Terra Computerata

Η Καθημερινή-Gazarte: Βραδιά ποίησης, σκηνοθετεί ο Γιώργος Νανούρης, μαζί του οι ηθοποιοί: Αννίτα Καπουσίζη, Φανή Ροδίτη, Κόνυ Ζήκου

Μια μικρή ταινία της Λουκίας Ρικάκη πάνω στο ομώνυμο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου

www.ekebi.gr/appdata/ritsos/album/

Στο πλαίσιο του εορτασμού του έτους το ΕΚΕΒΙ προχώρησε στην παραγωγή cd με σπάνιο και ανέκδοτο ηχητικό υλικό που παραχώρησε ευγενικά η κ. Χρύσα Προκοπάκη, Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής. Πρόκειται για μια ηχογράφηση σε κασέτα το 1970 στη Σάμο όπου ο ποιητής, εξόριστος από τη χούντα, απαγγέλλει ο ίδιος 31 ποιήματα της συλλογής του Διάδρομος και Σκάλα. Την κασέτα ηχογράφησε, παρέλαβε και παρέδωσε αργότερα ο Γάλλος σκηνοθέτης Αντουάν Βιτέζ που τον είχε επισκεφθεί. Το cd, το οποίο συνοδεύεται από ειδική 48σέλιδη έκδοση με τα ποιήματα, φωτογραφίες και εισαγωγή της Χρύσας Προκοπάκη, διατίθεται σε βιβλιοπωλεία και δισκοπωλεία σ’ όλη την Ελλάδα. [Ακούστε αποσπάσματα]

«Να λες: ουρανός· και ας μην είναι» έγραψε κάποτε ο Γιάννης Ρίτσος. Αυτό είναι το μότο της έκθεσης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αφιερωμένης στον ποιητή της «Ρωμιοσύνης», για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Χειρόγραφα με ρήσεις, κυρίως, ή με αποσπάσματα πολύστιχων ποιημάτων, τα οποία έχουν θέματα εμπνευσμένα από το μυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της Ελλάδας, περιλαμβάνονται στην έκθεση, αλλά και φωτογραφίες και πέτρες που, όπως είναι γνωστό, ζωγράφιζε ο ίδιος. Πολύπλευρη προσωπικότητα με μακρά παρουσία στον χώρο της ποίησης, από το 1934 που δημοσιεύτηκε η πρώτη ποιητική του συλλογή «Τρακτέρ» ως το 1989 που κατατέθηκαν οι τελευταίες («Δευτερόλεπτα» και «Σφυρίγματα πλοίων»), υπήρξε ο Γιάννης Ρίτσος· «Ενας διαχρονικός Ελληνας», όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης.

Ολα τα εκθέματα προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη. Η επιμέλεια της έκθεσης έχει γίνει από τη βιογράφο του Γιάννη Ρίτσου κυρία Αγγελική Κώττη και από την επιμελήτρια του μουσείου κυρία Μαρία Τόλη, ενώ τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό έκανε η κυρία Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Θα διαρκέσει ως τις 30 Οκτωβρίου.

Το Βήμα

Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος για το Γιάννη Ρίτσο:

Η ποίηση του Ρίτσου θυσιάζει σε δύο Θεούς. Στον Θεό των Μεγάλων Πραγμάτων: όταν επιλέγει ολόκληρη τη φυλή ή το γένος μας, με την πνευματική και όχι τη βιολογική σημασία των όρων, ως θέμα της διαβόητης «Ρωμιοσύνης» του. Αλλά και στον Θεό των Μικρών Πραγμάτων: όταν εξυμνεί μεθοδικά, σχεδόν σε κάθε στίχο του, καρέκλες, κρεβάτια, πόρτες, παράθυρα, καρφιά, πιάτα, τσιγάρα, πέτρες. Ο ετερόκλητος σωρός των ασήμαντων αντικειμένων που στοιχειώνουν τις ζωές μας δοξάζεται και αποθεώνεται μες στα ποιήματά του. Ο Ρίτσος κατορθώνει το ακατόρθωτο, με το να ταλαντεύεται διαρκώς και με παροιμιώδη άνεση ανάμεσα στο υψιπετές και στο ταπεινό, φωτίζοντας με το μεγαλείο τού πρώτου το δεύτερο. Και αντίστροφα: γειώνοντας και κάνοντας πολύ πιο απτά τα άφθαρτα, τα αθάνατα στοιχεία μας, που τον απασχολούν εξίσου. Ολ’ αυτά σε αντίθεση με τις δικές μας γενιές, των επιγόνων του, που καθηλωθήκαμε στη λατρεία των Μικρών Πραγμάτων, στερημένοι από λυρισμό, ρομαντικά οράματα και συλλογικές αυταπάτες, ριγμένοι σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχούν το Χρήμα και ο κυνικός πραγματισμός.

