Οι αλλαγές που προώθησε και θα συνεχίσει η υπουργός παιδείας μου φαίνονται σαν το γέρικο άλογο που αγκομαχά να ανέβει την ανηφοριά. Ας αλλάξει πρώτα τα βιβλία που είναι άχρηστα, και τυπώνονται κάθε χρόνο χιλιάδες για κάθε τάξη, ενώ η διδαχθείσα ύλη είναι το 1/3 και η χρησιμότητά της εξαρτάται από τον διδάσκοντα. Ας βρει τρόπο να ελέγξει το ποιόν των ανθρώπων που είναι διορισμένοι στα σχολεία. Όλοι οι εκπαιδευτικοί υποτίθεται ότι πέρασαν από ψυχολογική εξέταση. Πάντως πριν από χρόνια που επιθυμούσα άδεια φροντιστηρίου, ο ψυχίατρος του δημοσίου νοσοκομείου που έπρεπε να με εξετάσει, με κλείδωσε σ’ ένα δωμάτιο γιατί μπαινόβγαιναν στο ιατρείο του νοσοκομείου οι ασθενείς και οι ναρκομανείς που ήθελαν συνταγογράφηση. Να με προστατεύσει ήθελε ο άνθρωπος, αλλά επί της ουσίας ουδέποτε με εξέτασε. Μου υπέγραψε ό,τι χρειαζόμουν και με συνόδευσε στο διάδρομο. Συνεπώς, δεν έμαθε αν είμαι τρελή…
Ας αφουγκραστεί η υπουργός πώς νοιώθουν τα παιδιά, μικρά και μεγάλα, μέσα στα σχολειά τους. «Άμα δε βρέξεις κώλο, δεν τρως ψάρι» λέει η παροιμία. Πώς θα γίνει η εκτίμηση; Μέσω των απεσταλμένων ή από τον υπολογιστή και το γραφείο; Από μακριά, η υπόθεση θυμίζει μαύρα μεσάνυχτα. Στην πιάτσα λύνονται τα θέματα, ενώπιος ενωπίω. Για να νοιώσει τον παλμό. Πώς συμπεριφέρονται, πώς αντιδρούν – μας αποκάλυψε ο φίλος μας τις προάλλες το νοσηρό κλίμα των σχολείων. Κόσμος ημίτρελος, ανεύθυνος, έχει μπήξει και τα δύο πόδια στη γη και έχει φιμώσει το στόμα για να προστατεύσει τον μικρόκοσμό του.
Και για να μην μακρηγορούμε:
Αξιότιμη υπουργέ Παιδείας, (σαν ομιλία στη Βουλή ακούγεται ο Θεός φυλάξει)
δέχομαι την καλοπροαίρετη πρόθεση σας να τονώσετε το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Όμως στην τόνωση θα μείνετε. Αν δεν κατανοήσετε ότι αυτό που χρειάζεται ένας μαθητής δεν είναι οι προτάσεις που δεν εξαιρούν τα αγαπημένα του μαθήματα, είτε το στρίμωγμα για να κατανοήσει την αξία άλλων ( λογοτεχνία, έκθεση, ιστορία κλπ. Για τα θρησκευτικά δε, που αφήνετε άλλοτε υποχρεωτικά και άλλοτε ως επιλογή, μέγα σας λάθος. Έτσι όπως είναι γραμμένο το βιβλίο και έτσι όπως διδάσκεται, είναι άχρηστες ώρες. Καταργήστε το!). Εκείνο που λέει η ψυχή των μαθητών και το διαβάζουν στα μάτια τους μόνο ελάχιστοι και μυημένοι στις ψυχές τους, είναι ο άνθρωπος που θα έχουν απέναντί τους. Θέλουν διακαώς να τους εμπνέει εμπιστοσύνη, σεβασμό, αξιοπρέπεια, υγιή τρέλα, να διαθέτει νεανική ψυχή, αγάπη στην δουλειά τους, πίστη και σεβασμό στον άνθρωπο. Αυτό τους λείπει. Όλα τα άλλα τα έχουν από αλλού. Ακόμα και τέλεια να είναι τα βιβλία δεν είναι ανώτερα από το μεγαλείο ενός δασκάλου. Γνώσεις σήμερα παίρνουν από παντού. Αυτό που θα τους κάνει να επιστρέψουν νοσταλγικά στα μαθητικά τους χρόνια είναι μια σπουδαία προσωπικότητα που τους πήρε από το χέρι και τους έμαθε να σέβονται τη ζωή, τον εαυτό τους και κυρίως τους έμαθε να μην έχουν ανάγκη κανένα. Να σπάσουν το όποιο δεκανίκι, ακόμα και αυτό που συντηρεί την ίδια την προσωπικότητα του δασκάλου. Αυτό θέλει το σύγχρονο σχολείο κυρία Διαμαντόπουλου μου. Και προς αυτήν την κατεύθυνση γνωρίζετε καλά ότι ελάχιστα έχετε πράξει. Και είμαι πεπεισμένη ότι με λιγότερες γνώσεις οι έφηβοι μπορούν να τα βγάλουν πέρα, με ψυχή λειψή αμφίβολο.
Η τρομοκρατία της αθωότητας
Τραμπουκισμοί στα σχολικά προαύλια
Με την ενδοσχολική βία θα ασχοληθούν οι «Πρωταγωνιστές». Ο Σταύρος Θεοδωράκης προσπαθώντας να διερευνήσει την ελληνική εκδοχή της μάστιγας που παγκοσμίως αναγνωρίζεται ως “bullying” επισκέπτεται γυμνάσια και λύκεια και συναντά θύτες και θύματα στα ίδια προαύλια.
Στην κάμερα της εκπομπής μιλούν μαθητές που έχουν υποστεί βία αλλά και μαθητές που έχουν ασκήσει βία.
Ο Ανδρόνικος, μαθητής Γ’ Λυκείου, έπεφτε συχνά θύμα ξυλοδαρμού από τους συμμαθητές του στο συγκρότημα της Γκράβας. ‘Αλλαξε σχολείο, έχασε δύο χρονιές αλλά σήμερα δηλώνει: «η ζωή είναι δική μου, δεν θα σιωπήσω και αυτό συνιστώ και στα άλλα παιδιά που βρίσκονται στη δική μου θέση».
Ο ‘Αρης, μαθητής Α’ Λυκείου, σε σχολείο των Βορείων προαστίων αφηγείται στην κάμερα πως οι συμμαθητές του προσπάθησαν να τον πετάξουν μέσα σε ένα σκουπιδοτενεκέ.
Ο Σταύρος Θεοδωράκης επισκέφθηκε το 2ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου και το Πειραματικό Λύκειο της Βαρβακείου Σχολής στο Ψυχικό προσπαθώντας να καταλάβει από πού πηγάζει αλλά και πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η βία στα σχολικά προαύλια.
Στην εκπομπή μιλούν επίσης ψυχίατροι και κοινωνιολόγοι ενώ αναγνωρίσιμα πρόσωπα θυμούνται τα σχολικά τους χρόνια και την εμπλοκή τους σε φαινόμενα bullying. Μεταξύ άλλων μιλούν οι ηθοποιοί Μίνα Ορφανού, Μάκης Παπαδημητρίου, Αντίνοος Αλμπάνης, Αλέξης Γεωργούλης, ο τραγουδιστής Ησαΐας Ματιάμπα, ο αθλητής Βλάσης Μάρας και η δημοσιογράφος Κατερίνα Ζαρίφη.
«Σε καμιά περίπτωση δεν πιστεύαμε, προτού έρθουμε εδώ, πόσο όμορφα μπορεί να νιώθει κανείς όταν πηγαίνει σχολείο. Δεν θα το πιστέψετε, αλλά νιώθουμε μεταξύ μας και με τους καθηγητές μας σαν μέλη μιας μεγάλης οικογένειας», λένε οι 43 μαθητές του Γυμνασίου Εκάλης, στην επιστολή που έστειλαν στην υπουργό Παιδείας, Αννα Διαμαντοπούλου. «Αν μας λένε την αλήθεια για το πόσο νοιάζονται για εμάς, τότε δεν πρέπει να κλείσουν το σχολείο μας, δεν πρέπει να μας στερήσουν την πνευματική οικογένεια που με τόσο κόπο και αγάπη έχουμε δημιουργήσει», υποστηρίζουν, διαμαρτυρόμενοι, για την πρόθεση του υπουργείου να καταργήσει το σχολείο τους, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού «Καλλικράτη».
