλητής για να προσαρμόζεται στο αισθητικό ή κοινωνικό και μορφωτικό γλωσσικό ιδεώδες των κοινωνικών ομάδων που διαθέτουν κύρος και εξουσία».

Αυτό συμβαίνει διότι η γλώσσα δεν είναι ουδέτερη και αθώα. Κάθε γλωσσική ανταλλαγή, λέει ο ανθρωπολόγος Πιέρ Μπουρντιέ στο βιβλίο του «Γλώσσα και συμβολική εξουσία», εκτός από σχέση επικοινωνίας, «είναι επίσης μια οικονομική ανταλλαγή […], η οποία είναι ικανή να προσπορίσει ένα ορισμένο κέρδος, υλικό ή συμβολικό». Ως χρήστες της γλώσσας, διαθέτουμε κατά τον Μπουρντιέ ένα γλωσσικό κεφάλαιο, μια ικανότητα να ελισσόμαστε μέσα στη γλώσσα. Οσο μεγαλύτερο είναι το γλωσσικό μας κεφάλαιο τόσο περισσότερο διακρινόμαστε από τους άλλους και άλλο τόσο περισσότερο καταφέρνουμε να ελιχθούμε στον κοινωνικό καταμερισμό.

«Δεν υπάρχουν για τη γλωσσολογία τυχαία ή ανόητα λάθη» λέει η Μάρω Κακριδή – Φερράρι. «Τα λάθη γίνονται σε σημεία του συστήματος που είτε είναι αδιαφανή είτε αποτελούν εξαιρέσεις στους γλωσσικούς κανόνες. Οταν κάποιος λέει: “Τα αποτελέσματα επεξεργάστηκαν από ειδικούς”, το λέει επειδή παρασύρεται από την ενεργητική διάθεση του ρήματος επεξεργάζομαι, που όμως είναι αποθετικό και δεν έχει ενεργητική φωνή. Πιθανότατα αυτό το λάθος κάποια στιγμή να ενταχθεί στην πρότυπη γλώσσα και να μη θυμόμαστε ότι κάποτε ήταν λάθος. Οπως δεν θυμόμαστε σήμερα ότι κάποτε το “δείχνω” ήταν λάθος και το σωστό ήταν το “δεικνύω”, και ότι ακόμη παλιότερα το σωστό ήταν το “δείκνυμι”».

Αλλο λάθος, για το οποίο έχει γίνει μεγάλος θόρυβος, είναι το «απανέκαθεν». Εξηγεί ο μεταφραστής Γιάννης Η. Χάρης, που αρθρογραφεί χρόνια για τη γλώσσα: «Το αρχαϊκό επίθημα “-θεν” δεν είναι διαφανές. Δεν μπορεί να το αναγνωρίσει κάποιος, να καταλάβει μόνος του ότι σημαίνει “από”, παρά μόνο αν το έχει διδαχτεί ειδικά. Οταν θέλει, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει το “ανέκαθεν” ως επίρρημα, βάζει μπροστά την πρόθεση “από”, την οποία δεν αναγνωρίζει στο “-θεν” – όπως λέει “από μακριά”, “από κοντά” ή “από παλιά”, που έχει, μάλιστα, παραπλήσια σημασία με το ανέκαθεν».

Για όσους διαμαρτυρηθούν, ο Γιάννης Η. Χάρης επισημαίνει ότι αυτό το λάθος βρίσκεται μεταξύ άλλων στον Ομηρο («απ’ ουρανόθεν», καθώς και «εξ ουρανόθεν»), στους Ευαγγελιστές («από μακρόθεν») και στον Ελύτη, έστω κι αν ο ποιητής το χρησιμοποίησε για λόγους προσωδίας («πάλι βγήκα εκεί / που το κολύμπι μ’ έβγαζε απ’ ανέκαθεν» («Τα ελεγεία της οξώπετρας»). Μάλιστα, ο Εμμανουήλ Κριαράς το έβαλε στο λεξικό του ως λαϊκό τύπο.

Πρέπει, λοιπόν, να σταματήσουμε να διορθώνουμε; «Αν δεν διορθώσουμε κάποιον», λέει η Μάρω Κακριδή – Φερράρι, «τον αφήνουμε εκτεθειμένο στην κριτική και στο στιγματισμό, μια που το σχολείο και η κοινωνία έχουν συγκεκριμένη αντίληψη για το “λάθος”. Η διόρθωση είναι μια κοινωνική πράξη, όχι γλωσσολογική. Στοχεύει στο να μάθει κάποιος, για δικό του κέρδος, αυτό που είναι γενικότερα αποδεκτό σε μια συγκεκριμένη στιγμή».

«Διορθώνουμε και περιμένουμε να δούμε, γιατί απλούστατα δεν ξέρουμε τι, αν και πότε θα επικρατήσει» λέει ο Γιάννης Η. Χάρης. «Το θέμα είναι η ιδεολογία που διέπει τη διόρθωση, αν η διόρθωση έχει αυστηρά ρυθμιστικό χαρακτήρα, που αποκλείει δηλαδή, που απορρίπτει προγραμματικά την εξέλιξη της γλώσσας. Γε- νικότερα, ο ίδιος ο λόγος για τη γλώσσα μπορεί να θεωρηθεί εξουσιαστικός· ακόμη και η κουβέντα που κάνουμε εδώ».

