Ο δημιουργός του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ είναι το πρόσωπο της χρονιάς σύμφωνα με το περιοδικό Time, γιατί «φέρνει σε επαφή περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους χαρτογραφώντας τις κοινωνικές τους σχέσεις».
Ο 26χρονος Ζάκερμπεργκ διέψευσε τα προγνωστικά, που ήθελαν το Τime να απονέμει τον τίτλο στον Ζούλιαν Ασάνζ των Wikileaks. Οι συντάκτες του περιοδικού ξεχώρισαν τον κύριο Facebook γιατί –όπως επισημαίνουν- «δημιούργησε ένα νέο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών και άλλαξε τον τρόπο ζωής μας».
«Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στη διεθνή σκηνή, ο Ζάκερμπεργκ είναι στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών. Γεννημένος το 1984, τη χρονιά που κυκλοφόρησε και ο πρώτος υπολογιστής Macintosh, είναι προϊόν της γενιάς του αλλά και ένας από τους αρχιτέκτονές της. Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης που επινόησε πλησιάζει τα 600 εκατομμύρια μέλη. To Facebook είναι τώρα η τρίτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο και σίγουρα έχει περισσότερες πληροφορίες για τους πολίτες της από οποιαδήποτε κυβέρνηση. Και ο Ζάκερμπεργκ είναι ο ανώτατος άρχων αυτής της χώρας», αναφέρεται στο άρθρο του Time.
Σήμερα έφθασε στο ταχδρομείο μου εμπλουτίζοντας τη συλλογή μου από spam… Απολαύστε…
Get a Degree in 4 to 6 Weeks with our program!
~We offer a program that will help ANYONE with professional experience get a 100% verified Degree: Doctorate (PHD), Bachelors, Masters
– Think about it…
Within a few weeks, you can become a college graduate!- Folow YOUR Dreams- Live a better life by earning on upgrading your degree
This is a rare chance to make a right move and receive your due benefits… if you are qualified but are lacking that piece of paper,
Στις 4 Φεβρουαρίου του 2004, ο Μαρκ Ζούγκερμπεργκ, ένας 20χρονος φοιτητής του Χάρβαρντ, δημιούργησε το facebook. Φιλοδοξία του ήταν να μοιραστεί τα πάντα με τους φίλους του και αρχικός σκοπός του να βρει παλιούς συμμαθητές του. Μέσα σε 6 χρόνια κατάφερε να αριθμεί μισό δισεκατομμύριο χρήστες.
Η χαριτωμένη εικονική πραγματικότητα της επαφής μέσω των κοινωνικών δικτύων έχει γίνει ήδη μια ισχυρή πραγματικότητα που εισβάλλει στην καθημερινότητά μας. Αν διαβάσει κάποιος τις αναρτήσεις που γίνονται στο facebook, και τις πιστέψει, τότε ζούμε σε μια κοινωνία απέραντης ηρεμίας και μεγάλης άνεσης προς τον εαυτό μας και τους άλλους.
Μήπως ακολουθώντας την εικονικότητα έχουμε γίνει πραγματικά εικονικοί; Μήπως είμαστε τα σπέρματα ενός νέου τύπου ανθρώπου; Ή μήπως η φαινομενικά εξισωτική ομοιογένεια του διαδικτύου είναι το δίχτυ στο οποίο έχουμε πιαστεί; Πάψαμε να αντιδρούμε και να σκεφτόμαστε και ρίχνουμε απλώς μια πιστολιά στον τοίχο του facebook;
Στο facebook μπορείς εύκολα να είσαι ο καθένας. Αλλά το χειρότερο, να είσαι άλλος από αυτό που είσαι. Για του λόγου το αληθές φτιάξαμε ένα προφίλ που παρουσίαζε έναν από τους ερευνητές της εκπομπής ως γυναίκα. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.
Η εικονικότητα εισβάλλει στην πραγματικότητα ή το πραγματικό γίνεται εικονικό; Στο σύγχρονο δίλλημα παίρνουν θέση μεταξύ άλλων, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, η Λίζα Δουκακάρου, ο Πάνος Μουζουράκης.
Τι θα μπορούσε να είναι πιο πετυχημένο από το, πασίγνωστο πια, Farmville; Μα, το CityVille, φυσικά, επίσης της Zynga software, που μέσα σε 11 ημέρες έφτασε τα 22 εκατομμύρια παίκτες!
22.000.000 παίκτες. Τόσοι ασχολούνται, πια, με το νέο παιχνίδι της Zynga, CityVille, μέσω του Facebook. Το νούμερο είναι, απλά, ασύλληπτο –σχεδόν δυο φορές ο πληθυσμός της χώρας μας- και το πιο απίθανο είναι το διάστημα στο οποίο έφτασε σε αυτό το σημείο – σε μόλις 11 ημέρες. Από ότι φαίνεται, η Zynga έχει βρει τη… μαγική «συνταγή της επιτυχίας», αφού η ίδια μας είχε δώσει το κορυφαίο, μέχρι πρόσφατα, παιχνίδι του Facebook, FarmVille – του οποίου το CityVille μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ανεπίσημη συνέχεια».
Το ίδιο το παιχνίδι δεν είναι κάτι το πρωτοποριακό, και το έχουμε ξαναδεί ουκ ολίγες φορές, αφού στην πράξη είναι κλώνος του κλασσικού Sim City. Πόσοι, όμως, από τους περιστασιακούς, «casual» χρήστες του Facebook, γνωρίζουν «τι είναι το Sim City», ή πως θα μπορούσαν να παίξουν μια πληρέστερη και εντυπωσιακότερη εκδοχή του στον υπολογιστή τους; Εξάλλου, το CityVille είναι πιο ευκολοπροσβάσιμο – αρκεί ένα login στο Facebook.
22 εκατομμύρια, λοιπόν, σε μόλις 11 ημέρες. Κάτι μας λέει πως αυτό πρέπει να είναι ρεκόρ για το βιβλίο Guinness!
Πριν από τριάντα εφτά χρόνια, ένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, το Πολυτεχνείο, απέδειξε πως η Παιδεία είναι κυρίως ένα μάθημα Δημοκρατίας. Σήμερα τα πράγματα μοιάζουν να έχουν φτάσει σε οριακό σημείο.
Στα Πανεπιστήμια, στους χώρους της ανώτατης σκέψης, όλα δεν είναι αυτονόητα καλά.
Στα ελληνικά Πανεπιστήμια μπορείς να κάνεις καριέρα, όχι πάντα με πανεπιστημιακή επάρκεια. Μπορείς επίσης να αγοράσεις πτυχιακή εργασία ή μεταπτυχιακό με 1200 ευρώ, όπως κάναμε εμείς.
Την ίδια ώρα βέβαια, είναι κοινό μυστικό, πως τα πανεπιστήμια είναι γεμάτα από πανεπιστημιακούς παράγοντες και καθηγητές, που προκύπτουν από πολιτικές συναλλαγές με κόμματα και πολιτικές νεολαίες. Οι πολιτικές νεολαίες είναι εκεί για να προσφέρουν σημειώσεις, διασκέδαση και ίσως κάποια πανεπιστημιακή εξέλιξη.
Το «Κουτί της Πανδώρας» ανοίγει για ένα ακόμη θέμα ταμπού. Για μια κατάσταση στα ελληνικά Πανεπιστήμια που μένει στο σκοτάδι, με το επιχείρημα πως η αποκάλυψή της, θα βλάψει τον δημόσιο χαρακτήρα των Πανεπιστημίων. Το «Κουτί της Πανδώρας» στη ΝΕΤ
Αν και απολύθηκε για τις αιρετικές απόψεις και τον πολιτικό ακτιβισμό του υπέρ των δημοκρατικών δικαιωμάτων από το καθεστώς του Τίτο, ο Σλαβόι Ζίζεκ παρέμεινε πιστός στον αριστερό ριζοσπαστισμό.
