Terra Computerata

Οι τελευταίοι μήνες της ζωής του Τολστόι

TΖΕΪ ΠΑΡΙΝΙ Ο τελευταίος σταθμός μετ. Μαρίνα Τουλγαρίδου εκδ. Τόπος - σελ. 383

Τζέι Παρίνι – Ο τελευταίος σταθμός

«Ο τελευταίος σταθμός» του Αμερικανού ποιητή, μυθιστοριογράφου και κριτικού Τζέι Παρίνι (γενν. 1948, Πενσυλβάνια), είναι η μυθιστορηματική ανάπλαση του τελευταίου χρόνου ζωής του Λέοντος Νικολάγεβιτς Τολστόι.

Αν ο Γκορ Βιντάλ το έχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, τότε έχουμε έναν πρώτο λόγο να μην κατεβούμε πριν τον Τελευταίο Σταθμό: το τελευταίο εν ζωή έτος του Λέοντος Τολστόι, έτος κορύφωσης μιας από τις οριακές καταστάσεις που μπορεί να βιώσει άνθρωπος. Μιλάμε για την επιθυμία να αποδράσει από την πιεστική πραγματικότητα, από τον ασφυκτικό οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό κλοιό, από την ίδια του την επιτυχία. Ο τίτλος σαφώς αποκτά συμβολική αλλά και κυριολεκτική σημασία, εφόσον ο μέγιστος Ρώσος εικονολογοτέχνης επέλεξε ως τελευταία σκηνή της απόδρασής του έναν απόμερο σιδηροδρομικό σταθμό, όπου και πέθανε από πνευμονία.

1910: Ο Τολστόι απολαμβάνει φήμη και συγγραφική δόξα χάρη στα σπουδαία μυθιστορήματά του, αλλά οι πάντες και τα πάντα μοιάζουν να τον πνίγουν. Όλοι τον διεκδικούν, αποζητώντας το δικό τους μερίδιο αγάπης και ωφέλειας, αλλά και παράλληλα όλοι σκοτεινιάζουν από την βαριά σκιά της παρουσίας του. Ο Τολστόι δεν βίωνε μόνο τον διχασμό του εαυτού του με τον περίγυρο. Βασανιζόταν κι από μια δεύτερη εσωτερική ρωγμή που μάταια προσπαθούσε να συγκολλήσει: η μια πλευρά του έγερνε προς τον ασκητισμό, την ηθικοπνευματική τελείωση κι έναν χριστιανικό ιδεαλισμό και η άλλη στην απόλαυση μιας ήσυχης καθημερινότητας σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον. Πώς μπορείς να διακηρύσσεις την ισότητα των ανθρώπων ζώντας στις αγκάλες πλήρους τρυφηλότητας; Ο ιδεαλισμός μπορεί να τρώει την ψυχή με τις αντιφάσεις του και η αγάπη να είναι το μαρτυρικότερο συναίσθημα με τις αδηφάγες υποχρεώσεις.
Ο ποιητής, πεζογράφος και βιογράφος Παρίνι (Πενσυλβανία, 1948) αρχικά βυθίζεται στα αληθινά ιστορικά γεγονότα κατόπιν ερευνητικής κατάδυσης, αλλά τους δίνει ο ίδιος κίνηση, αναπλάθοντάς τα όπως πιθανώς συνέβησαν ή θα μπορούσαν να έχουν συμβεί. Κατόπιν επιλέγει πολυφωνία εναλλασσόμενων αφηγητών: ο καθένας διηγείται με τη σειρά του όσα έζησε: η σύζυγος, η κόρη του, ο αφοσιωμένος γραμματέας, ο γιατρός, ο μαθητής – θαυμαστής του και κάποιοι αλληλογράφοι. Παράλληλα, πλάθει την γλώσσα τους “τολστοϊκά”, δημιουργώντας το κατάλληλο κλίμα αλλά και κλείνοντας το μάτι στους κορεσμένους από την αποστασιοποιημένη δημοσιογραφική ερευνητική αντιμετώπιση του μύθου.

Συνεπώς το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς η Ιστορία του Τέλους ενός καθοριστικού συγγραφέα που επιχείρησε την δραματική απόδραση από την ζωή του για να εισχωρήσει ακόμα περισσότερο στην ουσία των ερωτημάτων που τον σιγότρωγαν ανελέητα. Είναι κι ένα κομμάτι της Ιστορίας μιας χώρας που την έλεγαν Προεπαναστατική Ρωσία. Επτά χρόνια αργότερα τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο εκεί και στον κόσμο ολόκληρο.

Εκδόσεις Τόπος, 2007, μτφ. Μαρίνα Τουλγαρίδου, σελ. 383 (Jay Parini, The Last Station: a novel of Tolstoy’s last years, 1990).

Το βιβλίο έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε Δευτέρα 23 Αυγούστου 2010 στις 00:01 στην κατηγορία βιβλίο, Λογοτεχνία. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια χρησιμοποιώντας το RSS 2.0 feed. Μπορείς να πας στο τέλος του άθρου και να αφήσεις σχόλιο. Τα pings προσωρινά δεν επιτρέπονται.