Με εξουσιαστικό τρόπο λειτουργεί ως προς το ύφος η χρήση λόγιας και, κυρίως, αρχαΐζουσας γλώσσας, διότι εμφανίζει τον ομιλητή ως κάτοχο μιας ανώτερης, υποτίθεται, μορφής γλώσσας. Λέμε πολύ συχνά πια «λαμβάνω» αντί για «παίρνω» και όλο και συχνότερα «ουδείς» αντί για «κανένας». Στην τηλεόραση, στις πλημμύρες τα νερά δεν ξεχειλίζουν, αλλά «τα ύδατα υπερχειλίζουν»· ο ασθενής δεν μεταφέρεται στο νοσοκομείο, αλλά «διακομίζεται» και η νύφη δεν μπαίνει στην εκκλησία, αλλά «εισέρχεται του ναού» (που είναι και γραμματικό λάθος, διότι το εισέρχομαι δεν συντάσσεται με γενική, όπως το εξέρχομαι· λάθη τέτοιου είδους αφθονούν σ’ αυτές τις περιπτώσεις βεβιασμένης χρήσης αρχαΐζουσας γλώσσας, ακριβώς διότι εκεί παραβιάζεται το γλωσσικό αίσθημα).

«Ο μορφωμένος ομιλητής της επίσημης παραλλαγής» γράφει η Αννα Φραγκουδάκη (αναφερόμενη στη μελέτη του Μιχαήλ Σετάτου για την παρεμβολή στοιχείων της καθαρεύουσας στην καθημερινή ομιλία) «που χρησιμοποιεί καθαρευουσιανισμούς, όπως “εκ προοιμίου”, “δεδομένου του θέματος”, “εις άγραν”, “ουδενός εξαιρουμένου”, “τας παρούσας συνθήκας”, στοχεύει αλλά και πετυχαίνει την κοινωνική διάκριση, τη μετάδοση του έμμεσου μηνύματος της κοινωνικής του ανωτερότητας που αποδεικνύουν η γνώση και χρήση των καθαρευουσιανισμών». Αντίθετα, προσθέτει, ο λαϊκός ομιλητής χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα με διάθεση ειρωνείας, όταν λέει «η συμβία μου» και «στας διαταγάς σας».

Ο Γιάννης Η. Χάρης αποδίδει την τάση προς ένα ύφος λόγιο και αρχαϊκό στην ανασφάλεια που νιώθουμε για τη γλώσσα. «Γιατί πριν από 15 χρόνια καταργήσαμε το “Σαπφώς” και κρατήσαμε αποκλειστικά το “Σαπφούς”; Και, μάλιστα, επιβάλαμε την αρχαϊκή κατάληξη ακόμα και σε λαϊκά ονόματα: της Γωγούς, της Ζωζούς; Διότι κάποιος μας το υπέδειξε και επειδή νιώθουμε ανασφάλεια για τη γλώσσα μας, λόγω της συστηματικής απαξίωσής της. Καταφεύγουμε, λοιπόν, στον λόγιο τύπο όπου νιώθουμε ασφαλείς, γιατί αυτόν, ακόμα και λανθασμένο, δεν τον διορθώνει κανείς. Βέβαια, ακόμα και αυτά όλα ενδέχεται να επικρατήσουν, ακόμα κι όταν πρόκειται για αναντίλεκτα λάθη. Δεν θα πάθει τίποτα η γλώσσα. Εχει, όμως, σημασία να αναδεικνύεται ο κοινωνικός λόγος μιας τέτοιας αλλαγής».

Ελευθεροτυπία

Κατηγορούμε συχνά τους πολιτικούς ότι χρησιμοποιούν γλώσσα «ξύλινη», μια έννοια μάλλον ασαφή, που σημαίνει συνήθως γλώσσα άκαμπτη, δυσνόητη και απομακρυσμένη από την πραγματικότητα.

Δεν είναι, βέβαια, μόνον ο πολιτικός λόγος που οργανώνεται με συγκεκριμένο τρόπο, προκειμένου να πετύχει έναν συγκεκριμένο σκοπό. Ολοι οι ομιλητές, κάθε φορά, κάνουν συγκεκριμένες επιλογές λεξιλογίου και γραμματικής. Αυτές οι επιλογές υποβάλλουν μια συγκεκριμένη οπτική της πραγματικότητας και αποκλείουν άλλες, οι οποίες θα προέκυπταν αν οι επιλογές των ομιλητών ήταν διαφορετικές. Αλλο είναι να πεις: «Απωθήθηκαν ταραχοποιά στοιχεία» και άλλο «Η αστυνομία χτύπησε διαδηλωτές». Οι δύο φράσεις νοηματοδοτούν τελείως διαφορετικά το ίδιο περιστατικό.

«Οταν επαναλαμβάνονται συγκεκριμένες επιλογές λεξιλογίου και γραμματικής, τότε όχι απλώς υποβάλλουν, αλλά ουσιαστικά επιβάλλουν εμμέσως την οπτική τού ομιλητή» λέει η Μάρω Κακριδή – Φερράρι. «Αυτή είναι η περίπτωση του πολιτικού λόγου, ενός κειμενικού είδους που αποκτά την οργάνωση και τις συμβάσεις του από την κοινωνική πρακτική της πολιτικής δραστηριότητας στις διάφορες εκφάνσεις της (συνέντευξη, κοινοβουλευτική ομιλία, προεκλογική ομιλία κ.ά.) και από τα υποκείμενα που εμπλέκονται σ’ αυτήν: τους πολιτικούς και το ακροατήριό τους, ως πιθανούς ψηφοφόρους».

Στην προσπάθειά του να κερδίσει την ψήφο μας, ο πολιτικός δεν χρησιμοποιεί μόνο το λόγο. Ο λόγος συμβάλλει σε άλλες σημειωτικές πρακτικές, από το ντύσιμο ώς τις χειρονομίες που χρησιμοποιεί ο πολιτικός, στο πλαίσιο πάντα της δεδομένης πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ο κόμπος της γραβάτας που έλυσε ο Κ. Καραμανλής στο τέλος της ομιλίας του προς τα μέλη της ΟΝΝΕΔ, στο Αιγάλεω, είναι ένα παράδειγμα.

