Terra Computerata

Εισήγηση της Τ. Γιακουμάτου στη διημερίδα: “Η αξιοποίηση της ιστορικής μνήμης μέσω των νέων τεχνολογιών. Πολιτισμός και Πληροφορική στην εκπαίδευση”. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού 25 Νοεμβρίου 2015

Πρόσβαση στην ιστορία της Ελλάδας, με μία μόνο κίνηση στον υπολογιστή τους, από το σπίτι ή το γραφείο τους, αποκτούν όλοι οι πολίτες μέσω της νέας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων.

Η Βιβλιοθήκη της Βουλής, που περιλαμβάνει μια από τις μεγαλύτερες συλλογές έντυπου υλικού στη χώρα μας, εκσυγχρονίζεται και υιοθετεί τη σύγχρονη τεχνολογία.

Μέσα από την ηλεκτρονική διεύθυνση http://catalog.parliament.gr, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν απλές και συνδυαστικές αναζητήσεις στις συλλογές εντύπων και μικροταινιών, να εντοπίσουν τη βιβλιογραφία που χρειάζονται και να ενημερωθούν για την κυκλοφορία των νέων ελληνικών τίτλων και των ξενόγλωσσων εκδόσεων που διαθέτει η Βουλή των Ελλήνων.

Στην παρούσα φάση, έχει τεθεί στη διάθεση του κοινού το περιεχόμενο 3.000 τίτλων εφημερίδων και περιοδικών του 19ου και 20ου αιώνα, ενώ παρέχεται η δυνατότητα στους χρήστες να διαβάσουν σελίδες εντύπων που εκδίδονταν έως το 1940. Πρόκειται για εφημερίδες υψηλής κυκλοφορίας των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά και εφημερίδες τοπικές, μικρότερης εμβέλειας, που αποτυπώνουν, όμως, όψεις των κοινωνιών της Ελλάδας και της ομογένειας. Από τα αναρτημένα φύλλα, ενδεικτικά αναφέρονται: ο Αιών, η Αθηνά, το ‘στυ, η Παλιγγενεσία, η Πανδώρα (του 19ου αιώνα), και η Ακρόπολη, η Ελευθερία, το Ελεύθερο Βήμα (του 20ου αιώνα).

Στο ψηφιακό υλικό από το 1940 και μετά οι ενδιαφερόμενοι μπορούν, προς το παρόν, να έχουν πρόσβαση επισκεπτόμενοι τον χώρο της Βιβλιοθήκης της Βουλής.

Καθημερινή

Περίπου 800, από τις 1460 σελίδες, της Βίβλου έχουν ανακτηθεί και δημοσιευτεί στο Ίντερνετ. Έτσι, οι ιστοσελίδες περιλαμβάνουν, πλέον, και το παλαιότερο χειρόγραφο κείμενο της Καινής και μέρος της Παλαιάς Διαθήκης, με Κώδικα που είναι γραμμένος σε κεφαλαιογράμματη τετραγωνισμένη ελληνική γραφή.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για τον «Σιναϊτικού Κώδικα», το αρχαιότερο χειρόγραφο που περιέχει το πλήρες Κείμενο της Καινής Διαθήκης και μέρος της Παλαιάς Διαθήκης.

Οι χρήστες του Ίντερνετ δεν έχουν παρά να επισκεφθούν την ιστοσελίδα www.codexsinaiticus.org.

Η ψηφιοποίησή του έγινε με τη συνεργασία βρετανικών, γερμανικών, αιγυπτιακών και ρωσικών ινστιτούτων και ο ιστοτόπος περιλαμβάνει και διευκρινήσεις στην ελληνική γλώσσα.

«Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της ανθρωπότητας» δήλωσε ο προϊστάμενος του Τμήματος Μεσαιωνικών Χειρογράφων και Χειρογράφων των Πρώιμων Χρόνων τής Βρετανικής Βιβλιοθήκης του Λονδίνου, Δρ. Σκοτ ΜακΚέντρικ.

«Το ηλικίας 1.600 ετών χειρόγραφο ανοίγει ένα ‘παράθυρο’ στην εξέλιξη του Χριστιανισμού και παρέχει στοιχεία για το πώς μεταδόθηκε το μήνυμα της Βίβλου από γενιά σε γενιά» πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει η ψηφιοποίηση του Κώδικα για τους ερευνητές.

