Το πραγματικό πρόβλημα που έχουμε με την Google ως έλληνες χρήστες των υπηρεσιών της είναι άραγε η προστασία της ιδιωτικότητάς μας- ή μήπως η βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρει; Η Ελλάδα είναι μικρή αγορά για τη μεγάλη εταιρεία και επιπλέον έχει ιδιαίτερο αλφάβητο, που δεν το χρησιμοποιεί κανείς άλλος, για τούτο συμβαίνουν πράγματα σε μας που μάλλον δεν συμβαίνουν σε άλλες χώρες.
Ηταν αστείο, για παράδειγμα, να διαβάζεις επί μήνες στην ελληνική ιστοσελίδα της Google τη φράση «Αναζήτηση Ρυθμίσεων », που στην αρχή δεν την καταλάβαινα- τι ρυθμίσεις να αναζητήσω; Αλλά ήταν απλώς γκουγκλική μετάφραση του όρου Search Settings της αγγλικής έκδοσης και σήμαινε, βέβαια, « ΡυθμίσειςΑναζήτησης ». Μήνες εμφανιζόταν αυτή η «Αναζήτηση Ρυθμίσεων», κάποια στιγμή έφυγε (άλλαξε η εμφάνιση της σελίδας, μάλλον δεν κατάλαβαν ποτέ το λάθος τους), αλλά εξακολουθώ πάντα να βλέπω σε περιπτώσεις δικής της αυτοδιαφήμισης να προβάλλει η φράση «Ποιος εφηύρε το τάβλι; Βρείτε στην Google την απάντηση ». Γενικά τα ελληνικά των κειμένων της είναι ομογενούς τρίτης-τέταρτης γενιάς.
Σχετικά με τους Google maps μήπως πρέπει κάποια αρχή να της επιβάλει να γράφει σωστά τα ονόματα των δρόμων; Οσοι έχουν χρησιμοποιήσει τους χάρτες της γνωρίζουν ότι είναι γεμάτοι λάθη. Δεν θα πρέπει η ίδια αρχή να της επιβάλει να έχει και αρίθμηση σε όλες τις οδούς; Η Google κερδίζει χρήματα από τους χάρτες, δεν πρέπει να σέβεται κάποιους κανόνες;
Τελευταία συμβαίνει κάτι ακόμη χειρότερο: στα αποτελέσματα των αναζητήσεων εμφανίζονται εκατοντάδες σελίδες που έχουν, υποτίθεται, αυτά που ζητάς, αλλά όταν κάνεις κλικ έρχονται διαφημίσεις. Κάποιοι επιτήδειοι δημιουργούν χιλιάδες σελίδες με τυχαίες λέξεις και φράσεις που τις έχουν ψαρέψει από πραγματικές σελίδες, τις πασάρουν στην Google και αυτή τις περιλαμβάνει στα αποτελέσματά της- αλλά αυτό συμβαίνει μόνο στα ελληνικά, στις αναζητήσεις στο λατινικό αλφάβητο ποτέ δεν έχω παρατηρήσει αυτό το φαινόμενο, που ουσιαστικά αχρηστεύει την αναζήτηση. Σαν περιφρόνηση προς την ελληνόφωνη πελατεία της φέρνει και αυτό.
Η υπουργός Παιδείας παραδέχθηκε σε σημερινή συνέντευξη Τύπου ότι εφέτος θα είναι η δυσκολότερη χρονιά από τη μεταπολίτευση και μετά, καθώς θα έχουμε τους μισούς διορισμούς εκπαιδευτικών και μεγάλο αριθμό συνταξιοδοτήσεων (11.466 άτομα αποχώρησαν από τα σχολεία ολόκληρης της χώρας). (Γιατί άραγε εξωθήθηκαν σε πρόωρη σύνταξη). Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι ένας στους εννέα εκπαιδευτικούς υπέβαλε εφέτος παραίτηση, ενώ την ίδια στιγμή οι μόνιμοι διορισμοί μειώθηκαν κατά 50% σε σχέση με την περσινή χρονιά (διορίστηκαν 2.825 άτομα). Το μέτρο του περιορισμού των αποσπάσεων φαίνεται ότι δεν απέδωσε, καθώς έχουν επιστρέψει στα σχολεία λιγότεροι από 5.000 εκπαιδευτικοί, πολλοί από τους οποίους θα επιστρέψουν πιθανότατα σε διοικητικά πόστα, καθώς οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ανά τη χώρα «άδειασαν» και καλούν τώρα για νέες αποσπάσεις.
«Αντί να μετεξελιχθούν σε κέντρα καινοτομίας και επιστήμης, τα πανεπιστήμια της χώρας παραμένουν παρωχημένα σχολεία και λειτουργούν σε συνθήκες υπαρκτού σοσιαλισμού. Δάσκαλοι και καθηγητές διδάσκουν αναχρονιστικές ιδέες τις οποίες οι φοιτητές καλούνται να αποστηθίζουν και να αναπαράγουν κατά βούληση. Οι φοιτητές δεν χρησιμοποιούν καν το Ιντερνετ για να διευρύνουν και να ανανεώσουν τις γνώσεις τους. Ουδείς μαθαίνει στους σπουδαστές να διαμορφώνουν τις γνώσεις τους μέσα από την αναζήτηση και την καινοτομία. Να πλουτίζουν από το αποτέλεσμα και στη συνέχεια να προωθούν τη γνώση αυτή ως πνευματικό προϊόν, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό». Είναι το δηκτικό σχόλιο του Βούλγαρου οικονομολόγου και καθηγητή πανεπιστημίου Ασέν Μπογκτάνοφ, στην εφημερίδα «Τρουντ». Θα μπορούσε όμως να έχει γραφεί και ως παρατήρηση για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τον τρόπο λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων.
Χθες η υπουργός Παιδείας, Διά βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Αννα Διαμαντοπούλου, ανακοίνωσε πως η σχολική χρονιά 2010 – 11 θα είναι η δυσκολότερη μετά τη μεταπολίτευση. Kαι αυτό επειδή θα σημειωθεί ρεκόρ συνταξιοδοτήσεων, ενώ δεν θα υπάρξει ο αντίστοιχος αριθμός διορισμών. Πέρυσι, που δεν υπήρχαν ελλείψεις εκπαιδευτικών και δεν… ήταν μια δύσκολη χρονιά, φιλόλογος εμφανίστηκε σε γυμνάσιο της Μεσσηνίας γύρω στα Χριστούγεννα, λίγο προτού λήξει το πρώτο τρίμηνο. Στο ίδιο σχολείο καλλιτεχνικά και μουσική διεγράφησαν από το πρόγραμμα επειδή κρίθηκαν περιττές πολυτέλειες για μια τόσο μικρή τάξη, σε ένα τόσο μικρό σχολείο.
