Οι περισσότεροι Ρώσοι απλά σηκώνουν τους ώμους στο άκουσμα των εξόδων και του τρόπου ζωής των περισσότερων κυβερνητικών αξιωματούχων της χώρας, θεωρώντας ότι δε μπορούν να κάνουν κάτι για τις δωροδοκίες και τις μίζες των γραφειοκρατών.
Όταν όμως ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να αγοράσει ένα χρυσό κρεβάτι, προκάλεσε την οργή πολλών, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τη δυναμική του Ίντερνετ στην αντίδραση απέναντι στη διαφθορά. Αν και τα κρατικά ελεγχόμενα παραδοσιακά μέσα κάνουν τα στραβά μάτια, μια μικρή ομάδα Ρώσων blogger προκαλεί τους διεφθαρμένους πολιτικούς, ζητώντας την αντίδραση της κοινής γνώμης και την παρέμβαση της δικαιοσύνης.
Τα blog τους έχουν προσελκύσει ανέλπιστη δημοσιότητα, αντικατοπτρίζοντας τη γενικότερη δυσαρέσκεια στη συμπεριφορά των μελών της κυβέρνησης. «Δεν περίμενα να γίνει τόσο δημοφιλές το blog», δήλωσε ο Αλεξάντερ Μαλιούτιν, που διαχειρίζεται ένα blog αφιερωμένο στην αποκάλυψη ύποπτων κυβερνητικών κινήσεων, συμπεριλαμβανομένης της διάσημης πλέον αγοράς του χρυσού κρεβατιού από τον υπουργό Εσωτερικών.
Τον περασμένο Αύγουστο, το υπουργείου ανακοίνωσε τα σχέδια του να αγοράσει έπιπλα αξίας 800.000 δολαρίων, μεταξύ των οποίων ένα κρεβάτι με επικάλυψη χρυσού 24 καρατίων. Τα κείμενα είχαν αναρτηθεί σε μια δυσεύρετη ιστοσελίδα όπου αναφέρονται οι δαπάνες της κυβέρνησης, όπως προβλέπει σχετικός νόμος του 2005.
Όταν bloggers και δημοσιογράφοι έφεραν το θέμα στη δημοσιότητα, το υπουργείου υπεραμύνθηκε της θέσης του λέγοντας ότι το κρεβάτι προορίζεται για τον ξενώνα ξένων αξιωματούχων. Στις άλλες δαπάνες που δημοσίευσε ο Μαλιούτιν περιλαμβάνεται η αγορά αυτοκινήτου Mercedes από το ινστιτούτο αστρονομίας της Αγίας Πετρούπολης αλλά και η πληρωμή αφρικανών τυμπανιστών από το Μπουρούντι για να παίξουν στο πρωτοχρονιάτικο πάρτι του κυβερνήτη της επαρχίας Σακαλίν. Και οι δύο παραγγελίες ακυρώθηκαν μετά τη γενική κατακραυγή, όχι όμως και η αγορά του χρυσού κρεβατιού.
Η μπλογκόσφαιρα, που μέχρι στιγμής παραμένει ανέγγιχτη από λογοκρισία, σταδιακά καθίσταται «σημαντική κοινωνική δύναμη» που προωθεί πληροφορίες που αγνοούνται από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης. «Οι μεγάλοι τηλεοπτικοί σταθμοί είναι δομές που υπηρετούν τα συμφέροντα της γραφειοκρατίας», εξήγησε ο Κίριλ Καμπάνοφ, ειδικός σε θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς και επικεφαλής της Εθνικής Επιτροπής Καταπολέμησης Διαφθοράς. Πρόσθεσε ωστόσο ότι η επίδραση του Ίντερνετ στην κοινή γνώμη είναι περιορισμένη, δεδομένης της μικρής διείσδυσης του μέσου στον πληθυσμό.
Σήμερα, Πέμπτη 11 Μαρτίου, οι συνδικαλιστικοί φορείς ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ, αμφότερες συστημικές δομές ενός κρατικού συνδικαλισμού, καλούν τους πολίτες σε μαζικές απεργιακές κινητοποιήσεις. Στην ουσία και οι δύο φορείς επιχειρούν να λειτουργήσουν στο πλαίσιο του πολιτικού θεάματος, προφασιζόμενοι ότι ακολουθούν διεκδικητική πολιτική γραμμή, αλλά με συγκεκριμένο και άμεσο στόχο την αφομοίωση και στη συνέχεια την εκτόνωση της κοινωνικής οργής. Αυτός είναι ο ρόλος του καθεστωτικού συνδικαλισμού.
Τουλάχιστον ας λειτουργούσαν όπως οι αντίστοιχοι φορείς της Γαλλίας ή της Γερμανίας, είτε ακόμη και της Ιταλίας. Ας διαπραγματεύονταν εντός του πλαισίου του συστήματος που εξυπηρετούν τους όρους μιας σωστότερης, εντιμότερης και δικαιότερης διασποράς των μέτρων λιτότητας στον κοινωνικό ιστό. Δεν το πράττουν με σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα για έναν και μοναδικό λόγο. Οι συνδικαλιστές στη χώρα αυτή συγκροτούν ξεχωριστή κοινωνική ομάδα που λειτουργεί στη βάση ιδιοτελών συμφερόντων. Όπως δηλαδή στην περίπτωση της εθελουσίας εξόδου από τον ΟΤΕ ή την Ολυμπιακή, ή την περίπτωση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και την Cosco. Στην ουσία, λειτουργούν ως ιδιαίτερη ομάδα άσκησης πίεσης για ίδιο όφελος και ενίσχυση της ιδιότυπης εξουσίας τους, με χαρακτήρα διεκπεραιωτικό και όχι στρατηγικό, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικές και εφικτές διεκδικήσεις του κοινωνικού συνόλου.
