Terra Computerata

Είναι μάλλον σίγουρο ότι αν έμπαινε ένας καθηγητής σε σχολική τάξη και ανήγγελλε ξερά ότι«εντός της εβδομάδος θα μάθετε τον ορισμό και τις αρχές λειτουργίας του Τaser, της θερμικής όρασης, της γεννήτριας υδρογόνου, της ολογραφικής αποθήκευσης, του μη πυρηνικού ηλεκτρομαγνητικού παλμού, του Κρυπτού, του θαλάμου απομόνωσης αισθητηρίων ερεθισμάτων, της υγραναπνοής και τις αρχές των Νοητικών Επιστημών»οι περισσότεροι μαθητές θα… έψαχναν γιατρό να τους δικαιολογήσει τις απουσίες! Αντίθετα, η παράθεση όλων αυτών ως «γκάτζετ του θρίλερ» από τον συγγραφέα του Χαμένου Συμβόλου, κάνει μαθητές, νοικοκυρές και συνταξιούχους να μην ξεκολλούν τα μάτια τους από το πρωτότυπο αυτό «εγχειρίδιο χρήσης» ώσπου να φθάσουν στο τέλος.

Παιδαγωγικά αποδοτικότατη λοιπόν η μέθοδος του Μπράουν, αλλά πόσο αληθινά είναι όλα αυτά που λέει; Ας τα δούμε ένα ένα στο άρθρο του Βήματος

 Ο Νίκος Καμπράνης μετακόμισε – επιτέλους- στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο. Αν έχετε φίλους μαθηματικούς, αν γνωρίζετε συναδέλφους που πήραν το μαθητικό υπολογιστή και ψάχνονται κάντε τους αυτή τη διεύθυνση δώρο…

http://kampranis.sch.gr/

Ο Κλοντ Λεβί-Στρος, που έφυγε από τη ζωή την περασμένη Κυριακή, λίγες μέρες πριν συμπληρώσει τα 101 του χρόνια, υπήρξε μια κορυφαία μορφή στον κόσμο της ανθρωπολογίας. Ηταν εκείνος που γκρέμισε τη συμβατική δυτική αντίληψη για τον αποκαλούμενο «πρωτόγονο άνθρωπο». Γόνος μιας οικογένειας Γαλλοεβραίων καλλιτεχνών, ήταν η πεμπτουσία του Γάλλου διανοουμένου, με εμβέλεια τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και στους ακαδημαϊκούς κύκλους.

Η δύναμη της σκέψης του επηρέασε ακόμα και τους επικριτές του, που δεν ήταν λίγοι. Και η γραφή του, μια ανάμιξη του επιστημονικού και του ποιητικού, δεν έμοιαζε με τίποτε από όσα είχαν πριν από αυτόν δημοσιευτεί στο πεδίο της ανθρωπολογίας. Ενα από τα πιο σημαντικά κληροδοτήματά του είναι το έργο «Mytho-logiques» με θέμα τη δομή της μυθολογίας των ιθαγενών της Αμερικής, που δημοσιεύτηκε από το 1964 έως το 1971. Οι τέσσερις τόμοι του – «Το ωμό και το μαγειρεμένο», «Από το μέλι στη στάχτη», «Οι καταγωγή των καλών τρόπων στο τραπέζι», «Ο γυμνός άνθρωπος» – δεν ήταν τίποτα λιγότερο από μια νέα ερμηνεία του κόσμου, βασισμένη στην ανάλυση πολλών εκατοντάδων μύθων προερχόμενων από ελάχιστα γνωστές φυλές και παραδόσεις.

 – «Παρατηρώ τις καταστροφές που γίνονται… Την τρομακτική εξαφάνιση ζωντανών ειδών, είτε είναι ζώα είτε φυτά – αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι το ανθρώπινο είδος ζει σε ένα καθεστώς εσωτερικής δηλητηρίασης. Σκέφτομαι το παρόν και τον κόσμο στον οποίο τελειώνω τις μέρες μου. Και δεν τον αγαπώ αυτόν τον κόσμο» (συνέντευξη, 2005).