Με τον μιθριδατισμό που έχει υποστεί η ελληνική κοινή γνώμη η παταγώδης αποτυχία στη χάραξη εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής περνάει στα ψιλά των ειδήσεων. Αντίθετα, οι νύχτες με ολόγιομο φεγγάρι στους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, ένα ήσσον ζήτημα στην ταραγμένη εποχή που διανύουμε, απασχολεί επί μέρες τα ντόπια ΜΜΕ. Παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα τις οικονομικές διεκδικήσεις που διατυπώνει η εαρινή σύναξις των νυχτοφυλάκων. Εχουμε άποψη αν πρέπει να πάρουν 20 ευρώ μικτά ή 70 μαύρα.
Στον αντίποδα, σπάνια διεξάγεται σοβαρός διάλογος για την Παιδεία στην Ελλάδα. Συνήθως όταν προκύπτουν… φωτογενή και διχαστικά θέματα, όπως ο συνωστισμός και τα Ιμια στα βιβλία Ιστορίας, η εξαίρεση από τα Θρησκευτικά, το πανεπιστημιακό άσυλο κ. λπ. Την ίδια στιγμή το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας βρίσκεται στην τρίτη εκατοντάδα της λίστας με τα 500 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου και ειδικότερα στη 221η θέση παγκοσμίως, ενώ στην επόμενη κατηγορία (θέσεις 301 εως 400) συναντάμε το Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, που είναι το 301ο στον κόσμο.
Σε πρόσφατη συνέντευξή της η υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε ότι φιλοδοξία της είναι να προσελκύσουν τα πανεπιστήμιά μας φοιτητές από άλλες χώρες, κυρίως των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής, με προγράμματα σπουδών, κυρίως μεταπτυχιακών, σε ξένη γλώσσα. Ναι, αλλά με… βουλγαρικού επιπέδου προγράμματα σπουδών δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο λόγο να μεταναστεύσουν οι Βαλκάνιοι φοιτητές. Παρωχημένα σχολεία και αποστήθιση έχουν και στην πατρίδα τους.
Νέο εργαλείο για την καλύτερη διαχείριση των προβλημάτων της κάθε σχολικής μονάδας από την κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας αποτελεί η «ηλεκτρονική κάρτα σχολείου». Οπως εξήγησε μιλώντας χθες στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας κ. Βασίλης Κουλαϊδής, κάθε σχολείο θα έχει μία κάρτα, όπου θα αποτυπώνονται λεπτομέρειες για τη λειτουργία του.
Για παράδειγμα, η κάρτα θα ενημερώνεται για τις τάξεις και τα τμήματα που έχει κάθε σχολείο ώστε οι περιφερειακές διευθύνσεις και η κεντρική υπηρεσία να μπορούν να υπολογίσουν πόσοι εκπαιδευτικοί απαιτούνται ανά ειδικότητα για να λειτουργήσει το σχολείο.
Ουσιαστικά, η κάρτα θα είναι η «ταυτότητα» κάθε σχολείου αφού θα περιέχει όλα τα δεδομένα που αφορούν τη λειτουργία του, όπως είναι ο αριθμός του εκπαιδευτικού προσωπικού (μόνιμοι και αναπληρωτές), οι μαθητές, υλικοτεχνικές υποδομές, προγράμματα σπουδών, εξωσχολικές δραστηριότητες κ.ά.
Κάρτες για μαθητές και καθηγητές
Σε αυτήν, θα περιλαμβάνονται επίσης η «κάρτα του μαθητή» και η «κάρτα του εκπαιδευτικού». Η «ηλεκτρονική κάρτα σχολείου» θα ισχύσει για πρώτη φορά από τον Σεπτέμβριο και σε πρώτη φάση θα συνδέεται με ηλεκτρονικές πλατφόρμες δεδομένων (π.χ. e-school), ενώ θα αναπτυχθεί πλήρως μέχρι τον επόμενο Μάρτιο.
Τέλος, υπάρχει στόχος στην κάρτα του κάθε σχολείου να προστεθούν τα στοιχεία που προκύπτουν από την αξιολόγησή του. Εως τώρα, συμμετοχή στην πρώτη φάση της αξιολόγησης -την αυτοαξιολόγηση- έχουν δηλώσει 600 σχολεία, αλλά από το 2011-12 η αξιολόγηση θα γίνει υποχρεωτική για όλα τα σχολεία.
Θα ήθελα ένας από αυτούς τους εισηγητές αυτής της πομφόλυγας να μου εξηγήσει σε τι διαφέρει η ηλεκτρονική κάρτα από τα στοιχεία που στέλναμε κάθε χρόνο τα τελευταία είκοσι χρόνια στη διεύθυνση εκπαίδευσης. Γιατί τα στέλναμε και σε ηλεκτρονική μορφή.
Φούμαρα για να λέμε ότι κάτι κάνουμε κι εκσυγχρονίζουμε το σχολείο… Διαχειριστική αδυναμία της επερχόμενης κρίσης μου μυρίζεται με τα άδεια από εκπαιδευτικούς σχολεία. Κι οι δημοσιογράφοι αναπαράγουν το απόλυτο τίποτα. Εύγε!
Ως ήτο φυσικόν, το φιλοθεάμον κοινό της Τέρρα πρόσεξε το νέο look της υπουργού, που την επιβαρύνει με κάποια χρόνια. Προφανώς αποτέλεσμα των συμβουλών του επικοινωνιακού team της, ώστε να φαίνεται πιο ταλαιπωρημένη από τα βάρη του υπουργείου, πιο κοντά στη συμπαθή τάξη των εκπαιδευτικών, όπως μας αποκάλεσε.
Αρθρο της Μαριάννας Τζιαντζή στην Καθημερινή
Κάποια μέρα «κάθε νέος που φτάνει στην ενηλικίωση», δηλαδή θα μπαίνει στην αγορά εργασίας, «θα έχει αυτόματα το δικαίωμα να αλλάζει το όνομά του ώστε να απαλλάσσεται από τις τρέλες του που έχουν αποθηκευτεί στα sites κοινωνικής δικτύωσης των φίλων του».
«Τρομερή» χαρακτήρισε αυτή την πρόβλεψη ο Κωστής Παπαϊωάννου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όταν ρωτήθηκε σχετικά στη χθεσινή «Πρωινή ενημέρωση» (ΝΕΤ). Οχι επειδή αποκαλύπτει κάτι καινούργιο, αλλά επειδή αυτός που τη λέει είναι ο Ερικ Σμιτ, ένας από τους συνιδρυτές της Google. Είπε και άλλα, γνωστά αλλά πάντα συνταρακτικά μες στην αλήθεια τους, ο κ. Σμιτ στην πολυσυζητημένη πρόσφατη συνέντευξή του στη «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ», όπως ότι ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία όλα τα προσωπικά μας δεδομένα καταγράφονται, αποθηκεύονται και μπορούν να ανακληθούν από κάθε ενδιαφερόμενο.