Το τετρασέλιδο κείμενο της επιστολής σε πολλά σημεία έχει γραφτεί με ύφος που υποδηλώνει ακατέργαστη συναισθηματική φόρτιση και εφηβικό ενθουσιασμό – ύφος που σίγουρα δεν μπορεί να εκφράζει και τους 43 μαθητές που υπογράφουν την επιστολή. Ομως, η σχέση μαθητών-εκπαιδευτικών που περιγράφουν, μου θύμισε μια ιστορία που μου διηγήθηκε προ ημερών μια φίλη. Προ ετών στη Χίο ζούσε ένα χαρισματικό παιδί. Εξυπνος, άριστος στα μαθήματα, λίγο κλειστός, αλλά απόλυτα πιστός σε ό,τι αγαπούσε: διάβαζε, ζωγράφιζε και κάπου κάπου έγραφε στίχους ποιημάτων. Ο δάσκαλος του σχολείου αγαπούσε τον μαθητή και τον βοηθούσε να καλλιεργεί τα χαρίσματά του. Είχε δημιουργηθεί τέτοια σχέση με τον μαθητή και την οικογένειά του, που όταν το παιδί πέρασε σε ΑΕΙ της Αθήνας, ο παλιός δάσκαλος του έκανε ένα δώρο. Εδωσε τα κλειδιά ενός διαμερίσματός του στην Αθήνα για να μείνει κατά τη διάρκεια των σπουδών του, όση κι αν ήταν αυτή.
Η συγχώνευση μικρών σχολείων με στόχο την αξιοποίηση των μεγάλων μονάδων δίνει στο υπουργείο Παιδείας ένα σοβαρό αντεπιχείρημα σε όσους διαμαρτύρονται για το εκπαιδευτικό «ξεσπίτωμα». Βέβαια, ας μην γελιόμαστε. Ο βασικός λόγος των συγχωνεύσεων είναι η καλύτερη διαχείριση των εκπαιδευτικών, τη στιγμή που προβλέπονται προσλήψεις με το σταγονόμετρο το 2011-12. Επίσης, στις πόλεις οι συγχωνεύσεις θα οδηγήσουν σε οικονομία πόρων, καθώς οι μαθητές θα στεγαστούν σε ιδιόκτητα συγκροτήματα σχολείων και θα ξενοικιαστούν αίθουσες, που σήμερα στεγάζουν μικρότερα σχολεία. Αρα θα πρέπει να γίνουν οι συγχωνεύσεις.
Την ίδια στιγμή, πάντως, θα χαθεί το «μικρό σχολείο». Θα λείψουν τα παρτέρια και οι κήποι που φρόντιζαν μόνοι τους οι μαθητές στις αυλές των χωριάτικων σχολείων, που μυρίζουν πεύκο. Θα χαθεί το παιχνίδι στα διαλείμματα με τη συντροφιά των οικόσιτων ζώων της γειτονιάς. Θα χαθεί και η αίσθηση του «δικού μας» δασκάλου. Ενας άνθρωπος αρχικά «ξένος», που άρχιζε να παρατηρεί τις συμπεριφορές του χωριού, να σκοτώνει την ώρα του με τους «προύχοντες», να ξυπνά από τα κοκόρια και τον κυριακάτικο ήχο της καμπάνας. Ενός δασκάλου που ήξερε τις κλίσεις, τα χούγια των μαθητών, που μάθαινε τα προβλήματά τους, που δενόταν μαζί τους, καθώς τους παρατηρούσε να αλλάζουν τάξεις μένοντας στα ίδια θρανία του μικρού σχολείου. Μπορεί το σχολείο της πόλης να έχει μεγαλύτερα εφόδια και καλώς γίνονται οι συνενώσεις, όμως και οι κεραμοσκεπές των πέτρινων σχολείων προσφέρουν μόρφωση…
Ο Τάκης Ζενέτος (1926-1978) είναι ο κατεξοχήν αρχιτέκτονας του ελληνικού μοντερνισμού με πολυσχιδές έργο (βιομηχανικά κτήρια, σχολεία, κατοικίες, αντικείμενα, πολεοδομικές μελέτες) και είναι γνωστός στο ευρύτερο κοινό για το κτήριο ΦΙΞ στην Λ.Συγγρού και το θέατρο του Λυκαβηττού. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι πως ο Ζενέτος υπήρξε ένας οραματιστής της μελλοντικής ηλεκτρονικής πόλης και της ψηφιακής εποχής και της τηλεκπαίδευσης. Το ντοκυμαντέρ παρουσιάζει το σχολείο του Αγ.Δημητρίου, γνωστό και ως «Στρογγυλό», λόγω του σχήματός του, που σχεδιάστηκε το 1969-70 και σήμερα ανακαινίζεται από τον ΟΣΚ. Το σχολείο αυτό διεκδικεί τον τίτλο του πιο ριζοσπαστικού και τολμηρού δημόσιου κτηρίου συμπυκνώνοντας με τον καλύτερο τρόπο τις αναζητήσεις του Τ.Ζενέτου.
Στο σχολείο του Αγ.Δημητρίου ο Ζενέτος ανατρέπει το παραδοσιακό μοντέλο οργάνωσης (διάδρομοι και τάξεις) προτείνοντας ένα κυκλικό σχήμα που ο πυρήνας του θα μπορούσε να φιλοξενήσει στο μέλλον τις νέες τεχνολογίες εκπαίδευσης (στούντιο βιντεοσκόπησης μαθημάτων και μετάδοσης στη γειτονιά και στα σπίτια των μαθητών, εργαστήρια υπολογιστών, κλπ).
Το ντοκιμαντέρ «Τάκης Ζενέτος, το Στρογγυλό: Το κτήριο που έπεσε στη γη» θέτει ως στόχο την ανάδειξη της σχεδιαστικής σκέψης του Τ.Ζενέτου και του οραματισμού μιας μελλοντικής λειτουργίας του σχολείου με ψηφιακές τεχνολογίες με στόχο να τονίσει την ενότητα μιας κοινωνίας που τείνει να διασπαστεί σε ατομικές πρακτικές από την χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Για το έργο του Ζενέτου και την διαδικασία ανακαίνισης μιλά ο μελετητής της ανακαίνισης Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, αρχιτέκτονας, καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μέχρι τώρα λειτουργία του σχολείου με συνεντεύξεις του Δημάρχου του Αγ.Δημητρίου, των διευθυντών Γυμνασίου και Λυκείου και αποφοίτων του Στρογγυλού.
ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η σκηνοθετική προσέγγιση στοχεύει στην ανάδειξη της επικαιρότητας των οραματισμών του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου που συνέλαβε το 1969 ένα σχολείο που θα αναδεικνυόταν ένα εργαλείο για το μέλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αποδοχή του κτηρίου από την σχολική κοινότητα (καθηγητές και μαθητές).
Η μορφή και η λειτουργία του κτηρίου παρουσιάζονται με συνδυασμό λήψεων από τη φάση ανακαίνισης και τρισδιάστατων ψηφιακών μοντέλων που αναδεικνύουν τη σχεδιαστική σύλληψη. Μια σειρά πανοραμικών κινήσεων χρησιμοποιούνται ως αφηγηματικός τρόπος ανάγνωσης του χώρου του σχολείου ώστε να δοθεί έμφαση στην κυκλική μορφή του.
Το έργο τους δεν είναι πάντα εύκολο. Σε µία από τις πρώτες τους αποστολές ένα παιδί είχε βάλει κάποιον εξωσχολικό να σπάσει τη µύτη ενός συµµαθητή του. Από το νοσοκοµείο, εκείνος απειλούσε ότι θα έστελνε φίλους του και ο καβγάς θα συνεχιζόταν πέρα από τα κάγκελα του γυµνασίου. Σε ένα άλλο περιστατικό µια καθηγήτρια έσπασε το πόδι της προσπαθώντας να χωρίσει δύο αγόρια.
Χρειάστηκαν τέσσερις ώρες διαλόγου, η παρέµβαση τεσσάρων συµµαθητών τους και µιας ψυχολόγου (από τον ∆εκέµβριο έχει σταµατήσει τις επισκέψεις στο σχολείο αφού έληξε η σύµβασή της µε τον δήµο) για να δεσµευτούν τα δύο παιδιά ότι δεν θα χτυπηθούν ξανά. Εκτοτε, τήρησαν τον λόγο τους. «Κάποια παιδιά προσπαθούν να επιβληθούν στους άλλους επειδή καταπιέζονται στη ζωή τους. Μέσα από εµάς όµως µαθαίνουν την ισότητα», λέει ο Θανάσης Τουρκοδηµήτρης, µέλος της οµάδας.
