Terra Computerata

Παιδιά έως 18 ετών δαπανούν πάνω από επτάμισι ώρες ημερησίως σε συσκευές – The New York Times

Κάθε ανήλικος Αμερικανός όταν δεν βρίσκεται στις αγκάλες του Μορφέα ή στο σχολείο, παίζει με κάποια ηλεκτρονική συσκευή, το κινητό του, τον υπολογιστή του ή ακόμη και την τηλεόραση, αναφέρει τελευταία μελέτη του Ιδρύματος Kaiser Family. Τα παιδιά ηλικίας από οκτώ έως 18 ετών δαπανούν περισσότερες από επτάμισι ώρες ημερησίως μπροστά σε τέτοιες συσκευές, χωρίς σε αυτόν τον χρόνο να έχει συνυπολογιστεί η μιάμιση ώρα καθημερινά που δαπανούν στέλνοντας μηνύματα ή το ημίωρο που μιλούν στο κινητό τους. Eπίσης, χειρίζονται ταυτόχρονα πολλές συσκευές. Ετσι, οι ειδικοί υπολογίζουν ότι στην ουσία χρησιμοποιούν τα νέα μέσα τουλάχιστον έντεκα ώρες ημερησίως.

Τα συμπεράσματα της μελέτης προκάλεσαν σοκ στους ερευνητές, οι οποίοι το 2005 είχαν καταλήξει ότι ήταν αδύνατο να αυξηθεί η χρήση αυτών των μέσων. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι ο εθισμός των παιδιών στα τεχνολογικά θαύματα επηρεάζει τη συμπεριφορά και «βλάπτει» τη βαθμολογία. Τα παιδιά, ωστόσο, που κάνουν μεγαλύτερη χρήση των νέων μέσων ασκούνται την ίδια περίπου ώρα με τα παιδιά που τα χρησιμοποιούν λιγότερο. Πάντως, η μελέτη δεν διαπίστωσε κατά πόσον τα νέα μέσα είναι αυτά που προκαλούν τα προβλήματα ή αν τα παιδιά που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα τα χρησιμοποιούν περισσότερο.

Η έκθεση βασίζεται σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δύο χιλιάδες μαθητές που φοιτούσαν από την τρίτη δημοτικού μέχρι την τρίτη λυκείου κατά την περίοδο ανάμεσα στον Οκτώβριο 2008 μέχρι τον Μάιο 2009. Οι νέοι άνθρωποι δαπανούν τουλάχιστον δύο ώρες ημερησίως σε κάποια φορητή συσκευή, όπως π. χ. κινητό, που έχει πρόσβαση στα νέα μέσα, και μία ώρα βλέποντας τηλεόραση ή ακούγοντας μουσική ακόμη και μέσω Ιντερνετ. Το κινητό τους το χρησιμοποιούν για να παρακολουθούν τηλεόραση ή να παίζουν παιχνίδια και λιγότερο για να τηλεφωνούν. Οπως λέει χαρακτηριστικά ο Φρανσίσκο Σεπουλβέδα, το κινητό του το χρησιμοποιεί ως ξυπνητήρι. Επίσης, προτού κοιμηθεί το χρησιμοποιεί για να στείλει μηνύματα, να δει κλιπ στο YouTube, να παίξει παιχνίδια, να ακούσει μουσική ή και να μιλήσει σε κάποιον φίλο. Τουλάχιστον επτά στους δέκα νέους διαθέτουν συσκευή τηλεόρασης μέσω στο υπνοδωμάτιό τους, ενώ το 30% έχει και ηλεκτρονικό υπολογιστή με πρόσβαση στο Ιντερνετ.

Καθημερινή

Έρευνες τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι, κατά τη διάρκεια της ζωής μας, ο εγκέφαλός μας αλλάζει διαρκώς. Αυτή η ικανότητα του εγκεφάλου για αλλαγή ονομάζεται πλαστικότητα- όπως για παράδειγμα, ένα αντικείμενο από πλαστελίνη, το οποίο μπορεί διαρκώς να αναδιαμορφώνεται.