Οι ηγεσίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ δεν ανήκουν στο εκάστοτε κυβερνητικό κόμμα. Είναι κομμάτι του που λειτουργεί αυτόνομα, ενίοτε σε διάσταση με την κυβερνητική πολιτική, αν θίγονται τα μικροσυμφέροντα της δικής τους εξουσίας και άρα του ελέγχου που ασκούν στις εξελίξεις. Πρόκειται για νομενκλατούρα με τη σταλινική της έννοια σε συνθήκες παρηκμασμένης σοσιαλδημοκρατίας.
Ο χαρακτήρας διαρκούς συνδιαλλαγής των συνδικάτων με τους τρίτους παράγοντες που εμπλέκονται σε βασικές λειτουργίες της κοινωνίας, όπως στην Παιδεία ή στην Υγεία, δημιουργούν το πλαίσιο που επιτρέπει τη συστημική διαφθορά αλλά και την προστασία των διαπλεκόμενων προσώπων.
Ολοι, μα όλοι, πολιτικοί και μη μιλούν για τη διαφθορά και προτείνουν τρόπους αντιμετώπισής της και ομνύουν στο όνομα της εξυγίανσης. Δηλώσεις, εξαγγελίες, ψήφιση νόμων, επιτροπές αμειβόμενες και μη (υπάρχουν και αυτού του είδους;), εκδηλώσεις πανηγυρικές, μεγάλα λόγια και μηδέν αποτέλεσμα. Τελικά τι συμβαίνει άραγε; Υπάρχει σε τόσο μεγάλο βαθμό υποκρισία, ζούμε σ’ ένα παραλήρημα ή η διαφθορά έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας μας; Αν ο καθείς μας κοιτάξει δίπλα του θα δει τη διαφθορά να εκφράζεται σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια και να κραυγάζει για τα αποκτήματά της, τα λάφυρά της.
Στρατιές συμβούλων και παρασυμβούλων εναλλάσσονται, με διάφορες εύηχες ονομασίες, κατακλύζουν δημόσιους χώρους ιδιαίτερα με την ευρεία του όρου έννοια που βαφτίζουν ιδιωτικό τομέα και δίνουν μέσω των προστατών τους το καλό παράδειγμα χρηστής διοίκησης. Ολες αυτές οι τακτοποιήσεις, διευθετήσεις, έχουν τις αλυσιδωτές αντιδράσεις τους κάθετα και οριζόντια και παροτρύνουν σε αντίστοιχες προσπάθειες εύκολου, ανέξοδου πλουτισμού. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που δεν λειτουργούν, όπου υφίστανται, τα υπηρεσιακά, πειθαρχικά συμβούλια, είτε διότι οι δικάζοντες προέρχονται από τον ίδιο χώρο, είτε, το σπουδαιότερο, διότι δεν μπορούν να δικάσουν και να καταδικάσουν φαινόμενα τα οποία είναι γύρω τους, εγγίζοντας ενδεχομένως και τους ίδιους αμέσως ή εμμέσως. Ατιμωρησία, λοιπόν, παντού και οι νόμοι υπάρχουν απλώς για να μας θυμίζουν την αχρήστευσή τους. Κι από κοντά η τηλεόραση, με τον τρόπο της, να επικροτεί τους «επιτυχημένους» που όλοι, λίγο πολύ, γνωρίζουμε ότι το πόθεν (έσχες) δεν ερευνάται, δεν ελέγχεται. Οι τρόποι διαφυγής άλλωστε από την τσιμπίδα του νόμου είναι πολλοί και αν χρειασθεί θα νομοθετηθούν, έστω με μια τροπολογία της στιγμής.
Αυτή είναι η κατάσταση, απλώς αλλιώς εννοούμε εμείς τη διαφθορά και διαφορετικά οι Ευρωπαίοι που βαθμολογούν τις επιδόσεις μας. Διότι εδώ η διαφθορά δεν είναι νόμιμη ούτε όμως και παράνομη. Απλώς είναι καθεστώς, είναι τρόπος σκέψης, που ΔΥΣΤΥΧΩΣ επεκτείνεται, μεταφέρεται, διαβρώνει και τις επόμενες γενιές. Θέλει πολύ αγώνα, πολλές μάχες για να κερδηθεί ο πόλεμος κατά της διαφθοράς, της διαπλοκής, του εκμαυλισμού συνειδήσεων. Πρωτίστως βούληση απεμπλοκής από το πελατειακό σύστημα της αλληλοεξάρτησης πολιτικών, κοινωνίας.
Κάποιος να τολμήσει προβλέποντας το μέλλον και αποβλέποντας σε οφέλη ηθικά για τον τόπο και όχι στη με κάθε τρόπο επανεκλογή του. Δημιουργώντας σχολή εκπαιδευτών μέσα από την καλλιέργεια μιας άλλης νοοτροπίας απλής, καθαρής, που έκαστος αμείβεται για την προσφερόμενη εργασία του και κάθε παρεκτροπή έχει την κύρωσή της, όπως από τον νόμο προβλέπεται.
* Ο κ. Δημήτρης Παξινός είναι πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Οι ιστορικοί μπορεί να ερίζουν ακόμη για το αν υπήρξε ποτέ η απάτη με την οποία χρέωσε η Ιστορία τον Γκριγκόρι Ποτέμκιν, αλλά εμάς μας βολεύει αφάνταστα για να πούμε τη δική μας ιστοριούλα. Για να φανεί αρεστός στην τσαρίνα Αικατερίνη της Ρωσίας, ο ευνοούμενός της υπουργός φρόντιζε να της κρύβει την αθλιότητα της ρωσικής υπαίθρου, κατασκευάζοντας από χαρτόνι ολόκληρα χωριά, που έδειχναν μιαν ανύπαρκτη ανάπτυξη. Τόσο ήταν διεφθαρμένος.