Οι διαµεσολαβητές δεν είναι πάντα οι πιο σκληροτράχηλοι του σχολείου. Πρώην νταήδες που έχουν κερδίσει την προσοχή των συµµαθητών τους εµπνέοντας φόβο. Ανάµεσά τους βρίσκονται και παιδιά λιγοµίλητα, µαζεµένα. Κάποιοι έχουν χαµηλούς βαθµούς. Αλλοι υψηλές επιδόσεις. Παιδιά Ελλήνων και µεταναστών. Στην πλειονότητά τους από οικονοµικά ασθενέστερες οικογένειες. Τα περισσότερα µένουν στα Νεόκτιστα, µια συνοικία στην πλάτη των διυλιστηρίων των Ελληνικών Πετρελαίων. Ξυπνούν µε θέα τα φουγάρα. Μυρίζουν την ανάσα τους. Ζουν σε σπίτια που στις αυλές τους βυθίζονται τα πόδια πυλώνων της ∆ΕΗ. Μεγαλώνουν σε ένα µέρος όπου, όπως έχουν πει στους καθηγητές τους, το βράδυ είναι «απαγορευµένη ζώνη».
«Η βία είναι στη ζωή τους. Αλλά µέσα από τη λειτουργία της οµάδας µαθαίνουν την αυτοσυγκράτηση», λέει η διευθύντρια του σχολείου Αγγελική Γιαννάτου. ∆ιδάσκει εκεί από το 1983. Φοράει γυαλιά, έχει κοντά µαλλιά και γλυκιά φωνή µε διδακτική χροιά. Με δική της πρωτοβουλία, πριν από έξι χρόνια, άρχισε να λειτουργεί η οµάδα των διαµεσολαβητών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράµµατος Comenius, σε συνεργασία µε σχολεία του εξωτερικού όπου εφαρµοζόταν ήδη. Σήµερα, το πρόγραµµα αγωγής υγείας έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του.
η ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΙΑΣ όµως συνεχίζει τη δράση της. «Εχουν σταµατήσει οι καβγάδες εκτός σχολείου. Τα παιδιά αποδεικνύονται πολύ ώριµα αν τα εµπιστευτείς», υποστηρίζει η Αγγελική Γιαννάτου. Ο Βίκτωρας Μάνεβ, ένα από τα µέλη των διαµεσολαβητών, επιβεβαιώνει τα λόγια της. Την ώρα της γυµναστικής ιδρώνει στην τσιµεντένια αυλή. Ψηλός, µε ανάκατα µαλλιά, ουρίτσα στον σβέρκο και λόγια µετρηµένα. «Εχω µάθει να συγκρατώ τα νεύρα µου», λέει και εκτονώνει την ενέργειά του κλοτσώντας
Οι «διαµεσολαβητές» προλαµβάνουν τη βία µεταξύ των µαθητών πριν επέµβουν οι καθηγητές
την µπάλα στο τέρµα.
Η διαµεσολάβηση γίνεται στη βιβλιοθήκη του σχολείου. Σε δύο αντικρυστά θρανία κάθονται τα παιδιά που έχουν τσακωθεί και οι συµφιλιωτές τους. Στην αίθουσα δεν υπάρχει µεγάλος. Αφού κάθε πλευρά µιλήσει για το περιστατικό, αναζητούν κοινή λύση. Αποφασίζουν να δώσουν τέλος στην παρεξήγηση και υπογράφουν έπειτα µια συµφωνία που πρέπει να τηρήσουν. «Με την τιµωρία το πρόβληµα θα συνέχιζε εκτός σχολείου. Η υπογραφή τούς δεσµεύει απέναντι στους συνοµηλίκους τους. ∆ίνουν τον λόγο τους», λέει η γυµνάστρια Μαρία Αθανασοπούλου, µία από τους τέσσερις εκπαιδευτικούς που επιβλέπουν το πρόγραµµα. Πέρσι η οµάδα παρενέβη σε 18 περιστατικά. Φέτος σε έξι.
Στα πρώτα στάδια εφαρµογής οι διαµεσολαβητές αντιµετωπίστηκαν µε δυσπιστία. «Στην αρχή δεν µας έπαιρναν στα σοβαρά τα παιδιά. “Εσείς θα αλλάξετε το σχολείο;” µας έλεγαν», θυµάται η Μαρία Πετρίδη, ένα από τα πρώτα µέλη των διαµεσολαβητών πριν από έξι χρόνια, η οποία σήµερα σπουδάζει στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών.
∆ύσπιστοι όµως παραµένουν ακόµη και ορισµένοι καθηγητές. ∆εν ικανοποιούνται αν δεν επιβληθεί τιµωρία. Θεωρούν ότι ακυρώνεται ο παιδαγωγικός τους ρόλος. Οτι η οµάδα τούς παρακάµπτει. Ο 14χρονος Αλέξανδρος Χάσα διαφωνεί. Μπήκε στην οµάδα για να σταµατήσει ο κύκλος ενός τσακωµού, ο οποίος διαρκούσε τέσσερις µέρες έξω από το σχολείο.
Τα κατάφερε. Τώρα θέλει να συµφιλιώσει και άλλους. «Εµείς προσεγγίζουµε αλλιώς τα παιδιά. Μαθαίνουµε να τους ακούµε. Και στο τέλος οι χειρότεροι εχθροί γίνονται φίλοι», λέει. 63%
των µαθητών Δηµοτικού, 51% των µαθητών Γυµνασίου και 36% των µαθητών Λυκείου στην Ελλάδα δηλώνουν ότι υπάρχουν συµµαθητές που τους συµπεριφέρονται άσχηµα.
89%
των διαπληκτισµών στο προαύλιο αφορούν ύβρεις και 47,7% ταπείνωση του άλλου. Πιο συχνά
είναι τα βίαια περιστατικά ανάµεσα στους µαθητές του Γυµνασίου από τους µαθητές του Λυκείου.
55%
των παιδιών στο Δηµοτικό αναφέρουν ότι κάποιος συµµαθητής τους τα έχει κοροϊδέψει ή βρίσει ενώ 37% δηλώνουν ότι έχουν χτυπηθεί από άλλα παιδιά.
Πηγή: Ειδική Επιτροπή Μελέτης των οµάδων Ενδοσχολικής Βίας της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωµάτων του ανθρώπου
΄ LINKS:
n Συνήγορος του Παιδιού: http://www.0-18. gr/ n Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής υγείας του Παιδιού και του Εφήβου: http://www.epsype.gr ΄ ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ:
n Γραµµή στήριξης παιδιών και εφήβων:
116-111 n Γραµµή για παιδιά στον Συνήγορο του Παιδιού: 800-11-32000
«Το σχολείο δεν ακούει»
ΜΟΝΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ήταν να φύγει.
Είχαν περάσει µήνες που ζητούσε βοήθεια από τους καθηγητές της. «Ξέχνα το», της είπαν. Αλλά το γκρουπ στο facebook που είχαν φτιάξει συµµαθητές της για να την προσβάλλουν παρέµενε ενεργό. Με το όνοµά της, τις φωτογραφίες της, τα σχόλιά τους. Αλλαξε σχολείο. Οι παλιοί καθηγητές της δεν ήξεραν πού πήγε ή τι απέγινε. Οπως συµβαίνει συχνά σε περιπτώσεις σχολικού εκφοβισµού, οι εκπαιδευτικοί δεν άκουσαν. Το σχολείο της δεν την προστάτεψε. Αυτό είναι ένα από τα περιστατικά που φτάνουν κάθε χρόνο στο γραφείο του Συνηγόρου του Παιδιού Γιώργου Μόσχου.
Από το 2003 επισκέπτεται κάθε χρόνο 60 σχολεία. Και όπως λέει, οι καθηγητές γνωρίζουν µόνο το 30% των περιπτώσεων.«Η βία στα σχολεία εµφανίζεται σε όλες τις µορφές της: υπόγεια, λεκτική, σωµατική. Οι εκπαιδευτικοί αναζητούν λύσεις. Αλλά ο πρώτος τρόπος που έχουν µάθει να αντιδρούν είναι µε παρατηρήσεις ή ποινές», λέει ο Γιώργος Μόσχος.