Καθώς οι φωτογραφίες και οι εκμυστηρεύσεις για ξενύχτια, ξεσαλώματα και ερωτικές περιπέτειες, που αναρτώνται στo Facebook, είναι στοιχεία που «δεν» διαγράφονται, διαγράφει κανείς το ονοματεπώνυμό του, επανιδρύει τον εαυτό του, ώστε να τον εμπιστεύονται οι μελλοντικοί εργοδότες του. «Μέσα στους δρόμους να κυλιόμαστε, με γεια μας με χαρά σας, να ’χουμε κάτι να θυμόμαστε και στα γεράματά μας» τραγουδούσαν οι παππούδες μας, όμως σήμερα αυτό το κάτι μπορούν να το θυμούνται και άλλοι πολλοί.
Η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση, πρόσθεσε ο κ. Παπαϊωάννου – και, προφανώς, δεν εννοούσε αποκλειστικά την τεχνολογική.
Μεγάλης διάρκειας συζήτηση, για τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με τη φιλία και την κοινωνικότητα έγινε χθες στο «Πρωινό Mega». Πόσο φίλοι είναι οι φίλοι που αποκτάμε μέσω Facebook; Πώς κάνεις «ντιλίτ» σε έναν άνθρωπο, έναν φίλο, μια σχέση; Πόσο πλασματική είναι η οικειότητα που αναπτύσσεται μεταξύ των ψηφιακών φίλων; Είναι το Facebook υποκατάστατο της επικοινωνίας ή ανοίγει πλούσιες δυνατότητες διαλόγου και αλληλεπίδρασης; Μπορεί μια εικονική φιλία να εξελιχθεί σε πραγματική; Τι μετράει πιο πολύ: η ανταλλαγή και η δημοκρατική σύγκρουση των απόψεων ή η περιγραφή (κατάθεση/ανάρτηση) των εμπειριών μας;
Τα παραπάνω είναι μερικά από τα ερωτήματα που τέθηκαν και, φυσικά, οι γνώμες που διατυπώθηκαν δεν μπορούν να συνοψιστούν σε λίγες γραμμές. Δεν πρόκειται για έναν προβληματισμό «πολυτελείας»: ιδίως σε συνθήκες κρίσης, όπως επισημάνθηκε, πολλοί δεν βγαίνουν έξω, δεν ξοδεύουν χρήματα για βόλτες και παρέες και, επομένως, συχνά κατασκευάζουν έναν άλλο εαυτό στο Διαδίκτυο…
Και να που τώρα ένας νέος 20 χρόνων θα νομιμοποιείται να αποκηρύξει όχι ό, τι πίστεψε, αλλά ό, τι έζησε, να αφήσει πίσω του το μαύρο ψηφιακό του παρελθόν και να ζήσει με νέα ταυτότητα, χωρίς προδοτικά διαδικτυακά αποτυπώματα.
Αναπαράσταση του μουσικού διαγράμματος του Αριστόξενου για τη θέση των αντηχούντων αγγείων με βάση την περιγραφή του Βιτρούβιου
Η ηχητική των αρχαίων θεάτρων που θαυμάζουμε σήμερα εξασφαλιζόταν με τα αντηχούντα αγγεία που βρίσκονταν κάτω από τα σκαλιά του κοίλου και τα σκηνικά άλλαζαν σχεδόν αυτόματα, όπως αποδεικνύει η πρόσφατη ανασκαφική έρευνα στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου. Η τεχνολογία του Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου, και ιδιαιτέρως το Θέατρο του Δίου, έχει απασχολήσει τον αρχιτέκτονα, καθηγητή του ΑΠΘ Γιώργο Καραδέδο, ο οποίος παρουσίασε τα συμπεράσματα της έρευνάς του στο πλαίσιο των διαλέξεων των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1).
Ο ίδιος είπε ότι «τα αντηχούντα αγγεία τοποθετούνταν σύμφωνα με έναν μαθηματικό υπολογισμό σε κόγχες κάτω από τα σκαλιά του κοίλου, διηρημένα σε αγγεία τέταρτης, πέμπτης, όγδοης και διπλής όγδοης, σύμφωνα με τις αντηχήσεις τους στις διάφορες νότες. Οταν η φωνή των ηθοποιών, περιβάλλοντας τα αγγεία, που είναι στον ίδιο τόνο με αυτήν, προκαλεί την αντήχησή τους, γίνεται πιο δυνατή, πιο καθαρή και πιο μεγαλεπήβολη».
Ολα ξεκίνησαν όπως φαίνεται από την εισαγωγή των μαθηματικών και της θεωρίας των αριθμών από τους Πυθαγόρειους στην αρχιτεκτονική. Τότε χρησιμοποίησαν γεωμετρικές χαράξεις στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων και ειδικότερα των θεάτρων. «Ειδικά ο σχεδιασμός των θεάτρων επηρεάστηκε σημαντικά από την ακουστική, η οποία διαμορφώνεται σε επιστήμη από τον Αριστόξενο τον Ταραντίνο. Ο Βιτρούβιος στο πέμπτο βιβλίο του αναλύει την αρμονική θεωρία του Αριστόξενου και παραθέτει μουσικό διάγραμμα του Αριστόξενου. Το διάγραμμα αυτό δεν έχει σωθεί. Είναι όμως εύκολο να το αναπαραστήσουμε με βάση τις περιγραφές του Βιτρούβιου. Ο Αριστόξενος μας δίνει τις ακριβείς θέσεις και τις προδιαγραφές των “ηχείων”, δηλαδή των αντηχούντων αγγείων».
Εκτός από τις αρχαίες πηγές, «σύγχρονες ακουστικές έρευνες αποδεικνύουν ότι στα αρχαία θέατρα έχουν εφαρμοστεί βασικές αρχές σχεδιασμού που εξασφαλίζουν ηχοπροστασία, ακουστική ζωντάνια, διαύγεια και καταληπτότητα του θεατρικού λόγου. Μια από τις βασικότερες αρχές είναι η ενίσχυση της φωνής με έγκαιρες, θετικές ηχοανακλάσεις επάνω σε στοιχεία του θεάτρου (δάπεδο ορχήστρας, πρόσοψη κτιρίου σκηνής, λογείο), για την εξασφάλιση ενός φυσικού, αυτοδύναμου (παθητικού) μεγαφώνου, που αναπληρώνει τις ενεργειακές απώλειες, κυρίως στα υψηλότερα καθίσματα του κοίλου».