– «Ο δρόμος στον οποίο βαδίζουν σήμερα οι άνθρωποι συσσωρεύει τόσο μεγάλες εντάσεις, ώστε τα σημερινά φυλετικά μίση να μην είναι παρά φτωχό προμήνυμα της οξυμένης μισαλλοδοξίας που υπάρχει κίνδυνος να εδραιωθεί αύριο, χωρίς μάλιστα να χρειάζεται τις εθνικές διαφορές ως πρόσχημα. Μπορούμε να στηρίξουμε τις ελπίδες μας μόνο σε μια αλλαγή της πορείας της ιστορίας, η οποία είναι ακόμα πιο δύσκολη από την εξασφάλιση μιας προόδου στην πορεία των ιδεών» (Φυλή και Πολιτισμός», 1971).

– «Είναι αδύνατον για έναν εθνολόγο να αγνοήσει την τερατώδη καταστροφή που έχουμε προκαλέσει οι Δυτικοί, εδώ και αιώνες, σε πολιτισμούς διαφορετικούς από τον δικό μας. Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε την καταστροφή ανθρώπινων κοινωνιών από την καταστροφή που θύματά της είναι σήμερα ζωικά και φυτικά είδη, και όλα αυτά στο όνομα ενός ουμανισμού που τοποθέτησε τον άνθρωπο στη θέση του βασιλιά και αφέντη του κόσμου. Ο ορισμός που έδωσε στον άνθρωπο ο κλασικός ουμανισμός είναι πολύ στενός, τον παρουσιάζει μόνο ως σκεπτόμενο ον αντί να τον θεωρήσει ένα ζωντανό πλάσμα. Το αποτέλεσμα είναι ότι το σύνορο όπου τελειώνει η «ανθρωπιά» είναι πολύ κοντά στον άνθρωπο, ο οποίος έτσι γίνεται ευάλωτος στην καταστροφή» (συνέντευξη, 2005).

– «Ο κόσμος άρχισε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν» («Θλιβεροί Τροπικοί», 1955).

Καθημερινή

Άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή

H βασική τομή στη φιλοσοφία εδώ και αιώνες έχει να κάνει με τη μέθοδο της έρευνας. H επαγωγική λογική είναι η έρευνα που ξεκινά από τις επιμέρους γνώσεις, οι οποίες συντίθενται για να γίνουν ολοκληρωμένη θεωρία. H αναλυτική λογική είναι η αντίστροφη: από το όλον πρέπει να περάσουμε στο μερικό. Tο πεδίο σύγκρουσης αυτών των δύο θεωριών σήμερα έχει να κάνει με τη λειτουργία του νου. Aν αποδειχθεί ότι το μυαλό λειτουργεί από το μερικό προς το όλον, τότε οι οπαδοί της επαγωγικής λογικής θα έχουν κερδίσει. Aν αποδειχθεί το αντίστροφο θα έχουν χάσει. H συζήτηση αυτή γίνεται αιώνες τώρα και τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών είναι λογικοφανή.

O καθηγητής του Πανεπιστημίου Ταφτς, Ντάνιελ Ντένετ έχει μια άλλη πρόταση: αντί να υπάρχει η αιώνια διαμάχη για το πώς λειτουργεί το μυαλό, ας κατασκευάσουμε ένα κι ας το αφήσουμε ελεύθερο να δούμε πώς λειτουργεί. H τεχνητή νοημοσύνη, λέει, θα δώσει τη λύση σε αυτόν, τον παλιό διχασμό της φιλοσοφίας.