Επειτα από εισήγηση του Συνηγόρου του Παιδιού το υπουργείο Παιδείας απέστειλε πρόσφατα στα σχολεία της χώρας εγκύκλιο µε δέκα µέτρα για την πρόληψη φαινοµένων βίας και επιθετικότητας µεταξύ µαθητών. Μεταξύ άλλων το υπουργείο προτείνει την ανάθεση ρόλων συµβούλων σε εκπαιδευτικούς µε ειδικές γνώσεις και δεξιότητες και την παρέµβασή τους ύστερα από την εκδήλωση βίαιων ενεργειών, µε σκοπό τη συµφιλίωση των µαθητών. Παράλληλα αναφέρει ότι θα πρέπει να συµµετέχουν και τα παιδιά στην επίλυση των διαφορών µε τη δηµιουργία οµάδων φιλίας ή διαµεσολάβησης.
Κάποιοι υπήρξαν θύτες. Αλλοι θύµατα ή παρατηρητές.Πλέον παρεµβαίνουν, ακούν, συµφιλιώνουν. Είναι η οµάδα φιλίας του 2ου Γυµνασίου Ασπροπύργου. Παιδιά που µαθαίνουν και διδάσκουν τον σεβασµό µε δικούς τους όρους, χωρίς τη µεσολάβηση και τις τιµωρίες των µεγάλων
Η παρεξήγηση έγινε για ένα σκίρτηµα. Την ώρα του µαθήµατος άφησε το θρανίο του, µπήκε στο διπλανό τµήµα και χτύπησε ένα παιδί. Αδύναµος να ελέγξει τον θυµό του. Μεγαλωµένος στη βία. Σε µια γειτονιά όπου αρκετοί πατεράδες συµβουλεύουν τους γιους να απαντούν στην πρόκληση µε γροθιές. Τους χώρισαν. Τον ηρέµησαν.
∆εν τον απέβαλαν.
Εχουν περάσει αρκετές εβδοµάδες από εκείνο τον καβγά. Ο έφηβος µε τις µαύρες φόρµες και τα δύο σκουλαρίκια στο αριστερό αυτί κάθεται σε έναν κύκλο είκοσι ανθρώπων. Αγουρα πρόσωπα. Αγόρια αµούστακα. Κορίτσια που κοκκινίζουν όταν µιλούν. Αποκαλούνται οµότιµοι διαµεσολαβητές. Είναι µαθητές του 2ου Γυµνασίου Ασπροπύργου, µέλη µιας οµάδας φιλίας που επιλύει συγκρούσεις και προλαµβάνει τη βία µεταξύ των συµµαθητών, πριν χρειαστεί να επέµβουν οι καθηγητές.
Αντίστοιχες οµάδες λειτουργούν σήµερα στην Ελλάδα σε ένα ιδιωτικό και τρία δηµόσια σχολεία. Η πιο παλιά είναι αυτή στο 2ο Γυµνάσιο Ασπροπύργου. Μετρά έξι χρόνια ζωής. Οι διαµεσολαβήσεις γίνονται την ώρα των µαθηµάτων µε άδεια των καθηγητών, ενώ η οµάδα των παιδιών συγκεντρώνεται κάθε ∆ευτέρα, µετά το τελευταίο κουδούνι. Παρουσία καθηγητών συνοµιλούν και συµµετέχουν σε παιχνίδια εµπιστοσύνης. Σε ένα από αυτά, κάποιο παιδί κλείνει τα µάτια και αφήνεται να πέσει προς πίσω. Γύρω του βρίσκονται οι συµµαθητές του που θα το κρατήσουν να µη χτυπήσει. Μαθαίνουν έτσι να βασίζονται ο ένας στον άλλο. «Μειώθηκαν οι ποινές και τα περιστατικά βίας», λέει ο Γιώργος Μόσχος που έχει συναντήσει πολλές φορές τους διαµεσολαβητές του Ασπροπύργου.
«Η παραδοσιακή αντίληψη που θέλει τα παιδιά να µην είναι πρωταγωνιστές στην επίλυση συγκρούσεων ανατρέπεται. Τα παιδιά µαθαίνουν να διαχειρίζονται τις κρίσεις και να επικοινωνούν».
Δεν υπάρχει μαθητής σχολείου που να μην έχει υποστεί ή ασκήσει λεκτική βία σε συμμαθητές του. Από τη λεκτική προσβολή και την κοροϊδία, όμως, μέχρι τον ξυλοδαρμό και την άγρια επιθετικότητα που οδηγεί στο νοσοκομείο υπάρχει τεράστια απόσταση.
Αυτήν την απόσταση δείχνουν να καλύπτουν με «ταχύτητα φωτός» τα τελευταία βίαια και συνεχώς πολλαπλασιαζόμενα περιστατικά που κατεγράφησαν σε σχολεία της Αττικής και της Περιφέρειας. Μέσα σε 15 μέρες καταγγέλθηκαν στο υπουργείο Παιδείας 5 περιστατικά ακραίας μαθητικής βίας.
Σημειώθηκαν περισσότερα από 100 κρούσματα επιθετικότητας στα σχολεία τον τελευταίο χρόνο, ενώ 20-30 αναφορές ανάλογων υποθέσεων τον χρόνο φθάνουν και στον Συνήγορο του Παιδιού. Η κατάσταση βρίσκεται ένα βήμα πριν να ξεφύγει από οποιονδήποτε έλεγχο.
Εγκύκλιο για την αντιμετώπιση της βίας και της επιθετικότητας μεταξύ των μαθητών απέστειλε προ ημερών ο Ειδικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, Μιχάλης Κοντογιάννης, ύστερα και από εισήγηση του Συνηγόρου του Παιδιού.
«Θεατές» Ο Συνήγορος επισκέφθηκε σχολεία και διαπίστωσε ιδιαίτερη ανησυχία στη σχολική κοινότητα για την εξάπλωση βίαιων συμπεριφορών. Την ίδια στιγμή, κι ενώ το σχολείο έχει τη δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης για την πρόληψη της επιθετικότητας, κάνει ελάχιστα ως προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα παιδιά παίζουν ξύλο στις αυλές και οι καθηγητές… δηλώνουν απλοί θεατές. Η βία που σημειώνεται στα σχολεία είναι με λόγια (βρισιές, απειλές), με συμπεριφορές (σπρωξίματα, ξύλο, επιθέσεις με μαχαίρι) και με ηλεκτρονική βία που αναπτύσσεται μέσω κινητών και Ιντερνετ.
Οπως προκύπτει και από τα διεθνή δεδομένα, 1 στα 7 παιδιά υπόκειται σε κάποια μορφή βίας στο σχολείο από συμμαθητές του. Ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα τα επιδημιολογικά φαινόμενα έχουν δείξει ότι το πρόβλημα είναι εξίσου σοβαρό και πραγματικά υπάρχει ανάγκη μιας εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου.
Η εξάπλωση των επιθετικών συμπεριφορών μέσα στα σχολεία έχει θορυβήσει και τον Συνήγορο του Παιδιού κ. Γ. Μόσχο, ο οποίος εδώ και καιρό επισκέπτεται σχολεία σε όλη την Ελλάδα.
Στην αναφορά που έστειλε στο υπ. Παιδείας υποστηρίζει σχετικά: «… Από την έναρξη της λειτουργίας του μέχρι σήμερα, ο Συνήγορος του Παιδιού έχει εξετάσει σημαντικό αριθμό αναφορών σχετικά με περιστατικά βίας μεταξύ μαθητών, που εκδηλώνονται στον χώρο του σχολείου.
Τα αιτήματα προς τον Συνήγορο αφορούσαν κυρίως τη διερεύνηση του εάν το σχολείο χειρίστηκε αυτά τα περιστατικά με αποτελεσματικό τρόπο…
Επισημαίνεται ότι βάσει ερευνητικών στοιχείων υπολογίζεται ότι το 10%-15% των μαθητών αναφέρουν ότι έχουν υπάρξει θύματα διαφόρων μορφών βίας από συμμαθητές τους, ενώ στο 10% ανέρχονται οι μαθητές που παραδέχονται ότι έχουν υπάρξει θύτες».