Αλλο παράδειγμα είναι ο τρόπος που συνηθίζει να χτυπά τα χέρια του στο βάθρο ή ο τρόπος που κινείται στην εξέδρα, πηγαινοερχόμενος από τη μία άκρη στην άλλη, με το χέρι σηκωμένο να δείχνει κάπου μέσα στο ακροατήριο τη στιγμή που ένα χαμόγελο συνενοχής σχηματίζεται στο πρόσωπό του, μια κινησιολογία η οποία έχει αντιγραφεί από τις προεκλογικές εμφανίσεις της Χίλαρι Κλίντον. Αν κρίνουμε από τις διαφορές στον σωματότυπο των δύο πολιτικών, η επιλογή της συγκεκριμένης κινησιολογίας είναι μάλλον ατυχής για τον πρωθυπουργό, στοχεύει όμως στη δημιουργία συνοχής με το ακροατήριο.

Αν και η παράθεση επιχειρημάτων δίνει την εντύπωση ότι ο πολιτικός λόγος απευθύνεται στη λογική μας, στην πραγματικότητα απευθύνεται στο θυμικό μας με διπλό στόχο: από τη μια, να επιφέρει την ταύτιση του ακροατηρίου με τον ομιλητή· από την άλλη, να εμποδίσει την ορθολογική ανάλυση του λόγου, η οποία θα μπορούσε να θέσει υπό αμφισβήτηση τη μοναδική αλήθεια που ο πολιτικός λόγος διατείνεται ότι πρεσβεύει.

Για να επιτευχθεί η συναισθηματική φόρτιση του ακροατηρίου, επιστρατεύεται μια ολόκληρη σειρά λεξικών και γραμματικών επιλογών. Δεν είναι όλες τους ιδιαίτερα επιτυχημένες, πρέπει να ομολογήσουμε – έχουν, όμως, το σκοπό τους. Μεταφορές: «η καρδιά της Ελλάδας», «νοικοκύρεμα του τόπου», «η πρώτη γραμμή της μάχης», «ο ήλιος θα φωτίσει όλη την Ελλάδα», εικόνες οικείες, συναισθηματικά φορτισμένες, που μεταφέρουν, πέρα απ’ αυτό που δηλώνουν, μιαν αύρα που απευθύνεται στο θυμικό.

Διαβάστε το άρθρο στην Ελευθεροτυπία

Η Σώτη Τριανταφύλλου μας βοηθά στην επιλογή των πολιτικών που ζητούν για άλλη μία φορά την ψήφο μας: (έχω την εντύπωση ότι είναι μες το μυαλό μου)

Εφόσον η αποχή και το λευκό ψηφοδέλτιο δεν αποτελούν λύση (τι σημαίνει άραγε «λύση» στη σημερινή Ελλάδα;) στις εκλογές του Οκτωβρίου θα ψηφίσω το σχηματισμό που θα εξασφαλίσει την ικανοποίηση των ακόλουθων αιτημάτων, τα οποία παραθέτω εδώ χωρίς σειρά προτεραιότητας. Ίσως να μην ενδιαφέρεται κανείς για την ψήφο μου· έχω όμως λόγους να πιστεύω ότι μεγάλος αριθμός πολιτών σκέφτονται σαν εμένα, ή περίπου σαν εμένα. Άρα πρόκειται για κάμποσες ψήφους… Άρα…

• Προστασία και ενθάρρυνση των ελληνικών προϊόντων· τόνωση της παραγωγής (γεωργικής και βιοτεχνικής/βιομηχανικής). Δραστική μείωση των εισαγωγών. Είμαστε η τρελή και νωθρή χώρα στην άκρη της Ευρώπης που δεν κατασκευάζει τίποτα και που μόνο συσκευάζει. (Και διορίζεται στο δημόσιο).

• Περικοπές στις αμυντικές δαπάνες, τρίμηνη (το πολύ) στρατιωτική θητεία, κατάργηση των προνομίων των στρατιωτικών που χρονολογούνται από την εποχή της χούντας (και παλιότερα). Η «σταδιοδρομία» στις ένοπλες δυνάμεις πρέπει να είναι απολύτως προαιρετική και, προς το παρόν, το τελευταίο καταφύγιο των απελπισμένων. Το ευκτέο θα ήταν η κατάργηση του στρατού και η τοποθέτηση της Ελλάδας σε ζώνη ουδετερότητας. Επιμένω στο χιμαιρικό αίτημα: η Ελλάδα οφείλει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ με κομψότητα και στιλ.

• Αφοπλισμός της αστυνομίας και εκπαίδευση αόπλων οργάνων της τάξεως. (Η δημόσια τάξη είναι απαραίτητη: μόνον οι αναρχοφασίστες επιθυμούν, δήθεν, την κατάργηση της αστυνομίας· αλλά οι αναρχοφασίστες είναι διαλεκτικά συνδεμένοι με την ύπαρξη  ανίκανης και διεφθαρμένης αστυνομίας).

• Διοχέτευση του 15% του κρατικού προϋπολογισμού στην παιδεία με παράλληλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Δωρεάν και υποχρεωτική δωδεκαετής παιδεία.

• Εφαρμογή της νομοθεσίας περί παιδικής εργασίας. (Η εργασία ατόμων κάτω των 16 ετών πρέπει να είναι παράνομη· ο εργοδότης να διώκεται).