Αναπαράσταση του μουσικού διαγράμματος του Αριστόξενου για τη θέση των αντηχούντων αγγείων με βάση την περιγραφή του Βιτρούβιου
Το θέατρο ως λόγος και τέχνη εξελίχθηκε μαζί με το κτίριο της σκηνής, τη σκηνογραφία και την τεχνολογική υποστήριξή της. Οι «σκηνικοί αγώνες» απαιτούσαν τέσσερις έως πέντε παραστάσεις την ημέρα. Επρεπε λοιπόν τα σκηνικά να αλλάζουν γρήγορα και εύκολα. Τα θέατρα διέθεταν «θύρες», μεγάλα ανοίγματα στο κτίριο της σκηνής, τα οποία καλύπτονται με ζωγραφισμένους ξύλινους πίνακες ή υφασμάτινα πετάσματα. Για την αυτόματη αλλαγή των σκηνικών αναφέρεται πως είχαν την «περίακτο», μια πρισματική περιστρεφόμενη κατασκευή. Είχαν επίσης το «εκκύκλημα» το «ημικύκλιο» και το «στροφείο», κυλιόμενες εξέδρες, τη «μηχανή» ή «κράδη» και την «γέρανο» για τη μεταφορά στον αέρα ανθρώπων ή των «από μηχανής θεών» και το «θεολογείο», εξέδρα στην οποία κάθονταν οι θεοί για να μιλήσουν με τους θνητούς. Για την αναπαράσταση καιρικών φαινομένων είχαν το «κεραυνοσκοπείο» και το «βρονείο», καθώς και τη «χαρώνεια κλίμακα», υπόγειο διάδρομο για την άνοδο και κάθοδο στον κάτω κόσμο των χθόνιων θεών και των φαντασμάτων.
Η σύγχρονη έρευνα για τον αρχαίο μηχανολογικό εξοπλισμό των θεάτρων καταλήγει σε αντικρουόμενες απόψεις, υποστηρίζει ο κ. Καραδέδος, γιατί βασίζεται σε ελλιπή δεδομένα. «Στο πρόσφατα ανασκαμμένο Θέατρο του Δίου, όμως, παρά την κακή κατάσταση διατήρησής του, σώθηκαν αρκετά στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν τη θέση και εν μέρει τη λειτουργία αρκετών από τους θεατρικούς μηχανισμούς, όπως των “περιάκτων”, του “θεολογείου”, της “γέρανου”, της “χαρώνειας κλίμακας”, του “κεραυνοσκοπείου”, καθώς και ανασυρόμενης αυλαίας χωρισμένης σε τρία τμήματα».
Πρόσφατα, άνοιξε στον «βιβλιόδρομο» της Σόλωνος ένα νέο βιβλιοπωλείο. Σύγχρονο και φωτεινό, σαν το γαλλικό esprit, αφού έργα της γαλλόφωνης λογοτεχνίας και τέχνης φιλοξενεί, σε μια διπλή αντίδραση: στον μαρασμό του ιστορικού Kauffmann, αλλά και στην οικονομική κρίση, που πλήττει βεβαίως και τα βιβλιοπωλεία.
Ομως, το 2009, όπως μάς πληροφορεί η Θ. Λιακοπούλου (Οικονομική «Καθημερινή», 1/8.), έκλεισαν στην Αττική 110 βιβλιοπωλεία και στη Θεσσαλονίκη 12. Η αντίληψη, ότι τα «συνοικιακά βιβλιοπωλεία εμφανίζονται πιο ανθεκτικά στην κρίση, λόγω της οικείας σχέσης που έχουν αναπτύξει με τους πελάτες (sic) τους, σε αντίθεση με τις μεγάλες αλυσίδες που λειτουργούν απρόσωπα», όπως διατυπώνεται από εκπρόσωπο του κλάδου, είναι μάλλον πομφόλυξ, αμερικανιστί bullshit: τα 110 βιβλιοπωλεία που δεν «άντεξαν», προφανώς δεν ανήκαν στις «μεγάλες αλυσίδες». Σ’ αυτόν τον μικρό τόπο, όλοι γνωρίζουν ότι τα «συνοικιακά βιβλιοπωλεία» είναι στην ουσία «χαρτοπωλεία με παιγνίδια και βιβλία», που «φορτώνονται» σχεδόν αποκλειστικά τα «ευπώλητα» και κάνουν χρυσές δουλειές μόνο στην αρχή και το τέλος της σχολικής σεζόν. Και μόνο το γεγονός, ότι στον κλάδο εμπλέκονται και διεκδικούν κορπορατιστικό μερίδιο εκδότες, βιβλιοπώλες και χαρτοπώλες δείχνει πόσο εγκλωβισμένη, και ταυτόχρονα αγκυλωμένη, είναι η ελληνική βιβλιαγορά.
Τα περί «συνοικιακών βιβλιοπωλείων», πάλι, διαψεύδονται από τα πράγματα. Στο πολύπαθο πλέον Κολωνάκι, όπου σχεδόν κάθε τρίτο κατάστημα κατεβάζει τα ρολά, το τελευταίο θύμα της κρίσης είναι το βιβλιοπωλείο «Ποταμός». Μέχρι πριν από δέκα χρόνια, η κεντρική συνοικία της Αθήνας (που έχει αλωθεί από το life style και τους υπερ-καταναλωτές της περιφέρειας), διέθετε γύρω από την πλατεία πέντε βιβλιοπωλεία, μεταξύ των οποίων, ο ιστορικός «Ρόμβος» και ο πάντα φιλόξενος «Ελπήνωρ». Εξ αυτών έμειναν μόνον… δύο (αν και το παλαιότερο, ίσως, βιβλιοπωλείο της περιοχής, παραμένει το παλαιάς κοπής «μαγαζάκι» της οδού Μαρασλή), το Libro και η «Βιβλιούπολη». Αν συνεχιστεί η κατάσταση, τα βιβλιοπωλεία στην Αθήνα θα καταντήσουν «είδος προς εξαφάνισιν» και σύντομα θα μπουν σε καθεστώς επιδότησης. Η κρίση είναι παγκόσμια, έχει όμως και τοπικά χαρακτηριστικά και η προσφυγή στον ξένο Τύπο είναι πάντα διαφωτιστική, όπως αποδεικνύεται ξανά από την ανάγνωση της Frankfurter Allgemeine. Το παράδειγμα της Αργεντινής, όπου ανθούν μεγάλα και μικρά βιβλιοπωλεία, με το El Ateneo του Μπουένος Αϊρες να αποτελεί τη «βασίλισσα των βιβλιοπωλείων», αλλά και το κλείσιμο του πλέον ιστορικού γερμανικού βιβλιοπωλείου, στο Ντάρμστατ, με το όνομα «Γκούτενμπεργκ», έπειτα από 163 χρόνια λειτουργίας, αποτελούν τις ακραίες καταλήξεις του εκκρεμούς.