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΜΗΝΟ Ξυλοδαρμοί, μαχαιρώματα και… ΕΔΕ
Τα περιστατικά βίας, που καταλήγουν λόγω της σοβαρότητάς τους στο υπ. Παιδείας, αυξήθηκαν αισθητά το τελευταίο δίμηνο. Στο 15νθήμερο που πέρασε, συμπλοκές μεταξύ μαθητών σημειώθηκαν σε σχολεία της Ηλείας, στα Καμένα Βούρλα, στη Ρόδο και στα Γιάννενα. Μάλιστα στην περίπτωση των Καμένων Βούρλων, όπου μαθητές «τσακώθηκαν» άγρια σε εκδρομή του σχολείου τους, διετάχθη ΕΔΕ, προκειμένου να διαπιστωθεί τι ακριβώς συνέβη και γιατί δεν επενέβησαν εγκαίρως οι καθηγητές. Σφοδρό ήταν και το περιστατικό των Ιωαννίνων, όπου μαθητής έβγαλε μαχαίρι εναντίον συνομηλίκου του. Τον περασμένο Νοέμβριο ο καθηγητής Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντης παρουσίασε μελέτη για τη βία στα σχολεία, σύμφωνα με την οποία τα θύματα στην Ελλάδα φθάνουν το 10%. Διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 15% των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού, οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στις ηλικίες από 8 έως 15 χρόνων.
ΕΡΕΥΝΑ Oλο και περισσότερα θύματα βρίσκουν το θάρρος και μιλούν
Στο παρελθόν, οι έφηβοι που έπεφταν θύματα βίας στο σχολείο δύσκολα το αποκάλυπταν ακόμη και στους γονείς τους. Τα τελευταία χρόνια όμως, που το φαινόμενο εξαπλώνεται ραγδαία, δεν μπορεί πια να μείνει κρυφό… Ιδιαίτερα σήμερα, που ο «νούμερο 1» κίνδυνος είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός.
Σύμφωνα με την έρευνα της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιού (ΕΨΥΠΕ), και ύστερα από τις δράσεις της στα σχολεία της χώρας, αυξήθηκε το ποσοστό των μαθητών που καταγγέλλουν στον διευθυντή του σχολείου ότι πέφτουν θύματα εκφοβισμού (από 5,5% πριν από την παρέμβαση της ΕΨΥΠΕ σε 15,79% μετά την παρέμβαση) και μειώθηκε το ποσοστό των μαθητών – θυμάτων που σιωπούν και δεν μιλούν ποτέ σε κανέναν όταν δέχονται εκφοβισμό (από 28% σε 5,26%).
Παρατηρήθηκε, επίσης, αύξηση του ποσοστού των μαθητών που αποκαλύπτουν τι έκαναν σε κάποιον συμμαθητή τους (από 18% σε 52%), ενώ αυξήθηκε και το ποσοστό των παιδιών που το αποκαλύπτουν στους γονείς τους (αύξηση από 19% σε 45,5%).
Ακρως επικίνδυνη Η σύγχρονη μορφή βίας και η πλέον επικίνδυνη μεταξύ των μαθητών είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός. Οταν λέμε «διαδικτυακό εκφοβισμό» εννοούμε τη λήψη e-mail, μηνυμάτων μέσω κινητού, video clip και φωτογραφιών ως μια επαναλαμβανόμενη και σκόπιμη εχθρική συμπεριφορά με στόχο να προκληθεί βλάβη σε έναν ή περισσότερα πρόσωπα.
Συνέπειές της είναι η διαδικτυακή παρενόχληση, οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, οι απειλές για σωματική βία, τα προσβλητικά σχόλια στην ιστοσελίδα κάποιου, καθώς και τα επαναλαμβανόμενα απειλητικά μηνύματα.
Περίπου 23.420 παιδιά στην Ευρώπη, ηλικίας 9-16 ετών, πέφτουν θύματα «διαδικτυακού εκφοβισμού» μία φορά την εβδομάδα ή περισσότερο.
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στο «κόκκινο» οι σχολικές βιαιοπραγίες σε ΗΠΑ, Ευρώπη
Η βία στα σχολεία αυξάνεται απειλητικά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή της με νομοθετικά μέτρα και κοινωνικές δράσεις να θεωρείται απαραίτητη από πολλές κυβερνήσεις παγκοσμίως.
Στις ΗΠΑ, έρευνα του 2010 αναφέρει ότι το 17% των μαθητών πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας 2 ή 3 φορές τον μήνα, εκ των οποίων το 40% είναι κορίτσια. Ισως το πιο ανησυχητικό εύρημα της έρευνας που πραγματοποίησε το πανεπιστήμιο Clemson είναι το γεγονός ότι όσο μεγαλώνουν τα παιδιά τόσο πιο δεκτικά γίνονται στη βία. Μόλις το 10% των μαθητών του δημοτικού θα σκεφτόταν να συμμετάσχει σε βιαιοπραγία εναντίον συμμαθητή τους, ενώ το ποσοστό αυξάνεται στο 35% στο γυμνάσιο.
Επιπλέον, βάσει έρευνας του 2009, περισσότερα από 100.000 παιδιά στις ΗΠΑ πηγαίνουν στο σχολείο έχοντας όπλα για να αμυνθούν απέναντι στους βίαιους συμμαθητές τους.
Στην Ευρώπη «πρωταθλητές» στην ενδοσχολική βία φαίνεται ότι είναι οι Βρετανοί μαθητές, καθώς το 46% των μαθητών γυμνασίου τη θεωρούν σημαντικό πρόβλημα στην καθημερινότητά τους. Σε έρευνα του 2008, οι μαθητές στην υπόλοιπη Ευρώπη επίσης ανησυχούν για τη βίαιη συμπεριφορά στα σχολεία. Στην Ιταλία αναφέρει την ενδοσχολική βία ως πρόβλημα το 33%, στην Πορτογαλία το 35%, στην Ολλανδία το 16%, στο Βέλγιο το 21%, στη Γερμανία το 29% και στην Ισπανία το 22%.
«Φροντιστήρια» Οι νεότερες έρευνες προσπαθούν να εντοπίσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προσεγγιστεί το ζήτημα και καταλήγουν ότι η λήψη μέτρων είναι σημαντική. Οι σκανδιναβικές χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα εναντίον της ενδοσχολικής βίας ανήκουν στην ομάδα κρατών με τα χαμηλότερα ποσοστά βιαιοπραγίας μεταξύ μαθητών.
Συγκεκριμένα, στη Σουηδία μόλις το 8,6% των αγοριών και το 4,8% των κοριτσιών δηλώνουν ότι έπεσαν θύματα ενδοσχολικής βίας τους δύο προηγούμενους μήνες.
Αντιθέτως, στη Λιθουανία, όπου δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο, το 45,2% των αγοριών και το 35,8% των κοριτσιών έχουν πέσει θύματα κακοποίησης από συμμαθητές τους.
Μία νέα τεχνολογία ετοιμάζεται να βοηθήσει τα σχολεία με τους μαθητές που είναι επιρρεπείς στις κοπάνες.
Η νέα υπηρεσία “εντοπισμού” μαθητών ετοιμάζεται να λειτουργήσει αρχικά σε δοκιμαστικό στάδιο 6 εβδομάδων, στο “Anaheim Union High School District” της Καλιφόρνια.
Το σχολείο θα δοκιμάσει να τοποθετήσει συσκευές GPS στους μαθητές των 2 τελευταίων τάξεων του σχολείου που έχουν συμπληρώσει το όριο των τεσσάρων αδικαιολόγητων απουσιών.
Οι μαθητές που θα έχουν αυτές τις συσκευές κάθε μέρα θα δέχονται μία ειδοποίηση νωρίς πρωί που θα τους ενημερώνει οτι πρέπει να πάνε στο σχολείο στην ώρα τους και στην συνέχεια 5 φορές την ημέρα θα πρέπει να εισάγουν τον προσωπικό κωδικό τους για να δηλώσουν την ακριβή τους τοποθεσία την δεδομένη στιγμή έτσι ώστε το σχολείο να ξέρει ανά πάσα στιγμή που είναι ο μαθητής κατά τη διάρκεια των μαθημάτων.