Ισορροπώντας επιδέξια πάνω στο τεντωμένο σχοινί που συνδέει τη μαρξιστική πολιτική οικονομία με τη λακανική σχολή της ψυχανάλυσης, ο Σλοβένος διανοητής απέκτησε παγκόσμια φήμη όταν μεταφράστηκε στα αγγλικά το μείζον φιλοσοφικό έργο του «Το υψηλό αντικείμενο της Ιδεολογίας» (ελληνική έκδοση: Scripta, 2006).
Σήμερα, ο Ζίζεκ θεωρείται ένα είδος «σούπερ σταρ» των ανθρωπιστικών επιστημών. Τα πολυάριθμα βιβλία του γίνονται κατά κανόνα μπεστ σέλερ, όπως επιβεβαίωσε και το τελευταίο έργο του που μεταφράστηκε στα ελληνικά «Βία – Εξι λοξοί στοχασμοί» (Scripta, 2010).
Τα αμφιθέατρα που τον φιλοξενούν σε διάφορα σημεία του κόσμου ξεχειλίζουν από κόσμο που έλκεται από τον Ζίζεκ – ζωηρό ρήτορα, ο οποίος συνδυάζει τον Χέγκελ με τον Φρόιντ, τις αναφορές στον «Τιτανικό» και στο «Ψυχώ» με τα ανέκδοτα από τη Σοβιετική Ενωση και τους Εβραίους της διασποράς.
Την ερχόμενη Κυριακή, 19 Δεκεμβρίου, ο Σλαβόι Ζίζεκ θα δώσει διάλεξη στην Αθήνα με θέμα «Ζώντας στην εποχή των τεράτων», προσκεκλημένος από το Αριστερό Βήμα (αμφιθέατρο Μ. Α. Χ., Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 11.30 π. μ.).
Με αφορμή τη διάλεξη αυτή, ο Σλοβένος διανοούμενος μίλησε στην «Κ» για την παγκόσμια οικονομική κρίση, τα διλήμματα της Ευρώπης και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Αριστερά.
Η ιστορία αρχίζει με τη μικρή Ελλάδα, ένα μαυρισμένο κοριτσάκι με μαγιό, να καλοπερνάει. Τρώει παγωτό σέρνοντας πίσω του ένα μικρό και χαρωπό προβατάκι, το Χρέος. Ως εκεί, καλά. Ομως, έπειτα από λίγο, το Χρέος μεγαλώνει τόσο που μεταμορφώνεται σε ένα απίστευτα τρομακτικό και πεινασμένο τέρας, το οποίο με τη σειρά του θέλει να φάει την μικρή Ελλάδα… Ποιος θα τη σώσει; Ο ξεπεσμένος σούπερ ήρωας, γνωστός και με το όνομα Ευρώπη; Ή το περίεργο κουνούπι που λέγεται ΔΝΤ; «Θα καταφέρει η Ελλάδα να ξαναβρεί την ευτυχία;»…
Με αυτή την ερώτηση κλείνει το τρίτο επεισόδιο της σειράς The Greek Crisis Explained. Οσοι έχουν λογαριασμό στο Facebook (και φίλους που προωθούν βίντεο μανιωδώς) μάλλον έχουν παρακολουθήσει την τριλογία που φέρει την υπογραφή της Nomint, μιας εταιρείας με αντικείμενο τον ψηφιακό σχεδιασμό εικόνας σε κίνηση (animation) που εκτός των εμπορικών της πρότζεκτ, δημιουργεί βίντεο που εξυπηρετούν άλλου είδους ανάγκες… Στην προκειμένη περίπτωση, η κυκλοφορία του dvd της Τζούλιας «ταρακούνησε» την ομάδα που αισθάνθηκε την ανάγκη να προσπαθήσει να εξηγήσει τι συνέβαινε γύρω της εκείνη τη στιγμή. Η μέρα της Τζούλιας έγινε και μέρα του ΔΝΤ, και το ένα έφερε το άλλο, με αποτέλεσμα να καταπιαστούν με μια σειρά επεισοδίων που θα «εξηγούσαν» την ελληνική κρίση σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό απ’ ό,τι φαντάζονταν. Και αν σε ιντερνετικούς χρόνους η ιστορία του Greek Crisis θεωρείται παλιά είδηση, η πιο πρόσφατη βράβευση ενός άλλου ανεξάρτητου πρότζεκτ τους από την κοινότητα του Vimeo.com και η ενδιαφέρουσα συμμετοχή της Nomint στο τελευταίο κύκλο ομιλιών του Tedx Athens, αποτέλεσε μια πολύ καλή ευκαιρία για μια συζήτηση με την «Κ» στο γραφείο της πίσω από το Χίλτον.
Η κότα μετά την κρίση
«Είχαμε αποφασίσει από την αρχή ότι αυτή η ιστορία έχει γενικό ενδιαφέρον, όχι μόνο επειδή είμαστε Ελληνες και μας απασχολεί. Το κοριτσάκι θα μπορούσε να μην είναι η Ελλάδα…», μας λέει ο Γιάννης Κωνσταντινίδης. «Υπάρχουν ίσως δύο ομάδες ανθρώπων που μας παρακολουθούν: εκείνοι που έχουν μια καλλιτεχνική ευαισθησία είτε είναι επαγγελματίες είτε όχι, και έχουν σχέση με οπτική κουλτούρα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Γιατί όπως λέγαμε και στο Tedx Athens, δεν έχει πια σημασία το τοπικό κοινό. Είναι μια έννοια που έχει καταργηθεί και πολιτισμικά, και όχι μόνο λόγω του Ιντερνετ. Δεν έχεις πάρα πολλά πράγματα να πεις σε ένα τοπικό κοινό που να μην αφορά και κάποιον που ζει στην Αργεντινή για παράδειγμα. Το Greek Crisis είναι ένα καλό παράδειγμα. Κάποιος χρήστης ρωτούσε στα σχόλια αν σχεδιάζουμε να κάνουμε ένα αντίστοιχο βιντεάκι και για την Αμερική. Κάτι που σημαίνει ότι αφορά πολύ κόσμο».
Από τη συζήτηση προκύπτει ότι τη δεύτερη ομάδα αποτελεί ένα πιο ψαγμένο κοινό. Το κοινό που αξιολόγησε, για παράδειγμα, και το βίντεο Holy Chicken, το οποίο κέρδισε πριν από λίγες εβδομάδες το 1ο βραβείο της διαδικτυακής κοινότητας Vimeo (που αποτελείται από εκατομμύρια χρήστες), στην πειραματική κατηγορία. Το Holy Chicken δεν είναι σαν το Greek Crisis. Εδώ, παρακολουθούμε μια γιγάντια, δικέφαλη κότα, ένα όμορφο τέρας υπό εξαφάνιση, ένα αντικείμενο λατρείας και εκμετάλλευσης, να πρωταγωνιστεί σε μια ιστορία για «την αγάπη και τη μετάνοια, την επιστήμη και την τέχνη, τη ζωή και τη μουσική»… Το δικέφαλο τέρας, με τους δύο αντιφατικούς χαρακτήρες, απαιτεί σίγουρα ένα ψαγμένο κοινό. Και στο Ιντερνετ, το βρίσκει.