Η κρίση δεν είναι μόνο ένα «ποτάμι που φουσκώνει», είναι -μπορεί να γίνει- επίσης μια «Οδύσσεια που αναζητεί τους πολυμήχανους Οδυσσείς της». Μια ιδέα θα ήταν, τα εξειδικευμένα βιβλιοπωλεία. Η Αθήνα, με εξαίρεση τα κόμιξ και την επιστημονική φαντασία, παραμένει η μόνη πρωτεύουσα που τα αγνοεί σε μεγάλο βαθμό. Η αρχή θα μπορούσε να γίνει με ένα «βιβλιοπωλείο αστυνομικής λογοτεχνίας». Το Βερολίνο διαθέτει ήδη τρία.
Ο Νικόλας Χρηστάκης, καθηγητής ιατρικής και ιατρικής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαντ μιλάει στην εκπομπή “Η ζωή είναι αλλού” για την εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πως αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας. Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του τελευταίου του βιβλίου του «Συνδεδεμένοι» υποστηρίζει ότι «η διασύνδεση μας δεν είναι μόνο ένα φυσικό και αναγκαίο κομμάτι της ζωή μας, αλλά και μία αγαθή δύναμη!»
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2009, το περιοδικό « TIME» συμπεριέλαβε τον Νικόλα Χρηστάκη στον κατάλογο των 100 προσωπικοτήτων, με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη.
Το βιβλίο του Νίκολας Καρ προχωράει ακόμα παραπέρα. «Οι λέξεις του συγγραφέα», λέει ο Καρ, «λειτουργούν σαν καταλύτες στο μυαλό του αναγνώστη, εμπνέοντας νέες εμβαθύνσεις, συσχετισμούς και διοράσεις». Και ακόμα πιο σημαντικό ίσως είναι πως μόνο μέσα από το αργό διάβασμα μπορεί η μεγάλη λογοτεχνία να καλλιεργηθεί στο μέλλον. Οπως γράφει ο Καρ, «η ίδια η ύπαρξη του προσεκτικού, κριτικού αναγνώστη προσφέρει το κέντρισμα για τη δουλειά του συγγραφέα. Δίνει στον λογοτέχνη την αυτοπεποίθηση να εξερευνήσει νέες μορφές έκφρασης, να ακολουθήσει δύσκολα και απαιτητικά μονοπάτια σκέψης, να ριψοκινδυνεύσει σε αχαρτογράφητες και ενίοτε επικίνδυνες περιοχές».
Επιπλέον, όπως υποστηρίζει η Τρέισι Σίλεϊ, η φιλολογική μπλόφα του Μπαγιάρ απλώς συσκοτίζει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: τη διάβρωση της ικανότητάς μας για συγκέντρωση, όπως υπογραμμίζεται στο βιβλίο του Καρ. Η Σίλεϊ σημειώνει ότι έπειτα από συζητήσεις με τους φοιτητές της διαπίστωσε ότι «οι περισσότεροι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο διάβασμα ενός κειμένου πάνω από 30 δευτερόλεπτα ή ένα λεπτό τη φορά. Εκπαιδευόμαστε στο αποσπασματικό διάβασμα από τη νέα τεχνολογία». Αντίθετα, όμως, με τον Γκρεγκ Γκάραρντ, δεν θέλει να περικόψει την ποσότητα διαβασμάτων που αναθέτει στους φοιτητές της. «Δεν θέλω απλώς να ρίξω κάτω την πετσέτα», λέει.
Η Σίλεϊ βρίσκει έναν απρόσμενο σύμμαχο στον Χένρι Χίτσινγκς, ο οποίος -ως συγγραφέας ενός βιβλίου με τον τίτλο «Πώς να μιλάτε πραγματικά για βιβλία που δεν έχετε διαβάσει» (2008) – θα μπορούσε αρχικά να θεωρηθεί οπαδός του Μπαγιάρ. «Παρά το θέμα του βιβλίου μου», λέει ο Χίτσινγκς, «δεν μ’ αρέσουν οι μπλόφες και τα κόλπα. Το βιβλίο μου είναι μια συνηγορία στο γεγονός ότι το διάβασμα έχει μεγάλη σημασία. Εχει την πρόθεση να ενθαρρύνει τους υποψήφιους μπλοφαδόρους να προχωρήσουν πέρα από την μπλόφα, αν και το κάνει με τη δικαιολογία ότι τους εξοπλίζει για λογοτεχνικές μάχες».
Ο Χίτσινγκς πιστεύει επίσης ότι η πόλωση αργό-γρήγορο διάβασμα είναι κάπως ιδεαλιστική. «Ολοι έχουμε διαφορετικές μεταμφιέσεις ως αναγνώστες. Αν, π.χ., διαβάζουμε Τζέιμς Τζόις, το αργό διάβασμα είναι το πιο κατάλληλο. Αν όμως διαβάζουμε τις οδηγίες για ένα καινούργιο πλυντήριο, η ταχύτητα δεν έχει σημασία». Συμφωνεί πάντως ότι το Ιντερνετ αποτελεί μέρος του προβλήματος. «Μας συνηθίζει σε νέους τρόπους να διαβάζουμε, να κοιτάζουμε και να καταναλώνουμε», λέει, «και κατατεμαχίζει το περιθώριο προσοχής μας». Υποστηρίζει επίσης ότι «το πραγματικό θέμα με το Ιντερνετ είναι ίσως ότι διαβρώνει την αίσθηση του εαυτού, την ικανότητα για το είδος της μοναχικής ευχαρίστησης που δίνει το διάβασμα από τότε που υπάρχει το τυπωμένο βιβλίο».
Η λύση στο πρόβλημα
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Ολοι οι υπέρμαχοι της αργής ανάγνωσης με τους οποίους μίλησα γνωρίζουν ότι η ολική απόρριψη του Ιντερνετ είναι μη ρεαλιστική, πολλοί όμως πιστεύουν ότι η προσωρινή αποδέσμευση από την τεχνολογία είναι η απάντηση. Οι φοιτητές της Τρέισι Σίλεϊ, για παράδειγμα, έχουν προτείνει να κλείνουν τον υπολογιστή τους μια μέρα τη βδομάδα. Με δεδομένο όμως τον ρυθμό με τον οποίο ζούμε οι περισσότεροι, έχουμε στ’ αλήθεια καθόλου χρόνο; Ο Γκάραρντ πιστεύει πως ναι. «Δεν είμαι λουδίτης -αυτή τη στιγμή είμαι στο iPhone τσεκάροντας το ταχυδρομείο μου- αλλά καταφέρνω πάντα να κάνω “διακοπές” μέσα στην εβδομάδα: τέσσερις πέντε ώρες με το Ιντερνετ αποσυνδεμένο».