Ζούμε όλοι…
… σε χωριά Ποτέμκιν, ανάμεσα σε γκρίζες ζώνες και μαύρες τρύπες. Δυστυχώς το καταλαβαίνουμε πολύ αργά, μονάχα αφού πια έχουν πάρει φωτιά τα χαρτόνια τους.
«Ας μιλήσουμε καθαρά: Γιατί ο αραβικός κόσμος είναι τόσο υπανάπτυκτος; Γιατί τόσοι πολλοί δικτάτορες, τόσα λίγα ατομικά δικαιώματα, τόση πολλή κρατική ασφάλεια και βασανιστήρια, τόσος πολύς αναλφαβητισμός;».
Τα ερωτήματα αυτά θέτει ο Ρόμπερτ Φισκ, ένας δημοσιογράφος που γνωρίζει πολύ καλά τη Μέση Ανατολή.Κατά την πρώτη του επίσκεψη στη Μέση Ανατολή το 1976, ο Ρόμπερτ Φισκ παρατήρησε πολλά από αυτά στα οποία αναφέρεται η έκθεση. Το Κάιρο έβραζε από τη ζέστη, οι δυσώδεις δρόμοι ήταν μονίμως φρακαρισμένοι και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άστεγοι ζούσαν στο μεγάλο οθωμανικό κοιμητήριο. Τα αραβικά σπίτια είναι πεντακάθαρα, αλλά οι δρόμοι είναι συχνά βρώμικοι. Ακόμη και στον όμορφο Λίβανο, όπου υπάρχει ένα είδος δημοκρατίας και οι πολίτες του είναι από τους πιο καλλιεργημένους στη Μέση Ανατολή, μπορείς να δεις την ίδια εικόνα. Ο Βρετανός δημοσιογράφος σημειώνει ότι το πραγματικό πρόβλημα βρίσκεται στη νοοτροπία των Αράβων: Δεν αισθάνονται ότι ανήκουν στις χώρες τους. Αν και διεκδικούν την εθνική ή την αραβική «ενότητα», δεν έχουν την αίσθηση του «ανήκειν» όπως οι Δυτικοί. Ο δρόμος, το κράτος ως φυσική οντότητα ανήκει σε κάποιον άλλον. Ακόμη και αυτοί που εργάζονται στην κρατική μηχανή αισθάνονται ότι η ύπαρξή τους εξαρτάται από τη διαφθορά πάνω στην οποία κάθεται το κράτος. Οι άνθρωποι γίνονται μέρος της διαφθοράς.
Ισως λοιπόν κι εμείς στο σταυροδρόμι των λαών που βρίσκεται η Ελλάδα για αυτό να έχουμε την ίδια νοοτροπία. Το περιβάλλον δεν μας ανήκει για αυτό καίμε τα δάση, ρυπαίνουμε τις θάλασσες και τις ακτές, γεμίζουμε σκουπιδότοπους λίγο πιο πέρα από το κατώφλι μας. Ισχυριζόμαστε ότι επειδή ποτέ δεν έχουμε νιώσει τη φροντίδα του κράτους, έχουμε μάθει απλά να επιβιώνουμε. Η κοινωνία μας εξακολουθεί να κινείται στη ραθυμία των μελών της και στη μετατόπιση των ευθυνών (Φρόιντ, αλλά και Επίκτητος, μη λησμονούμε: απαιδεύτου έργον το άλλοι εγκαλείν). Ολα μας φταίνε, εκτός από τη δική μας «στάση», τη δική μας άμεμπτη, ηθική παρουσία μέσα σ’ αυτή τη διεφθαρμένη τάξη πραγμάτων. Κι έτσι πορευόμαστε. Πάντα ένοχος είναι κάποιος άλλος (και είναι, αλλά δεν μπορούμε να το αποκαλύψουμε και να το υποστηρίξουμε), πάντα εξερχόμαστε ως λευκές περιστερές από τη μάχη με τον (μικρό μας) νου.
…Μήπως νομίζουμε ότι η Μπογκοτά έγινε παράδειγμα προς αποφυγήν σε μια νύχτα; Ή πιστεύουμε ότι εκεί οι πιστολάδες βγήκαν ένα πρωί και άρχισαν ξαφνικά τα ξεκαθαρίσματα; Η κατρακύλα μιας κοινωνίας μπορεί να γίνεται ταχύτερα από την αναδιάρθρωσή της, αλλά χρειάζεται κι αυτή τον χρόνο της. Η εγκληματικότητα δεν προκύπτει ξαφνικά, κλιμακώνεται σαν τα ζιζάνια που βρίσκουν εύφορο έδαφος, με αποτέλεσμα να εξαπλώνονται και να θεριεύουν. Οσο η μικρή παρανομία δεν πατάσσεται, γίνεται πράσινο φως για τη μεγάλη, αλλά αυτό δεν είναι καν το χειρότερο. Εκεί όπου η ανομία βασιλεύει, η κακή επιχειρηματικότητα διώχνει την υγιή. Η παρανομία γίνεται επιχειρηματικό πλεονέκτημα: σ’ ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες, οι θρασύτεροι επιβάλλουν τους δικούς τους. Γίνεται όρος επιβίωσης για μια εταιρεία να λειτουργήσει με τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή νομιμότητας που επικρατεί. Αλλιώς δεν επιβιώνει (στην Μπογκοτά ούτε καν οι επιχειρηματίες).
Εχουμε πει πολλές φορές ότι η χώρα έχει φτάσει στο μη περαιτέρω. Μέχρι τώρα όμως μας ανησυχούσε η στασιμότητα ή έστω η μικρή σε σχέση με τις ευκαιρίες της χώρας πρόοδος. Τώρα έχουμε μπει στη φάση της οπισθοδρόμησης που εξελίσσεται σε κατρακύλα. Σε κάθε επίπεδο, ακόμη και στην εγκληματικότητα.