Πολύτιμο μέσο το Ιντερνετ
Στο Tedx Athens, ο Γιάννης Κωνσταντινίδης μίλησε για το πώς το Ιντερνετ έχει διευκολύνει τη δουλειά τους. Ποιο είναι το πολυτιμότερο στοιχείο που τους έχει προσφέρει; «Είναι τρία πράγματα. Το ερέθισμα. Τα εργαλεία και οι πηγές. Και, φυσικά, το κοινό. Απευθύνεσαι πάρα πολύ άμεσα, πάρα πολύ γρήγορα σε πάρα πολύ κόσμο. Το πάρε – δώσε που οδηγεί για παράδειγμα στο να βελτιώσεις κάτι, είναι φοβερό».
Ο Χρήστος Λεφάκης προσθέτει: «Δεν θα ξέραμε για όλο αυτό τον χώρο χωρίς το Ιντερνετ. Για να δημιουργηθεί η Nomint, αυτό με το οποίο συγκρινόμασταν, ήταν εκεί έξω. Πώς θα στήσουμε το γραφείο μας, πώς θα λειτουργούμε, ποια είναι τα στάνταρντ της παραγωγής και της δουλειάς μας».
Συμφωνούν και οι δύο ότι η συμμετοχή του κοινού παραμένει το σημαντικότερο στοιχείο, γιατί ένα κοινό με συλλογική αντίληψη των πραγμάτων (και άρα όχι πια τοπικό) συνεισφέρει σε ένα συλλογικό νου που είναι σίγουρα ανώτερος της κοινής λογικής. Ο Χ. Λεφάκης εξηγεί: «Η τηλεόραση π.χ. είναι τελείως εκτός κοινής λογικής. Το ακροατήριο αλλάζει από ένα μέσο όρο, σε έναν υπερεγκέφαλο, σε κάποιον που έχει πάρα πολύ οξυμένη αντίληψη των πραγμάτων και δεν του ξεφεύγει τίποτα. Και, ως εκ τούτου, αναγκάζεσαι να βρίσκεσαι σε μια διαρκή δημιουργική εγρήγορση. Φυσικά, παύει να ισχύει και η έννοια του “dumbing things down”, κάτι που ισχύει πολύ στον χώρο της διαφήμισης. Στο Greek Crisis προσθέσαμε μέσα στο στόμα του τέρατος μια μικρή σημαία της Αργεντινής. Κάποιος την είδε, το δημοσίευσε στα σχόλια χωρίς να χρειαστεί εμείς να τη μεγεθύνουμε».
Αυτή η συλλογική αντίληψη επιτρέπει και για μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στους δημιουργούς: «Μπορείς πια να φτιάξεις ιστορίες με φοβερή λεπτομέρεια, κάτι που δεν είχε νόημα πριν. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για το βίντεο αλλά και για άλλα μέσα». Περιμένοντας, λοιπόν, το επόμενο ανεξάρτητο βιντεάκι τους, που θα έχει περισσότερο την μορφή μιας ταινίας μικρού μήκους, μπείτε στην ιστοσελίδα τους www.nomint.gr ή στο vimeo.com και γίνετε κι εσείς μέρος του συλλογικού νου…
Χιούμορ, φαντασία, βραβεία
Την εταιρεία Nomint ίδρυσαν το 2007 ο Γιάννης Κωνσταντινίδης και ο Χρήστος Λεφάκης, δύο φίλοι και συμφοιτητές στη Σχολή Αρχιτεκτονικής Bartlett στο Λονδίνο. Από τότε, η Nomint έχει εξελιχθεί σε μια εταιρεία 9 ατόμων και βρίσκεται πίσω από εμπορικά τηλεοπτικά σποτ, όπως μια εναλλακτική ιστορία Αδάμ και Εύας για λογαριασμό ενός γνωστού στιγμιαίου καφέ, αλλά και τα σποτ ενός βρετανικού τηλεοπτικού καναλιού. Στην είσοδο του γραφείου, συγκατοικούν περήφανα τα βραβεία της εταιρείας: ADC Young Guns (είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία που βραβεύεται στον διεθνή διαγωνισμό), ΕΒΓΕ, HAFF, European Design Awards. Από κάτω, διεθνή περιοδικά για το ντιζάιν με ποστ-ιτ στα σημεία που αναφέρονται οι δραστηριότητες της Nomint. Σε διάφορους χώρους, νέοι άνθρωποι με αρκετό χιούμορ και ακόμα περισσότερη φαντασία, δείχνουν αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουν, περιτριγυρισμένοι πάντα από εκκεντρικά αναμνηστικά που υποτίθεται ότι παρέχουν έμπνευση. Και, φυσικά, από τις αφίσες του Greek Crisis…
Καταχειροκροτήθηκαν οι συντελεστές της παράστασης Κ.Κ. Η Λένα Πλάτωνος ανέβηκε στο τέλος της παράστασης στη σκηνή μαζί με το Δημήτρη Παπαιωάννου. Η ερμηνεία του Γιάννη Παλαμίδα ανέδειξε τη μελοποίηση. Ενα έργο ωριμότητας πάνω σε γνωστά ποιήματα του αλεξανδρινού ποιητή.
Η video-εικόνα υπομνημάτισε τη σύνθεση με 13 μικρά φιλμ που γύρισε και μοντάρισε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.
Είχα την αίσθηση ότι και ο Αλεξανδρινός κρυφοκοιτούσε από ένα θεωρείο το κοινό να παρακολουθεί σχεδόν κατανυκτικά την παράσταση.
Η ταινία «Poetry» αναπαριστά ένα δράμα λιτό, αφηγηματικό κι ανθρώπινο.
O Κορεάτης δημιουργός Lee Chang-dong ταυτίζει την ποίηση με την φύση, με την ηθική και την αθωότητα. Η ποίηση φθίνει, μας λέει, επειδή φθίνει και η θέση των προαναφερθεισών αξιών στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η βασική ηρωίδα αναζητά μια χαραμάδα φωτός, μια σταγόνα ποίησης μέσα στο αστικό τοπίο, την οποία αδυνατεί να βρει. Κι αφού οι απεγνωσμένες προσπάθειές της αποβούν άκαρπες, θα σκαρώσει ένα ‘ποίημα’ και μετά θα φύγει αθόρυβα, όπως ήρθε.
Η ματιά του Lee Chang- Dong είναι πεσιμιστική, θεωρεί την ποίηση κομμάτι μιας άλλης εποχής, καταδικασμένης να χαθεί μέσα στα αμοραλιστικά και ακραιφνώς ωφελιμιστικά πλαίσια της νέας τάξης πραγμάτων.
“Ζούμε σε μία εποχή” ανέφερε ο ίδιος “όπου η ποίηση αργοπεθαίνει. Μερικοί θλίβονται γι΄αυτό, ενώ άλλοι δηλώνουν πως της αξίζει να πεθάνει. Παρ΄όλα αυτά οι άνθρωποι εξακολουθούν να διαβάζουν και να γράφουν ποιήματα. Αλλά αυτό είναι ένα ερώτημα που θέτω στον εαυτό μου. Τι σημαίνει να γυρίζω ταινίες σε μία εποχή όπου έτσι κι αλλιώς ο κινηματογράφος πεθαίνει;”
Για πρώτη φορά, ο πόλεμος κατά της λογοκλοπής στα ελληνικά πανεπιστήμια λαμβάνει σάρκα και οστά. Ενόψει της αυριανής Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Διαφθοράς, 265 μέλη πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων της Ελλάδας και του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων καθηγητές όλων των βαθμίδων, ερευνητές και επιστήμονες, συνυπογράφουν διακήρυξη κατά της λογοκλοπής, η οποία σύμφωνα με τους ίδιους έχει διαδοθεί σε «απαράδεκτα ευρεία κλίμακα» στην ανώτατη εκπαίδευση.