Εν τω μεταξύ, ο Τζέικομπ Νίλσεν -ο γκουρού του Ιντερνετ πίσω από τα στατιστικά στοιχεία που αναφέραμε στην αρχή- πιστεύει ότι το iPad ίσως είναι η απάντηση: «Είναι ευχάριστο και διασκεδαστικό και δεν θυμίζει δουλειά». Αλλά αν και ο Τζον Μιεντέμα πιστεύει ότι τα iPad και τα Kindles είναι «καλός ενδιάμεσος σταθμός, ιδιαίτερα αν βρίσκεσαι στον δρόμο», δεν υπάρχει τίποτα που να υποκαθιστά ορισμένες πλευρές του χάρτινου βιβλίου. «Το δέσιμο του βιβλίου αιχμαλωτίζει μια εμπειρία ή μια ιδέα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο». Και η προσωπική σχέση με το βιβλίο συνεχίζεται όταν τελειώσει το διάβασμα και πάρει τη θέση του στα ράφια της βιβλιοθήκης.
Προσωπικά, δεν ξέρω αν θα μπορούσα να μείνω για πολύ εκτός σύνδεσης με το Ιντερνετ. Ακόμα και γράφοντας αυτό το άρθρο έκανα περιηγήσεις ανάμεσα σε ιστοσελίδες, χωρίς να στέκομαι πουθενά για πολύ. Το διάβασμα μέσα στο Διαδίκτυο έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητά μου. Διαβάζω μελέτες και άρθρα σε PDF και νιώθω πιο άνετα να κοιτάζω τις ειδήσεις από διάφορες πηγές παρά να στηρίζομαι σε μια μόνο γραπτή πηγή. Υποψιάζομαι ότι πολλοί αναγνώστες βρίσκονται στην ίδια κατάσταση.
Αν όμως, όπως εγώ, θέλετε πότε-πότε να διαβάσετε πιο αργά, υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια. Μπορείτε να «κατεβάσετε» μια ψηφιακή εφαρμογή που αποκαλείται Freedom και σας επιτρέπει να διαβάζετε με την ησυχία σας κόβοντας τη σύνδεση με το Ιντερνετ. Ή, αν θέλετε να αφαιρέσετε τις διαφημίσεις και άλλες περισπάσεις από την οθόνη σας, μπορείτε πάντα να κατεβάσετε το εκτός δικτύου Instapaper για το iPhone σας. Αν ακόμα διαβάζετε, δηλαδή.
Μετά τα «slow food» και «slow travel» αναπτύσσεται μια εκστρατεία για αργή ανάγνωση, που τείνει να εκλείψει εξαιτίας του Ιντερνετ
The Guardian
Αν διαβάζετε αυτό το άρθρο τυπωμένο στο χαρτί, το πιο πιθανό είναι να φτάσετε κάπου στη μέση όσων έχω γράψει. Αν το διαβάζετε στο Διαδίκτυο, το πιο πιθανό είναι να φτάσετε μόνο στο ένα πέμπτο. Αυτή, τουλάχιστον, είναι η ετυμηγορία δύο πρόσφατων μελετών -της έκθεσης Eyetrack του Ινστιτούτου Poynter και της ανάλυσης του Τζέικομπ Νίλσεν- που αμφότερες υποστηρίζουν ότι πολλοί από μας δεν διαθέτουμε πια την ικανότητα συγκέντρωσης για να διαβάσουμε άρθρα μέχρι το τέλος τους.
Το πρόβλημα δεν σταματάει εδώ: πανεπιστημιακοί αναφέρουν ότι έχουμε γίνει, επίσης, λιγότερο προσεκτικοί αναγνώστες βιβλίων. Ο λέκτορας του Πανεπιστημίου του Μπαθ, Γκρεγκ Γκάραρντ, αποκάλυψε πρόσφατα ότι αναγκάστηκε να μικρύνει τη λίστα βιβλίων που αναθέτει στους φοιτητές του να διαβάσουν, ενώ ο Κιθ Τόμας, ιστορικός στην Οξφόρδη, έγραψε ότι έχει απορήσει με νέους συναδέλφους του, οι οποίοι αναλύουν τις πηγές τους με μια ψηφιακή «μηχανή αναζήτησης» αντί να διαβάσουν τα έργα στο σύνολό τους.
Το Διαδίκτυο βλάπτει
Γινόμαστε λοιπόν λιγότερο έξυπνοι; Περί αυτού πρόκειται; Πιθανόν. Σύμφωνα με όσα υποστηρίζονται στο «The Shallows» («Τα ρηχά»), το νέο βιβλίο του γκουρού της τεχνολογίας Νίκολας Καρ, η υπερδραστηριότητά μας στο Διαδίκτυο βλάπτει τις διανοητικές ικανότητες που χρειαζόμαστε για να επεξεργαστούμε και να κατανοήσουμε απαιτητικά κείμενα. Η ολοήμερη τροφοδότηση με ειδήσεις μάς κάνει να πηδάμε από το ένα άρθρο στο άλλο, χωρίς αναγκαστικά να εμβαθύνουμε σε οποιοδήποτε περιεχόμενο. Το διάβασμά μας διακόπτεται συχνά από το ηχητικό σήμα του τελευταίου email. Και απορροφούμε τώρα μικρές σειρές λέξεων στο Twitter και το Facebook πολύ πιο συχνά απ’ ό, τι μεγαλύτερα κείμενα.
Ολα αυτά σημαίνουν ότι, αν και, εξαιτίας του Ιντερνετ, έχουμε γίνει πολύ καλοί στο να συλλέγουμε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, ταυτόχρονα ξεχνάμε βαθμιαία πώς να σταθούμε, να συλλογιστούμε και να συσχετίσουμε όλα αυτά τα στοιχεία μεταξύ τους. Ετσι, όπως παρατηρεί ο Καρ, «χάνουμε την ικανότητά μας να εξισορροπούμε αυτές τις δύο διανοητικές λειτουργίες».
Μειονότητα
Διαβάζετε ακόμη; Πιθανόν να ανήκετε σε μια μικρή μειονότητα. Δεν έχει σημασία, όμως: έχει αρχίσει μια φιλολογική επανάσταση. Πρώτα είχαμε την επανάσταση του αργού φαγητού, μετά του αργού ταξιδιού. Τώρα, στις εκστρατείες αυτές προστέθηκε το κίνημα του αργού διαβάσματος – μια ετερογενής ομάδα πανεπιστημιακών και διανοουμένων που θέλουν να μας πείσουν να μη βιαζόμαστε όταν διαβάζουμε και να μην αποφεύγουμε να ξαναδιαβάζουμε. Μας ζητούν να σβήνουμε όσο συχνότερα γίνεται το κομπιούτερ και να ανακαλύψουμε και πάλι τόσο τη χαρά της προσωπικής επαφής με «υλικά» κείμενα, όσο και την ικανότητα να τα επεξεργαζόμαστε πλήρως.