Το έγκλημα εξελίσσεται, δικτυώνεται με την πολιτική και τις επιχειρήσεις, έγινε οργανωμένο. Πέρασε η εποχή που ανησυχούσαμε για το ανατολίτικο «μπαχτσίσι», τη διαφθορά που έγινε ενδημική στη δημόσια διοίκηση. Τώρα βλέπουμε τα χειρότερα: έχουμε απανωτά χτυπήματα δυτικού τύπου μαφίας, στο κέντρο της Αθήνας, κάποιες φορές μέρα μεσημέρι. Ξεκαθαρίσματα λογαριασμών με καλάσνικοφ, βομβιστικές επιθέσεις κατά δημόσιων λειτουργών και επιχειρηματιών, απαγωγές μεγαλοπαραγόντων της οικονομικής ζωής τύπου Μπογκοτά. Οι παλιές λύσεις και οι παλιότερες ρητορείες δεν αρκούν. Αντιθέτως συσκοτίζουν την κατάσταση. Χρειάζεται υπέρβαση, την οποία μόνο κάποιοι «κουζουλοί» -δηλαδή κάποιοι εκτός του υπάρχοντος συστήματος και συκοφαντημένοι από το υπάρχον σύστημα- μπορούν να επιφέρουν. Απαιτείται μια νέα ελίτ που δεν έχει μόνο διάθεση να συγκρουσθεί, αλλά θα έχει και επεξεργασμένη άποψη ώστε να τα καταφέρει. Οσα ξέραμε οφείλουμε να τα ξανασκεφτούμε και να τα αναθεωρήσουμε. Οχι μόνο σε ό, τι αφορά τα πρόσωπα, αλλά κυρίως τους θεσμούς ελέγχου και τους μηχανισμούς εφαρμογής της νομιμότητας. Τουλάχιστον κάποιος να σταματάει τις «πομπές ασφαλείας» που έκαναν την Αθήνα να μοιάζει με Μπογκοτά.
Ακουσα πρόσφατα μια ιστορία που με προβλημάτισε για το πόσο βαθιά στο ελληνικό DNA έχει μπει το στοιχείο της διαφθοράς και της κομπίνας. Μια κυρία προσήλθε στον δάσκαλο του παιδιού της, σε μεγάλο ιδιωτικό σχολείο, και διαμαρτυρήθηκε έντονα για τον βαθμό που είχε πάρει το παιδί της σε μια εργασία. Ο δάσκαλος τής εξήγησε πως η εργασία δεν άξιζε αλλά η κυρία επέμενε. Στο τέλος, εξοργισμένη, δήλωσε μάλιστα το εξής καταπληκτικό: «Δεν ξέρω τι μου λέτε, κύριέ μου. Εγώ πλήρωσα 200 ευρώ σε δασκάλα που δουλεύει εδώ, στο ίδιο σχολείο, για να μου ετοιμάσει αυτή την εργασία». Εχουμε δηλαδή μια κυρία που θεωρεί απολύτως φυσικό να πριμοδοτεί την κομπίνα του παιδιού της παραβιάζοντας κάθε κανόνα και κάθε ηθική, ένα κακομαθημένο παιδί που μαθαίνει από πολύ νωρίς πως «όλα αγοράζονται, αρκεί η τιμή να είναι σωστή», και μια δασκάλα που έχει κάνει τη μάθηση παρεμπόριο του αισχίστου είδους.
Η ιστορία είναι τρομακτική γιατί δείχνει πως έχουμε γίνει μια κοινωνία που, με διάφορες δικαιολογίες και εκλογικεύσεις, έχει αποφασίσει ότι μπορεί να παραβιάζει όποιον κανόνα θέλει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τι συνέβη με το Ι. Β., το διεθνές αυτό πρόγραμμα σπουδών, όπου κάποιος δαιμόνιος Ελληνας αποφάσισε να στήσει μια επικερδή κομπίνα. Το αποτέλεσμα είναι πως μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού θα αντιμετωπίζουν με «μισό μάτι» τους Ελληνες μαθητές γιατί θα έχουν πάντοτε την υποψία «βρε Ελληνες είναι, μπας και έχουν κάνει καμιά κομπίνα;». Δυστυχώς αυτή είναι και η εικόνα μας στην Ε.Ε. και στη διεθνή «πιάτσα», αν κάποιος ακούσει Επιτρόπους ή ανθρώπους της αγοράς να μιλάνε οφ δε ρέκορντ για την Ελλάδα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα θεραπεύσουμε αυτή την αρρώστια που μοιάζει να χειροτερεύει. Οσο ελιτίστικο και αν ακούγεται, σε πιο προηγμένες χώρες αυτός είναι ο ρόλος της ελίτ μιας κοινωνίας. Στην Ελλάδα η έννοια της ελίτ υπάρχει μόνο ως προς τα προνόμιά της: τη δυνατότητα να κυκλοφορεί με συνοδευτικά αυτοκίνητα και ψευτοζητάδες που κλείνουν τον δρόμο, να παραβιάζει ατιμωρητί κάθε νόμο και κανόνα, να πουλάει «γκλαμουριά» με τον τρόπο ζωής της. Η ιδέα πως μια ελίτ έχει και μια κοινωνική ευθύνη υπάρχει αλλά σε ελάχιστους ανθρώπους οι οποίοι νιώθουν μόνοι, απελπισμένοι η έτοιμοι να μετοικήσουν. Η ελληνική ψευτοελίτ, γιατί περί αυτού πρόκειται, θεωρεί ότι όλα αγοράζονται, από την ξαπλώστρα στη Ψαρρού μέχρι το Ι. Β. και την εργασία στο σχολείο. Ετσι έβγαλε λεφτά, έτσι εξευτέλισε την εξουσία υπουργών και κρατικών στελεχών, έτσι «γουστάρει» να κρατά καθηλωμένη τη χώρα. Το παράδοξο είναι πως πρόκειται για ένα φαινόμενο – εξάμβλωμα γιατί γεννήθηκε μέσα από τον σοσιαλισμό του πρώιμου ΠΑΣΟΚ. Δαιμονοποιήθηκε η ιδέα των κανόνων συμπεριφοράς, της ιεραρχίας, της πειθαρχίας στο όνομα του σοσιαλισμού. Η διαφθορά ιδεολογικοποιήθηκε ως ένας θεμιτός μηχανισμός αναδιανομής πλούτου. Ορισμένα ιστορικά παιδιά της Αριστεράς το δικαιολόγησαν πλήρως με το περίφημο επιχείρημα «έλα μωρέ, και αυτοί που τα είχαν, τα έκλεψαν. Εμείς έχουμε περάσει τα πάνδεινα στη ζωή μας, θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να βγάλουμε γρήγορα και εύκολα λεφτά».