• Σταδιακή δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Έρευνα για διαφθορά στο χώρο της εκκλησίας (δεν χρειάζεται καν έρευνα…) Χωρισμός της εκκλησίας από το κράτος (με ένα αιώνα καθυστέρηση). Αλλαγή της ονομασίας «Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων» σε «Υπουργείο Δημόσιας Παιδείας».

• Ελεγχος της μετανάστευσης με ανθρωπιστικά κριτήρια. (Το ότι καταντήσαμε χώρα υποδοχής-στρατόπεδο συγκέντρωσης ξεπέρασε τους αγριότερους εφιάλτες μας).

• Προτεραιότητα στην αποκατάσταση της καταστροφής του περιβάλλοντος. Πολεοδομικές επεμβάσεις σε βάθος και εύρος: οι ιδέες υπάρχουν, τα χρήματα μπορούν να βρεθούν… Αποθάρρυνση της χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων, αναδάσωση ευρείας κλίμακας, νέες μορφές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον. Πρόγραμμα διάσωσης της Αθήνας και των άλλων αστικών κέντρων από την αυθαιρεσία και την ασχήμια.

• Αναθεώρηση της εξωτερικής πολιτικής με αξιοπρεπή διπλωματία. Είμαστε γλείφτες και οσφυοκάμπτες… Εκτός αυτού, οι περισσότεροι Έλληνες διπλωμάτες σκοτώνουν τους χρόνους των ρημάτων στα γαλλικά… Στην περίπτωση αυτή πρέπει να περιοριστούν στα ελληνικά, τα οποία, ωστόσο, προϋποτίθεται ότι ξέρουν. (Δεν είναι σίγουρο).

• Φοροαπαλλαγή στους πολίτες με εισόδημα κάτω των 40.000 ευρώ ετησίως. Οι Έλληνες θα αποκτήσουν φορολογική συνείδηση όταν αυτό που ονομάζουν «κράτος» αρχίσει να τους προσφέρει κάτι ουσιαστικότερο από τα ρουσφέτια.

• Περικοπές στο δημόσιο τομέα. Αντί για προσλήψεις, επιμόρφωση των δημοσίων υπαλλήλων και εκσυγχρονισμός του μηχανισμού. Κατάργηση οποιασδήποτε μονιμότητας.

• Ενίσχυση της λεγόμενης «τοπικής αυτοδιοίκησης». Στην πραγματικότητα, ξαναμοίρασμα της εξουσίας: φιλόδοξο αυτό… το ξέρω…
  Έρευνα για τη διαφθορά στο χώρο της δικαιοσύνης, όπως και σε οποιονδήποτε άλλο χώρο. Οδεύουμε προς το ιταλικό πρότυπο, προς την εδραίωση μιας εγχώριας, πλην πολυφυλετικής, μαφίας.

• Εκσυγχρονισμός και εξανθρωπισμός των φυλακών με σταδιακή εκκένωσή τους: στα σωφρονιστικά ιδρύματα πρέπει να κρατούνται μόνον οι επικίνδυνοι για τη δημόσια ζωή και τάξη: π.χ. οι κατά συρροήν δολοφόνοι. Κανείς άλλος.

• Αποποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών.

• Εκσυγχρονισμός των νοσοκομείων, περιορισμός των ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Ούτε ένας κάτοικος αυτής της χώρας δεν πρέπει να είναι ανασφάλιστος.

• Εφαρμογή της νομοθεσίας σε ό,τι αφορά τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Το μεγαλύτερο μέρος της ραδιοτηλεοπτικής χυδαιότητας είναι, τυπικά, παράνομο.

• Μετακίνηση του ορίου συνταξιοδότησης σύμφωνα με την προσδοκούμενη διάρκεια ζωής. Μόνο στην Ελλάδα περιφέρονται σαραντάχρονοι συνταξιούχοι· πουθενά αλλού. Παραλλήλως, αυξήσεις στις συντάξεις των πολιτών πάνω από εβδομήντα ετών.

• Αποθάρρυνση της υπερ-γεννητικότητας: όποιος φέρνει στον κόσμο π.χ. εφτά παιδιά πρέπει να θεωρείται ανεύθυνος, όχι να χρηματοδοτείται.

• Ποινικοποίηση των κοινωνικών διακρίσεων κατά των γυναικών, των ομοφυλοφίλων, των αλλοδαπών (δηλαδή της πλειοψηφίας του πληθυσμού…)

• Συστηματική και οργανωμένη εγκατάλειψη χωριών και οικισμών με πληθυσμό κάτω από 500 κατοίκους και συσσωμάτωση σε κωμοπόλεις για τη διευκόλυνση της γεωργικής παραγωγής, του εμπορίου και των υπηρεσιών.

• Ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού του οικογενειακού δικαίου: το εγχείρημα έμεινε ημιτελές.

Αυτό είναι το πρώτο πακέτο αιτημάτων. Έχω κι άλλα.

AthensVoice

Οι ιστορικοί μπορεί να ερίζουν ακόμη για το αν υπήρξε ποτέ η απάτη με την οποία χρέωσε η Ιστορία τον Γκριγκόρι Ποτέμκιν, αλλά εμάς μας βολεύει αφάνταστα για να πούμε τη δική μας ιστοριούλα. Για να φανεί αρεστός στην τσαρίνα Αικατερίνη της Ρωσίας, ο ευνοούμενός της υπουργός φρόντιζε να της κρύβει την αθλιότητα της ρωσικής υπαίθρου, κατασκευάζοντας από χαρτόνι ολόκληρα χωριά, που έδειχναν μιαν ανύπαρκτη ανάπτυξη. Τόσο ήταν διεφθαρμένος.

