Terra Computerata

Λένε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα. Τι έγινε λοιπόν στην ελληνική οικονομία το 1843;

Το καλοκαίρι του 1843, η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει στις τράπεζες της Ευρώπης τα τοκοχρεολύσια παλιότερων δανείων που είχε πάρει η χώρα. Δυστυχώς τα λεφτά δεν είχαν πάει σε υποδομές που θα βοηθούσαν την κατεστραμμένη ελληνική οικονομία, αλλά είχαν σπαταληθεί στους εμφυλίους της επανάστασης και στα λούσα του παλατιού και των Βαυαρών συμβούλων του στέμματος. (Σας θυμίζει τίποτα;)

Οι τόκοι που έπρεπε να καταβάλλονται κάθε χρόνο ήταν 7 εκατομμύρια δραχμές και ισοδυναμούσαν με το μισό των συνολικών εσόδων του ελληνικού κράτους που έφταναν μετά βίας τα 14 εκατομμύρια ετησίως. Στην πραγματικότητα, με την καταβολή των τόκων δεν περίσσευε τίποτα να επενδυθεί προς όφελος του ελληνικού λαού. (Αυτό μήπως;)

Την άνοιξη του 1843, η κυβέρνηση παίρνει μέτρα λιτότητας, τα οποία όμως δεν αποδίδουν τόσο ώστε να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα για την ετήσια δόση χρήματα. Έτσι, τον Ιούνιο του 1843, η ελληνική κυβέρνηση ενημερώνει τις ξένες κυβερνήσεις ότι αδυνατεί να καταβάλει το ποσό που χρωστάει και ζητά νέο δάνειο από τις μεγάλες δυνάμεις, ώστε να αποπληρώσει τα παλιά. Αυτές αρνούνται κατηγορηματικά. (Βρε κάτι συμπτώσεις…)

Αντί να εγκρίνουν νέο δάνειο, εκπρόσωποι των τριών μεγάλων δυνάμεων (Αγγλία-Γαλλία-Ρωσία) κάνουν μια διάσκεψη στο Λονδίνο για το ελληνικό χρέος και καταλήγουν σε καταδικαστικό πρωτόκολλο. Οι πρεσβευτές των μεγάλων δυνάμεων με το πρωτόκολλο στο χέρι, παρουσιάζονται στην ελληνική κυβέρνηση και απαιτούν την ικανοποίηση του. Αρχίζουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα δύο μέρη και μετά από έναν μήνα υπογράφουν μνημόνιο (!), σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα πρέπει να πάρει μέτρα ώστε να εξοικονομήσει μέσα στους επόμενους μήνες το αστρονομικό επιπλέον ποσό των 3,6 εκατομμυρίων δραχμών, που θα δοθούν στους δανειστές της. (Πάμε πάλι απ’ την αρχή. Σας θυμίζει τίποτα;)

Για να είναι σίγουροι ότι το μνημόνιο θα εφαρμοστεί κατά γράμμα, οι πρεσβευτές απαιτούν να παραβρίσκονται στις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου που θα εγκρίνει τα μέτρα και να παίρνουν ανά μήνα λεπτομερή κατάσταση της πορείας εφαρμογής τους, αλλά και των ποσών που εισπράττονται. (Τι μου θυμίζει, τι μου θυμίζει…)

Για να μην πολυλογώ, σας αναφέρω τα βασικά μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση μέσα στο 1843 σε εφαρμογή του τότε μνημονίου. Κάθε ομοιότητα με την εποχή μας είναι εντελώς τυχαία και πέραν των προθέσεων του ιστορικού:

1. Απολύθηκε το ένα τρίτο των Δημοσίων υπαλλήλων και μειώθηκαν 20% οι μισθοί όσων παρέμειναν.

2. Σταμάτησε η χορήγηση συντάξεων, που τότε δεν δίνονταν στο σύνολο του πληθυσμού αλλά σε ειδικές κατηγορίες.

3. Μειώθηκαν κατά 60% οι στρατιωτικές δαπάνες, μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των ένστολων και αντί για μισθό οι στρατιωτικοί έπαιρναν χωράφια.