Ενα από τα συμπεράσματα που ο καθηγητής Φιλοσοφίας και συγγραφέας 15 βιβλίων έχει καταλήξει είναι η απόρριψη του διχασμού πνεύματος και ύλης. Oι διδαχές του Kαρτέσιου ήθελαν τη συνείδηση κάτι ξεχωριστό από το σώμα, σχεδόν αντίθετα πράγματα που συμπτωματικά βρέθηκαν να συγκατοικούν. O Ντάνιελ Ντένετ θέλει να αποδείξει ότι το πνεύμα και το σώμα δεν είναι κατ’ ανάγκην αντίθετα. «O εγκέφαλος», λέει, «δεν είναι φτιαγμένος από διαφορετικά υλικά από το υπόλοιπο σώμα. Aντιθέτως, το σώμα μπορεί να νοηθεί ως μια τεράστια και πολύπλοκη πληροφοριακή μηχανή, μέρος της οποίας είναι το μυαλό». Aν όμως έτσι έχουν τα πράγματα τότε και οι μηχανές, που οι άνθρωποι κατασκευάζουν, κάποια μέρα θα αποκτήσουν συνείδηση.

Aκούγεται περίεργο; Eίναι τόσο περίεργο όσο ανεδαφική φαινόταν η πρόβλεψη πριν από σαράντα χρόνια του Χερμπ Σάιμον και του Μάρβιν Μίνσκι, ότι οι υπολογιστές κάποια μέρα θα κερδίσουν τον άνθρωπο στο σκάκι. «O Αλαν Τούρινγκ απέδειξε», λέει ο Ντάνιελ Ντένετ «ότι αν ο υπολογιστής μπορεί να κάνει τις τέσσερις πράξεις και μπορεί να ξεχωρίσει το μηδέν από το ένα, τότε είναι ικανός να κάνει τα πάντα. Mπορείτε να πάρετε μια σειρά ασυνείδητων λειτουργιών και να χτίσετε δομές… Mπορείτε να φτιάξετε ολόκληρο μυαλό… μπορείτε να κάνετε τις ιδέες να σκέπτονται τον εαυτό τους».

O Ντένετ υποστηρίζει ότι ο καρτεσιανός διαχωρισμός ύλης και πνεύματος έχει υποσυνείδητα απορριφθεί από τους ανθρώπους. «Δεν είναι τυχαίο», λέει, «πως οι βιολόγοι μιλούν για τη “μητέρα φύση” και το τι αυτή σχεδιάζει. Δεν είναι τυχαίο πως όλοι οι προγραμματιστές υπολογιστών χρησιμοποιούν φράσεις όπως “το πρόβλημα μ’ αυτό το λειτουργικό σύστημα είναι ότι δεν καταλαβαίνει ότι έχει κι έναν έξτρα σκληρό δίσκο”. Aυτού του είδους οι φράσεις είναι πανταχού παρούσες και ασυνείδητες… Aυτό που λέω είναι να τις πάρουμε στα σοβαρά. Tότε αντί της καρτεσιανής άποψης που θέλει τη σκέψη στη σφαίρα των θεών και των πνευμάτων, θα έχουμε επαναφέρει το μυαλό πίσω στον υλικό κόσμο…».

Τα πάντα ξεκινούν ως φιλοσοφία

O Ντάνιελ Ντένετ χαρακτηρίζεται ως ο «ψηφιακός φιλόσοφος». Tι νόημα, όμως, μπορεί να έχει η φιλοσοφία σε μια εποχή που κυριαρχείται από τις μηχανές; Ποιo το όφελος να σκεφτόμαστε το «όλον», όταν η ανάλυση του «μερικού» φέρνει αποτελέσματα; Πολλοί τεχνοκράτες θεωρούν τη φιλοσοφία νεκρό γράμμα, μια χαμένη υπόθεση αερολογιών που δεν έχει πρακτική αξία στην εποχή της επιστήμης.

Aπέναντι τους στέκεται ο Ντένετ. Eπιφυλάσσει στη φιλοσοφία έναν σπουδαίο ρόλο: τη μητέρα όλων των επιστημών. «Στην αρχή τα πάντα ήταν φιλοσοφία», λέει. «O Aριστοτέλης είτε μελετούσε αστρονομία είτε φυσιολογία είτε ψυχολογία είτε φυσική και χημεία είτε μαθηματικά· τα πάντα ήταν τα ίδια γι’ αυτόν. Mελετούσε φιλοσοφία. Mετά αιώνες υπήρξε μια διαδικασία διύλισης. Σε κάθε περιοχή της γνώσης, τα ερωτήματα που αρχικά ήταν θολά και προβληματικά έγιναν με τον καιρό πιο ξεκάθαρα.

