Terra Computerata

Το 2001, ο Κας Ρ. Σάνστιν έγραψε ένα δοκίμιο στην πολιτική επιθεώρηση Boston Review, στο οποίο διερωτάτο αν το Διαδίκτυο αποτελούσε ευλογία για τη Δημοκρατία. Ο Σάνστιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, μέλος τώρα της κυβέρνησης Ομπάμα, έθετε το ερώτημα κατά πόσον το Διαδίκτυο μπορεί να πλήξει τη σφαίρα της δημόσιας ζωής. Στα μέσα του 20ού αιώνα, οι Αμερικανοί πληροφορούνταν τις ειδήσεις κυρίως από λίγα μεγάλα δίκτυα και έντυπα μαζικής κυκλοφορίας. Χάρη σε αυτά, πληροφορούνταν και για τις πολιτικές απόψεις που ήταν διαφορετικές από τις δικές τους. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συνέβαλαν στο να μοιράζονται οι Αμερικανοί τις εμπειρίες τους. Αν συναντούσαν κάποιον στο κουρείο, μπορούσαν να συζητήσουν κάτι μαζί του, επειδή παρακολουθούσαν τις ίδιες εκπομπές στην τηλεόραση.

Ο Σάνστιν διερωτάτο αν το Διαδίκτυο τα υπονομεύει όλα αυτά. Τα νέα μέσα ενημέρωσης, υποστηρίζει, σου δίνουν τη δυνατότητα να κόβεις και να ράβεις στα μέτρα σου τις εφημερίδες που διαβάζεις, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να βλέπεις μόνο τις ειδήσεις που σε ενδιαφέρουν. Στο Διαδίκτυο έχεις τη δυνατότητα να επισκέπτεσαι τις ιστοσελίδες που επιβεβαιώνουν τις προκαταλήψεις σου. Ο Σάνστιν εξέφραζε ιδιαίτερη ανησυχία για το ζήτημα αυτό, διότι έχει ασχοληθεί επί μακρόν με τις προκαταλήψεις μας αναφορικά με τη γνώση. Θέλουμε, υποστηρίζει, να μαθαίνουμε για όσα επιβεβαιώνουν τις εικασίες μας. Επίσης, έχουμε μια φυσική ροπή προς τις πολωτικές απόψεις. Εχουμε επιπλέον την τάση να συγκεντρωνόμαστε σε ομάδες με άλλους που έχουν τις ίδιες απόψεις με τις δικές μας. Και από τη στιγμή που θα ενταχθούμε σε αυτές τις ομάδες, ο συγχρωτισμός μας με άλλους ομοίους μας ενισχύει περαιτέρω τις απόψεις μας. Για παράδειγμα, ο Σάνστιν υποστηρίζει ότι οι προοδευτικοί δικαστές γίνονται πιο προοδευτικοί όταν συγχρωτίζονται με άλλους προοδευτικούς δικαστές. Το ίδιο συμβαίνει και με τους συντηρητικούς δικαστές όταν συγχρωτίζονται με άλλους συντηρητικούς δικαστές.

Ο φόβος του Σάνστιν είναι μήπως το Διαδίκτυο οδηγήσει στη δημιουργία ενός εκλογικού σώματος πιο γκετοποιημένου και πιο πολωμένου.

Ωστόσο μια νέα έρευνα αποτυπώνει μια πιο σύνθετη εικόνα. Στην έρευνά τους, ο Μάθιου Γκέντσκοου και ο Τζέσε Σαπίρο, του Πανεπιστημίου του Σικάγου, υπολόγισαν το καθεστώς των ιδεολογικών διακρίσεων στο Διαδίκτυο χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία που είχε χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό των φυλετικών διακρίσεων.

Σύμφωνα με την έρευνά τους, κάποιος που επισκέπτεται την ιστοσελίδα του δικτύου Fox News έχει περισσότερες πιθανότητες να συναντηθεί με συντηρητικούς στο Διαδίκτυο από ό,τι το 99% των αναγνωστών ειδήσεων στο Διαδίκτυο. Κατά τον ίδιο τρόπο, κάποιος που επισκέπτεται την ιστοσελίδα της εφημερίδας The New York Times έχει περισσότερες πιθανότητες να συναντηθεί με προοδευτικούς στο Διαδίκτυο από ό,τι το 95% των χρηστών. Το σημαντικότερο όμως εύρημα αυτής της έρευνας είναι ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν περιορίζονται μόνο στις διαδικτυακές κοινότητες των ομοίων τους. Οι περισσότεροι διαθέτουν αρκετό χρόνο διαβάζοντας ειδήσεις σε δικτυακούς τόπους όπως το Yahoo News. Και από εκεί συχνά μεταβαίνουν σε δικτυακούς τόπους στους οποίους οι άλλοι χρήστες δεν μοιάζουν με αυτούς. Αν τα ευρήματα αυτής της έρευνας επαληθευτούν, το Διαδίκτυο δεν θα δημιουργήσει μια προστατευμένη, αλλά μια ελεύθερη, πολυεπίπεδη σφαίρα δημόσιας ζωής.