4. Επιβλήθηκε προκαταβολή στην είσπραξη του φόρου εισοδήματος και της “δεκάτης”, που ήταν ο φόρος για την αγροτική παραγωγή.

5. Αυξήθηκαν οι δασμοί και οι φόροι χαρτοσήμου.

6. Απολύθηκαν όλοι οι μηχανικοί του Δημοσίου και σταμάτησαν όλα τα δημόσια έργα.

7. Καταργήθηκαν εντελώς όλες οι υγειονομικές υπηρεσίες του κράτους.

8. Απολύθηκαν όλοι οι υπάλληλοι του εθνικού τυπογραφείου, όλοι οι δασονόμοι, οι δασικοί υπάλληλοι και οι μισοί καθηγητές πανεπιστημίου.

9. Καταργήθηκαν όλες οι διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό.

10. Νομιμοποιήθηκαν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και οι καταπατημένες “εθνικές γαίες” με την πληρωμή προστίμων νομιμοποίησης.

11. Περαιώθηκαν συνοπτικά όλες οι εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με την καταβολή εφάπαξ ποσού.

Δεν είναι ανατριχιαστικά όμοια με την εποχή μας; Είδατε που οι οικονομικές συνταγές λιτότητας είναι σαν το παλιό καλό κρασί; Ίδιες, αιώνιες, ανυπόφορες. Κι επειδή ξέρω ότι θα ρωτήσετε “τι πέτυχαν με όλα αυτά;”, σας απαντώ: Ο κόσμος εξαθλιώθηκε για μεγάλο διάστημα, οι ξένοι πήραν ένα μέρος των χρημάτων τους, η χώρα είδε κι έπαθε να συνέλθει, αλλά φαλίρισε ξανά μετά από πενήντα ακριβώς χρόνια, με το “Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν” του Χαριλάου Τρικούπη το 1893. Πάντως, το συγκεκριμένο μνημόνιο του 1843, από πολλούς ιστορικούς θεωρείται μία από τις σοβαρότερες αφορμές για το ξέσπασμα της επανάστασης της 3ης Σεπτέμβρη 1843, που έφερε Σύνταγμα στη χώρα.

(Αναλυτικά η ιστορία του μνημονίου του 1843, στα άρθρα του Τάκη Κατσιμαρδου στην Ημερησία 18,23/9 και 2/10).

Κι αν το μαγαζί σου λέγεται ελληνικό πανεπιστήμιο;

Επειδή έχεις πιάσει μία θέση – γύρευε εσύ πως- έχεις πιάσει ένα καλό πόστο. Ας το ονομάσουμε Καποδιστριακό για να προχωρήσει η ιστορία μας. Σε εσένα δεν θα καταφύγουν οι υπουργοί για να τους συμβουλεύσεις; Ε που να μετακινούν άλλους από τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Δεν πειράζει που δεν κατέχεις το αντικείμενο. Ούτε ο μικροπωλητής ήξερε να κάνει χαλβά. Πούλαγε όμως. Οπόταν…

Ενας κουραστικός και κουρασμένος Μαραθώνιος. Οπως ο προχθεσινός. Για τους πολλούς ήταν μια λαϊκή γιορτή, για τους πολιτικάντηδες ακόμη μία ευκαιρία να τη μαγαρίσουν με το κιτς που παράγεται αυτόματα απ’ την προσπάθειά τους να προσπορισθούν πολιτικά (σκοτώνοντας την πολιτική) οφέλη.

Ημουνα νιος (επί χούντας) και γέρασα (τρόπος του λέγειν) με αυτό το κιτς που ταλανίζει τις γιορτές «εθνικοκρατικού ενδιαφέροντος» να νικάει -πολλές περικεφαλαίες, λίγο το λάδι. Ομως κατά βάθος, η γιορτή πάντα υπάρχει και περιμένει να τη γιορτάσουμε κάποτε πλησιέστεροι στο νόημά της. Θα γίνει κι αυτό – θέλουν χρόνο τα γράμματα, βρίσκουν τον τρόπο τα γράμματα.

……………………………………..