Ετσι φτάσαμε στην κυρία που διαμαρτύρεται επειδή η πληρωμένη εργασία δεν βαθμολογήθηκε επαξίως. Δυστυχώς, αυτή την ώρα οι κορυφαίοι σε χώρους που θα έπρεπε να αντιδρούν σε αυτά τα φαινόμενα, είναι προϊόντα του ίδιου συστήματος και άνθρωποι που έχουν βολευτεί απόλυτα απ’ αυτό: πανεπιστημιακοί, διανοούμενοι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι. Αυτό τελικά πληρώνει η χώρα, όμως, την έλλειψη πραγματικής ηγεσίας με αίσθηση κοινωνικής ευθύνης σε πολλούς κρίσιμους τομείς.
Ο Νίκος Ξυδάκης γράφει για τη “Δύναμη, γνώση, αγάπη” στην Καθημερινή:
Ο δημόσιος βίος είναι θέατρο παραδειγματισμού. Τέτοια παραδείγματα είναι η απολογία του Σωκράτη και η θανάτωσή του, ο οστρακισμός του Αριστείδη, η αποχώρηση του Κιγκινάτου, η μεταρρύθμιση και η δολοφονία των Γράκχων, η μεταρρύθμιση και η πτώση του Χαρίλαου Τρικούπη. Αντιστρόφως ανάλογα παραδείγματα είναι όσα διαδραματίζονται στην πολιτική σκηνή του καιρού μας. Είπαμε: ατιμωρησία, φυγοδικία, ανανδρία, εξουσιολαγνία· ηγέτες δειλοί και τυχάρπαστοι, αφιλοσόφητοι. Φουκαράδες.
Σε αυτό το θέατρο σκιών και δειλαίων διαπαιδαγωγείται πολιτικά το πλήθος σήμερα, αυτό το ήθος αναπαράγει, άθυμα αλλά και βουλιμικά, άκεφα αλλά και ζηλόφθονα και πολλαπλασιασμένα. Πόσο διαφέρουν γενετικά το ήθος του μεγαλομάνατζερ που δωροδοκεί τη δημοκρατία και τους λειτουργούς της, από το ήθος του επίορκου δικαστή, το ήθος του προέδρου ασφαλιστικού ταμείου που τζογάρει τον κοινωνικό πόρο από το ήθος του καλόγερου-μπίζνεσμαν, το ήθος του μαστροπού αστυνόμου από το ήθος του αφηνιασμένου γκάνγκστερ που διαφημίζει τα συμβόλαιά του σαν Εξπρές Σέρβις; Ιδίου γένους είναι. Από την ίδια μήτρα απληστίας, αλαζονίας και κακίας βλασταίνουν. Μόνο η κλίμακα αλλάζει, τα μεγέθη και οι φανερώσεις.
Από αυτή τη μήτρα βλασταίνει το πλήθος. Σε αυτό το πεδίο γεννιούνται παιδιά, λειτουργούν σχολεία, εκδίδονται βιβλία, εκφωνούνται λόγοι παραινετικοί, εξαγγέλλονται εκσυγχρονισμοί, διαπαιδαγωγούνται μάζες. Σε αυτόν τον ακανθώνα καλούνται γονείς να αναστήσουν τα παιδιά τους και να τους μεταδώσουν αρχές και κανόνες. Ανθρωποι με αμαρτίες και σφάλματα, πολίτες με αδυναμίες και συμβιβασμούς, ναι, οπωσδήποτε. Αλλά άνθρωποι που ατταβιστικά, πεισματάρικα, σχεδόν απεγνωσμένα, θέλουν το καλύτερο για τις εκκολαπτόμενες γενιές, για τα παιδιά τους· καλύτερο από το δικό τους.
Τι λες σε αυτούς τους νεοσσούς πολίτες, τους νεοεισερχόμενους στο θέατρο του δημόσιου παραδειγματισμού; Ποια τα παραδείγματα; Ο φυγόδικος μάνατζερ, ο φοροφυγάς δημοσιογράφος, ο λαμογιοκαλόγερος, ο επίορκος λειτουργός, ο ψεύτης και δειλός πολιτικός. Λαμπρά. Εως ότου αποκαλυφθούν, κυκλοφορούν στα καλύτερα σαλόνια, μιλούν με στόμφο στην τηλεόραση, βραβεύονται από επιμελητήρια, είναι χορηγοί φιλανθρωπικών γκαλά, συμβουλεύονται τους καλύτερους δικηγόρους, συναλλάσσονται με τις σοβαρότερες τράπεζες. Είναι οι επιτυχημένοι. Είναι παραδείγματα.