Aπό την στιγμή που συνέβη αυτό, τα ερωτήματα αυτά ξέφυγαν από τη φιλοσοφία και έγιναν επιστήμες… H φιλοσοφία είναι η μητέρα. Oι επιστήμες, τα παιδιά της. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά για να δούμε αυτή τη διαδικασία. Kατά τον 18ο αιώνα, η φυσική δεν ξεχώριζε από τη φιλοσοφία. H ψυχολογία είναι μία από τις πρόσφατες γεννήσεις της φιλοσοφίας, αυτό μπορούμε να το δούμε πολύ πρόσφατα, μόλις στο τέλος του 19ου αιώνα».

«Aίσθησή μου είναι», συνεχίζει ο Ντένετ, «ότι προορισμός της φιλοσοφίας είναι να εργασθεί πάνω σε εκείνα τα θεμελιακά ερωτήματα που δεν έγιναν ακόμη επιστημονικά. Aπό τη στιγμή που θα γίνει ξεκάθαρο ποια είναι τα ερωτήματα και ποιες απαντήσεις μετράνε, τότε έχουμε επιστήμη. H φιλοσοφία δεν παίζει πλέον κανένα ρόλο. Γι’ αυτό μοιάζει να μην υπάρχει πρόοδος στη φιλοσοφία. Kάθε πρόοδος γίνεται νέο πεδίο έρευνας».

Ιnfo

– Douglas Hofstadter, Daniel Dennett, «Το εγώ της νόησης», εκδ. Κάτοπτρο

– Daniel Dennett, «Απομυθοποίηση, Καταρρίπτοντας τον μύθο της θρησκείας», εκδ. Βανιάς

– John Young, «Εγκέφαλος και φιλόσοφοι», εκδ. Κάτοπτρο

Ο Πάσχος Μανδραβέλης στην Καθημερινή προσεγγίζει το θέμα της δημιουργίας και εξέλιξης των ιδιοφυών ανθρώπων.

«Είναι οι ιδιοφυΐες που φτιάχνουν νέες κοινωνικές πραγματικότητες ή η κοινωνική πραγματικότητα κατασκευάζει τις ιδιοφυΐες;». Κάποιοι άλλοι γίνονται εξαιρετικά κυνικοί και συνωμοσιολογούν. Ισχυρίζονται ότι η μεγάλη φήμη αναπτύσσεται ανεξάρτητα από το ταλέντο. Η αναγνώριση, ακόμη και στον αυστηρό χώρο της επιστήμης, προϋποθέτει τύχη ή πλούτο. Οι ανώτατες θέσεις στο ιερατείο της σκέψης καταλαμβάνονται συνήθως μέσω της συκοφαντίας των αντιπάλων ή της εκμετάλλευσης βοηθών επιστημόνων. Και οι προτιμήσεις αλλάζουν κατά τη διάρκεια του χρόνου: η εποχή που αναδεικνύει την ιδιοφυΐα ενός μπορεί να είναι εποχή της αποτυχίας κάποιου άλλου ο οποίος είναι εξίσου ιδιοφυής. Η ιδιοφυΐα, λένε, δεν είναι τίποτε περισσότερο από προϊόν καλού μάρκετινγκ.

Ο μύθος του Πλάτωνα και του Λογγίνου

Δύο μύθοι κυριαρχούν για την ιδιοφυΐα στον δυτικό πολιτισμό ισχυρίζεται ο Κίβι. Ο πρώτος ξεκινάει από τον Πλάτωνα και θεωρεί ότι η ιδιοφυΐα είναι προϊόν Θείας Χάριτος. Ο δεύτερος, ο οποίος αποδίδεται στον Λογγίνο (αρχαίος φιλόσοφος που έχει την πραγματεία περί συγγραφής με τον τίτλο «Περί ύψους»), θεωρεί ότι η ιδιοφυΐα είναι δημιουργός και όχι αποδέκτης της έμπνευσης. Υπάρχουν δύο μοντέλα ιδιοφυΐας: ο «δαιμονικός» (Λογγίνος) και ο «δαιμονισμένος» (Πλάτων). Ο μύθος για τον Χέντελ γεννήθηκε από το μοντέλο του Λογγίνου ως ένας δημιουργός μεγαλειώδους και ευγενούς μουσικής, ενώ ο μύθος του Μότσαρτ ξεπηδάει από το πλατωνικό μοντέλο, ένα παιδί – θαύμα που είχε θεϊκή έμπνευση. Ο Μπετόβεν συνδύαζε και τις δύο ιδέες: εικονοκλαστικός δημιουργός και θεόπνευστος προφήτης.