Η επαναδιαμόρφωση αυτή αφορά κυρίως την τροποποίηση των συνάψεων μεταξύ των νευρώνων σε νέα κυκλώματα, η οποία μπορεί να είναι παροδική για λίγα λεπτά ή μπορεί να είναι και μόνιμη. Τα παλαιότερα χρόνια θεωρούνταν ότι μόνο ο εγκέφαλος των παιδιών είχε πλαστικότητα, αλλά τα τελευταία χρόνια βρέθηκε ότι και ο ενήλικος εγκέφαλος έχει πλαστικότητα

Μια από τις θεωρίες, η οποία συνδέεται στενά με την πλαστικότητα του εγκεφάλου, είναι αυτή των «νοητικών εφεδρειών» ή «νοητικού αποθέματος». Ο εγκέφαλός μας δηλαδή, διαθέτει ένα απόθεμα νευρικών κυττάρων, τα οποία μπορούν να αντικαταστήσουν άλλα νευρικά κύτταρα όταν καταστρέφονται και βοηθάει στην πρόληψη παθήσεων του εγκεφάλου, όπως είναι η Νόσος Αλτσχάιμερ. Το νοητικό απόθεμα καθορίζεται από γενετικούς, εκπαιδευτικούς, επαγγελματικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

Πώς, όμως, δημιουργείται αυτό το νοητικό απόθεμα; Πώς μπορούμε να ασκήσουμε και να γυμνάσουμε τον εγκέφαλό μας, προκειμένου να τον προστατεύσουμε και να τον θωρακίσουμε απέναντι σε πιθανές μελλοντικές παθήσεις του;

Κατ’ αρχήν, τα έτη εκπαίδευσης παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία νοητικού αποθέματος και στη γυμναστική του εγκεφάλου. Έρευνες έχουν δείξει ότι η μεγαλύτερη διάρκεια εκπαίδευσης θεωρείται προστατευτικός παράγοντας κατά της άνοιας. Η πανεπιστημιακή μόρφωση και η επιλογή στη συνέχεια μιας πνευματικά απαιτητικής εργασίας ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.

Απλές καθημερινές δραστηριότητες που μπορούν να γυμνάσουν τον εγκέφαλο είναι:

-Η επίλυση σταυρολέξων (ειδικότερα SUDOKU, για το οποίο ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί συνδυασμούς σκέψης ανώτερους και από τους πιο εξελιγμένους υπολογιστές!).

-Το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών,

-Παιχνίδια που απαιτούν πνευματική δραστηριότητα, όπως το σκάκι αλλά και η πρέφα και η μπιρίμπα.

-Το να μη χρησιμοποιεί κάποιος κομπιουτεράκι, αλλά να κάνει τις απλές αριθμητικές πράξεις με χαρτί και μολύβι.

-Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στον υπολογιστή, όπως παραδείγματος χάριν, το παιχνίδι «Brain Age» της εταιρείας Nintendo, το οποίο είναι μια συλλογή από μίνι-παζλ και υπόσχεται ότι θα γυμνάσει το μυαλό των παικτών με ολιγόλεπτη καθημερινή χρήση. Επίσης, σύμφωνα με ερευνητές του Ινστιτούτο Μνήμης και Γήρανσης του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Λος Άντζελες (UCLA), η χρήση του διαδικτύου αυξάνει τη λειτουργία του εγκεφάλου και ενεργοποιεί κέντρα λήψης αποφάσεων και πολύπλοκης σκέψης

-Η αυξημένη κοινωνική ζωή και συμμετοχή σε πολλές κοινωνικές δραστηριότητες ελαττώνουν τον ρυθμό νοητικής έκπτωσης, ενώ αυξάνουν και την επιβίωση.

-Η εκμάθηση ξένης γλώσσας, μουσικών οργάνων, η δημιουργία έργων τέχνης, όπως π.χ. οι πίνακες και τα γλυπτά, η απομνημόνευση στίχων ποίησης ή τραγουδιών και η αποφυγή πολλών ωρών τηλεθέασης.

Επίσης, η φυσική άσκηση, εκτός από το σώμα γυμνάζει και τον εγκέφαλο. Από πρόσφατη έρευνα, έχει βρεθεί ότι ο όγκος του ιπποκάμπου (μιας περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη μνήμη) είναι ανάλογος με τη φυσική άσκηση, έτσι όσο περισσότερο ασκούμαστε τόσο βελτιώνουμε όχι μόνο τη φυσική αλλά και τη νοητική μας κατάσταση.