TA NEA

Ερευνητικό και επιστημονικό υλικό του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) ψηφιοποιείται και διατίθεται για πρώτη φορά στο Διαδίκτυο, στο νέο Ηλεκτρονικό Αποθετήριο Ήλιος (helios-eie.ekt.gr). Ερευνητικά αποτελέσματα, δημοσιεύσεις/άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά, εργασίες ερευνητών, πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, εκπαιδευτικό υλικό, αρχεία ήχου και εικόνας, σε όλους τους επιστημονικούς τομείς, διατίθενται σε ένα πλήρως οργανωμένο ψηφιακό περιβάλλον που έχει αναπτυχθεί και υποστηρίζεται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) (www.ekt.gr), σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.

Το Αποθετήριο Ήλιος -μια υποδομή ψηφιακού περιεχομένου ανοικτής πρόσβασης- συμβάλλει στη συστηματική συλλογή, οργάνωση και online διάθεση του επιστημονικού υλικού των Ερευνητικών Ινστιτούτων του ΕΙΕ (www.eie.gr) στις ανθρωπιστικές και τις θετικές επιστήμες (Ινστιτούτο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας, Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας, Ινστιτούτο Οργανικής και Φαρμακευτικής Χημείας), του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και των Μορφωτικών Εκδηλώσεων του Ιδρύματος. Παράλληλα, συνεισφέρει στην αποθήκευση και μακροχρόνια διατήρηση του περιεχομένου.

Μέχρι σήμερα, το Αποθετήριο Ήλιος περιλαμβάνει περίπου 4.000 δημοσιεύματα/εγγραφές, εκ των οποίων περισσότερα από 1.000 είναι πλήρους κειμένου. Το Αποθετήριο εμπλουτίζεται συνεχώς με υλικό των ερευνητών του ΕΙΕ, ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των δημοσιευμάτων για τα οποία διατίθενται ελεύθερα τα πλήρη κείμενα, μετά τη διευθέτηση των πνευματικών δικαιωμάτων.

Καθημερινή

Προς θεατρόφιλους: το αρχείο του Εθνικού θεάτρου ψηφιοποιήθηκε. Πλέον μπορούμε να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο από το 1932 έως σήμερα και να βρούμε υλικό από όποια παράσταση θέλουμε.

Συγκινήθηκα όταν μπόρεσα να εντοπίσω την πρώτη μου επαφή με το θέατρο. Ήταν η παράσταση “Γυάλινος κόσμος” του Τενεσή Γουίλιαμς σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, με τη Βάσω Μανωλίδου, το Φάνη Χηνά, τη Ράνια Οικονομίδου και το Δάνη Κατρανίδη.

Το αρχείο περιλαμβάνει το πρόγραμμα της παράστασης, φωτογραφίες και αποκόμματα κριτικών εφημερίδων.

www.nt-archive.gr

«Ενα συρτάρι εβένινον εκεί των αναμνήσεων κρύβει το χρυσάφι»…

Διαβάσαμε στο ΒηMagazino: Το τεράστιο αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποιείται. Μαζί του και η νεότερη ιστορία του τόπου. Στα εργαστήρια της Αγίας Παρασκευής η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και όλα δείχνουν τη νέα εποχή.

Τρία εκατομμύρια τετρακόσιες χιλιάδες μέτρα φιλμ. Τρεις χιλιάδες ώρες κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων, 300.000 ρεπορτάζ ειδήσεων, 50.000 βίντεο και αθλητικές μεταδόσεις, 110.000 ώρες ταινιών, σειρών, ντοκυμαντέρ, 130.000 μαγνητοταινίες με εκπομπές μουσικής, θεάτρου και λόγου στο ραδιόφωνο, 130.000 δίσκοι και 26.000 CD, 1.600 θεατρικά έργα, 300.000 φωτογραφίες και 15.000 αρχεία στη μουσική βιβλιοθήκη. Νούμερα που προκαλούν ίλιγγο αλλά και γλυκές αναμνήσεις, οπτικές και ακουστικές. Xρόνια που πέρασαν με τίτλους, ήχους και εικόνες. Αριθμοί που φέρνουν δέος αλλά και δίψα για έρευνα και ανακάλυψη. Η πολύφερνη νύφη ιδιωτικών καναλιών και μη, ταλαιπωρημένη κατά τα παλαιότερα χρόνια και με διαρκώς αυξανόμενη συναισθηματική και όχι μόνο αξία: το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης. Η οπτικοακουστική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, η σύγχρονη ιστορία οπτικοποιημένη.