4 αδικαιολόγητες και το κάνουμε θέμα, μα γιατί δεν διδάσκονται από τα φωτεινά παραδείγματα των Ελλήνων συμμαθητών τους με τις 114+; Το ψηφιακό σχολείο αλήθεια δεν έχει να προτείνει τίποτα για αυτή τη σπατάλη άσκοπης ενέργειας; εννοώ το πέρασμα των απουσιών από τα διπλότυπα στα βιβλία, την ενημέρωση με τις συστημένες επιστολές που επιστρέφουν ανεπίδοτες και στο τέλος το καλύτερο είναι ότι με μία εγκύκλιο περνάνε όλοι…
Βέβαια αν μιλήσουμε για barcode και scanner θα αρχίσουν οι διαδηλώσεις για το 666…
«Στόχος είναι να σταματήσει το άγχοςτου δασκάλου να φτάσει στη σελίδα20 βιβλίου,που πρέπει να τη διδάξεισε συγκεκριμένη ημερομηνία» λέει μιλώντας στο «Βήμα» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. «Πριν γυρίσειη σελίδα του βιβλίου θα πρέπει να έχουν μάθει όλοι οι μαθητές τις βασικές έννοιες κάθε μαθήματος. Για παράδειγμα,αν κάποιος δεν έχει καταλάβει την έννοια της πρόσθεσηςστην αριθμητική, δεν θα προχωράειο δάσκαλος σε επόμενο κεφάλαιο,απλά γιατί βιάζεται να τελειώσειτο κεφάλαιο» καταλήγει χαρακτηριστικά.
Τότε αγαπητό στέλεχος, θα μείνουμε για πάντα στο αβ και α. Αμερικανοσπουδαγμένο θα είναι το στέλεχος. Και οι κακόμοιροι οι άλλοι που θα έχουν καταλάβει την πρόσθεση δε θα βαράνε το κεφάλι τους στον τοίχο;
Ταυτόχρονα όμως οι μαθητές θα κληθούν στο μέλλον να… αυτοαξιολογούνται, να διορθώνουν μόνοι τα γραπτά τους και να αναζητούν την λύση σε εκείνα τα κεφάλαια που τους δυσκόλεψαν.
αϊ, άϊ, βάι, βάι… καλέ μες στην καινοτομία θα βουτηχτούμε…η τελευταία λέξη της παιδαγωγικής επιστήμης. Μήπως και να το αναστοχαζόμαστε; γιατί κι αυτό φοριέται πολύ…
Τρίτη καινοτομία των επικείμενων αλλαγών θα είναι το ότι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές θα αποκτήσουν πλήρη ελευθερία στην αναζήτηση πρακτικών και νέων μεθόδων στην διδασκαλία των μαθημάτων τους (όπως π.χ. η διοργάνωση μιας θεατρικής παράστασης για το μάθημα των Αρχαίων ή της Ιστορίας ή μιας εκδρομής σχετικής με τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος). Θα μπορούν ακόμη και να δημιουργούν εκπαιδευτικό υλικό και σχέδια εργασίας.
Και τώρα μπορούν. Προλαβαίνουν όμως; και όλα αυτά τα θαυμαστά για το γλίσχρο μισθό του εκπαιδευτικού;
Ηταν μια παροιμία, αλλά δεν τη καλοθυμάμαι… “με μπιπ… δε βάφεις αβγά”. Τι να εννοεί άραγες;
Αρχές του 19ου αιώνα. Ο γάλλος φιλελεύθερος οικονομολόγος Φρεντερίκ Μπαστιά ανησυχεί θεωρώντας ότι ο δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας, σε συνδυασμό με τη «μόρφωση», μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας.
«Από τη στιγμή που καθιερώθηκε η δημοκρατία(1) γίνεται πολύ λόγος για τη δωρεάν εκπαίδευση. Πρόκειται για κομμουνισμό εφαρμοσμένο σε έναν κλάδο της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η εκπαίδευση θα είναι δωρεάν; Ε, τότε, ο κόσμος δεν πρέπει να ζητάει από το κράτος μονάχα δωρεάν εκπαίδευση, αλλά και δωρεάν τροφή, κι ένα σωρό άλλα πράγματα… Γιατί όχι; Μήπως δεν είναι η τροφή ακόμα πιο αναγκαία κι από τη μόρφωση; Ας προσέξουμε, λοιπόν. Ο λαός έχει φθάσει σχεδόν σε αυτό το σημείο. Ξεγελαστήκαμε από μια λέξη κι έχουμε κάνει ένα βήμα προς τον κομμουνισμό. Και γιατί άραγε δεν θα κάνουμε και ένα δεύτερο, κι ύστερα ένα τρίτο, μέχρι να καταλήξουμε στο σημείο να χαθεί κάθε ελευθερία, κάθε ιδιοκτησία, κάθε δικαιοσύνη; Primo vivere, deindre plilosophare (Πρώτα να ζήσουμε, κι ύστερα να φιλοσοφήσουμε), θα μας πει ο λαός, και δεν ξέρω, στ’ αλήθεια, τι θα μπορέσουμε να του αντιτάξουμε».
Ο ΤΖΟΝ ΣΤΙΟΥΑΡΤ ΜΙΛ
Αυτό το απόσπασμα αναφέρεται από τον Remy Herrera στο «Un autre capitalisme n’est pas possible» (Ενας άλλος καπιταλισμός δεν είναι εφικτός), Syllepse, Παρίσι, 2010.
Το 1859 στο δοκίμιό του «Περί ελευθερίας», ο βρετανός φιλελεύθερος φιλόσοφος Τζον Στιούαρτ Μιλ αντιπαραθέτει τη χειραφέτηση και το κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα.
«Μια γενικευμένη και κρατικοποιημένη εκπαίδευση δεν είναι τίποτε άλλο από έναν μηχανισμό διαμόρφωσης των ανθρώπων έτσι ώστε να είναι όλοι όμοιοι μεταξύ τους· και το καλούπι που επιλέγεται είναι εκείνο που εξυπηρετεί τις εξουσίες που κυριαρχούν μέσα στην κυβέρνηση, είτε πρόκειται για τον μονάρχη, είτε για τον κλήρο, είτε για την αριστοκρατία, είτε για την πλειονότητα μιας συγκεκριμένης γενιάς. Μάλιστα, εάν αυτός ο μηχανισμός αποδειχθεί αποτελεσματικός και επιτυχημένος, επιβάλλει στον δεσποτισμό πάνω στο πνεύμα, ο οποίος αναπόφευκτα θα οδηγήσει και σε στον δεσποτισμό πάνω στο σώμα».
Το 1889 ο Ουίλιαμ Τόρεϊ Χάρις, αμερικανός φιλόσοφος και τότε υπουργός Παιδείας, συνοψίζει την αποστολή του υπουργείου του.
«Τα σχολεία μας έχουν σχεδιαστεί με επιστημονικό τρόπο, για να εμποδίσουν τον καθένα να αποκτήσει υπερβολική μόρφωση. Ο μέσος Αμερικανός οφείλει να αρκεστεί στο ρόλο που είναι προδιαγεγραμμένος γι’ αυτόν, χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό να επιχειρήσει κάποιον άλλο».
Το 1906 ο αμερικανός φιλάνθρωπος Τζον Ντέιβινσον Ροκφέλερ περιγράφει την εκπαίδευση την οποία η γενναιοδωρία του θα μπορούσε να καταστήσει εφικτή.
«Δεν θα προσπαθήσουμε να κάνουμε φιλόσοφους ή επιστήμονες αυτούς τους ανθρώπους, ούτε τα παιδιά τους. Δεν είναι δική μας δουλειά να ξυπνήσουμε μέσα τους τους συγγραφείς, τους παιδαγωγούς, τους ποιητές ή τους ανθρώπους των γραμμάτων. Δεν αναζητούμε μεγάλους καλλιτέχνες, ζωγράφους, μουσικούς, δικηγόρους, γιατρούς, ιερείς, πολιτικούς, κυβερνητικά στελέχη: έχουμε ήδη αρκετούς από όλες αυτές τις κατηγορίες. Η δική μας δουλειά είναι απλή. Θα οργανώσουμε την εκπαίδευση των παιδιών με τέτοιον τρόπο, ώστε να τους μάθουμε να κάνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό που οι πατέρες τους και οι μητέρες τους κάνουν σήμερα με ατελή τρόπο».
Ο ΜΙΛΤΟΝ ΦΡΙΝΤΜΑΝ
Το 1984 ο αμερικανός νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν ονειρεύεται ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με βάση τους νόμους της αγοράς.