«Με θλίψη και αυξανόμενη ανησυχία παρακολουθούμε τη διάδοση και εξέλιξη της λογοκλοπής μέσα στην ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση, σε επίπεδο προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, υποψηφίων διδακτόρων και πανεπιστημιακών δασκάλων», αναφέρεται στη διακήρυξη. «Η λογοκλοπή, η ιδιοποίηση πνευματικής ιδιοκτησίας άλλων, είναι πράξη ηθικά ανεπίτρεπτη και παράνομη στις σύγχρονες πολιτισμένες και ευνομούμενες κοινωνίες. Η αντιμετώπιση όμως των καταγγελιών από τα αρμόδια όργανα των ΑΕΙ δεν είναι η ενδεδειγμένη. Σπάνια επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις στους παραβάτες, τόσο για την πράξη αυτή καθαυτή όσο και για την ιδιοποίηση ξένου επιστημονικού έργου με σκοπό την προσωπική πανεπιστημιακή ανέλιξη».
Την ίδια ώρα, στα πανεπιστήμια γίνεται της… λογοκλοπής. «Δυστυχώς τα κρούσματα συνεχώς πληθαίνουν», λέει στην «Κ» ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Βασίλης Μούγιος, εκ μέρους της ομάδας πρωτοβουλίας. «Τόσο σε επίπεδο φοιτητών που “κατεβάζουν” από το Ιντερνετ τις εργασίες τους όσο και σε επίπεδο καθηγητών που ιδιοποιούνται εργασίες ακόμα και φοιτητών τους και τις παρουσιάζουν ως δικές τους σε άρθρα και βιβλία.
Ομως, η αντιμετώπιση είναι πάντα χλιαρή. Γι’ αυτό και πολλοί θεωρούν ότι “συμφέρει” να αντιγράψεις. Στα πανεπιστήμια επικρατεί μια κακώς εννοούμενη συναδελφική αλληλεγγύη η οποία μας βλάπτει στα μάτια της κοινής γνώμης. Δίνουμε την εικόνα ενός διεφθαρμένου χώρου, τη στιγμή που θα έπρεπε να είμαστε η αφρόκρεμα του πνευματικού κόσμου».
Χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι από τους περίπου 70 πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις των ελληνικών πανεπιστημίων, μόνο 4 έχουν υπογράψει το κείμενο. «Δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιποι είναι υπέρ της λογοκλοπής, όμως είναι ενδεικτικό τού πόσο ταμπού παραμένει το θέμα», συνεχίζει ο κ. Μούγιος.
Η κατάσταση έχει φτάσει στο μη παρέκει. «Ως πνευματικοί άνθρωποι του τόπου δεν μπορούμε να μείνουμε αδιάφοροι», γράφουν στο κείμενο οι 265 πανεπιστημιακοί, που ζητούν μηδενική ανοχή σε φαινόμενα λογοκλοπής, καθιέρωση μαθημάτων και σεμιναρίων για έρευνα και συγγραφή επιστημονικών έργων, καθιέρωση μηχανισμών ελέγχου της πρωτοτυπίας των παραγόμενων πνευματικών έργων και προσθήκη στον εσωτερικό κανονισμό ή κώδικα δεοντολογίας των ΑΕΙ της απαγόρευσης και καταδίκης της πρακτικής (σ. σ. στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθεια με σεμινάρια, αλλά και ειδική αναφορά στον Κώδικα Δεοντολογίας).
«Η πρωτότυπη επιστημονική εργασία είναι πολύ απαιτητική. Θέλει προσπάθεια και ενασχόληση με αυτό στο οποίο είμαστε ταγμένοι», καταλήγει ο κ. Μούγιος. «Οπως και στον αθλητισμό έτσι και στα πανεπιστήμια, όποιος δεν θέλει να βρέξει τη φανέλα, χωρίς αυστηρούς κανόνες ρέπει προς την εξαπάτηση».
Ξεκινώ από δύο απλές διαπιστώσεις, που νομίζω ότι –λίγο ώς πολύ– έχουν γενική ισχύ: Κατ’ αρχάς, ότι, κατά κανόνα, στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, όλα τα μεγάλα πανεπιστήμια στεγάζονται σε μεγαλοπρεπή, μνημειακά κτίρια και, δεύτερον, ότι κάθε πανεπιστήμιο αντάξιο του τίτλου του διαθέτει μια μεγάλη βιβλιοθήκη. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά εκφράζουν τη θέση των συγκεκριμένων ιδρυμάτων στην κοινωνική οργάνωση, καθώς και τη λειτουργία τους. Το πανεπιστήμιο διαθέτει βιβλιοθήκη (και ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, στην εποχή του Διαδικτύου), επειδή, πέρα από τις ειδικές γνώσεις που παρέχει και θα κάνουν έναν απόφοιτό του νομικό ή μηχανολόγο, η διαδικασία ώς την απόκτηση του πτυχίου τον μαθαίνει να σκέπτεται και να ερευνά. Στεγάζεται, δε, σε εγκαταστάσεις λαμπρές και περίοπτες, επειδή αυτό που προσφέρει είναι εξαιρετικά σημαντικό για την κοινωνία που υπηρετεί: παράγει την πνευματική ελίτ του τόπου.
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, τίποτε από αυτά τα δύο δεν ισχύει πλέον. Ξεκινώντας από τα κτίρια, ώς πριν από μερικά χρόνια ήταν σύνηθες το φαινόμενο της κατάληψης και του βανδαλισμού του ιστορικού κτιρίου του Καποδιστριακού ή του Μετσοβίου από τα πάσης φύσεως «παιδιά». Αλλά και ουδείς (εκ των αρχών) ενοχλείται όταν Αφρικανοί μετανάστες χρησιμοποιούν τον χώρο των Προπυλαίων ως υπαίθριο παζάρι για τις μαϊμούδες που εμπορεύονται. (Τολμά κανείς να κάνει το ίδιο μπροστά από το University College του Λονδίνου;) Δείτε, επίσης, το κτίριο της Νομικής Σχολής στη Σόλωνος. Κάθε χρόνο, στις αρχές Αυγούστου, υπάρχει ένα διάστημα όπου καθαρίζεται από αφίσες και συνθήματα, βάφεται και ευπρεπίζεται. Πάντα, όμως, το διάστημα αυτό διαρκεί ελάχιστα. Σύντομα αρχίζει και πάλι η διαδικασία της «ελεύθερης έκφρασης» επάνω στους τοίχους, ώσπου έρχεται και το ανέκδοτο των φοιτητικών εκλογών (ανέκδοτο, διότι ποτέ δεν βγάζει κοινώς αποδεκτά αποτελέσματα) και το κτίριο εξαχρειώνεται εντελώς. Οσον αφορά τις βιβλιοθήκες, μπορεί να υπάρχουν – δεν αμφιβάλλω. Αλλά δεν έχουν κεντρικό ρόλο στην καθημερινότητα της πανεπιστημιακής ζωής ούτε είναι πολλοί αυτοί που τις χρησιμοποιούν. Ως επί το πλείστον, οι φοιτητές βασίζονται σε προκαθορισμένα συγγράμματα και σημειώσεις.