Ολα αυτά σημαίνουν ότι η ιδιοφυΐα δεν υφίσταται από μόνη της και ότι είναι πάντα αυτό που πιστεύει ο κόσμος; Οχι, λέει ο Κίβι. Οι μύθοι για την ιδιοφυΐα ποικίλλουν· το ίδιο και οι ερμηνείες της. Η ιδιοφυΐα ερμηνεύεται πάντα σύμφωνα με τις μυθολογίες μιας δεδομένης εποχής. Αποδίδεται σε αιθέριες πηγές έμπνευσης ή στη δύναμη του μυαλού ή στο συλλογικό υποσυνείδητο ή στην αδίστακτη θέληση ή σε γενετικά χαρίσματα. Σήμερα προστίθεται ένας ακόμη μύθος: η ιδιοφυΐα είναι ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα το οποίο δεν ενσαρκώνει μόνο ιδέες ιεραρχίας που υπάρχουν σε μια κοινωνία, αλλά δημιουργήθηκε για να τις ενδυναμώνει. Η ιδιοφυΐα είναι μια ψευδαίσθηση για τη χειραγώγηση του κόσμου.

«Οι σύγχρονες επιθέσεις στους ιδιοφυείς», έγραψε ο Εντ Ροθστάιν στην εφημερίδα «New York Times», «συνιστούν από μόνες τους μια μυθολογία. Eίναι μια προσπάθεια κατανόησης του ακατανόητου με την ελαχιστοποίησή του και την εξαφάνισή του». Είναι πνευματική οκνηρία να μειώνεται η «Ηρωική Συμφωνία» του Μπετόβεν ως «απλή απάντηση στις κοινωνικές προσδοκίες της μπουρζουαζίας». «Το πρόβλημα με τους σύγχρονους μύθους», γράφει ο Ροθστάιν, «είναι ότι ερμηνεύουν κάποια φαινόμενα προσπαθώντας να τα αποπέμψουν, να αγνοήσουν το μυστήριο της ιδιοφυΐας υποκρινόμενοι ότι δεν υπάρχουν».

Είναι νέοι φιλόλογοι από όλες τις γωνιές του κόσμου και αγαπούν την Ελλάδα, κλασική και νέα. Οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν κυρίως στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη.

«Στην Ελλάδα με τράβηξαν οι θεοί, οι αρχαίοι εννοώ, αυτοί της μυθολογίας και της λογοτεχνίας που κάναμε στο λύκειο», λέει στα «ΝΕΑ» η 27χρονη Ισπανίδα Έλενα Γκονθάλεθ Βακερίζο. «Τελευταία στιγμή αποφάσισα να ακολουθήσω την καρδιά μου και να σπουδάσω Κλασική Φιλολογία, αντί για κάτι πιο “χρήσιμο”. Δεν το μετάνιωσα ποτέ μου», προσθέτει. Σήμερα κάνει διατριβή με θέμα τα ομηρικά και κλασικά στοιχεία στην «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη.