H φυσική άσκηση έχει βρεθεί ότι αυξάνει και την ποσότητα της ντοπαμίνης, ενός σημαντικού νευροδιαβιβαστή για τη μεταφορά πληροφοριών μεταξύ των νευρικών κυττάρων.

Επίσης, η φυσική άσκηση βελτιώνει τη ροή του αίματος και την οξυγόνωση του εγκεφάλου. Έχει παρατηρηθεί ειδικότερα ότι η συστηματική, έστω και ήπια, άσκηση (απλό βάδισμα, γυμναστική, κολύμπι ή οποιοδήποτε άλλη μορφή άσκησης) για μισή ώρα, περίπου τρεις φορές την εβδομάδα, μειώνει έως και 40% τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου του Αλτσχάιμερ.

Η καλή και ισορροπημένη διατροφή, ειδικότερα η Μεσογειακή Διατροφή, σχετίζεται, επίσης, με την ελαττωμένη εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Καθημερινή

Πιθανή δυσκολία ή αποτυχία στα βιντεο-παιχνίδια οφείλεται, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, στο μικρό μέγεθος του «νεοραβδωτού σώματος», μιας περιοχής του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην μάθηση και τη μνήμη.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όσοι έχουν μεγαλύτερο νεοραβδωτό σώμα (striatum), μαθαίνουν να παίζουν games ταχύτερα και αποτελεσματικότερα. Τα πειράματα έγιναν σε εθελοντές, που έπαιζαν το βιντεοπαιγνίδι “Space Fortress”, ο εγκέφαλος των οποίων αναλύθηκε με τομογραφίες. Διαπιστώθηκε ότι ακόμα και άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αν είχαν μικρό νεοραβδωτό σώμα, εμφάνιζαν χειρότερες επιδόσεις στο παιγνίδι.

Όσοι είχαν μεγαλύτερο επικλινή πυρήνα, μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου, η οποία αποτελεί τμήμα του λεγόμενου “κέντρου ανταμοιβής”, τα κατάφερναν συστηματικά καλύτερα από άλλους κατά τις λίγες πρώτες ώρες του παιγνιδιού, ίσως επειδή είχαν ένα αίσθημα επίτευξης και ανταμοιβής. Αυτοί όμως τελικά που τα κατάφερναν πάντα καλύτερα από όλους, ήσαν όσοι είχαν μεγαλύτερα κάποια άλλα τμήματα βαθιά στο κέντρο του εγκεφάλου, όπως το κέλυφος και τον κερκοφόρο πυρήνα, που αποτελούν μέρη του νεοραβδωτού σώματος και σχετίζονται άμεσα με τη διαδικασία μάθησης, την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και την προσαρμογή σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Οι άνθρωποι αυτοί έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα, επειδή μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα.

Το επόμενο βήμα, κατά τους ερευνητές, είναι να κάνουν νέα πειράματα για να διαπιστώσουν αν το συχνό παίξιμο games μπορεί να αλλάξει το μέγεθος και τη λειτουργία της συγκεκριμένης περιοχής του εγκεφάλου.

Οι επιστήμονες γενικά αποδέχονται ότι υπάρχει αναλογική σχέση ανάμεσα στο μέγεθος του εγκεφάλου και τη νοημοσύνη, όμως η εικόνα δεν είναι ξεκάθαρη.

Στο ζωικό βασίλειο, υπάρχουν ζώα με μικρότερους εγκεφάλους που φαίνεται να είναι πιο έξυπνα από άλλα με μεγαλύτερους εγκεφάλους, όπως π.χ. η μαϊμού σε σχέση με το άλογο ή ο άνθρωπος σε σχέση με τον ελέφαντα.

Πάντως, σύμφωνα με τους ερευνητές, ας μην απογοητεύονται όσοι δεν έχουν πολύ μεγάλο εγκέφαλο, γιατί ο τελευταίος έχει αποδειχτεί ότι είναι ιδιαίτερα “εύπλαστος”, δηλαδή με την κατάλληλη εκπαίδευσή του μπορεί να δημιουργήσει νέους νευρώνες και να καλύψει λιγότερο ή περισσότερο το όποιο μειονέκτημα του μεγέθους.

Ελευθεροτυπία