Με λίγα λόγια, το πανεπιστήμιο έχει καταντήσει προέκταση του Λυκείου, χωρίς την υποχρεωτική παρακολούθηση. Είναι μια διαδικασία αλλεπάλληλων εξετάσεων, βασισμένων στην αποστήθιση, σε θέματα «SOS» και σημειώσεις που τις μοιράζουν κομματικές οργανώσεις, με σκοπό την απόκτηση πτυχίου με επαγγελματικά δικαιώματα. (Σχεδόν σαν προθάλαμος του Δημοσίου…) Ως και τα φροντιστήρια έχουν παρεισφρήσει στη διαδικασία της απόκτησης του πτυχίου! Μου έγραφε, τις προάλλες, αναγνώστης της στήλης, για φίλο του που γύρεψε δουλειά σε ένα από αυτά και του ζήτησαν να ετοιμάζει «κορμούς», δηλαδή σκελετούς για να φτιάχνουν επάνω σε αυτούς τις εργασίες τους οι φοιτητές. (Και θυμήθηκα ένα φίλο, που διδάσκει στο εξωτερικό, και του έτυχε κάποτε μεταπτυχιακός φοιτητής Ελληνας, ο οποίος τον ρωτούσε: «Τι θέλετε να γράψω στην εργασία;». «Ο,τι εσύ νομίζεις», του απαντούσε ο καθηγητής, αλλά ο μεταπτυχιακός επέμενε: «Ναι, αλλά εσείς τι θέλετε να γράψω;»…)
Η παρακμή του πανεπιστημίου στην Ελλάδα οφείλεται στον κομματισμό, που διέβρωσε τα ιδρύματα, αφότου, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο νόμος του Απόστολου Κακλαμάνη παρέδωσε τη διοίκηση τους στις κομματικές νεολαίες. Εκτοτε, ξεκίνησε το δούναι και λαβείν με τους καθηγητές: Η ψήφος για την πρυτανεία ή την προεδρία του τμήματος έγινε αντικείμενο συναλλαγής έναντι βοήθειας για την απόκτηση του πτυχίου, δικαιώματος για την εκμετάλλευση του κυλικείου, ακόμη και για θέσεις στο πάρκινγκ, κ.ο.κ. Περίπου τριάντα χρόνια μετά, τα συμφέροντα που διαμορφώθηκαν έχουν παγιωθεί, σε βαθμό ώστε, κάθε φορά που επιχειρείται η μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου, αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο και οι κομματικές νεολαίες (με, περιέργως, σχεδόν ταυτόσημες θέσεις, παρά τις άλλες διαφορές τους) και το καθηγητικό κατεστημένο.
Αφότου την τελευταία δεκαετία άρχισε να γίνεται συνείδηση ότι κοινωνία χωρίς διεθνώς ανταγωνιστικά πανεπιστήμια είναι κοινωνία χωρίς μέλλον, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των κυβερνήσεων επικεντρώθηκαν στην επινόηση θεσμών, που υποτίθεται ότι θα άλλαζαν τα πανεπιστήμια από έξω προς τα μέσα ή από επάνω προς τα κάτω. Επί Κώστα Καραμανλή, λ.χ., η κυρία Μαριέττα Γιαννάκου πέρασε –διά πυρός και σιδήρου– την καθολική ψηφοφορία, με την πεποίθηση ότι η μάζα των φοιτητών στις εκλογές θα υπερίσχυε των οργανωμένων κομματικών μειοψηφιών. Αμ δε! Με μια πανεπιστημιακή ζωή τόσο φτωχή, τελικά οι κομματικές νεολαίες έχουν το πάνω χέρι. Το απέδειξαν οι τελευταίες πρυτανικές εκλογές: Μόνον οι κομματικοί ψήφισαν οργανωμένα και η ψήφος τους καθόρισε τα αποτελέσματα.
Τώρα, η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου επιχειρεί μία ανάλογη παρέμβαση εκ των άνω, προτείνοντας διοικητικά συμβούλια εκ προσωπικοτήτων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρυτανικές αρχές όλων των ιδρυμάτων απέκρουσαν ομοθύμως και μετά βδελυγμίας την ιδέα αμέσως μόλις διατυπώθηκε. Ακόμη και αν κατορθώσει να την περάσει, είναι αμφίβολο αν θα λειτουργήσει στην πράξη. Η εφαρμογή της θα προσκρούσει στις αντιδράσεις του συμπαγούς κατεστημένου καθηγητών και κομματικών νεολαιών. (Σήμερα, λ.χ., οι νεολαίες παρεμποδίζουν ή επηρεάζουν διαδικασίες, στις οποίες τυπικά δεν έχουν καμία θέση! Θα διστάσουν να κάνουν το ίδιο με τα διοικητικά συμβούλια; Και από πού θα αντλήσουν τα διοικητικά συμβούλια το σθένος για να αντισταθούν στις πιέσεις; Θα συνεδριάζουν μήπως στους Κορυσχάδες της Ευρυτανίας;) Ευγενείς οι προθέσεις της υπουργού, αλλά ας μην αυταπατώμεθα. Το πανεπιστήμιο θα συνεχίσει να παρακμάζει όσο η ζωή του θα καθορίζεται από τις κομματικές νεολαίες. Μακάρι κάποτε ο πολιτικός κόσμος να συναινέσει στην απαγόρευση της λειτουργίας τους…
Το περίφημο εικαστικό βραβείο Turner, μαζί με 25 χιλιάδες λίρες, δόθηκε το βράδυ της Δευτέρας σε μια καλλιτέχνιδα που το έργο της ούτε το έβλεπες ούτε το άγγιζες.
Απλώς το άκουγες! Για πρώτη φορά στην ιστορία τού -κάθε άλλο παρά συμβατικού- θεσμού αναδεικνύεται θριαμβεύτρια με τις ευλογίες των μπούκις μια ηχητική εγκατάσταση.
Η 45χρονη Σκοτσέζα Σούζαν Φίλιπζ, που θεωρούνταν φαβορί, πήρε το βραβείο χάρη στην ωραία, αισθαντική, ελαφρώς ανατριχιαστική φωνή της. Ακουγόταν να τραγουδά την παραδοσιακή σκοτσέζικη μελωδία του 16ου αιώνα «Lowlands away». Μόνο με το τραγούδι της γέμιζε την άδεια δική της αίθουσα στην Tate Britain. Στις διπλανές, τα έργα των συνυποψηφίων της, δηλαδή η ζωγραφική του Ντέξτερ Ντάλγουντ, τα γλυπτά από τσαλακωμένους καμβάδες της Αντζελα ντε λα Κρουζ και τα βίντεο του Otolith Group με τις πάμπολες αναφορές στην αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα, φάνταζαν σε πολλούς χωρίς ιδιαίτερη έμπνευση. Προφανώς το ίδιο σκέφτηκε και η κριτική επιτροπή.
Το έργο, με το οποίο η Σούζαν Φίλιπζ κέρδισε το βραβείο, ήταν μια εγκατάσταση, που δημιούργησε τον Μάιο για το εικαστικό φεστιβάλ Glasgow International. Κάτω από τρεις γέφυρες στο κέντρο της πόλης, μέσα από ηχητικές εγκαταστάσεις ακουγόταν να τραγουδά τρεις ελαφρώς διαφορετικές εκδοχές μιας παλιάς μπαλάντας. Τα λόγια της ταίριαζαν στο περιβάλλον: ένας πνιγμένος εραστής επιστρέφει και στοιχειώνει την αγαπημένη του.
Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για την καθιέρωση ενός ευρύτερου συστήματος αξιολόγησης για μαθητές, εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ωστόσο, στις ΗΠΑ, που έχουν ήδη εφαρμόσει ένα τέτοιο σύστημα, μια αρμόδια πρώην υφυπουργός αναθεωρεί ριζικά, σήμερα, όλα όσα υποστήριζε παλαιότερα για το θέμα της αξιολόγησης.
Οταν το 1991 ανέλαβα καθήκοντα υφυπουργού Παιδείας στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους πατρός, δεν είχα κάποια κατασταλαγμένη άποψη για το ζήτημα της «ελεύθερης επιλογής» στην εκπαίδευση ή για το πώς θα καταστούν οι εκπαιδευτικοί «περισσότερο υπεύθυνοι». Ομως, όταν δύο χρόνια αργότερα εγκατέλειψα την κυβέρνηση, υποστήριζα την αρχή της αμοιβής του εκπαιδευτικού ανάλογα με την αξία του: θεωρούσα ότι οι εκπαιδευτικοί των οποίων οι μαθητές επιτύγχαναν καλύτερα αποτελέσματα έπρεπε να αμείβονται καλύτερα από τους υπόλοιπους. Υποστήριζα, επίσης, τη γενίκευση των τεστ αξιολόγησης τα οποία μου φαίνονταν χρήσιμα, ούτως ώστε να εντοπίζουμε με ακρίβεια ποια σχολεία χρειάζονταν συμπληρωματική βοήθεια. Ετσι, εξέφρασα τον ενθουσιασμό μου όταν, το 2001, το Κογκρέσο ψήφισε έναν νόμο προς αυτήν την κατεύθυνση, τον νόμο NCLB («Νο Child Left Behind», «Κανένα παιδί δεν θα εγκαταλειφθεί στην τύχη του»), και όταν στη συνέχεια, το 2002, ο πρόεδρος Μπους τον έθεσε σε ισχύ με την υπογραφή του.
Σήμερα, παρατηρώντας τις χειροπιαστές επιπτώσεις αυτών των πολιτικών, έχω αλλάξει γνώμη: θεωρώ πλέον ότι η ποιότητα της εκπαίδευσης που λαμβάνουν τα παιδιά έχει μεγαλύτερη σημασία από τα προβλήματα διαχείρισης, οργάνωσης ή αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.
Ο νόμος NCLB απαιτεί από κάθε πολιτεία των ΗΠΑ να αξιολογήσει τις ικανότητες όλων των μαθητών στην ανάγνωση και στις μαθηματικές πράξεις, από το επίπεδο της τρίτης δημοτικού έως εκείνο της δευτέρας γυμνασίου. Στη συνέχεια, τα αποτελέσματα κάθε σχολικής μονάδας αναλύονται σε συνάρτηση με την εθνοτική προέλευση, το επίπεδο γνώσης της αγγλικής γλώσσας, την ενδεχόμενη ύπαρξη αναπηριών ή μαθησιακών δυσκολιών και το εισόδημα των γονέων. Σε κάθε μία από τις ομάδες που συγκροτούνται με αυτόν τον τρόπο, επιβάλλεται να επιτευχθεί, μέχρι το 2014, ποσοστό επιτυχίας 100% στα τεστ. Εάν σε ένα σχολείο, ακόμα και μία μονάχα από αυτές τις ομάδες δεν επιτυγχάνει συνεχείς προόδους προς την εκπλήρωση του στόχου που έχει τεθεί, η σχολική μονάδα υπόκειται σε κυρώσεις, των οποίων η σοβαρότητα αυξάνεται σταδιακά. Την πρώτη χρονιά, το σχολείο δέχεται μια επίπληξη. Την επόμενη, σε όλους τους μαθητές (ακόμα και σε εκείνους που πέτυχαν υψηλή βαθμολογία) προσφέρεται η δυνατότητα να αλλάξουν σχολική μονάδα. Την τρίτη χρονιά, οι φτωχότεροι μαθητές δικαιούνται δωρεάν ενισχυτική διδασκαλία. Εάν το σχολείο δεν κατορθώσει να επιτύχει τους στόχους που έχουν τεθεί μέσα σε διάστημα πενταετίας, βρίσκεται αντιμέτωπο με τα ενδεχόμενα της ιδιωτικοποίησής του, της μετατροπής του σε charter school (βλέπε παρακάτω), της πλήρους αναδιάρθρωσής του ή, απλούστατα, του κλεισίματός του. Το δε προσωπικό του μπορεί να απολυθεί. Αυτή τη στιγμή, περίπου το ένα τρίτο των δημόσιων σχολείων της χώρας (δηλαδή, περισσότερα από 30.000) έχουν ενταχθεί στην κατηγορία των σχολικών μονάδων που δεν επιτυγχάνουν «ικανοποιητικά ετήσια αποτελέσματα».
Το κρίσιμο σημείο του νόμου NCLB είναι ότι άφησε τις πολιτείες να ορίσουν τα δικά τους κριτήρια αξιολόγησης. Ετσι, μερικές ανάμεσά τους εκμεταλλεύθηκαν τη δυνατότητα να μειώσουν τις απαιτήσεις τους… έτσι ώστε να διευκολύνονται οι μαθητές να επιτύχουν τους στόχους που έχουν τεθεί. Ομως, αυτή η βελτίωση του σχολικού επιπέδου που προβάλλεται σε τοπικό επίπεδο δεν επιβεβαιώνεται πάντα από τα ομοσπονδιακά τεστ.
ΤΥΧΑΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Πράγματι, το Κογκρέσο υποχρεώνει τα σχολεία να υποβάλουν ορισμένους από τους μαθητές τους, επιλεγμένους με τυχαίο τρόπο, σε μια αξιολόγηση σε εθνικό επίπεδο, στη National Assessment of Educational Progress (ΝΑΕΡ), ούτως ώστε να γίνεται δυνατή η σύγκριση των αποτελεσμάτων τους με εκείνα που παρουσιάζουν οι πολιτείες. Στο Τέξας, για παράδειγμα, όπου οι αρχές εμφανίζουν ότι έχουν επιτύχει ένα πραγματικό παιδαγωγικό θαύμα, οι επιδόσεις των μαθητών στο τεστ ανάγνωσης παρουσιάζουν στασιμότητα εδώ και δέκα χρόνια. Κατά τον ίδιο τρόπο, ενώ η πολιτεία του Τενεσί υποστήριζε ότι το 90% των μαθητών της είχε επιτύχει τους στόχους που είχαν τεθεί για το έτος 2007, η αξιολόγηση της ΝΑΕΡ αποδείχθηκε πολύ λιγότερο κολακευτική (μόλις το 26% αρίστευσε).
Ξοδεύτηκαν δισεκατομμύρια δολάρια για τη σύνταξη όλων αυτών των τεστ στα οποία στηρίζονται τα συστήματα αξιολόγησης, καθώς και για τη διεξαγωγή των αντίστοιχων εξετάσεων. Σε πολλά σχολεία, αρκετούς μήνες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής τους, οι εκπαιδευτικοί παύουν να ασχολούνται με τη διδακτέα ύλη και αφοσιώνονται στην εντατική προετοιμασία των μαθητών τους για τα τεστ. Ωστόσο, πλήθος ειδικών απέδειξε ότι τα παιδιά δεν επωφελούνται από όλη αυτή τη διαδικασία, δεδομένου ότι μαθαίνουν περισσότερο τις τεχνικές με τις οποίες μπορούν να επιτύχουν καλά αποτελέσματα στα τεστ και λιγότερο το πραγματικό περιεχόμενο του εξεταζόμενου μαθήματος.