Διαβάστε τη συνέχεια στα Νέα

Ζούμε όλοι…
… σε χωριά Ποτέμκιν, ανάμεσα σε γκρίζες ζώνες και μαύρες τρύπες. Δυστυχώς το καταλαβαίνουμε πολύ αργά, μονάχα αφού πια έχουν πάρει φωτιά τα χαρτόνια τους.

Τα ουρλιαχτά και οι φωνές των πολιτών που βασανίζονται στα άθλια κελιά των ιρανικών φυλακών από τον περασμένο Ιούνιο, μετά την αμφιλεγόμενη επανεκλογή του σκληροπυρηνικού ηγέτη της χώρας Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, έφτασαν στη Δύση μέσω του Ιντερνετ. 

Είδαμε από βίντεο κινητών τηλεφώνων και φωτογραφίες που ανέβηκαν στους διαδικτυακούς τόπους του Youtube, του twitter και του facebook τη φασιστική καταστολή της διαμαρτυρίας των χιλιάδων Ιρανών, που βγήκαν στους δρόμους φωνάζοντας για νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος.

 Δύο Ιρανοί εικοσάρηδες, που ζουν στη Σαγκάη, γνωστοί με τα ψευδώνυμα Σίνα και Πεϊμάν, ζήτησαν από τη συμπατριώτισσά τους Μαριάν Σατραπί, που ζει εξόριστη στο Παρίσι, να τους δανείσει τους χαρακτήρες του διάσημου γκράφικ νόβελ της, «Περσέπολις». Να θυμίσουμε ότι η κινηματογραφική μεταφορά του από τον Βενσάν Παρονό απέσπασε το 2007 το βραβείο της Κριτικής του Φεστιβάλ των Κανών και μια υποψηφιότητα για Οσκαρ. Οι δύο νεαροί δημιούργησαν την ιστοσελίδα «Persepolis 2.0» στην ηλεκτρονική διεύθυνση Spreadpersepolis.com και αφηγούνται μέσω των κόμικς ηρώων της Σατραπί το χρονικό των μετεκλογικών εξεγέρσεων.

Στη δική τους εκδοχή καταγράφονται μέρα με την ημέρα, από τις 15 μέχρι και τις 21 Ιουνίου, όλα τα γεγονότα της πρόσφατης αιματηρής εξέργεσης. Σε κάποια καρέ παρουσιάζονται οι χιλιάδες Ιρανοί ψηφοφόροι του μεταρρυθμιστή Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί, που βγήκαν στους δρόμους να φωνάξουν «Πού πήγαν οι ψήφοι μας;», και η Τεχεράνη αφημένη στη βία και στις φλόγες. Το κόμικς τελειώνει με τη δολοφονία της 26χρονης διαδηλώτριας Νέντα Αγκα Σολτάν, που είναι ήδη σύμβολο της νέας εξέγερσης. Μέχρι στιγμής το σάιτ Persepolis 2.0 έχει δεχτεί περισσότερους από 100.000 επισκέπτες από δεκάδες χώρες του κόσμου. «Περάσαμε από την ελπίδα στο θυμό κι από κει στη λύπη. Είμαστε εντυπωσιασμένοι από το θάρρος του λαού μας και εξαγριωμένοι με την κυβέρνηση και τα δικολαβικά κουραφέξαλά της», δηλώνουν στη «Le Monde» οι δύο Ιρανοί.

Ελευθεροτυπία

Spreadpersepolis.com 

Η προαιώνια ανακωχή ανάμεσα στους ανθρώπους και τη φωτιά έχει σπάσει- αυτό είναι πια φανερό. Όμως, η αιτία δεν είναι το ίδιο φανερή. Άδικα την αναζητούμε αποκλειστικά στο κλίμα. Οι μαζικές πυρκαγιές δεν μοιάζουν πια με φυσική καταστροφή, αλλά με συντριβή του χρηματιστηρίου. Γιατί η παγκόσμια οικονομία συμβάλλει σε αυτές όπως και το κλίμα. Ο καύσωνας και η ξηρασία είναι απλώς μερικές από τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την εκδήλωσή τους. Η χρήση της γης είναι όμως μια βασική αιτία.

Η λεκάνη…
,,, της Μεσογείου είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, έγραφε πριν από δύο χρόνια στο περιοδικό «Αμέρικαν Σκόλαρ», όταν καιγόταν η άλλη μισή Ελλάδα, ο Στίβεν Πάιν, καθηγητής των Επιστημών της ζωής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας. Το κύμα φυγής των ανθρώπων από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα άφησε πίσω του στο έλεος της φωτιάς τεράστιες εκτάσεις, που μονάχα η απασχόληση των ανθρώπων στη γεωργία μπορούσε και την κρατούσε σβηστή. Μετά την είσοδό τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την προγραμματισμένη περιστολή της γεωργίας, παραδοσιακές αγροτικές χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα βρέθηκαν αντιμέτωπες με μαζικές πυρκαγιές. «Στο παρελθόν, τέτοιες φωτιές ξεσπούσαν σε περιοχές που είχαν χάσει τον πληθυσμό τους από πολέμους ή επιδημίες», γράφει ο καθηγητής Πάιν. «Σήμερα, οι φωτιές ακολουθούν τις αλλαγές στην οικονομία: υπάρχει περισσότερο υλικό που μπορεί να καεί, λιγότεροι άνθρωποι που μπορούν να σβήσουν τη φωτιά και περισσότερες φωτιές που γίνονται ανεξέλεγκτες».