Ισως ο Μαραθωνοδρόμος να μην υπήρξε ποτέ, ίσως όλο το στράτευμα να έτρεξε οπλίτη δρόμο πίσω προς την Αθήνα, ώστε να προλάβει ναυτικό ελιγμό των Περσών –λέγεται ότι είδαν ο Δάτις κι ο Αρταφέρνης περιπλέοντας το Σούνιο τις ασπίδες να λάμπουν στον ήλιο κι ανέκρουσαν πρύμναν οίκαδε, όμως δυο αιώνες μετά η ιστορία του Μαραθωνοδρόμου κατεγράφη, ένας ζείδωρος μύθος που συγκίνησε και συγκινεί τους ανθρώπους επί δύο χιλιάδες χρόνια σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης.

* * *

Η γιορτή πάντα θα υπάρχει στο βάθος και θα γιορτάζεται πάντα με τον τρόπο που βρίσκει τον δρόμο του από γράμμα σε γράμμα, από λέξη σε λέξη, όπως ο Κοντορεβιθούλης…

Αλλωστε, πάντοτε τα παραμύθια και οι μύθοι παράγουν ιστορία, ίσως ο Σπάρτακος ή ο Μπολίβαρ να είδαν, παιδάκια, τη σκιά του Μαραθωνοδρόμου να τρέχει…

Ο Στάθης στην Ελευθεροτυπία

Το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Εφηρμοσμένης Επικοινωνίας και το Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών στην Επικοινωνία, την Εκπαίδευση και τα ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνουν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά τις Ημέρες Ευχρηστίας και Προσβασιμότητας, οι οποίες φέτος θα εορταστούν με διήμερο εκδηλώσεων στον Πολυχώρο «ΑΠΟΛΛΩΝ» της Νομαρχίας Πειραιά στις 10 και 11 Νοεμβρίου 2010.

Κεντρικό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ευχρηστίας για το 2010 είναι η Επικοινωνία, σε όλες τις δυνατές εκφάνσεις της καθημερινότητας των ανθρώπων στην Ψηφιακή Εποχή. Τα τελευταία χρόνια, ένας εκθετικά αυξανόμενος αριθμός προϊόντων και υπηρεσιών αποκτούν μια ψηφιακή συνιστώσα την οποία καλούμαστε επιτακτικά να διαχειριστούμε. Πολύ συχνά η προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά με και μέσω μιας (ψηφιακής) μηχανής καταλήγει σε αποτυχία. Βασικός στόχος του θεσμού των Ημερών Ευχρηστίας και Προσβασιμότητας είναι να διαδοθούν οι έννοιες, οι κανόνες, οι οδηγίες και οι καλές πρακτικές που μπορούν να κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη στην Ψηφιακή Εποχή.

Οι Ημέρες Ευχρηστίας και Προσβασιμότητας απευθύνονται σε νέους επιστήμονες, φοιτητές, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και κάθε ευαισθητοποιημένο πολίτη που επιθυμεί έναν καλύτερο και απλούστερο ψηφιακό κόσμο. Στη διάρκεια των Ημερών Ευχρηστίας και Προσβασιμότητας 2010 θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν διεξοδικά οι σύγχρονες ερευνητικές τάσεις στον τομέα της Επικοινωνίας Ανθρώπου-Μηχανής σε συνδυασμό με εκτενή παραδείγματα εφαρμοσμένης επικοινωνίας και καλών πρακτικών.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φετινής διοργάνωσης θα είναι:

* θεματική συνεδρία που θα επιμεληθεί η Ελληνική ομάδα εργασίας της ACM για θέματα αλληλεπίδρασης ανθρώπου υπολογιστή (ACM Greek SIGCHI) ερευνώντας σε βάθος ορισμένες από τις σημαντικότερες διαστάσεις της έννοιας της ευχρηστίας σε σχέση με το επικοινωνιακό πεδίο, καθώς και την εισαγωγή των θεμάτων αυτών στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση (απόγευμα Τετάρτης 10 Νοεμβρίου 2010)

* εργαστήριο διαγενεακής επικοινωνίας και μάθησης σε πλατφόρμες διαδραστικών ψηφιακών μέσων και συλλογικών παιχνιδιών (social games) (πρωινό Πέμπτης 11 Νοεμβρίου 2010)

* θεματική συνεδρία για την ευχρηστία και προσβασιμότητα των ψηφιακών τεχνολογιών στην εκπαίδευση, με συμμετοχή χρηστών, κατασκευαστών και ερευνητικών φορέων (απόγευμα Πέμπτης 11 Νοεμβρίου 2010).