Παρ’ όλο το χρήμα και τον χρόνο που διατέθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό, οι επιδόσεις στη ΝΑΕΡ ελάχιστα βελτιώθηκαν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έμειναν απλούστατα στάσιμες. Μάλιστα, στα μαθηματικά παρατηρούνταν μεγαλύτερη πρόοδος πριν από την εφαρμογή του νόμου NCLB. Σύμφωνα δε με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, όσον αφορά την ανάγνωση, το επίπεδο βελτιώθηκε στην τετάρτη δημοτικού, ενώ στη δευτέρα γυμνασίου οι επιδόσεις του 2009 ήταν ίδιες με εκείνες που είχαν καταγραφεί το 1998.
Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι αυτά καθεαυτά τα αποτελέσματα που επιτυγχάνουν οι μαθητές στα τεστ, ούτε και ο τρόπος με τον οποίο οι πολιτείες και οι πόλεις κατορθώνουν να επιτύχουν τα αποτελέσματα. Το πραγματικό θύμα αυτής της επιμονής των αρχών σε παρόμοιες μεθόδους είναι η ποιότητα της εκπαίδευσης. Καθώς η ανάγνωση και τα πρακτικά μαθηματικά έχουν πλέον απόλυτη προτεραιότητα, οι εκπαιδευτικοί συνειδητοποιούν ότι αυτά τα δύο μαθήματα καθορίζουν το μέλλον του σχολείου τους -αλλά και τη διατήρηση της θέσης τους- με αποτέλεσμα να παραμελούν τα υπόλοιπα. Η ιστορία, η λογοτεχνία, η γεωγραφία, οι φυσικές επιστήμες, οι ξένες γλώσσες, η αγωγή του πολίτη και τα καλλιτεχνικά μαθήματα υποβαθμίζονται σε εντελώς δευτερεύοντα.
«ΙΣΧΥΡΑ» ΙΔΡΥΜΑΤΑ
Από την άλλη πλευρά, εδώ και δεκαπέντε χρόνια περίπου, μια άλλη πρόταση έχει προσελκύσει την προσοχή ισχυρών ιδρυμάτων και πλούσιων εκπροσώπων της εργοδοσίας: Πρόκειται για την «ελεύθερη επιλογή», η οποία ενσαρκώνεται κυρίως στα charter schools που έκαναν την εμφάνισή τους στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Από εκείνη την εποχή, αυτά τα σχολεία έχουν δημιουργήσει ένα ευρύτατο κίνημα που περιλαμβάνει περισσότερα από 5.000 σχολεία με 1.500.000 μαθητές. Αυτές οι σχολικές μονάδες χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους, αλλά διοικούνται όπως οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και δεν υπάγονται στις περισσότερες από τις νομοθετικές ρυθμίσεις που ισχύουν για το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Για παράδειγμα, η πλειονότητα (ποσοστό μεγαλύτερο του 95%) αρνείται να προσλάβει συνδικαλισμένους εκπαιδευτικούς. Κι όταν οι αρχές της πολιτείας της Νέας Υόρκης θέλησαν να πραγματοποιήσουν αξιολόγηση και έλεγχο της λειτουργίας των charter schools στα οποία είχαν χορηγήσει άδεια λειτουργίας, αυτά προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη για να αποτρέψουν παρόμοιο ενδεχόμενο: η πολιτεία όφειλε να τους έχει εμπιστοσύνη και να τα αφήσει να πραγματοποιήσουν αυτοέλεγχο και αυτοαξιολόγηση.
Το επίπεδο αυτών των σχολείων είναι υπερβολικά άνισο. Σε μερικά είναι εξαιρετικό, ενώ σε άλλα είναι καταστροφικό. Συνήθως το επίπεδο κυμαίνεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Μέχρι σήμερα, έχει επιχειρηθεί μονάχα μία προσπάθεια αξιολόγησής τους σε εθνικό επίπεδο: πρόκειται για την έρευνα της Μάργκαρετ Ρέιμοντ, οικονομολόγου στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ(1). Αν και χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Walton Family Foundation, το οποίο υπεραμύνεται φανατικά των charter schools, απέδειξε ότι μόλις το 17% των συγκεκριμένων σχολείων έχουν επιτύχει ανώτερο επίπεδο από εκείνο που απαντάται σε ένα συγκρίσιμο δημόσιο σχολείο. Το υπόλοιπο 83% επιτυγχάνει παρεμφερείς ή κατώτερες επιδόσεις. Οσον αφορά δε τις εξετάσεις της ΝΑΕΡ στην ανάγνωση και στα μαθηματικά, οι μαθητές που φοιτούν στα charter schools επιτυγχάνουν τα ίδια αποτελέσματα με εκείνους των δημόσιων σχολείων, ανεξαρτήτως κατηγορίας (μαύροι, ισπανόφωνοι, φτωχοί, κάτοικοι μεγάλων πόλεων). Παρ’ όλα αυτά, το μοντέλο των charter schools θεωρείται ότι αποτελεί τη θαυματουργή λύση για όλα τα προβλήματα του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος, τόσο για τη δεξιά -φυσικά- όσο και για πολλούς δημοκρατικούς. Μάλιστα, οι τελευταίοι έχουν δημιουργήσει και μια ομάδα πίεσης, τους «Δημοκρατικούς για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση».
Ορισμένα charter schools αποτελούν ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ άλλα είναι μη κερδοσκοπικά σωματεία. Η λειτουργία τους στηρίζεται στο υψηλό ποσοστό ανανέωσης του προσωπικού τους, καθώς οι εκπαιδευτικοί τους εργάζονται απίστευτα πολλές ώρες (έως και 60 ή 70 ώρες την εβδομάδα), ενώ παράλληλα είναι υποχρεωμένοι να έχουν πάντοτε το κινητό τηλέφωνό τους ανοιχτό, έτσι ώστε να μπορούν οι μαθητές τους να έρθουν σε επαφή μαζί τους οποιαδήποτε στιγμή. Η απουσία συνδικάτων διευκολύνει την επιβολή παρόμοιων συνθηκών εργασίας.
ΤΑ CHARTER SCHOOLS
Οταν τα μέσα ενημέρωσης ενδιαφέρονται για τα charter schools, εστιάζουν πολύ συχνά την προσοχή τους στα σχολεία με τα εξαιρετικά αποτελέσματα. Ετσι, είτε ηθελημένα είτε όχι, δημιουργούν την εντύπωση ότι πρόκειται για πραγματικούς «παραδείσους» γεμάτους νεαρούς και δυναμικούς εκπαιδευτικούς και μαθητές με στολή, άψογους τρόπους και ικανούς να συνεχίσουν όλοι τους σε σπουδές στο πανεπιστήμιο. Ομως, αυτά τα ρεπορτάζ αποσιωπούν ορισμένους παράγοντες που έχουν αποφασιστική σημασία. Κατ’ αρχήν, οι μαθητές αυτών των σχολείων προέρχονται από τις οικογένειες που ενδιαφέρονται περισσότερο για τη σχολική επίδοση των παιδιών τους. Επιπλέον, δέχονται την εγγραφή λιγότερων παιδιών με ξένη μητρική γλώσσα, με μαθησιακές δυσκολίες ή άστεγων(2), γεγονός που τους εξασφαλίζει ένα πλεονέκτημα σε σύγκριση με τα δημόσια σχολεία. Τέλος, έχουν το δικαίωμα να διώξουν και να στείλουν σε δημόσιο σχολείο τους μαθητές που «κηλιδώνουν» την εικόνα του σχολείου.