Η αστυφιλία…
… προκάλεσε ένα αντίθετο μεταναστευτικό κύμα αστών προς την ύπαιθρο, σε εξοχικές κατοικίες. Αυτό το κύμα άλλαξε ριζικά και το καθεστώς της δασικής πυροπροστασίας. Μπορεί να μην υπάρχουν διαθέσιμες μπουλντόζες για να σταματήσουν τις φλόγες, αλλά εμφανίζονται στη στιγμή όταν πρόκειται να ισοπεδώσουν τις ακόμη αχνιστές στάχτες για να ρίξουν τα μπετά. Το ίδιο συμβαίνει σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο, από την Ευρώπη μέχρι την Αμερική και την Αυστραλία, γράφει ο καθηγητής Πάιν, καθώς η αγροτική οικονομία εκτοπίζεται γοργά από τη σύγχρονη οικονομία των υπηρεσιών και η αγροτική γη εποικίζεται από αστούς. Οι μαζικές πυρκαγιές ακολουθούν τις μαζικές αλλαγές στη χρήση της γης. Κι ας στέλνουν οι κυβερνήσεις φανταχτερές πτητικές μηχανές που θυμίζουν τον «Πόλεμο των κόσμων». Η χρησιμότητά τους είναι πιο πολύ ψυχολογική. Γιατί, όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι και στον πόλεμο της φωτιάς είναι γνωστό πως η τελική έκβαση κρίνεται από τις χερσαίες δυνάμεις. Όμως, τα κίνητρα για να ανάψει μια φωτιά έχουν αυξηθεί, ενώ οι δυνατότητες για να αναχαιτιστεί έχουν περιοριστεί. Γιατί οι πολιτικοί έχουν να κερδίσουν πολύ περισσότερες ψήφους από την αστείρευτη δεξαμενή των αστών παρά από τους φθίνοντες πληθυσμούς της υπαίθρου.
Η αιτία…
… των μαζικών πυρκαγιών είμαστε λοιπόν εμείς. Δεν ανακαλύψαμε τη φωτιά, την υφαρπάξαμε από τη φύση. Και περιφέρουμε τις φλόγες της από την πόλη στην εξοχή ανάλογα με τις «ανάγκες» μας.

Οι Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά στα Νέα

Καταναλώνουμε για να ορίσουμε την ταυτότητά μας, να κερδίσουμε τον σεβασμό και την εκτίμηση των άλλων, να διασφαλίσουμε το κοινωνικό μας status. Τα καταναλωτικά αγαθά είναι ο βασικός τρόπος μέσω του οποίου αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους και επηρεάζουν άμεσα όλες τις πτυχές της ύπαρξής μας και της γνώσης μας για τον κόσμο.Ενα βιομηχανικό – καταναλωτικό σύμπλεγμα σχεδιαστών, διαφημιστών, ψυχολόγων και πωλητών εργάζεται άοκνα για τη δημιουργία νέων αναγκών και επιθυμιών. Εξαιτίας αυτού του συμπλέγματος υπάρχουν περισσότερα κινητά και πιστωτικές κάρτες στις δυτικές χώρες από κατοίκους.

Η κατάσταση αυτή δεν επιβαρύνει μόνο το περιβάλλον, αλλά και την ίδια μας την ψυχοσύνθεση, αφού εξοντωνόμαστε καθημερινά στη δουλειά για να αποκτήσουμε Prada. Πάντοτε μένουμε ανικανοποίητοι και θέλουμε να αγοράζουμε κι άλλα, κι άλλα… η πιο επικίνδυνη συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι ότι εξαφανίζονται σταδιακά οι εναλλακτικοί τρόποι διαβίωσης. Στις μέρες μας, τα όνειρα για μια καλή ζωή εξαντλούνται στα έγχρωμα διαφημιστικά έντυπα για καινούργιες κουζίνες και αμάξια. Νιώθουμε την ανάγκη να συμμετέχουμε σε αυτόν τον μύλο, αφού αν απέχουμε θα θεωρηθούμε αφύσικοι ή περιθωριακοί: αποτυχημένοι καταναλωτές. Εχουμε έτσι καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να υπάρξει καλύτερη κοινωνία, γιατί η μόνη κοινωνία είναι η καταναλωτική κοινωνία.

Είναι πραγματικά τρομακτικό ότι βρισκόμαστε ακόμη στην κορυφή του παγόβουνου της «καταναλωτικοποίησης» του κόσμου μας. Οι μηχανές αναζήτησης που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα στο Διαδίκτυο συγκεντρώνουν έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών για εμάς και τις προτιμήσεις μας, ώστε να μας στέλνουν στοχευμένες διαφημίσεις σε αναδυόμενα παράθυρα. Οι επιστήμονες εργάζονται για την τροποποίηση των τροφών ώστε να δίνουν σήματα στον εγκέφαλό μας ότι πεινάμε κι άλλο. Οι νευρολόγοι προσπαθούν να ανακαλύψουν το κουμπί «αγόρασε» στο κεφάλι μας.

Ο ολοκληρωτισμός, η κοινωνία δηλαδή όπου οι εναλλακτικοί τρόποι ζωής έχουν εξαφανιστεί, επρόκειτο υποτίθεται να ξεπηδήσει από τις ιδεολογίες της κομμουνιστικής αριστεράς ή της φασιστικής δεξιάς. Ο ολοκληρωτισμός όμως είναι ήδη εδώ και μας χαμογελάει παροτρύνοντάς μας να ψωνίσουμε κάτι ακόμη. Η μπότα του έχει το χρώμα και το στυλ που θα φορεθεί αυτή τη σεζόν. Οι ζωές μας παρακολουθούνται, καταγράφονται και οργανώνονται, όχι με βάση τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, αλλά τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Τα Gucci πήραν τη θέση του γκούλαγκ.