Κάποιοι από παλιά τον κατηγόρησαν, κι εφέτος που γιορτάζουμε τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, ακόμη τον κατηγορούν, για την πολυγραφία του, για φλυαρία. Οπως και για την πολιτική στράτευσή του. Ενας λιγότερο σπουδαίος ποιητής, ένας ελάσσων δημιουργός, μπορεί εξαιτίας της στράτευσης αυτής να είχε καταβαραθρωθεί. Ο Ρίτσος, όμως, την υπερβαίνει. Το ίδιο ισχύει και για την ποσότητα του έργου του, που αναλογεί στο εύρος της θεματολογίας του. Εν τέλει, πρέπει πάντα να σταθμίζουμε ποιος κατηγορεί ποιον. Μήπως κάτι αδύναμα, στενά ρυάκια κατηγορούν το πλατύ ποτάμι (όχι του Μπεράτη) ότι παραείναι πλατύ;

Καθημερινή

Από το δίσκο η Χαρούλα Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια, 1989.

Ποίηση: Γιάννης Ρίτσος, Σύνθεση: Χρήστος Λεοντής

«Φραγκόσυκα, τζιτζίκια, απίστευτο φως. Ένας άνθρωπος περνά με δυο χρυσά πεπόνια κάτω απ’ τις μασχάλες του. Βεβαίωσέ μου, Κύριε, τούτο το καλοκαίρι» (Γ. Ρίτσος).

Η Μαρία Φαραντούρη και ο Γιώργος Νταλάρας θα συνεργαστούν για πρώτη φορά επί σκηνής με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου. Συγκεκριμένα, οι δύο ερμηνευτές θα δώσουν τρεις συναυλίες, στο Βερολίνο, στο Αμστερνταμ και στις Βρυξέλλες. Το πρόγραμμά τους περιλαμβάνει τον «Επιτάφιο», τη «Ρωμιοσύνη» και τα «18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας», τρία από τα πιο εμβληματικά και πολυτραγουδισμένα έργα του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Η πρώτη συναυλία θα πραγματοποιηθεί στις 26 Ιουνίου στη Βerliner Ρhilharmonie του Βερολίνου, για να ακολουθήσουν ακόμη δύο, στις 28 Ιουνίου στο Τheater Carre του Αμστερνταμ και στις 30 Ιουνίου στο Ρalais des Βeaux Αrts των Βρυξελλών.

Το Βήμα

Ό,τι ἔφυγε, ριζώνει ἐδῶ, στὴν ἴδια θέση, λυπημένο, ἀμίλητο
ὅπως ἕνα μεγάλο βάζο τοῦ σπιτιοῦ, ποὺ πουλήθηκε κάποτε
σὲ δύσκολες ὧρες,
καὶ στὴ γωνιὰ τῆς κάμαρας, ἐκεῖ ποὺ στέκονταν τὸ βάζο,
ἀπομένει τὸ κενὸ πυκνωμένο στὸ ἴδιο σχῆμα τοῦ βάζου, ἀμετάθετο,
ν’ ἀστράφτει διάφανο στὴν ἀντηλιά, ὅταν ἀνοίγουν πότε-πότε
τὰ παράθυρα,
καὶ μέσα στὸ ἴδιο βάζο, πούχει ἀλλάξει τὴν οὐσία του
μὲ ἴδια κ’ ἰσόποσην οὐσία ἀπ’ τὸ κρύσταλλο τοῦ ἄδειου,
μένει καὶ πάλι τὸ ἴδιο ἐκεῖνο κούφωμα, λίγο πιὸ ὀδυνηρὰ ἠχητικὸ
μονάχα.
Πίσω ἀπ’ τὸ βάζο διακρίνεται τὸ χρῶμα τοῦ τοίχου
πιὸ σκοτεινό, πιὸ βαθύ, πιὸ ὀνειροπόλο,
σὰ νἄμεινε ἡ σκιὰ τοῦ βάζου σχεδιασμένη σὲ μία σαρκοφάγο –
Καί, κάποτε, τὴ νύχτα, σὲ μίαν ὥρα σιωπηλή,
ἢ καὶ τὴ μέρα, ἀνάμεσα στὶς ὁμιλίες,
ἀκοῦς βαθιά σου κάποιον ἦχο ὀξύ, πικρὸ καὶ πολυκύμαντο
σάμπως ἕνα ἀόρατο δάχτυλο νὰ ἔκρουσε
κεῖνο τὸ ἀπόν, εὐαίσθητο, κρυστάλλινο δοχεῖο.