Τα άλλα παραδείγματα είναι οι μόλις ορατοί «κανονικοί» άνθρωποι, χωρίς πλούτο, χωρίς λάμψη, χωρίς βροντώδεις επιτυχίες. Δεν κλέβουν, δεν εξαπατούν, δεν προδίδουν, δεν ποδοπατούν· η ηθική-πολιτική υπόστασή τους ορίζεται από τα «δεν» που κατορθώνουν καθημερινά, επώδυνα, με υλικό κόστος, σε αυτό το θέατρο σκιών και δειλαίων. Είναι τα λοιδορούμενα κορόιδα, οι λούζερ. Αυτοί είναι οι πολλοί όμως, κι αυτοί εντέλει δίνουν τον ιστορικό τόνο, αυτοί διαπαιδαγωγούν τους νεοσσούς με το ζωντανό τους παράδειγμα, των μικρών μαχών, των μικρών νικών, της φιλίας, της πίστης, της συγχώρεσης, των ανθρώπινων αντινομιών, των ανθρώπινων σφαλμάτων. Αυτοί οι άνθρωποι, εμείς, οφείλουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας τα λάθη, τις ήττες και τις νίκες μας· και μια ευχή, όπως τη γράφει ο ποιητής Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (περιοδ. Σημειώσεις, Ιούνιος 2009): «Κι αφού αυτά είναι τα ελεεινά δεδομένα που, εκόντες άκοντες, κληροδοτούμε “στα παιδιά μας”, ας τους ευχηθούμε (αν έχουμε καν αυτό το δικαίωμα πλέον), ας τους ευχηθούμε στους δικούς τους αγώνες τουλάχιστον δύναμη, γνώση και αγάπη – αλλά προπάντων δύναμη. Γιατί όπως χωρίς την αγάπη και τη γνώση μπορεί να γίνει κανείς θύτης, χωρίς τη δύναμη θα γίνει οπωσδήποτε θύμα – και δεν του αξίζει ούτε το ένα ούτε το άλλο».
Ολο αυτό το διάστημα δεν μπορούσα παρά να σκέφτομαι τα παιδιά που έδιναν πανελλαδικές εξετάσεις κι έδιναν το δικό τους αγώνα σε αυτό το τοξικό περιβάλλον. Τους αποκαλύπτομαι. Δεν ξέρω αν θα είχα αντέξει να παλεύω τόσο, ακούγοντας όλα αυτά γύρω μου. Μάλλον θα μάζευα τα μπογαλάκια μου για αλλού.Πώς καταντήσαμε έτσι;
Οι υποκλαπείσες συνδιαλέξεις του κατάδικου Βλαστού με τους συνεργάτες του στο συνδικάτο εγκλήματος, αποσπασματικές, σπασμένες, ακατάληπτες κατά διαστήματα, με επαναλήψεις και εμμονές, λόγια ανάκατα με ρεκασμούς, κομματάκια μιας ομιλίας καρτοκινητής, αυτές οι συνομιλίες καθρεφτίζουν παρ’ όλ’ αυτά έναν διάχυτο λόγο, διάχυτο παντού, ένα discours ριζωμένο στο συλλογικό φαντασιακό, διάσπαρτο σε καφετέριες, μπαράκια, ταβέρνες, έναν λόγο δημόσιο. Είναι τα θραυσματικά λόγια μιας θρυμματισμένης συνείδησης, ανδρών και γυναικών μοιραίων, ματαιωμένων, λυσσασμένων για μια νίκη με τα χρώματα της Φεράρι Τεσταρόσα, τόσο ματαιωμένων και λυσσασμένων, που μιλάνε για φέρετρα κλειστά και κεφάλια ανοιγμένα όπως μιλάνε για μεζονέτες και τζιπ.
Είναι θρυμματισμένα λόγια από μια ραγισμένη κοινωνία, γκρίζα απ’ άκρη σ’ άκρη, διηνεκώς ημιαυθαίρετη, καθολικά ημινόμιμη, που ξεπλένει χρήμα και μακιγιάρει περσόνες μεγάλων, αρχηγών και γιγαντοτεράστιων. Και είναι λόγος των κυρίαρχων, των άνετων, των ισχυρών.
Είναι λόγια που ακούμε παντού γύρω, αυθάδη και άπληστα, κυνικά. Σπασμένα λόγια στο μετρό, στα πεζοδρόμια, τερατώδης αφασία πληθωρισμένη με εκατομμύρια κινητά. Και απελπισμένα ομογενοποιητικά: τα λένε οι έχοντες, τα λένε και οι φτωχοδιάβολοι, φενακισμένα ανθρωπάκια, ανεπίληπτοι μάνατζερ, γκάνγκστερ, πολιτικοί, δημόσιοι λειτουργοί, όλοι μαζί στη στρατόσφαιρα της αιώρας, του Αγιου Μαυρίκιου, της offshore, όλοι με την ίδια αγωνία: πώς θα μαζέψουν και πώς θα ξεπλύνουν το χρήμα.
Παντελόνια χωρίς τσέπες θα φορούν οι υπάλληλοι του διεθνούς αεροδρομίου του Νεπάλ, αφού οι αρχές αποφάσισαν να καταπολεμήσουν με αυτόν τον τρόπο τη διαφθορά… Ειδική κρατική επιτροπή που εστάλη στο αεροδρόμιο να δει τι συμβαίνει δέχθηκε βροχή παραπόνων για τη συμπεριφορά του προσωπικού.