Περισσότερες πληροφορίες καθώς και αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση

www.media.uoa.gr/usability/2010

Δικτυώθηκε και το Έβερεστ! μία εταιρεία εγκατέστησε δίκτυο 3G!

Reuters

Χρειάστηκαν γύρω στις δύο δεκαετίες για να φτάσει ο πληθυσμός του Διαδικτύου το ένα δισ. και μόλις 5 χρόνια για να διπλασιαστεί. Σύμφωνα με το ετήσιο δελτίο της ITU (της Διεθνούς Ενωσης Τηλεπικοινωνιών), στο τέλος του χρόνου κάπου στον κόσμο ένας άνθρωπος θα συνδεθεί στο Διαδίκτυο και θα είναι ο υπ’ αριθμόν 2.000.000.000 κάτοικος του «ψηφιακού χωριού», που μόνο χωριό δεν θα πρέπει να λέγεται πια.

Οι ανισότητες όμως παραμένουν. Το 60% των χρηστών του Διαδικτύου ζουν σε κάποια από τις αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, ορισμένες από τις οποίες έχουν περιγράψει ως βασικό ατομικό δικαίωμα την online πρόσβαση.

Φυσικά οι αριθμοί έχουν και αντίθετη ανάγνωση, αφού 2 στους 3 κατοίκους της Γης είναι εκτός Internet. Τα χαμηλότερα ποσοστά διείσδυσης εμφανίζει η αφρικανική ήπειρος, όπου μόλις 1 στους 10 έχει online παρουσία.

Καμιά σχέση με όσα συμβαίνουν στη Ν. Κορέα, τη Σουηδία ή την Ολλανδία, όπου η μη χρήση του Internet συνιστά εξαίρεση. Είναι χαρακτηριστικό πως στις συγκεκριμένες χώρες 8 στα 10 νοικοκυριά είναι συνδεδεμένα και η συντριπτική τους πλειονότητα χρησιμοποιεί κάποιας μορφής ευρυζωνική σύνδεση.

5,3 δισ. συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας

Την ίδια στιγμή η ITU «μετρά» 5,3 δισ. συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας σε όλο τον πλανήτη. Σύμφωνα με τον οργανισμό, το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού καλύπτεται από τουλάχιστον ένα δίκτυο και από το σύνολο των συνδέσεων κάτι λιγότερο από 1 δισ. αφορά «γραμμές» κινητής τηλεφωνίας 3ης γενιάς.

Φυσικά με τέτοιους αριθμούς είναι πρακτικά αδύνατο να συντηρηθούν οι εκρηκτικοί ρυθμοί αύξησης του παρελθόντος. Τα ποσοστά ανάπτυξης κινούνται πλέον σε μονοψήφια επίπεδα, καθώς διεθνώς είναι εμφανής η ωρίμανση της αγοράς. Τα -όποια- ενθαρρυντικά στοιχεία για τον συγκεκριμένο τομέα αφορούν επιδόσεις των αναπτυσσόμενων χωρών.

Ατμομηχανές Κίνα και Ινδία

Φυσικά Ινδία και Κίνα αποτελούν τις «ατμομηχανές» της αύξησης συνδρομητών, όμως και η αφρικανική ήπειρος δεν τα πηγαίνει τόσο άσχημα. Σύμφωνα με την ITU, το 41% των κατοίκων της Αφρικής χρησιμοποιούν σύνδεση κινητής τηλεφωνίας, πράγμα που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε ταχύτερη ανάπτυξη του «κινητού Διαδικτύου» στα επόμενα χρόνια.

enet

Σύμφωνα με έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας γύρω από τη σχέση των παιδιών με τις νέες τεχνολογίες, που πραγματοποιήθηκε το 2008, το 88% των εφήβων μεταξύ 12 και 15 ετών και το 94% εκείνων μεταξύ 16 και 19 έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο.