(ἀπὸ τὰ Ποιήματα 1930-1960, B´, Κέδρος 1961)

Διαβάστε το ομότιτλο άρθρο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη στο Βήμα

Ούτε εύκολος, ούτε απλοϊκός, ούτε προβλέψιμος. Πίσω από τα αναρίθμητα προσωπεία του μάς προκαλεί συνεχώς

Ακόμη άρθρο του Αναστάση Βιστωνίτη: “Το πολιτικό σκάκι”

Η ποίησή του υπερβαίνει το πολιτικό της περιεχόμενο και η ιδεολογία του είναι απλώς ένα από τα πολλά του γνωρίσματα

Μ’ ένα αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο ξεκινά το Φεστιβάλ Αθηνών. Η Ρούλα Πατεράκη, ο Βίκτωρ Αρδίττης και ο Δημήτρης Λιγνάδης προσπαθούν να διαπιστώσουν αν εξακολουθεί να συγκινεί ένας ποιητής που υπήρξε πολυγραφότατος, λυρικός και πολιτικά στρατευμένος.

Διαβάστε σχετικά στη LIFO

Από την 1η ώς τις 5 Ιουνίου, μέσα από μικρά παραστασιακά γεγονότα στην «Πειραιώς 260», οι τρεις σκηνοθέτες Ρούλα Πατεράκη,  Βίκτωρ Αρδίττης και  Δημήτρης Λιγνάδης θα δοκιμαστούν στη σκηνική επανενεργοποίηση κειμένων προερχόμενων ως επί το πλείστον από την αξεπέραστη, ίσως την κορυφαία στο ποιητικό σύνολο του Ρίτσου, «Τέταρτη Διάσταση».

Ο Βίκτωρας Αρδίττης, σε ένα διαρκές «πινγκ-πονγκ» με τον Ακύλλα Καραζήση, σκηνοθετεί και ερμηνεύει το «Οταν έρχεται ο Ξένος» (1958). Ο Δημήτρης Λιγνάδης ανέλαβε να φέρει στο 2009 την πάσχουσα, γήινη «Φαίδρα» του 1975, με ερμηνεύτρια την Καριοφυλλιά Καραμπέτη και βουβό αλλά διαρκώς παρόντα Ιππόλυτο τον Αρη Χ. Παπαδημητρίου. Ενώ η Ρούλα Πατεράκη σκηνοθετεί τη «Σονάτα του σεληνόφωτος» (1956), ερμηνεύοντας ταυτόχρονα τη μοναχική ηλικιωμένη μαυροντυμένη γυναίκα, που βρίσκεται σε διάλογο με ένα πιάνο (πιανίστας ο Διονύσης Μαλλούχος).

Τη μεγάλη ωστόσο έκπληξη και πρόταση πάνω στον Ρίτσο μάς την επιφυλάσσει ο Δημήτρης Μαυρίκιος, που το τελευταίο διάστημα είναι στην κυριολεξία βυθισμένος με ενθουσιασμό στο χαοτικό σύμπαν του ποιητή. Δεν ήθελε ο Γιώργος Λούκος να τον βγάλει από την περιπέτεια. Η παράσταση που ετοιμάζει εν λευκώ με τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο, τη Λυδία Φωτοπούλου, τη Ράνια Οικονομίδου, την Αγγελική Παπαθεμελή, την Τατιάνα Παπαμόσχου, τον Γιάννη Κότσυφα κ.ά. και έχει ως βασικό άξονα «Το τερατώδες αριστούργημα», θα παρουσιαστεί στη Μικρή Επίδαυρο στις 24 και 25 Ιουλίου.