Εχουμε άραγε φτάσει στο σημείο δίχως επιστροφή; Οχι! Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο έχουν αποφασίσει να αγοράζουν με ηθικά κριτήρια και να αγοράζουν λιγότερο. Ανταλλάσσουν χρήμα με χρόνο, αγγαρεία με δημιουργικότητα και την ελευθερία να διαλέγεις προϊόντα με την ελευθερία να διαλέγεις ζωή. Οι άνθρωποι αυτοί όμως δεν αντιπροσωπεύονται πολιτικά. Δεν υπάρχει κόμμα που να μιλάει για την ανάγκη να χρησιμοποιηθούν με σύνεση και φειδώ οι περιορισμένες πηγές του πλανήτη μας.

The Guardian – Καθημερινή

Πέρασαν δύο χρόνια από την εποχή που ο δημόσιος διάλογος με αφορμή το (εσαεί) νέο βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού είχε επικεντρωθεί σε ζητήματα ιστορίας (και αυτογνωσίας). Το ζήτημα φάνηκε να κλείνει με την απόφαση του διαδόχου της κ. Μαριέττας Γιαννάκου τελικώς να μην ενταχθεί το νέο βιβλίο στο αναλυτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, η καθοριστική παρέμβαση της εκκλησιαστικής ιεραρχίας στο φίλμ του Κ. Γαβρά, αλλά και πρόσφατες παρεμβάσεις του ΛΑΟΣ σε τμήματα ιστορίας ΑΕΙ δικαιώνουν όσους έλεγαν πως η διαμάχη μόνο επιστημονική δεν ήταν.

Oταν ο κ. Π. Στάθης εργαζόταν ως ιστορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης παρατήρησε την ανθεκτικότητα του πιο γνωστού μύθου (το ανέφερε ο ίδιος σε ομιλία του στο πλαίσιο των επιστημονικών συμποσίων της Σχολής Μωραΐτη): «Από τους πρωτοετείς φοιτητές του Τμήματος Κοινωνιολογίας των ετών 2001, 2002 και 2004, όσο και από τους σπουδαστές της σχολής Ξεναγών Ηρακλείου των ετών 2000 – 2005, ελάχιστοι γνώριζαν ότι κρυφό σχολειό δεν υπήρξε. Οι υπόλοιποι όχι απλώς έμεναν έκπληκτοι μπροστά στην «αποκάλυψη», αλλά αδυνατούσαν να το αποδεχθούν αδιαμαρτύρητα και το θέμα ξεσήκωνε ζωηρές συζητήσεις που ξεπερνούσαν τα χρονικά όρια του μαθήματος».

Η απόδειξη δεν αρκεί

Γιατί άραγε -αναρωτήθηκε ο Π. Στάθης- δεν αρκεί η αποδεδειγμένη λειτουργία πάρα πολλών νόμιμων και φανερών σχολείων κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ώστε να καταρριφθεί ο μύθος; Στο «Νορβηγικό Δάσος», ένα από τα καλύτερά του έργα (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα»), ο Χαρούκι Μουρακάμι αναφέρεται και στις ωμότητες των (συμπατριωτών του) Ιαπώνων στη Μαντζουρία. Επίσης ένα θέμα που, αν και (ιστορικά) τεκμηριωμένο, παρέμεινε για δεκαετίες ταμπού στη νεότερη ιαπωνική ιστοριογραφία.

Αυτές οι «παραλείψεις» συμβαίνουν όχι μόνο μεταξύ εθνών αλλά και εντός του ίδιου έθνους. Αρκεί να θυμηθούμε τις κατά καιρούς κυρίαρχες απόψεις για τον Ελληνικό Εμφύλιο ή τη Μικρασιατική Καταστροφή ή ακόμη την επίσημη για μερικές δεκαετίες θέση της σοβιετικής ιστοριογραφίας σχετικά με το (βίαιο) τέλος των Ρομανόφ.

Η σχέση της Εξουσίας με την Ιστορία είναι τόσο στενή, ώστε συνήθως η μάχη για την «ιστορική αλήθεια» δεν είναι επιστημονική αλλά πολιτική. Και αν το «παντεσπάνι» της Μαρίας Αντουανέτας σήμερα φαίνεται απλώς μία ανόητη παρατήρηση, ωστόσο το 1793 η σχετική φημολογία την οδήγησε στα σκαλιά της γκιλοτίνας. Τι και αν έπειτα από 200 χρόνια αμφισβητήθηκε ο συγκεκριμένος μύθος. Η «ιστορία» αποφάσισε ότι η Αυστριακή πριγκίπισσα το είχε πει.

Θέμα αυτοπροσδιορισμού

Η ιεραρχία της Εκκλησίας δεν ήθελε την προβολή ενός φιλμ (και μάλιστα ενός σκηνοθέτη της εμβέλειας του Κ. Γαβρά) όπου ο ρόλος κληρικών δεν συνάδει με την εικόνα που επιθυμεί για το παρελθόν της.

Το ζήτημα δεν είναι επιστημονικό. Δεν πρόκειται για μία αμφισβητούμενη διαμάχη ιστορικών με την εκατέρωθεν κατάθεση σχετικών τεκμηρίων. Είναι πρωτίστως θέμα αυτοπροσδιορισμού. Και η ελλαδική Εκκλησία, ως δημιούργημα του ελληνικού κράτους, δεν μπορεί να επιτρέψει την ανατροπή του κεντρικού θεμελίου της, δηλαδή τον ρόλο της στη διαμόρφωση της σημερινής «εθνικής ταυτότητας». Δεν είναι η ιστορική αλήθεια που αγνοείται από την Εκκλησία (πολλοί ιεράρχες γνωρίζουν εξαιρετικά καλά και Ιστορία και Πολιτική Επιστήμη), αλλά η χρήση της. Δι’ ο και επεμβαίνουν προλητπικά.