Για τις μικρότερες ηλικίες δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά είναι σίγουρο ότι τα κομπιούτερ βρίσκουν θέση σ’ όλο και περισσότερα νοικοκυριά. Εξ ου και η πρωτοβουλία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου να στήσει τον ηλεκτρονικό κόμβο «Ο μικρός αναγνώστης», ώστε να «ξυπνήσει τη διάθεση των παιδιών για διάβασμα μιλώντας στη γλώσσα που τα γοητεύει» και να «διαλύσει την παγιωμένη αντίληψη ότι το βιβλίο είναι μόνο διδακτικό εργαλείο και συνεπώς ένα είδος εξαναγκασμού».

Φροντισμένο εικαστικά και με μεγάλη γκάμα θεματικών ενοτήτων, το www.mikrosanagnostis.gr άνοιξε τις πύλες τους στις 13 Σεπτεμβίου κι ώς το τέλος του ίδιου μήνα «είχε γύρω στις 25.000 επισκέψεις» σύμφωνα με τη Νόπη Χατζηγεωργίου από το ΕΚΕΒΙ. Στα περιεχόμενά του βρίσκει κανείς από πληροφορίες για τις νέες παιδικές εκδόσεις ή τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που αφορούν ηλικίες μεταξύ 6 και 12, μέχρι «φακέλους» για ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. οικολογία) και εικαστικούς ή λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Κάθε μήνα, ένας δημιουργός θα συστήνεται στα παιδιά μέσα από βιντεσκοπημένες συνεντεύξεις και θα απαντά στις ερωτήσεις τους (η αρχή έγινε με τη Βάσω Ψαράκη και τον Οκτώβριο πήρε τη σκυτάλη ο Αντώνης Παπαθεοδούλου), ενώ στην ενότητα «Θα σου πω μια ιστορία», την ώρα που ακούγεται η φωνή του συγγραφέα, υπάρχει η δυνατότητα εικονικού ξεφυλλίσματος του βιβλίου του.

Ο «Μικρός Αναγνώστης» συγκαταλέγεται στα «εργαλεία» που προσφέρει το ΕΚΕΒΙ στους δασκάλους για την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος της φιλαναγνωσίας. Τι άλλο προτείνει απ’ τη μεριά του ώστε να περπατήσει ο θεσμός; Εγκαιρη κατάρτιση από τους δασκάλους του καταλόγου των βιβλίων που θα διαβαστούν στη διάρκεια της χρονιάς, δημιουργία ευχάριστων χώρων ανάγνωσης και ακρόασης (βλ. χαλιά, μαξιλάρια, ταμπλό με ζωγραφιές) και πάνω απ’ όλα, τη δημιουργία βιβλιοθήκης σε κάθε σχολική μονάδα.

enet

Τους κερδίζει ο υπολογιστής

Το ότι οι έφηβοι, ειδικά τ’ αγόρια, δεν διατηρούν και τις καλύτερες σχέσεις με τη λογοτεχνία το έχουμε διαπιστώσει εδώ και χρόνια, τουλάχιστον εμπειρικά. Αν κρίνουμε όμως από τ’ αποτελέσματα πρόσφατα δημοσιευμένης έρευνας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, η παραπάνω διαπίστωση επιβεβαιώνεται πανηγυρικά. Η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών του γυμνασίου από κάθε γωνιά της Ελλάδας που συμμετείχαν σ’ αυτήν -συμπληρώθηκαν πάνω από 25.000 ερωτηματολόγια- δεν το κρύβουν: σε ποσοστό 75% ομολογούν πως διαβάζουν λίγο ή καθόλου λογοτεχνικά βιβλία και ένας στους τέσσερις εμφανίζεται να διαβάζει πολύ, βασικά πεζογραφία.