Ολα καλά αλλά μήπως να κοιτάξουμε λίγο και την αναζήτηση; γιατί επιστρέφει τόσο άσχετα αποτελέσματα;

Όλα τα στοιχεία για 284 ελληνικές ταινίες και την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου από το 1950 μέχρι το 2000 βρίσκονται πλέον στο Διαδίκτυο.

Πρόκειται ουσιαστικά για έναν τρίγλωσσο κόμβο που δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να μπορεί να αναζητήσει τη βιογραφία και τη φιλμογραφία του δημιουργού, να δει και να μεγεθύνει την αφίσα της ταινίας, να βρει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, να διαβάσει ένα κείμενο κριτικής για κάθε ταινία γραμμένη από τον κριτικό Γιάννη Μπακογιαννόπουλο, να παρακολουθήσει τρεις, συνήθως, σκηνές του φιλμ συνολικής διάρκειας 15΄, να διατρέξει συνοπτικά τη διαδρομή του ελληνικού σινεμά μέσα στον χρόνο, μέσα από τα κείμενα μιας σύντομης ιστορικής ανάλυσης εμπλουτισμένης με 250 αποσπάσματα από τις ταινίες που μνημονεύονται.

Το Ψηφιακό Αρχείο Ελληνικού Κινηματογράφου περιλαμβάνει συνολικά 404 ώρες και 19΄ κινηματογραφικού υλικού από 284 ταινίες. Από τις οποίες οι 198 μυθοπλασίας, 43 μυθοπλασίας μικρού μήκους, 33 ντοκιμαντέρ, μεγάλου και μικρού μήκους, 4 πειραματικές μεγάλου μήκους και 8 κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους. Οι 226 δε είναι έγχρωμες και οι 58 ασπρόμαυρες.

Τα Νέα

Το επ΄ ονόματι Venetus Α χειρόγραφο της συλλογής του Βησσαρίωνα είναι το αρχαιότερο πλήρες κείμενο της Ιλιάδας στον κόσμο. Ελληνιστές, συντηρητές και ειδικοί της ψηφιακής φωτογράφισης, με τη συνδρομή του προσωπικού της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης, έστησαν το μηχανικό λίκνο χειρογράφων, τη «μαγική κούνια», που θα υποβάσταζε το βιβλίο απαλά και σταθερά, εξασφαλίζοντας σωστή γωνία φωτογράφισης αλλά και προστασία. Ο υπεύθυνος συντήρησης της Βρετανικής Βιβλιοθήκης επέβλεπε το λεπτό εγχείρημα. Τον έλεγχο της φωτογράφισης είχαν αναλάβει οι ελληνιστές από τις οθόνες τους. Με έκπληξη είδαν να αποκαλύπτονται σημεία που είχαν να διαβαστούν αιώνες. Το ψηφιακό πανομοιότυπο των 654 σελίδων είναι ήδη αναρτημένο στο Διαδίκτυο: http://chs.harvard.edu/chs/homer_multitext  Προσιτό σε όλους, δεν είπε ο Βησσαρίων;

Το Venetus Α, πολυτελής έκδοση ασύγκριτης ομορφιάς, σχεδιασμού και εκτέλεσης, «μυρίζει» Κωνσταντινούπολη. Φτιαγμένο τον 10ο αιώνα, μάλλον από έναν και μοναδικό γραφέα, με τη νεόκοπη και κομψή μικρογράμματη γραφή του συνιστά ήδη πρωτοπορία. Η μοναδικότητά του όμως πηγάζει από τα σχόλια που περιβάλλουν τις τρεις πλευρές του κειμένου, τρυπώνοντας ακόμη και ανάμεσα στις αράδες του. Μας αποκαλύπτουν παραλλαγές και ερμηνείες χιλίων ετών, φθάνοντας πίσω ώς τους σοφούς της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Σήμερα θα το περιγράφαμε ως ένα αριστούργημα της τεχνολογίας της πληροφορίας.

Η σωστική επιχείρηση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα, το Ομηρικό Πολυκείμενο, που επιδιώκει να παρουσιάσει την κειμενική διάδοση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στο ιστορικό της πλαίσιο. Το πρόγραμμα «τρέχει» στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ ή CΗS: Center for Ηellenic Studies) του Χάρβαρντ στην Ουάσιγκτον.