Ελευθεροτυπία

Η Στοά του Βιβλίου θυμάται τον Ρίτσο και του αφιερώνει το 38ο Ποιητικό Βήμα γιορτάζοντας την ποίησή του, μια Μέρα Μαγιού, σαν κι εκείνες που τραγούδησε.

Θα μιλήσουν οι: Απόστολος Αποστόλου, δρ Φιλοσοφίας τού Παντείου Πανεπιστημίου, για την Ποιητική τού Ρίτσου, Αναστάσης Βιστωνίτης, ποιητής, δοκιμιογράφος, για τον κοινωνικό και πολιτικό Ρίτσο, Τζίνα Καλογήρου, αναπλ. καθηγήτρια τού Πανεπιστημίου Αθηνών, για τη γυναίκα και τη μάνα στο έργο τού Ρίτσου, και Άγης Μπράτσος, ποιητής, για τον Ρίτσο τής φύσης.
Ποιητές και ποιήτριες θα διαβάσουν ποιήματα τού Ρίτσου και θα γράψουν μικρά κείμενα γι’ αυτόν, που θα μοιράζονται στο κοινό με κόκκινα τριαντάφυλλα τού Μαΐου, τού μήνα που ύμνησε ο ποιητής.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 18 Μαΐου 2009, ώρα 20:00, στην Αίθουσα Λόγου τής Στοάς τού Βιβλίου (Αρσάκειο Μέγαρο, Πεσμαζόγλου 5).

Γ΄μέρος

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου, ολοκληρωμένη καταγραφή της πορείας ζωής και του έργου του μεγάλου ποιητή, επιχειρείται με την έκδοση του βιβλίου – λευκώματος «Γιάννης Ρίτσος – αυτοβιογραφία» – ντοκουμέντα της ζωής και του έργου του, από τον Γιώργο και την Ηρώ Σγουράκη. Με την ευκαιρία αυτή κυκλοφόρησε από το “Αρχείο Κρήτης” το βιβλίο – λεύκωμα για το έργο και την πορεία ζωής του ποιητή της Ρωμιοσύνης, με σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα: χειρόγραφα ποιημάτων, σημειώσεις, δελτάρια αλληλογραφίας, ανέκδοτες φωτογραφίες, αυτόγραφα και το εικαστικό έργο του.

Μαζί στο λεύκωμα και το dvd στα ελληνικά και αγγλικά της αυτοβιογραφικής κινηματογραφικής ταινίας του που γυρίστηκε το 1984 στους τόπους που έζησε: Μονεμβασιά, Αθήνα, Καρλόβασι Σάμου και στις εξορίες: Κοντοπούλι Λήμνου, Άη Στράτης, Μακρόνησος και Γυάρος, διάρκειας 78΄.

Η έκδοση βασίζεται σε όσα αφηγήθηκε ο ποιητής στην κινηματογραφική αυτοβιογραφική ταινία του και συμπληρώνονται χρονολογικά με ενημερωτικά στοιχεία, προκειμένου να έχει ο αναγνώστης μιαν πλήρη εικόνα της πολυτάραχης αγωνιστικής ζωής και παρουσίας του στα ελληνικά γράμματα.

Είχαν ακουστεί πολλά και ενδιαφέροντα για να ξεχαστούν. Οι πολύπλευρες πτυχές της ποιητικής του Γιάννη Ρίτσου αλλά και η θέαση του κόσμου, σύγχρονου και αρχαίου, μέσα από το έργο του, που είχαν αναδειχτεί στο συνέδριο που είχε οργανώσει το Μουσείο Μπενάκη τον Σεπτέμβριο του 2005 με θέμα “Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος”, θα ήταν πραγματικά κρίμα να αποκλειστούν όχι μόνο από τον μελετητή αλλά από τον έμπειρο αναγνώστη του.

Η έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου αυτού (Κέδρος) σε έναν καλαίσθητο τόμο, την επιμέλεια του οποίου υπογράφουν η Αικατερίνη Μακρυνικόλα και ο Στρατής Μπουρνάζος, έρχεται να προστεθεί στα αποτυπώματα της πρόσληψης του έργου του υπό το φως των νέων προβληματισμών έτσι όπως κατατέθηκαν στο συνέδριο από τους Έλληνες και ξένους μελετητές του έργου του ποιητή.