Καθημερινή

Εχουμε επιφυλάξει την καλύτερη υποδοχή φέτος στους μαθητές μας. Μετά τον βομβαρδισμό για τη γρίπη, (δεν θα φιλιόσαστε, δεν θα αγγίζεστε και θα τηρείτε απόσταση ενός μέτρου στο θρανίο των 80 εκατοστών) καλούνται την ερχόμενη Τρίτη 15 Σεπτέμβρη να αναπτύξουν το παρακάτω θέμα:

«Η ποιότητα της Δημοκρατίας αναδεικνύεται από την ελεύθερη έκφραση των απόψεων όλων των πολιτών και από την ενθάρρυνση της καλλιέργειας ενός πολιτισμού ανεκτικότητας. Η πολιτική ανεκτικότητα προϋποθέτει την ελευθερία της έκφρασης, τον ανοικτό διάλογο και το σεβασμό στη διαφορετικότητα των απόψεων. Εναπόκειται στους δημοκρατικούς θεσμούς, μεταξύ των οποίων κορυφαίος θεσμός είναι το Κοινοβούλιο, η άμβλυνση των εντάσεων που προκύπτουν από τις αντιθέσεις, η προσπάθεια για σύνθεση των διαφορετικών απόψεων και η διασφάλιση της ενεργούς συμμετοχής όλων των κοινωνικών ομάδων».

Αλίευσα μερικά αρθράκια στο διαδίκτυο που ενδέχεται να τα βρείτε ενδιαφέροντα:
2 άρθρα του καθηγητή Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτρη Δημητράκου:

1ο. Δημοκρατία και ανοχή
H ανοχή αποτελεί προϋπόθεση για τη δημοκρατία, δεν ταυτίζεται όμως με αυτήν

2ο. Οι παγίδες της «πολυπολιτισμικότητας»
Ο πολιτισμός της δημοκρατίας αυτοπαγιδεύεται στον πλουραλισμό και στην ανεκτικότητα

και 3ο. Μία βιβλιοπαρουσίαση του Αναστάση Βιστωνίτη : Ανεκτικότητα και διαφορά

…Οι προβληματισμοί περί ανεκτικότητας, διαφορετικότητας κτλ. αγγίζουν ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής παράδοσης, όπου ο πολίτης είναι η μείζων αξία, ο ξένος πρόσωπο ιερό και το ατομικό συμφέρον υποταγμένο στο συμφέρον της πόλης. Τόσο αυτονόητα, απλά και κοινότοπα. Εννοείται πως στη μεταβιομηχανική κοινωνία τής σήμερον τα δεδομένα της συζήτησης υπαγορεύονται εκ των έξω και αν πρόκειται ­ όπως και είναι αναγκαίο ­ να διεξαχθεί η συζήτηση, πρέπει κανείς να τα δεχθεί, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θα τα κρίνει. Λ.χ. η λέξη «έθνος» έχει διαφορετικό νόημα στη χώρα μας από ό,τι στην υπόλοιπη Δύση, όπως επίσης και άλλοι κρίσιμοι όροι που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σήμερα διεθνώς. Η «διαφορά» αυτή δεν έχει προβληθεί όπως και όσο θα έπρεπε τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος. Ισως οι κοινότητες των οικονομικών μεταναστών που δημιουργούνται σιγά σιγά στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ενός προβληματισμού ο οποίος ταυτόχρονα θα βοηθούσε και στην καλλιέργεια της αυτογνωσίας μας. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι η λιγότερο μεταμοντέρνα και η πιο ανεκτική ταυτοχρόνως κοινωνία της Δύσης. Το παράδειγμα επιπλέον των ελληνικών κοινοτήτων θα είχε τη δύναμη να πει πολλά ­ και σε πολλούς ­ διαψεύδοντας επί παραδείγματι τον αφορισμό του Ουόλζερ πως «μόνο η εθνική πλειοψηφία δρα ως κοινότητα». Για τους λαούς της διασποράς, όπως οι Ελληνες και οι Εβραίοι, αυτό ασφαλώς και δεν ισχύει.

Καταναλώνουμε για να ορίσουμε την ταυτότητά μας, να κερδίσουμε τον σεβασμό και την εκτίμηση των άλλων, να διασφαλίσουμε το κοινωνικό μας status. Τα καταναλωτικά αγαθά είναι ο βασικός τρόπος μέσω του οποίου αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους και επηρεάζουν άμεσα όλες τις πτυχές της ύπαρξής μας και της γνώσης μας για τον κόσμο.Ενα βιομηχανικό – καταναλωτικό σύμπλεγμα σχεδιαστών, διαφημιστών, ψυχολόγων και πωλητών εργάζεται άοκνα για τη δημιουργία νέων αναγκών και επιθυμιών. Εξαιτίας αυτού του συμπλέγματος υπάρχουν περισσότερα κινητά και πιστωτικές κάρτες στις δυτικές χώρες από κατοίκους.