«Σε αυτό το σύστημα, οι γονείς θα λάμβαναν εκπαιδευτικά κουπόνια (vouchers) τα οποία θα αντιστοιχούσαν με ακρίβεια στην αξία του ποσού το οποίο το κράτος οφείλει να δαπανήσει για να εξασφαλίσει τη φοίτηση των παιδιών τους σε σχολείο. Οπως συμβαίνει και σήμερα, όλοι οι πολίτες θα πλήρωναν τους φόρους τους για να χρηματοδοτήσουν την εθνική εκπαίδευση, είτε έχουν παιδιά είτε όχι, είτε αυτά πηγαίνουν σε δημόσιο σχολείο είτε σε ιδιωτικό. Η σημαντική διαφορά συνίσταται στο γεγονός ότι επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των γονέων να επιλέξουν πού θα φοιτήσουν τα παιδιά τους, και όχι σε εκείνη των γραφειοκρατών. Κι αυτό είναι ένα σημείο με κρίσιμη σημασία. Με αυτόν τον τρόπο, θα καθόριζαν σε ποιο σχολείο θα πήγαιναν τα παιδιά τους και αυτό το σχολείο θα εξασφάλιζε έτσι μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Σε αυτήν την περίπτωση, οι γονείς που θα έστελναν τα παιδιά τους σε ένα ιδιωτικό σχολείο θα απαλλάσσονταν -τουλάχιστον εν μέρει- από τη διπλή υποχρέωση χρηματοδότησης της εκπαίδευσης: κι αυτό, γιατί σήμερα με τους φόρους τους χρηματοδοτούν τη δημόσια εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα καταβάλλουν δίδακτρα στο ιδιωτικό σχολείο. Με αυτόν τον τρόπο, τόσο οι καθηγητές όσο και η διεύθυνση των σχολείων θα διέθεταν τα μέσα που είναι αναγκαία για να ικανοποιήσουν πραγματικά τους πελάτες τους: τους μαθητές».
Αυτό το απόσπασμα αναφέρεται από τον Remy Herrera στο «Un autre capitalisme n’est pas possible», Syllepse, Παρίσι, 2010.
(1) (ΣτΜ): η οποία προέκυψε από τη Γαλλική Επανάσταση.
Το ότι οι έφηβοι, ειδικά τ’ αγόρια, δεν διατηρούν και τις καλύτερες σχέσεις με τη λογοτεχνία το έχουμε διαπιστώσει εδώ και χρόνια, τουλάχιστον εμπειρικά. Αν κρίνουμε όμως από τ’ αποτελέσματα πρόσφατα δημοσιευμένης έρευνας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, η παραπάνω διαπίστωση επιβεβαιώνεται πανηγυρικά. Η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών του γυμνασίου από κάθε γωνιά της Ελλάδας που συμμετείχαν σ’ αυτήν -συμπληρώθηκαν πάνω από 25.000 ερωτηματολόγια- δεν το κρύβουν: σε ποσοστό 75% ομολογούν πως διαβάζουν λίγο ή καθόλου λογοτεχνικά βιβλία και ένας στους τέσσερις εμφανίζεται να διαβάζει πολύ, βασικά πεζογραφία.
Τα κείμενα που διδάσκονται στο σχολείο, μολονότι ανταποκρίνονται αρκετά στα ενδιαφέροντά τους (έτσι δήλωσε το 45%), σπανίως τους ανοίγουν την όρεξη για ν’ ανακαλύψουν κι άλλα έργα των συγγραφέων που ανθολογούνται στα εγχειρίδια (47%). Και, ενώ τα κορίτσια δείχνουν να έχουν πιο ζεστή επαφή με το αντικείμενο, όσο περνούν κι αυτά από τη μία τάξη στην άλλη, όλο και απομακρύνονται από το εξωσχολικό διάβασμα. Το παιχνίδι μοιάζει να έχει χαθεί. Πράγμα που σημαίνει ότι χιλιάδες ελληνόπουλα, χωμένα για τα καλά στον υπολογιστή τους, είναι ανύποπτα για τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η λογοτεχνία στην καθημερινή τους ζωή -στο ν’ αποκτήσουν θετικά πρότυπα, να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους, να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματά τους, να κατανοήσουν συμπεριφορές που τους ξενίζουν, να συμφιλιωθούν με το ότι η ανθρώπινη φύση είναι αντιφατική.
Η έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου πραγματοποιήθηκε με την ευθύνη της δόκτορος φιλολογίας Χριστίνας Αργυροπούλου την περίοδο 2004-2006, με στόχο να προσδιοριστεί σε ποιον βαθμό πάσχει το μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο γυμνάσιο και με τι τρόπους θα μπορούσε η διδασκαλία του να γίνει πιο αποδοτική. Δεν στάλθηκαν όμως μόνο στα παιδιά ερωτηματολόγια αλλά και σε 2.803 καθηγητές. Ολως παραδόξως, οι τελευταίοι εμφανίζονται λάτρεις της λογοτεχνίας: Ενας στους τρεις δηλώνει πως διαβάζει πολύ για την προσωπική του απόλαυση, το 57% απαντάει αρκετά, μόνο το 11% λίγο, ενώ το ποσοστό εκείνων που δεν διαβάζουν καθόλου παρουσιάζεται μηδενικό… Αν όμως η λογοτεχνία είναι τόσο σημαντική για τους ίδιους, πώς και δεν καταφέρνουν να την κάνουν ελκυστική και για τους μαθητές; Μήπως το εκπαιδευτικό μας σύστημα τους σπρώχνει να λειτουργούν διεκπεραιωτικά;
Γίνεται καταναγκαστικό
Για τον πολυσχιδή Σάκη Σερέφα -ποιητή, ανθολόγο, δραματουργό και φιλόλογο, με δεκαετή θητεία στα θρανία της μέσης εκπαίδευσης- η όλη στρέβλωση ξεκινάει από την ένταξη του μαθήματος της λογοτεχνίας στην εξεταστέα ύλη. «Οταν μπαίνει το στοιχείο του καταναγκασμού, κάθε απόλαυση χάνεται». Τι κι αν το περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων έχει από το 2006 ανανεωθεί; «Ενα ρετούς έγινε» υποστηρίζει ο ίδιος. «Η λογική των θεματικών ενοτήτων και της αποσπασματικότητας των κειμένων παραμένει. Στην πραγματική μας ζωή διαβάζουμε τα βιβλία ολόκληρα. Γιατί η αναγνωστική συμπεριφορά των παιδιών πρέπει να είναι διαφορετική;»
Πράγματι, στα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και των τριών τάξεων του Γυμνασίου, η ύλη διαρθρώνεται γύρω από ενότητες όπως «Ο άνθρωπος και η Φύση», «Θρησκευτική ζωή», «Λαογραφία», «Οι φίλοι μας τα ζώα», «Εθνική ζωή», «Παλαιότερες μορφές ζωής», «Η βιοπάλη» ή «Ο καημός της ξενιτιάς»… Σ’ αυτές εντάσσονται αποσπάσματα από ευρύτερες ποιητικές ή αφηγηματικές συνθέσεις που καλύπτουν από τον Σολωμό ή τον Δροσίνη ως τον Ελύτη και τον Ρίτσο, από τον Τέλλο Αγρα και τον Αργύρη Εφταλιώτη ως τον Καρούζο και τη Δημουλά, από τον Καζαντζάκη, τον Θεοτοκά και τον Βενέζη ως τους Βαλτινό, Ζέη και Θέμελη, και από τον Καρκαβίτσα, τον Ουράνη ή τον Κρυστάλλη ως τη Μέλπω Αξιώτη και τον Δημήτρη Χατζή.
Θεσμός φιλαναγνωσίας
Τι κι αν 95% των καθηγητών -στην ίδια πάντα έρευνα- πιστεύουν πως η αξιοποίηση της μελοποιημένης ποίησης θα έκανε το μάθημα πιο ενδιαφέρον; Τέτοια ενότητα δεν προστέθηκε στα νέα βιβλία. Αν μη τι άλλο, υπάρχουν στίχοι του Σαββόπουλου, δείγματα γραφής περισσότερων μεταπολεμικών συγγραφέων -Ταχτσής, Κουμανταρέας, Σωτηρίου, Γαλανάκη, Σκαμπαρδώνης, Σουρούνης κ.ά.- καθώς και κείμενα με ξένες υπογραφές, όπως των Τσέχοφ, Μπρεχτ, Πρεβέρ, Χικμέτ ή Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί. Οι ερωτήσεις εν τούτοις που συνοδεύουν το μάθημα είναι κατά κανόνα φιλολογικού-γραμματολογικού τύπου, ενώ η λεπτομερής ανάλυση του κειμένου λειτουργεί συνήθως απωθητικά. Οπως και στα υπόλοιπα μαθήματα έτσι κι εδώ, τα θέματα SOS τα αναζητούν τα παιδιά στο τέλος της χρονιάς. Κι όπως φάνηκε από ακόμα πιο πρόσφατη έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (2008), το 59% των μαθητών του γυμνασίου θεωρούν πως τα λογοτεχνικά τους εγχειρίδια δεν τους προσφέρουν ιδέες για δημιουργικές δραστηριότητες.