Άρθρο του Τάκη Καμπύλη στην Καθημερινή

Οι γελοιογραφίες του Τάσου Αναστασίου

Σήμερα στα σεμινάρια της Ερμούπολης παρακολούθησα μία παρουσίαση για το Πανεπιστήμιο των Ορέων. Μένει να αποδειχθεί αν θα είναι και των ωραίων. Πρόκειται ουσιαστικά για μία κραυγή αγωνίας για το μέλλον των ορεινών περιοχών της Κρήτης που εγκαταλείπονται εξαιτίας των οξυμμένων προβλημάτων και την εκπέμπει η πανεπιστημιακή κοινότητα της μεγαλονήσου.

Η νέα αυτή οργάνωση, η οποία σκοπό έχει να παρέμβει στη βάση της κοινωνίας αλλάζοντας τα πρότυπα ευημερίας, προστατεύοντας παράλληλα το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον, και προβάλλοντας την ενίσχυση της παραδοσιακής οικονομίας και τον επαναπροσδιορισμό της ανθρώπινης ευτυχίας, αποτελείται τόσο από πανεπιστημιακούς όσο και από απλούς Κρήτες.

Αυτή η ομάδα λοιπόν επιχειρεί να πάρει την κατάσταση στα χέρια της, διεισδύοντας στον πυρήνα των προβλημάτων των κατοίκων των ορεινών περιοχών της Κρήτης, ώστε να ανακόψουν το κύμα φυγής του πληθυσμού και την έξαρση της παραβατικότητας ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους.

Στην κατεύθυνση αυτή, ιδρύθηκε το «Πανεπιστήμιο των Ορέων», το οποίο θα υλοποιεί το πρόγραμμά του βασιζόμενο στον συνδυασμό της επιστημονικής γνώσης και θα παράγει βιωματική γνώση για την ανάπτυξη προϋποθέσεων για βιώσιμη ανάπτυξη στην ορεινή και νησιωτική περιφέρεια.

Το πρόγραμμα του Πανεπιστημίου των Ορέων περιλαμβάνει τέσσερις παράλληλες δράσεις. Η πρώτη θα είναι τα ελεύθερα μαθήματα για το ευρύ κοινό με έμφαση στη λαϊκή παράδοση. Η δεύτερη αφορά τα παραδοσιακά επαγγέλματα και τις δεξιοτεχνίες. Η τρίτη θα επικεντρωθεί στην υγεία, στο δημογραφικό πρόβλημα και στη διατροφή, ενώ η τέταρτη δράση θα αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων, την οικιστική πολιτική και το περιβάλλον. Στόχος είναι οι δράσεις αυτές να μην περιορίζονται στην απλή διδασκαλία, αλλά να υπάρχει αλληλεπίδραση, ώστε ο διδάσκων να διδάσκεται και ο διδασκόμενος να διδάσκει.

Σε μια εποχή που το Πανεπιστήμιο με την κλασική του δομή αμφισβητείται, η δράση αυτή φιλοδοξεί να αποτελέσει την «κοινωνική επέκταση» του πανεπιστημιακού ιδρύματος Κρήτης και να εξελιχθεί. Το εγχείρημα έχει ήδη αρχίσει να λειτουργεί πιλοτικά στο Οροπέδιο Λασιθίου, στον ορεινό Μυλοπόταμο και στο Οροπέδιο του Ομαλού στα Χανιά.

Περισσότερα: www.mountainsuniversity.gr

Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουν οι κοινωνιολόγοι τα δύο διαφορετικά μοντέλα ανάπτυξης που έχουν αναπτυχθεί στη μεγαλόνησο. Από τη μία έχουμε την περίπτωση Ζωνιανών που έχουν δημιουργήσει το δικό τους καπετανάτο. Εδώ και πολλά χρόνια, η Κρήτη ταλαιπωρείται από μιαν αρρωστημένη μετάλλαξη της λεβεντιάς σε μιαν ανεξήγητη αποδοχή της ανομίας και της κυριαρχίας οργανωμένων νταήδων. Τα Ζωνιανά, όπου ακόμη δοκιμάζεται η αποφασιστικότητα του κράτους, είναι η πιο κραυγαλέα απόδειξη μιας κατάστασης η οποία θέτει σε κίνδυνο την κοινωνία του νησιού. Μετά την κατάρρευση της κτηνοτροφίας άρχισαν να ζουν με τις επιδοτήσεις των Ε.Ε. αλλά όταν ήρθε ο έλεγχος από την Ένωση φυσικά αναγκάστηκαν να τους διώξουν. Μετά ήταν σχετικά εύκολο να διώξουν όλες τις αρχές. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα τα Ανώγεια έχουν αναπτύξει δημοτικούς μηχανισμούς απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων και σημειώνουν αναπτυξιακή πρόοδο.

Το Πανεπιστήμιο των Ορέων είναι μία προσπάθεια να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο και να αλλάξει το πρότυπο ευημερίας. Κάτι που σε λίγο θα το έχουμε ανάγκη σε όλη τη χώρα με το πρότυπο “μεζονέτα -πισίνα- τζιπ – ραχάτι” που έχουμε ενσωματώσει. Ισως λοιπόν μία πολιτική ανοησία, αυτή της διασποράς 70 πανεπιστημιακών τμημάτων σε κάθε χωριό της Ελλάδας να μετατραπεί σε συγκριτικό πλεονέκτημα και να γίνει μοχλός ανάπτυξης. Χρειαζόμαστε περισσότερες τέτοιες πρωτοβουλίες. Θέλουμε π.χ. το πανεπιστήμιο του γιαλού για τη Μύκονο και τη Ρόδο…