«Η σχέση μου με την Ελλάδα είναι παλιά», λέει ο 33χρονος Ουκρανός πανεπιστημιακός, κλασικός φιλόλογος Αντρέι Σαβένκο. «Περίπου στην ηλικία των 5- 6 χρόνων ερωτεύτηκα τη χώρα του Οδυσσέα και του Ηρακλή από ένα βιβλίο με τους μύθους και τους θρύλους της αρχαίας Ελλάδας. Το διάβαζα μέρα- νύχτα και μετά τα εξιστορούσα όλα στα παιδιά της γειτονιάς. Μετά, στο δημοτικό άρχισα να διαβάζω για την ιστορία της χώρας (κυρίως την αρχαία) και έτσι μπήκα στον κόσμο των Περσικών Πολέμων, της μακεδονικής εκστρατείας, των διαδόχων κ.τ.λ. Από μια άποψη φαίνεται πως έτσι λείπει εντελώς η επαφή με τον πραγματικό κόσμο, αυτό όμως- κατά τη γνώμη μου- με βοήθησε πολύ να βρω στη σημερινή Ελλάδα το νήμα των καιρών και μια συνοχή του χρόνου πολύ σημαντική για τη συνταύτιση ενός κοινωνικού συνόλου, των Ελλήνων δηλαδή που, όπως έλεγε ο Καβάφης, δεν είναι ούτε Έλληνες ούτε ελληνίζοντες αλλά ελληνικοί».

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στα Νέα

Οι αστρονόμοι μας αποκαλύπτουν ένα φανταστικό , διαδραστικό πανόραμα του γαλαξία

www.gigagalaxyzoom.org

Πέρα από λογοτεχνικό έργο μεγάλης αξίας, το έπος είναι και ένας θησαυρός πληροφοριών για τις επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις των Ελλήνων την εποχή του Ομήρου.

Για πολλούς αιώνες τα ομηρικά έπη θεωρούνταν απλή καταγραφή μύθων των Ελλήνων της προϊστορικής εποχής, έως ότου ο Σλίμαν, στηριζόμενος σε πληροφορίες από την Ιλιάδα, κατόρθωσε να εντοπίσει τα ερείπια της αρχαίας Τροίας. Από την εποχή εκείνη τα ομηρικά έπη αντιμετωπίζονται με περισσότερη προσοχή από τον επιστημονικό κόσμο και αποτελούν πολλές φορές έναυσμα για ερευνητικές προσπάθειες. Ειδικότερα η Οδύσσεια έχει προσελκύσει για περισσότερα από 100 χρόνια το ενδιαφέρον επιστημόνων από πολλούς κλάδους των φυσικών επιστημών, όπως για παράδειγμα η Γεωλογία, η Παλαιοντολογία, η Φαρμακολογία και η Αστρονομία. Ο λόγος είναι ότι η Οδύσσεια περιέχει πληροφορίες για την Εποχή του Σιδήρου, που είναι μεταγενέστερη από την Εποχή του Χαλκού στην οποία αναφέρεται η Ιλιάδα. Ετσι κατά τεκμήριον μεταφέρει μεταγενέστερες και άρα πιο προηγμένες επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις.

Η συνέχεια του άρθρου στο Βήμα

Στη Γαλλία, ενόψει της δεύτερης αναθεώρησης του νόμου για τη βιοηθική, η οποία προβλέπεται να διεξαχθεί στα τέλη του 2009, αναπτύσσεται ένας έντονος δημόσιος διάλογος.

Η αναθεώρηση οφείλει να δώσει οριστικές λύσεις σε αρκετά λεπτά ζητήματα, που έχουν τεθεί τα τελευταία χρόνια:

-Πρέπει, άραγε, να επιτρέψουμε την πραγματοποίηση διαγνωστικών εξετάσεων στα έμβρυα για να ανιχνεύσουμε ορισμένες ασθένειες ή αναπηρίες;

-Μήπως πρέπει να χαλαρώσουν οι περιορισμοί που έχουν τεθεί στην έρευνα πάνω στα έμβρυα;

Ο συντηρητισμός των μεν και ο ευγονισμός των δε, η φαντασίωση ενός «παιδιού κατά παραγγελία», καθώς και το γεγονός ότι ανοίγει η όρεξη ορισμένων για τη δημιουργία νέων αγορών και προνομιακών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, αφήνουν ελάχιστο περιθώριο στην αναζήτηση του συλλογικού συμφέροντος της κοινωνίας, και ιδιαίτερα των γυναικών.

Le Monde – ΕΝΕΤ

Διαβάζοντας τα σχετικά άρθρα νιώθω όλο και πιο ατελής…