Δεν αφορά μόνο τους διανοούμενους
«Αν θέλεις να έχεις τη βαθιά εμπειρία ενός βιβλίου, αν θέλεις να το εσωτερικεύσεις, να αναμείξεις τις ιδέες ενός συγγραφέα με τις δικές σου, πρέπει να το διαβάσεις αργά», λέει ο JohMiedema, ο Καναδός συγγραφέας του «Slow Reading» (2009). Ωστόσο, ο Λάνσελοτ Φλέτσερ, ο πρώτος συγγραφέας που διέδωσε τον όρο «αργό διάβασμα», διαφωνεί. Υποστηρίζει ότι το αργό διάβασμα δεν έχει τόσο να κάνει με το ξεδίπλωμα της δημιουργικότητας του αναγνώστη όσο με την ανακάλυψη της δημιουργικότητας του συγγραφέα. «Πρόθεσή μου ήταν να αντικρούσω τον μεταμοντερνισμό, να ενθαρρύνω την ανακάλυψη του συγγραφικού περιεχομένου», λέει ο Αμερικανός συγγραφέας που βρίσκεται τώρα σ’ ένα ορεινό θέρετρο της ανατολικής Ευρώπης. «Λέω στους φοιτητές μου να σκεφτούν ότι το κείμενο το έγραψε ο Θεός. Αν δεν μπορούν να καταλάβουν κάτι, φταίνε αυτοί και όχι ο συγγραφέας».
Και ενώ ο Φλέτσερ χρησιμοποίησε αρχικά τον όρο σαν ακαδημαϊκό εργαλείο, το αργό διάβασμα έχει γίνει έκτοτε πολύ ευρύτερης εμβέλειας αντίληψη. Ο Miedema γράφει στην ιστοσελίδα του ότι το αργό διάβασμα, όπως και το αργό φαγητό, είναι κατά βάθος μια τοπικιστική ιδέα που μπορεί να βοηθήσει να συνδεθεί ο αναγνώστης με τη γειτονιά του. «Το αργό διάβασμα», γράφει, «είναι ένα κοινοτικό γεγονός που αποκαθιστά τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και στις ιδέες. Η διατήρηση των σχέσεων μέσα από το διάβασμα βιώνεται όταν δανειζόμαστε βιβλία από φίλους, όταν διαβάζουμε ιστορίες στα παιδιά μας μέχρι να κοιμηθούν».
Πρόκληση
Εν τω μεταξύ, παρότι το κίνημα ξεκίνησε στους πανεπιστημιακούς κύκλους, η Τρέισι Σίλεϊ, καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο και συγγραφέας ενός μπλογκ για το αργό διάβασμα, είναι πεπεισμένη ότι το αργό διάβασμα «δεν αφορά μόνο τους διανοούμενους. Το προσεκτικό και αργό διάβασμα είναι μια πρόκληση για όλους μας». Το κίνημα, λοιπόν, δεν είναι ιδιαίτερα συνεκτικό -όπως έγραψε ο Μάλκολμ Τζόουνς σ’ ένα άρθρο στο Newsweek, «δεν υπάρχει έμβλημα, ούτε κεντρικό συμβούλιο ούτε, δόξα τω Θεώ, κεντρική ιστοσελίδα» -, άλλωστε δεν είναι καν καινούργια ιδέα: ήδη από το 1623, η πρώτη έκδοση έργων του Σαίξπηρ παρακινούσε τους αναγνώστες να διαβάσουν τον συγγραφέα «ξανά και ξανά», ενώ το 1887, ο Φρειδερίκος Νίτσε περιέγραφε τον εαυτό του ως «δάσκαλο της αργής ανάγνωσης».
Εκείνο όμως που σαφώς συμβαίνει είναι ότι η εποχή μας της τεχνολογικής διάρροιας φέρνει όλο και περισσότερους αργούς αναγνώστες στο προσκήνιο. Οπως έγραψε ο Κιθ Τόμας στο LondoReview of Books, «η χρησιμοποίηση μηχανών αναζήτησης για να βρει κανείς λέξεις-κλειδιά μέσα σ’ ένα κείμενο δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κανονικό διάβασμα. Δεν αποκτάς ουσιαστική αντίληψη του κειμένου ούτε καταλαβαίνεις το περιεχόμενό του. Και δεν υπάρχει αυτόματος τρόπος να ανακαλύπτεις θησαυρούς – τα μισά πράγματα που έχω βρει στην έρευνά μου τα συνάντησα τυχαία καθώς έψαχνα για κάτι άλλο».
Ο Πιερ Μπαγιάρ άναψε «φωτιές» με ένα βιβλίο
Ορισμένοι λόγιοι, πάντως, διαφωνούν. Ενας καθηγητής Λογοτεχνίας, ο Πιερ Μπαγιάρ, προκάλεσε αίσθηση όταν έγραψε ένα βιβλίο για το πώς οι αναγνώστες μπορούν να διαμορφώσουν αξιόπιστη γνώμη για έργα που απλώς έχουν ξεφυλλίσει ή δεν έχουν καν διαβάσει ποτέ. «Εχεις τη δυνατότητα να συζητήσεις παθιασμένα για ένα βιβλίο που δεν έχεις διαβάσει, ακόμα και (κατά προτίμηση) με κάποιον που επίσης δεν το έχει διαβάσει», λέει στο «Πώς να μιλάτε για βιβλία που δεν έχετε διαβάσει» (2007), προσθέτοντας ότι αυτού του είδους η μπλόφα βρίσκεται μάλιστα «στο κέντρο της δημιουργικής διαδικασίας».