Η κατάσταση αυτή δεν επιβαρύνει μόνο το περιβάλλον, αλλά και την ίδια μας την ψυχοσύνθεση, αφού εξοντωνόμαστε καθημερινά στη δουλειά για να αποκτήσουμε Prada. Πάντοτε μένουμε ανικανοποίητοι και θέλουμε να αγοράζουμε κι άλλα, κι άλλα… η πιο επικίνδυνη συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι ότι εξαφανίζονται σταδιακά οι εναλλακτικοί τρόποι διαβίωσης. Στις μέρες μας, τα όνειρα για μια καλή ζωή εξαντλούνται στα έγχρωμα διαφημιστικά έντυπα για καινούργιες κουζίνες και αμάξια. Νιώθουμε την ανάγκη να συμμετέχουμε σε αυτόν τον μύλο, αφού αν απέχουμε θα θεωρηθούμε αφύσικοι ή περιθωριακοί: αποτυχημένοι καταναλωτές. Εχουμε έτσι καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να υπάρξει καλύτερη κοινωνία, γιατί η μόνη κοινωνία είναι η καταναλωτική κοινωνία.

Είναι πραγματικά τρομακτικό ότι βρισκόμαστε ακόμη στην κορυφή του παγόβουνου της «καταναλωτικοποίησης» του κόσμου μας. Οι μηχανές αναζήτησης που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα στο Διαδίκτυο συγκεντρώνουν έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών για εμάς και τις προτιμήσεις μας, ώστε να μας στέλνουν στοχευμένες διαφημίσεις σε αναδυόμενα παράθυρα. Οι επιστήμονες εργάζονται για την τροποποίηση των τροφών ώστε να δίνουν σήματα στον εγκέφαλό μας ότι πεινάμε κι άλλο. Οι νευρολόγοι προσπαθούν να ανακαλύψουν το κουμπί «αγόρασε» στο κεφάλι μας.

Ο ολοκληρωτισμός, η κοινωνία δηλαδή όπου οι εναλλακτικοί τρόποι ζωής έχουν εξαφανιστεί, επρόκειτο υποτίθεται να ξεπηδήσει από τις ιδεολογίες της κομμουνιστικής αριστεράς ή της φασιστικής δεξιάς. Ο ολοκληρωτισμός όμως είναι ήδη εδώ και μας χαμογελάει παροτρύνοντάς μας να ψωνίσουμε κάτι ακόμη. Η μπότα του έχει το χρώμα και το στυλ που θα φορεθεί αυτή τη σεζόν. Οι ζωές μας παρακολουθούνται, καταγράφονται και οργανώνονται, όχι με βάση τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, αλλά τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Τα Gucci πήραν τη θέση του γκούλαγκ.

Εχουμε άραγε φτάσει στο σημείο δίχως επιστροφή; Οχι! Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο έχουν αποφασίσει να αγοράζουν με ηθικά κριτήρια και να αγοράζουν λιγότερο. Ανταλλάσσουν χρήμα με χρόνο, αγγαρεία με δημιουργικότητα και την ελευθερία να διαλέγεις προϊόντα με την ελευθερία να διαλέγεις ζωή. Οι άνθρωποι αυτοί όμως δεν αντιπροσωπεύονται πολιτικά. Δεν υπάρχει κόμμα που να μιλάει για την ανάγκη να χρησιμοποιηθούν με σύνεση και φειδώ οι περιορισμένες πηγές του πλανήτη μας.

The Guardian – Καθημερινή

Ο Χρήστος Γιανναράς φθάνει σε θλιβερά συμπεράσματα:

Δυστυχώς η περίπτωσή μας των Νεοελλήνων ενισχύει τον ισχυρισμό του διαβόητου Σάμιουελ Χάντινγκτον ότι κοινωνίες υπανάπτυκτες δεν έχουν τη δυνατότητα να προσλάβουν και αφομοιώσουν το δυτικό μοντέλο της (κοινοβουλευτικής) δημοκρατίας. Τα πολιτικά κόμματα στις κοινωνίες αυτές αλλοτριώνονται σε συντεχνίες συμφερόντων και σε καρκινώματα διαφθοράς, το δικαίωμα της ψήφου υπηρετεί ιδιοτελείς συναλλαγές, ο κομματικός φανατισμός συναγωνίζεται την αλογία της ποδοσφαιροφιλίας.

Πολίτες «ανεπαισθήτως» υπόδουλοι, λαός ανυποψίαστων ραγιάδων, σκλάβοι ντοπαρισμένοι με ψευδαισθήσεις ελευθερίας. Μας επιτρέπουν να ψηφίζουμε, αλλά με στημένους ακαταμάχητους μηχανισμούς υφαρπαγής της ψήφου μας. Μας παραμυθιάζουν με φαντασιώσεις ελευθερίας και δικαιωμάτων, με το να μας αφήνουν να «διαδηλώνουμε» αναμηρυκάζοντας συνθήματα που μας υπαγορεύουν κομματικοί εγκάθετοι με ντουντούκα. Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία τόσοι πολλοί δεν υποτάχθηκαν με τόσο ζήλο στα επαγγελματικά συμφέροντα τόσο λίγων.

Διαβάστε όλο το άρθρο στην Καθημερινή

Διαβάστε ακόμη: Δεν κινδυνεύουμε από το “καρόσι”