Εδώ θα πρέπει να φοράνε τέτοια παντελόνια οι γιατροί, οι υπάλληλοι πολεοδομιών, οι δασάρχες και ακολουθεί λίστα…
Διαβάστε το σχετικό άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή
Kάθε χρόνο τέτοια μέρα η ελληνική κοινωνία ζει μια ιδιότυπη «Ημέρα της Μαρμότας». Ο επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης δημοσιοποιεί την ετήσια αναφορά του. Ολοι μένουμε με το στόμα ανοιχτό για τα επίπεδα διαφθοράς στον δημόσιο τομέα· η κυβέρνηση εκφωνεί τον πανηγυρικό «ότι μόνιμος στόχος και επίκεντρο των προσπαθειών μας είναι η πάταξη της διαφθοράς», οι εφημερίδες δημοσιεύουν τα πιο γαργαλιστικά στοιχεία και μετά γυρνάμε όλοι στις δουλειάς μας. Ομως, επειδή όλες οι δουλειές μας αργά ή γρήγορα έχουν να κάνουν με το κράτος, κρατάμε ένα πόσο για την ώρα που θα χρειαστεί να δώσουμε το «γρηγορόσημο».
Tον Μάιο του 2009, σε κάποια σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών συνεδρίαζε το Εκλεκτορικό Σώμα για την εκλογή καθηγητού τρίτης βαθμίδος, δηλαδή τακτικού καθηγητού, όπως τον αποκαλούσαμε κάποτε. Οι υποψήφιοι ήταν δύο και ο ένας είναι ήδη τακτικός καθηγητής σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, όπου, όπως γράφει ο ίδιος στο υπόμνημά του, εξεπλήρωσε όλες τις επιστημονικές και προσωπικές φιλοδοξίες και του μένει μόνο η νοσταλγία να επιστρέψει στην πατρίδα και να προσφέρει υπηρεσίες στο πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησε. Σέβομαι βαθύτατα αυτήν την τελευταία του νοσταλγική φιλοδοξία, αλλά με τη σκέψη πόσο διαφορετικά είναι αυτά που θυμάται ως φοιτητής της δεκαετίας του ’70, ακόμη και του ’80, με αυτά που ισχύουν σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια, με δυσκολία συγκρατώ το σαρκαστικό «καλά να πάθει»…
Εγκαίρως υπέβαλε τα χαρτιά του και τις εργασίες του «τρεις κούτες». Εντελώς τυχαία διαπίστωσε ότι κανένα από τα μέλη του Εκλεκτορικού Σώματος και της Εισηγητικής Επιτροπής δεν έκανε τον κόπο να ανοίξει αυτές τις κούτες για να δει τι περιέχουν. Και όταν εξέφρασε τη διαμαρτυρία του σε κάποιον της Εισηγητικής Επιτροπής, εκείνος τον επέπληξε γιατί δεν εφρόντισε να έχει ιδιαίτερες συναντήσεις με όλα τα μέλη. Πράγματι δεν εφρόντισε, γιατί στις ΗΠΑ αυτές οι συναντήσεις δεν συνηθίζονται και θεωρούνται επιλήψιμες και νόμιζε ο δυστυχής ότι το ίδιο ισχύει και εδώ! Εκεί οι συναντήσεις δεν είναι «ιδιαίτερες», αλλά δημόσιες, αλλεπάλληλες και σε επίσημες συνεδριάσεις των εκλεκτορικών σωμάτων.
Ηδη από την προκήρυξη του διαγωνισμού και τον χαρακτηρισμό της επίμαχης έδρας άρχισε να υποπτεύεται ότι η εκλογή ήταν ήδη φωτογραφικά προσανατολισμένη υπέρ του συνυποψηφίου του. Και τότε κατελήφθη από οργή, πείσμα και μαχητικότητα γιατί το ζήτημα δεν ήταν πλέον ατομικό, αν θα εκλεγεί αυτός ή ο άλλος, αλλά γενικότερο που έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργούν τα πανεπιστήμιά μας. Αρχισε να ερευνά και από την έρευνα έμαθε πολλά. Ευχόμαστε να μην πάθει και πολλά.
Στη συνεδρίαση, λοιπόν, του Εκλεκτορικού Σώματος τον περασμένο Μάιο ήταν καλά μελετημένος και αποκάλυψε, προσκομίζοντας και τις σχετικές αποδείξεις, ότι κρίσιμα σημεία από το βιογραφικό του συνυποψηφίου του ήταν κατά την ευγενικότερη έκφραση ανακριβή και κατά την ειλικρινέστερη απροκάλυπτα ψευδή! Κανείς όμως μέχρι τότε δεν τα είχε ερευνήσει, από σκόπιμη αμέλεια ή από αμελή σκοπιμότητα…
Το Εκλεκτορικό Σώμα και η Εισηγητική Επιτροπή, που άλλα είχαν εισηγηθεί, βρέθηκαν σε μεγάλη αμηχανία. Αναγκάστηκαν να διακόψουν τη συνεδρίαση χωρίς να ορίσουν πότε θα επαναληφθεί, από ποιο σημείο θα συνεχιστεί και με ποιους όρους. Περιμένουμε και θα δούμε. Για την ώρα δεν αναφερόμαστε σε ονόματα ή σε άλλες συγκεκριμένες καταστάσεις. Θα το κάνουμε αν χρειαστεί, και ελπίζουμε να μη χρειαστεί…
Ο Φώτης Γεωργελές γράφει για το αυτονόητο και τη διαφθορά στην Ελλάδα: “Η διαφθορά στην Ελλάδα δεν είναι ατομική. Δεν συζητάμε απλώς για κάποια περίπτωση ενός πολιτικού με ελαστική συνείδηση. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν και θα υπάρχουν παντού στον κόσμο. Τα σκάνδαλα στη χώρα μας αποκαλύπτουν συνεχώς προβλήματα του πολιτικού συστήματος.
Η διαφθορά στην Ελλάδα είναι συστημική. Και αυτά τα σκάνδαλα είναι πολιτική. Είναι η πολιτική. Είναι η μόνη πολιτική που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, η λαφυραγώγηση της δημόσιας περιουσίας.