Τα κείμενα που διδάσκονται στο σχολείο, μολονότι ανταποκρίνονται αρκετά στα ενδιαφέροντά τους (έτσι δήλωσε το 45%), σπανίως τους ανοίγουν την όρεξη για ν’ ανακαλύψουν κι άλλα έργα των συγγραφέων που ανθολογούνται στα εγχειρίδια (47%). Και, ενώ τα κορίτσια δείχνουν να έχουν πιο ζεστή επαφή με το αντικείμενο, όσο περνούν κι αυτά από τη μία τάξη στην άλλη, όλο και απομακρύνονται από το εξωσχολικό διάβασμα. Το παιχνίδι μοιάζει να έχει χαθεί. Πράγμα που σημαίνει ότι χιλιάδες ελληνόπουλα, χωμένα για τα καλά στον υπολογιστή τους, είναι ανύποπτα για τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η λογοτεχνία στην καθημερινή τους ζωή -στο ν’ αποκτήσουν θετικά πρότυπα, να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους, να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματά τους, να κατανοήσουν συμπεριφορές που τους ξενίζουν, να συμφιλιωθούν με το ότι η ανθρώπινη φύση είναι αντιφατική.

Η έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου πραγματοποιήθηκε με την ευθύνη της δόκτορος φιλολογίας Χριστίνας Αργυροπούλου την περίοδο 2004-2006, με στόχο να προσδιοριστεί σε ποιον βαθμό πάσχει το μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο γυμνάσιο και με τι τρόπους θα μπορούσε η διδασκαλία του να γίνει πιο αποδοτική. Δεν στάλθηκαν όμως μόνο στα παιδιά ερωτηματολόγια αλλά και σε 2.803 καθηγητές. Ολως παραδόξως, οι τελευταίοι εμφανίζονται λάτρεις της λογοτεχνίας: Ενας στους τρεις δηλώνει πως διαβάζει πολύ για την προσωπική του απόλαυση, το 57% απαντάει αρκετά, μόνο το 11% λίγο, ενώ το ποσοστό εκείνων που δεν διαβάζουν καθόλου παρουσιάζεται μηδενικό… Αν όμως η λογοτεχνία είναι τόσο σημαντική για τους ίδιους, πώς και δεν καταφέρνουν να την κάνουν ελκυστική και για τους μαθητές; Μήπως το εκπαιδευτικό μας σύστημα τους σπρώχνει να λειτουργούν διεκπεραιωτικά;

Γίνεται καταναγκαστικό

Για τον πολυσχιδή Σάκη Σερέφα -ποιητή, ανθολόγο, δραματουργό και φιλόλογο, με δεκαετή θητεία στα θρανία της μέσης εκπαίδευσης- η όλη στρέβλωση ξεκινάει από την ένταξη του μαθήματος της λογοτεχνίας στην εξεταστέα ύλη. «Οταν μπαίνει το στοιχείο του καταναγκασμού, κάθε απόλαυση χάνεται». Τι κι αν το περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων έχει από το 2006 ανανεωθεί; «Ενα ρετούς έγινε» υποστηρίζει ο ίδιος. «Η λογική των θεματικών ενοτήτων και της αποσπασματικότητας των κειμένων παραμένει. Στην πραγματική μας ζωή διαβάζουμε τα βιβλία ολόκληρα. Γιατί η αναγνωστική συμπεριφορά των παιδιών πρέπει να είναι διαφορετική;»

Πράγματι, στα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και των τριών τάξεων του Γυμνασίου, η ύλη διαρθρώνεται γύρω από ενότητες όπως «Ο άνθρωπος και η Φύση», «Θρησκευτική ζωή», «Λαογραφία», «Οι φίλοι μας τα ζώα», «Εθνική ζωή», «Παλαιότερες μορφές ζωής», «Η βιοπάλη» ή «Ο καημός της ξενιτιάς»… Σ’ αυτές εντάσσονται αποσπάσματα από ευρύτερες ποιητικές ή αφηγηματικές συνθέσεις που καλύπτουν από τον Σολωμό ή τον Δροσίνη ως τον Ελύτη και τον Ρίτσο, από τον Τέλλο Αγρα και τον Αργύρη Εφταλιώτη ως τον Καρούζο και τη Δημουλά, από τον Καζαντζάκη, τον Θεοτοκά και τον Βενέζη ως τους Βαλτινό, Ζέη και Θέμελη, και από τον Καρκαβίτσα, τον Ουράνη ή τον Κρυστάλλη ως τη Μέλπω Αξιώτη και τον Δημήτρη Χατζή.