Οι αργοί αναγνώστες είναι στα μαχαίρια με τον Μπαγιάρ. Η Τρέισι Σίλεϊ λέει ότι «πιθανόν να μπορείς να κάνεις μια στοιχειώδη συζήτηση για ένα βιβλίο αν έχεις διαβάσει μόνο μια περίληψή του, αλλά όσον αφορά το διάβασμα που θέλω να κάνουν οι φοιτητές μου, οι λέξεις έχουν σημασία. Το συγκεκριμένο σχήμα των προτάσεων έχει σημασία». (εκδ. Πατάκης)
Απεικόνιση εγκεφάλου ενός ατόμου με αυτισμό, όπου εμφανίζονται περιοχές οι οποίες παρουσιάζουν διαφορές σε σύγκριση με έναν μη αυτιστικό εγκέφαλο. Τα σημεία με πορτοκαλί και κόκκινο δείχνουν περιοχές που είναι πιο μεγάλες στα αυτιστικά άτομα σε σύγκριση με τα υγιή, ενώ με μπλε αποτυπώνονται περιοχές με μειωμένο μέγεθος σε σχέση με έναν υγιή εγκέφαλο
Μια απλή απεικονιστική εξέταση του εγκεφάλου η οποία διαρκεί μόλις ένα τέταρτο της ώρας μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση του αυτισμού, δείχνοντας στους ειδικούς δομικές διαφορές που εμφανίζει ο εγκέφαλος των αυτιστικών ατόμων σε σύγκριση με έναν υγιή εγκέφαλο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής στο Κing΄s College του Λονδίνου οι οποίοι ανέπτυξαν τη νέα εξέταση, αυτή μπορεί να επιταχύνει σημαντικά τη διάγνωση των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος, η οποία σήμερα βασίζεται σε χρονοβόρα ψυχολογικά τεστ και σε συνεντεύξεις τόσο των ασθενών όσο και των οικείων τους.
Δοκιμές της εξέτασης σε ενηλίκους έδειξαν ακρίβεια της τάξεως του 90%. Η νέα τεχνική, η οποία αναμένεται να κοστίζει περί τα 240 ευρώ (το συνολικό κόστος των εξετάσεων για διάγνωση του αυτισμού σήμερα είναι ως και δεκαπλάσιο), βασίζεται στη χρήση της μαγνητικής τομογραφίας και μιας άλλης τεχνικής (pattern classification) η οποία χρησιμοποιείται ευρέως στην αναγνώριση προσώπων αλλά δεν είχε εφαρμοστεί ως τώρα στην απεικόνιση του εγκεφάλου.
«Ο τελευταίος σταθμός» του Αμερικανού ποιητή, μυθιστοριογράφου και κριτικού Τζέι Παρίνι (γενν. 1948, Πενσυλβάνια), είναι η μυθιστορηματική ανάπλαση του τελευταίου χρόνου ζωής του Λέοντος Νικολάγεβιτς Τολστόι.
Αν ο Γκορ Βιντάλ το έχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, τότε έχουμε έναν πρώτο λόγο να μην κατεβούμε πριν τον Τελευταίο Σταθμό: το τελευταίο εν ζωή έτος του Λέοντος Τολστόι, έτος κορύφωσης μιας από τις οριακές καταστάσεις που μπορεί να βιώσει άνθρωπος. Μιλάμε για την επιθυμία να αποδράσει από την πιεστική πραγματικότητα, από τον ασφυκτικό οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό κλοιό, από την ίδια του την επιτυχία. Ο τίτλος σαφώς αποκτά συμβολική αλλά και κυριολεκτική σημασία, εφόσον ο μέγιστος Ρώσος εικονολογοτέχνης επέλεξε ως τελευταία σκηνή της απόδρασής του έναν απόμερο σιδηροδρομικό σταθμό, όπου και πέθανε από πνευμονία.
1910: Ο Τολστόι απολαμβάνει φήμη και συγγραφική δόξα χάρη στα σπουδαία μυθιστορήματά του, αλλά οι πάντες και τα πάντα μοιάζουν να τον πνίγουν. Όλοι τον διεκδικούν, αποζητώντας το δικό τους μερίδιο αγάπης και ωφέλειας, αλλά και παράλληλα όλοι σκοτεινιάζουν από την βαριά σκιά της παρουσίας του. Ο Τολστόι δεν βίωνε μόνο τον διχασμό του εαυτού του με τον περίγυρο. Βασανιζόταν κι από μια δεύτερη εσωτερική ρωγμή που μάταια προσπαθούσε να συγκολλήσει: η μια πλευρά του έγερνε προς τον ασκητισμό, την ηθικοπνευματική τελείωση κι έναν χριστιανικό ιδεαλισμό και η άλλη στην απόλαυση μιας ήσυχης καθημερινότητας σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον. Πώς μπορείς να διακηρύσσεις την ισότητα των ανθρώπων ζώντας στις αγκάλες πλήρους τρυφηλότητας; Ο ιδεαλισμός μπορεί να τρώει την ψυχή με τις αντιφάσεις του και η αγάπη να είναι το μαρτυρικότερο συναίσθημα με τις αδηφάγες υποχρεώσεις.
Ο ποιητής, πεζογράφος και βιογράφος Παρίνι (Πενσυλβανία, 1948) αρχικά βυθίζεται στα αληθινά ιστορικά γεγονότα κατόπιν ερευνητικής κατάδυσης, αλλά τους δίνει ο ίδιος κίνηση, αναπλάθοντάς τα όπως πιθανώς συνέβησαν ή θα μπορούσαν να έχουν συμβεί. Κατόπιν επιλέγει πολυφωνία εναλλασσόμενων αφηγητών: ο καθένας διηγείται με τη σειρά του όσα έζησε: η σύζυγος, η κόρη του, ο αφοσιωμένος γραμματέας, ο γιατρός, ο μαθητής – θαυμαστής του και κάποιοι αλληλογράφοι. Παράλληλα, πλάθει την γλώσσα τους “τολστοϊκά”, δημιουργώντας το κατάλληλο κλίμα αλλά και κλείνοντας το μάτι στους κορεσμένους από την αποστασιοποιημένη δημοσιογραφική ερευνητική αντιμετώπιση του μύθου.
Συνεπώς το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς η Ιστορία του Τέλους ενός καθοριστικού συγγραφέα που επιχείρησε την δραματική απόδραση από την ζωή του για να εισχωρήσει ακόμα περισσότερο στην ουσία των ερωτημάτων που τον σιγότρωγαν ανελέητα. Είναι κι ένα κομμάτι της Ιστορίας μιας χώρας που την έλεγαν Προεπαναστατική Ρωσία. Επτά χρόνια αργότερα τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο εκεί και στον κόσμο ολόκληρο.
Εκδόσεις Τόπος, 2007, μτφ. Μαρίνα Τουλγαρίδου, σελ. 383 (Jay Parini, The Last Station: a novel of Tolstoy’s last years, 1990).
Με τη συναυλία από τα μουσικά σύνολα του Δήμου Αθηναίων και το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής, με τίτλο «Τραγούδια που γράφτηκαν για το Φεγγάρι» θα γιορτάσει το Μουσείο της Ακρόπολης την Πανσέληνο του Αυγούστου, στις 24 του μήνα.
Το Μουσείο θα μείνει ανοιχτό ώς τις 12 τα μεσάνυχτα, ενώ η είσοδος για τη συναυλία είναι ελεύθερη.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)