Οταν αναπτύχθηκε το κίνημα υπέρ των charter schools, στηριζόταν στη βεβαιότητα ότι αυτά τα σχολεία θα ιδρύονταν και θα στελεχώνονταν από εκπαιδευτικούς γεμάτους ζήλο, οι οποίοι θα ενδιαφέρονταν να βοηθήσουν τους μαθητές που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες. Καθώς θα είχαν ελευθερία κινήσεων, θα μπορούσαν να καινοτομήσουν και να βρουν τρόπους για να βοηθηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο αυτή η κατηγορία μαθητών. Ετσι, θα ωφελούνταν το σύνολο της κοινότητας όταν αυτοί οι μαθητές θα επέστρεφαν στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Ομως, σήμερα, τα σχολεία αυτού του τύπου ανταγωνίζονται ανοιχτά τα δημόσια σχολεία. Στο Χάρλεμ, τα δημόσια σχολεία είναι αναγκασμένα να οργανώνουν διαφημιστικές καμπάνιες που απευθύνονται στους γονείς. Οι προϋπολογισμοί των (τουλάχιστον) 500 δολαρίων για διαφημιστικά φυλλάδια φαίνονται αστείοι μπροστά στο ποσό των 325.000 δολαρίων που διαθέτει για διαφήμιση ο ισχυρός όμιλος που προσπαθεί να διώξει τα δημόσια σχολεία από την «εκπαιδευτική αγορά».
Τον Ιανουάριο του 2009, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, ήμουν σίγουρη ότι θα καταργούσε τον νόμο NCLB και θα ξεκινούσε την προσπάθειά της πάνω σε υγιείς βάσεις. Ομως, συνέβη το ακριβώς αντίθετο: υιοθέτησε τις πιο επικίνδυνες ιδέες και επιλογές της περιόδου Μπους. Το πρόγραμμά της -με την ονομασία «Race to the Top» (Αγώνας Δρόμου προς την Κορυφή)- υπόσχεται επιδοτήσεις 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πολιτείες οι οποίες αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα εξαιτίας της κρίσης. Για να επωφεληθούν από αυτόν τον πακτωλό, οφείλουν να καταργήσουν κάθε νομοθετικό φραγμό που αφορά τη δημιουργία των charter schools. Ετσι, η εξάπλωση αυτών των σχολείων υλοποιεί το παλιό όνειρο των επιχειρήσεων της εκπαίδευσης και των οπαδών της θεωρίας ότι τα πάντα πρέπει να ρυθμίζονται από την αγορά, οι οποίοι φιλοδοξούν να διαλύσουν εντελώς το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.
Ομως, είναι παράλογο να αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί με βάση τα αποτελέσματα των μαθητών τους, καθώς αυτά δεν εξαρτώνται μονάχα από όλα όσα συμβαίνουν μέσα στην τάξη. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν εξωτερικοί παράγοντες, όπως οι οικονομικοί πόροι της οικογένειας, ο ζήλος τους για μάθηση, καθώς και η υποστήριξη την οποία πρέπει -ή μπορούν- να τους εξασφαλίσουν οι γονείς τους. Κι όμως, οι μόνοι που θεωρούνται υπεύθυνοι για τις επιδόσεις των μαθητών είναι οι εκπαιδευτικοί. Οσον αφορά δε τις «αλλαγές» στις σχολικές μονάδες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, πρόκειται για έναν ευφημισμό που αποκρύπτει ότι πρόκειται ακριβώς για τα μέτρα που προέβλεπε και ο NCLB.
ΤΙΜΩΡΙΑ… ΣΧΟΛΕΙΩΝ
Εάν οι επιδόσεις των μαθητών δεν βελτιώνονται με ταχύ ρυθμό, τα σχολεία περνούν στην αρμοδιότητα της πολιτείας, κλείνουν, ιδιωτικοποιούνται ή μετατρέπονται σε charter schools. Οταν οι αρχές της πολιτείας του Ροντ Αϊλαντ ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να απολύσουν όλο το διδακτικό προσωπικό του μοναδικού λυκείου της πόλης Σέντραλ Φολς, η απόφασή τους επικροτήθηκε από τον υπουργό Παιδείας, Αρνε Ντάνκαν, κι από τον ίδιο τον δημοκρατικό πρόεδρο. Πρόσφατα, το προσωπικό επαναπροσελήφθη, αφού προηγουμένως δέχθηκε να εργάζεται περισσότερες ώρες και να προσφέρει περισσότερη εξατομικευμένη βοήθεια στους μαθητές.
Η έμφαση που δίνει η κυβέρνηση Ομπάμα στην αξιολόγηση ώθησε τις πολιτείες να τροποποιήσουν τη σχετική νομοθεσία τους, ελπίζοντας ότι θα τους χορηγηθούν τα ομοσπονδιακά κονδύλια που τόσο πολύ χρειάζονται. Η Φλόριντα ψήφισε πρόσφατα έναν νόμο με τον οποίο απαγορεύεται η πρόσληψη εκπαιδευτικών που δεν διαθέτουν προϋπηρεσία, το ήμισυ του μισθού τους συνδέεται με τις επιδόσεις των μαθητών τους, ενώ καταργούνται και τα κονδύλια για τη διά βίου επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Παράλληλα, η διαδικασία αξιολόγησης των σχολικών μονάδων χρηματοδοτείται με την παρακράτηση από την πολιτεία του 5% του προϋπολογισμού κάθε περιφέρειας για την εκπαίδευση. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ένωσαν τις δυνάμεις τους και κατόρθωσαν να πείσουν τον κυβερνήτη Τσάρλι Κριστ να μην υπογράψει αυτόν τον νόμο, γεγονός που, πιθανότατα, σήμανε και το τέλος της πολιτικής του καριέρας στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα(3). Ομως, παρόμοια μέτρα λαμβάνονται σχεδόν παντού σε ολόκληρη τη χώρα.
* Ερευνήτρια των επιστημών της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Εχει, μεταξύ άλλων, εκδώσει το «The Death and Life of the Great American School System: How Testing and Choice Are Undermining Education», Basic Books, Νέα Υόρκη, 2010. Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό «The Nation» (Νέα Υόρκη), 14 Ιουνίου 2010, με τον τίτλο «Why Ι changed my mind».
(1) «Multiple choice: Charter school performance in 16 states», Center for Research on Education Outcomes (Credo), Stanford University, Ιούνιος 2009.
(2) (Σ.τ.μ.) Στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω του κύματος των κατασχέσεων των κατοικιών την τελευταία τριετία, εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες είναι πλέον άστεγες και ζουν -αν όχι στον δρόμο- σε τροχόσπιτα και σε σκηνές. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, μεγάλο μέρος των παιδιών τους προσπαθεί να συνεχίσει τη φοίτησή του στο σχολείο.
(3) (Σ.τ.ε.) Ο κυπριακής καταγωγής Τσάρλι Κριστ, κυβερνήτης της Φλόριντα από το 2006, αποφάσισε φέτος να διεκδικήσει την έδρα της πολιτείας για τη Γερουσία. Στις προκριματικές εκλογές, όμως, για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, έχασε από τον Μάρκο Ρούμπιο, εκφραστή του ακραίου κινήματος Tea Party (Κόμμα του Τσαγιού). Ο Κριστ κατέβηκε στις εκλογές της 2ας Νοεμβρίου ως ανεξάρτητος, αλλά τελικά ηττήθηκε από τον Ρούμπιο
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Μια παρέα νέων με φαντασία δημιουργεί βίντεο που εξυπηρετούν βαθύτερες ανάγκες
Άρθρα (RSS)