Άρθρο στα ΝΕΑ της Αγγελικής Ροβάτσου Επιχείρηση Venetus Α

Η ιστορία της αρχαιολογίας αλλάζει σελίδα. Περνάει από την έντυπη στην ηλεκτρονική και θέτει στην υπηρεσία της κοινωνίας έναν αιώνα αρχαιολογικής ειδησεογραφίας. Aνασκαφές, σπουδαία ευρήματα του ελλαδικού χώρου, αναστηλώσεις μνημείων, κλοπές και καταστροφές αρχαιοτήτων, βιβλιοκριτικές σε αρχαιολογικά και ιστορικά συγγράμματα, λίβελοι μεταξύ επιστημόνων που φιλοξενήθηκαν στις εφημερίδες και τα περιοδικά του 19ου αιώνα είναι πλέον προσιτά σε κάθε ενδιαφερόμενο μετά την αρχειοθέτηση και ψηφιοποίησή τους από τον τομέα Ιστορίας Αρχαιολογίας του ΑΠΘ.

Η νέα βαση δεδομένων -εργαλείο για διάφορους επιστημονικούς κλάδους και διεπιστημονικές προσεγγίσεις- περιέχει 26.000 αρχαιολογικά δημοσιεύματα από 31 αθηναϊκές εφημερίδες της περιόδου 1832 – 1932, χρονιές ορόσημα μεταξύ των δύο αρχαιολογικών νόμων που εφαρμόστηκαν στη χώρα μας πριν από την αλλαγή του το 2005.

Καθ? όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα πρωτοσέλιδα αφιερώνουν οποιαδήποτε είδηση αρχαιολογικού περιεχομένου, από την ανακάλυψη ευρημάτων του Σλήμαν στις Μυκήνες ώς τις αφίξεις περιηγητών ακόμη και κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες παρίστανται εξέχοντες αρχαιολόγοι. Οι ελληνικές ανασκαφές στην Ακρόπολη κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στα δημοσιεύματα, ενώ εκτενείς ήταν οι ειδήσεις για την ίδρυση ξένων ιδρυμάτων, τις ανασκαφές των Γάλλων στους Δελφούς, των Γερμανών στην Ολυμπία, του Σλήμαν στις Μυκήνες και στην Τροία. Με ιδιαίτερη αποδοκιμασία αντιμετωπίζονται απο τον Τύπο της εποχής τα φαινόμενα αρχαιοκαπηλίας και με ευαισθησία τα θέματα προστασίας των αρχαιοτήτων.

http://archpress.web.auth.gr

Ιστορικές στιγμές της Ελλάδας, όπως καταγράφηκαν στον φακό της κάμερας των Ελληνικών Επικαίρων, περνούν πλέον στην ψηφιακή εποχή. Περίπου 1.120 χιλιόμετρα φιλμ, το οποίο σημαίνει 609 ώρες οπτικού υλικού, θα είναι σταδιακά διαθέσιμα και προσβάσιμα σε ιστοσελίδα του Εθνικού Οπτικοακουστικού Αρχείου από τον Ιανουάριο. Τα πρωτότυπα φιλμ φυλάσσονται, ώστε να μην υποστούν επιπλέον φθορά, ενώ στην ιστοσελίδα έχει γίνει αρχειοθέτηση με εύχρηστη αναζήτηση, που έχει περίπου 250 πεδία αναζήτησης για τους επισκέπτες.

Μεταξύ των 600 ωρών που ψηφιοποιήθηκαν περιλαμβάνονται οι Βαλκανικοί πόλεμοι, ο πρώτος Παγκόσμιος, η μικρασιατική εκστρατεία, η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά, η κήρυξη του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι δεκαετίες του ’50 και του ’60 μέχρι την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών και η περίοδος της μεταπολίτευσης μέχρι το 1996.