Θεσμός φιλαναγνωσίας

Τι κι αν 95% των καθηγητών -στην ίδια πάντα έρευνα- πιστεύουν πως η αξιοποίηση της μελοποιημένης ποίησης θα έκανε το μάθημα πιο ενδιαφέρον; Τέτοια ενότητα δεν προστέθηκε στα νέα βιβλία. Αν μη τι άλλο, υπάρχουν στίχοι του Σαββόπουλου, δείγματα γραφής περισσότερων μεταπολεμικών συγγραφέων -Ταχτσής, Κουμανταρέας, Σωτηρίου, Γαλανάκη, Σκαμπαρδώνης, Σουρούνης κ.ά.- καθώς και κείμενα με ξένες υπογραφές, όπως των Τσέχοφ, Μπρεχτ, Πρεβέρ, Χικμέτ ή Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί. Οι ερωτήσεις εν τούτοις που συνοδεύουν το μάθημα είναι κατά κανόνα φιλολογικού-γραμματολογικού τύπου, ενώ η λεπτομερής ανάλυση του κειμένου λειτουργεί συνήθως απωθητικά. Οπως και στα υπόλοιπα μαθήματα έτσι κι εδώ, τα θέματα SOS τα αναζητούν τα παιδιά στο τέλος της χρονιάς. Κι όπως φάνηκε από ακόμα πιο πρόσφατη έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (2008), το 59% των μαθητών του γυμνασίου θεωρούν πως τα λογοτεχνικά τους εγχειρίδια δεν τους προσφέρουν ιδέες για δημιουργικές δραστηριότητες.

Μέσα σ’ αυτό το τοπίο, όπου ως γνωστόν και οι σχολικές βιβλιοθήκες καρκινοβατούν, φιλοδοξεί να επέμβει διορθωτικά το υπουργείο Παιδείας, αρχής γενομένης από το δημοτικό σχολείο. Ας σημειωθεί ότι στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αυτόνομο μάθημα λογοτεχνίας δεν υφίσταται κι ας κρίνεται απαραίτητο απ’ όλους σχεδόν τους δασκάλους. Ενώ λοιπόν τα λογοτεχνικά κείμενα εξακολουθούν να προσεγγίζονται στο πλαίσιο της διδασκαλίας της «γλώσσας» (βλ. σύνταξη, γραμματική κ.ο.κ), από τη φετινή χρονιά, στα 800 ολοήμερα δημοτικά της επικράτειας, «καθιερώνεται ο θεσμός της φιλαναγνωσίας» για τα παιδιά που μένουν στο σχολείο ως το απόγευμα, με μία διδακτική ώρα τη βδομάδα για την Α’ και τη Β’ τάξη.

Ουσιαστικά πρόκειται για μια σύμπραξη του υπουργείου Παιδείας με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, που θα χρηματοδοτηθεί από κοινοτικά κονδύλια -μέσα στον Νοέμβριο θα πέσουν οι τελικές υπογραφές για την ένταξή του στο ΕΣΠΑ- το οποίο «δεν αποκλείεται να επεκταθεί σταδιακά στις υπόλοιπες τάξεις του δημοτικού, ενδεχομένως και στο γυμνάσιο» λέει ο Σάκης Σερέφας, υπεύθυνος σήμερα για τον συντονισμό του προγράμματος σε επτά νομούς της κεντρικής Μακεδονίας: «Στόχος είναι η εξοικείωση των μαθητών με το λογοτεχνικό βιβλίο, ως αντικείμενο πρώτα απ’ όλα. Ο δάσκαλος θα βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τα παιδιά, θα τους διαβάζει χαλαρά ιστορίες και, μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες, όπως ζωγραφιές, κατασκευές, τραγούδια ή παντομίμα, θα τους μυεί στην απολαυστική εμπειρία της ανάγνωσης. Μια αρχή γίνεται. Γιατί το θέμα είναι ν’ αλλάξει ολόκληρη η φιλοσοφία για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας»

enet