Δεν είναι ότι δεν το ξέρουν. Δεν χρειάζεται να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους. Να βρουν αυτοί τις μοναδικές, πρωτότυπες, προοδευτικές λύσεις που θα εφευρεθούν σε τούτη τη μικρή χώρα. Υπάρχει το κοινοτικό κεκτημένο. Όλα αυτά τα προβλήματα έχουν αντιμετωπιστεί στις πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης από τον προηγούμενο αιώνα. Οι πελατειακές σχέσεις, η κλεπτοκρατία, η κομματοκρατία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, καλύτερα ή χειρότερα, έχουν αντιμετωπιστεί. Ώστε τώρα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα να μπορούν να μιλάνε για πολιτική διαφθορά συγκεκριμένων πολιτικών και όχι για διαφθορά ολόκληρου του συστήματος. Υπάρχουν λύσεις, υπάρχουν τρόποι πολιτικής αντιμετώπισης. Αυτό όμως σημαίνει μεταρρυθμίσεις. Σημαίνει την εξορισμένη λέξη από το πολιτικό λεξιλόγιο της χώρας, σημαίνει εκσυγχρονισμό. Δεν μπορείς να μιλήσεις για πολιτική σήμερα στην Ελλάδα αν δεν μιλήσεις για εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος. Και επειδή αυτό η ελληνική καθυστέρηση δεν το αντέχει, παρακολουθούμε για άλλη μια φορά τη φαρσοκωμωδία των λευκών ψηφοδελτίων, της δικαιοσύνης και της ηθικής που απονέμεται ανάλογα με τις έδρες των κομμάτων στο Κοινοβούλιο”.
Ένα εκατομμύριο εκατόν εβδομήντα επτά χιλιάδες πεντακόσια ευρώ (€1.177.500). Τόσα χρήματα κοστίζει ο εξοπλισμός που προμηθεύθηκε η ελληνική Βουλή προκειμένου να ικανοποιήσει… τις ανάγκες της. Το ποσό αντιστοιχεί στο νέο πόρταλ του Κοινοβουλίου και διατίθεται απλόχερα για την αγορά κορυφαίων ηλεκτρονικών συστημάτων.
Από το €1.177.500, το ποσό των €96.218,50 αντιστοιχεί στην κατάρτιση χρηστών και διαχειριστών της διαδικτυακής πύλης και της σχετικής υποδοµής και συγχρηµατοδοτείται σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και κατά 20% από εθνικούς πόρους. Το ποσό των €893.277,30 ευρώ αντιστοιχεί στην ανάπτυξη της διαδικτυακής πύλης και σχετικές µελέτες. Και τα δύο προγράμματα συγχρηµατοδοτούνται σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και κατά 20% από εθνικούς πόρους.
Τα παραπάνω αποτελούν τα βασικά σημεία που περιλαμβάνονται στις 275 σελίδες της προκήρυξης του διαγωνισμού. Χρησιμοποιώντας ως μέτρο σύγκρισης αντίστοιχα ειδησεογραφικά portal μεγάλων ιδιωτικών ομίλων, τεχνικοί σύμβουλοι χαρακτηρίζουν το κόστος της διαδικτυακής πύλης της Βουλής «εξωφρενικό».
Θα αποτελούσε ευχάριστη έκπληξη αν ο χώρος της τεχνολογίας που σχετίζεται με το κράτος ξέφευγε των κανόνων της ανεπάρκειας και της διαφθοράς που καθορίζουν σχεδόν τα πάντα στο ελληνικό Δημόσιο. Αποτελεί κοινό μυστικό σε όσους ασχολούνται με τις τεχνολογίες ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που καλόπιστα διοχετεύτηκαν σε επενδυτικά και ερευνητικά προγράμματα πήγε στον βρόντο.
Αλλά ας μην πάμε μακριά. Μήπως δεν έχουμε δει ανάλογα νούμερα και στους δικτυακούς τόπους της εκπαίδευσης; Και να λειτουργούσαν… κάτι σαν την εικόνα μας…
Είναι καιρός να σας συστήσω έναν αγαπημένο blogger τον Old-Boy: “«εάν θέλουμε τα πράγματα να παραμένουν τα ίδια, τότε τα πράγματα πρέπει να αλλάζουν» (σύμφωνα με την κλασική ατάκα του «Γατόπαρδου»), εάν ήθελαν να παραμείνουν ίδια τα πράγματα τότε τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν άμεσα, που πάει να πει ο δικομματισμός όπως τον γνωρίζαμε, με τα δύο συγκεκριμένα κόμματα, έπρεπε να μεταβληθεί σε κάτι ονομαστικά διαφορετικό, σε κάτι φαινομενικά διαφορετικό, που τελικά δεν θα διατάραζε παρά ελάχιστα το status quo των τελευταίων δεκαετιών.
…Ίσως όμως ο βαθύς αμοραλισμός του νεοελληνικού κυττάρου να ξεπερνά τον «Γατόπαρδο», ίσως όμως έχουμε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αμοραλισμού, που όχι μόνο δεν πρόκειται περί κοροϊδίας, αλλά για το ακριβώς αντίθετο, πρόκειται δηλαδή περί κυνικής διαίσθησης ότι δεν έχει κανένα νόημα να μπούμε στην ταλαιπωρία των ονομαστικών αλλαγών, αφού τελικά τα πράγματα θα παρέμεναν ίδια”.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Οι περισσότεροι Ρώσοι απλά σηκώνουν τους ώμους στο άκουσμα των εξόδων και του τρόπου ζωής των περισσότερων κυβερνητικών αξιωματούχων της χώρας, θεωρώντας ότι δε μπορούν να κάνουν κάτι για τις δωροδοκίες και τις μίζες των γραφειοκρατών.
Άρθρα (RSS)