www.avarchive.gr

Στη διάθεση της ιστορικής έρευνας τίθεται το Αρχείο Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Χιλιάδες φάκελοι από την έναρξη της ιστορικής σχολής ανασύρθηκαν από τα υπόγεια του κτιρίου διοίκησης για να αρχειοθετηθούν και ψηφιοποιηθούν, ώστε να είναι προσβάσιμα σε ερευνητές.
Πέρα από την επιστημονική και εκπαιδευτική του διάσταση, ενδιαφέρον παρουσιάζει η κοινωνική και πολιτική πλευρά. Εισηγητικές εκθέσεις, κρίσεις καθηγητών, διαμαρτυρίες για παρεμβάσεις στο έργο κατά την περίοδο της δικτατορίας, προγράμματα σπουδών και εκπαίδευσης, πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης, διατριβές που απορρίφθηκαν (Νίκου Σβορώνου το ?43), κριτικές. «Το σημαντικότερο τμήμα του», εξηγεί ο κ. Β. Γούναρης, «αποτελείται από τα αναντικατάστατα πρακτικά της κοσμητείας από το 1926, ενώ ενδιαφέρον αποτελεί το προπολεμικό μητρώο των φοιτητών που θεωρούνταν από δεκαετίες απολεσθέν. Πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτο φωτογραφίες της πρώτης γενιάς των φιλολόγων του ΑΠΘ. Φοιτητές φωτογραφημένοι στα 18 τους, πρόσωπα γεμάτα ζωή, που άλλοτε διακόπηκε απότομα στη δεκαετία του ?40 κι άλλοτε έφερε πολύτιμους επιστημονικούς καρπούς στη Μακεδονία».

Προσβάσιμο στο ευρύ κοινό και αξιοποιήσιμο για ποικίλες εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις γίνεται πλέον το πλούσιο επιστημονικό αρχειακό υλικό, καθώς και οι συλλογές του Ιδρύματος Ευγενίδου, με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, χάρη στο έργο «Τεκμηρίωση, Ψηφιοποίηση και Αξιοποίηση των Συλλογών του Ιδρύματος Ευγενίδου», που παρουσιάστηκε σήμερα σε ειδική εκδήλωση.

Αναλυτικότερα, το υλικό που τεκμηριώθηκε και ψηφιοποιήθηκε, είναι το ακόλουθο:

– 400 διδακτικά εγχειρίδια που συνεγράφησαν και εκδόθηκαν από το Ίδρυμα Ευγενίδου, συνολικά περίπου 120.000 σελίδες.
– 80 μουσειακά εκθέματα.
– 50 ξενόγλωσσα και ελληνικά βιβλία ή έντυπα του 18ου και 19ου αιώνα.
– Αρχειακό υλικό σε μορφή διαφανειών (3.000 σλάιντ 35 mm και 1.000 σλάιντ 5×7 cm).
– 80 ώρες αναλογικών ταινιών και
– 100 ώρες ήχου αποθηκευμένου σε μπομπίνες από παραστάσεις του Πλανηταρίου.

www.eugenfound.edu.gr 

Στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.ekebi.gr μπορείτε να δείτε το νέο κόμβο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Πιο εύχρηστος, πιο πλήρης, πιο λειτουργικός (ακόμα και για αρχάριους). Πλέον δεν θα έχετε δικαιολογία να γκρινιάζετε αφού σας προσφέρονται:

? Ημερολόγιο εκδηλώσεων σε Αθήνα και περιφέρεια, με θέμα πάντα το βιβλίο.

? Αρχεία συγγραφέων σε ηλεκτρονική μορφή. Περιέχει ταξινομημένα στοιχεία για περισσότερους από 250 συγγραφείς και στα σχέδια του ΕΚΕΒΙ είναι να προστεθεί και οπτικοακουστικό υλικό.

? Ψηφιοποίηση του περιεχομένου ορισμένων σημαντικών λογοτεχνικών περιοδικών (μέχρι στιγμής μπορούμε να επισκεφθούμε τη «Νέα Εστία», την «Οδό Πανός», τον «Περίπλου», το «Πλανόδιον») και θα ακολουθήσουν κι άλλα. Η συγκεκριμένη ενότητα θα είναι έτοιμη τους επόμενους μήνες.

? Προβολή της ελληνικής ποίησης στο Διαδίκτυο, με την ψηφιοποίηση πολιτιστικών τεκμηρίων (έργων κλασικής, νεότερης και σύγχρονης ποίησης), και κάτι που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα:

– «Δράσεις σε σχολεία» (εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της βιβλιοφιλίας σε μαθητές)

Το ΕΚΕΒΙ απέκτησε και μασκώτ: την κουκουβάγια, που ντύνεται ανάλογα με την ενότητα την οποία παρουσιάζει. Μια ταυτότητα στο ηλεκτρονικό σύμπαν.