Μέσα σ’ αυτό το τοπίο, όπου ως γνωστόν και οι σχολικές βιβλιοθήκες καρκινοβατούν, φιλοδοξεί να επέμβει διορθωτικά το υπουργείο Παιδείας, αρχής γενομένης από το δημοτικό σχολείο. Ας σημειωθεί ότι στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αυτόνομο μάθημα λογοτεχνίας δεν υφίσταται κι ας κρίνεται απαραίτητο απ’ όλους σχεδόν τους δασκάλους. Ενώ λοιπόν τα λογοτεχνικά κείμενα εξακολουθούν να προσεγγίζονται στο πλαίσιο της διδασκαλίας της «γλώσσας» (βλ. σύνταξη, γραμματική κ.ο.κ), από τη φετινή χρονιά, στα 800 ολοήμερα δημοτικά της επικράτειας, «καθιερώνεται ο θεσμός της φιλαναγνωσίας» για τα παιδιά που μένουν στο σχολείο ως το απόγευμα, με μία διδακτική ώρα τη βδομάδα για την Α’ και τη Β’ τάξη.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια σύμπραξη του υπουργείου Παιδείας με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, που θα χρηματοδοτηθεί από κοινοτικά κονδύλια -μέσα στον Νοέμβριο θα πέσουν οι τελικές υπογραφές για την ένταξή του στο ΕΣΠΑ- το οποίο «δεν αποκλείεται να επεκταθεί σταδιακά στις υπόλοιπες τάξεις του δημοτικού, ενδεχομένως και στο γυμνάσιο» λέει ο Σάκης Σερέφας, υπεύθυνος σήμερα για τον συντονισμό του προγράμματος σε επτά νομούς της κεντρικής Μακεδονίας: «Στόχος είναι η εξοικείωση των μαθητών με το λογοτεχνικό βιβλίο, ως αντικείμενο πρώτα απ’ όλα. Ο δάσκαλος θα βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τα παιδιά, θα τους διαβάζει χαλαρά ιστορίες και, μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες, όπως ζωγραφιές, κατασκευές, τραγούδια ή παντομίμα, θα τους μυεί στην απολαυστική εμπειρία της ανάγνωσης. Μια αρχή γίνεται. Γιατί το θέμα είναι ν’ αλλάξει ολόκληρη η φιλοσοφία για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας»
Το κινητό χτυπάει και ο μικρός μαθητής από τη Γεωργία απαντά στα ελληνικά: «Δεν μπορώ τώρα. Είμαι εδώ με την κυρία Εφη και την κυρία που βγάζει κάμερα»… Η κυρία Εφη είναι η δασκάλα του. Η κυρία που «βγάζει κάμερα» είναι η σκηνοθέτις Λουκία Ρικάκη. Η τελευταία ταινία της παιζόταν μέχρι χθες για το ευρύ κοινό στο Ιδρυμα Κακογιάννη. Για τους επόμενους τρεις μήνες θα προβάλλεται για τα σχολεία, έπειτα από συνεννόηση με το Ιδρυμα (Τηλ. 210-3418550).
Σίγουρα, πολλοί είναι αυτοί που έχασαν την ευκαιρία να δουν το έργο στη μεγάλη οθόνη. Το σχολικό κοινό όμως είναι αυτό που θα επωφεληθεί περισσότερο από μια ταινία που δείχνει τις δυνατότητες ενός σχολικού περιβάλλοντος, όταν οι «μεγάλοι» είναι πρόθυμοι και ελεύθεροι να φανταστούν και να υλοποιήσουν έναν τρόπο διδασκαλίας και επικοινωνίας με τα παιδιά που ταιριάζει στην περίσταση.
Η ταινία που έχει τίτλο «Ονειρα σε άλλη γλώσσα» επικεντρώνεται σε μια ομάδα αξιόλογων Κυπρίων δασκάλων και τα παιδιά ενός πολύ ξεχωριστού σχολείου, του Σχολείου της Φανερωμένης, που βρίσκεται στο κέντρο της Παλιάς Λευκωσίας. Το εντυπωσιακό κτίριο κάποτε φιλοξενούσε το Παρθεναγωγείο Φανερωμένης, όπου φοιτούσαν πολλές γενιές Κυπρίων κορασίδων. Τώρα, λειτουργεί με 300 μαθητές από δεκάδες διαφορετικές χώρες. Η πλειοψηφία εξ αυτών είναι παιδιά μεταναστών από τις Φιλιππίνες, τη Ρωσία, τη Γεωργία, το Ιράκ, που έφτασαν στην Κύπρο για μια καλύτερη ζωή, αφήνοντας πίσω τους μιαν άλλη πατρίδα.
Η κ. Ρικάκη αφηγείται την ιστορία της, αφήνοντας συγχρόνως παιδιά, γονείς και δασκάλους να πουν τις δικές τους. Το συμπέρασμά της είναι ότι αυτή η σχολική κοινότητα ξέρει όχι μόνο να αποδέχεται τη διαφορετικότητα αλλά και να διαμορφώνει το σχολικό της πρόγραμμα γύρω από αυτήν. Η επίσκεψη μιας ολόκληρης τάξης στο τζαμί στο οποίο προσκυνάει η οικογένεια ενός συμμαθητή, με ξεναγό τον ίδιο τον μικρό μαθητή, αποτελεί το μάθημα της ημέρας.
Δεν είμαι κριτικός κινηματογράφου ή ειδικός για να κρίνω τη σκηνοθεσία ή την ευρηματικότητα του θέματος (υπάρχουν κι άλλα τέτοια σχολεία, πιο κοντά μας). Τα «Ονειρα» της κ. Ρικάκη μπορούν να γίνουν έμπνευση για πολλά σχολεία, είτε αυτά διαθέτουν έναν πολυπολιτισμικό χαρακτήρα είτε όχι…
ΚΑΠΟΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ σχολεία διατηρούν αναλλοίωτη την αξία που είχε παλιά αυτός ο τίτλος και την οποία όλοι ελπίζουν να επαναφέρει αύριο η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθείται. Αλλά αυτά υπάρχουν ήδη από σήμερα, και δεν περιμένουν κανέναν να τα… μεταρρυθμίσει. Η συνταγή είναι απλή. Μερικές φορές αρκεί ένας οραματιστής διευθυντής και μερικοί παθιασμένοι καθηγητές για να δημιουργήσουν τις δικές τους «ιστορίες αίγλης». Αποτέλεσμα; Υψηλά ποσοστά επιτυχίας κάθε χρόνο στις πανελλαδικές εξετάσεις και «λίστες αναμονής» πέραν της διετίας για την εγγραφή στο σχολείο. Γονείς για να γράψουν τα παιδιά τους σε αυτά πλαστογραφούν ακόμη και ενοικιαστήρια για να εμφανίσουν διεύθυνση κατοικίας στην περιοχή όπου εδρεύει το σχολείο και να εξασφαλίσουν προτεραιότητα στην εγγραφή. Σημαντικό κεφάλαιο αυτής της ιστορίας αποτελούν και τα (κατ΄ όνομα πια σήμερα) πειραματικά σχολεία, που το υπουργείο Παιδείας στο πλαίσιο της νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης επιχειρεί να αναβιώσει. Τα Πειραματικά στο παρελθόν δέχονταν μαθητές με εξετάσεις και αξιολογούσαν με τον δικό τους τρόπο διδακτικό προσωπικό και αποφοίτους. Με τα χρόνια κατηγορήθηκαν ως δήθεν «ελιτίστικα» και σταδιακά έπαψαν να ακολουθούν τα καινοτόμα προγράμματα των πανεπιστημίων, με βάση τα οποία λειτουργούσαν και ξεχώριζαν.
«Καλά δημόσια σχολεία υπάρχουν σε πολλές περιοχές και είναι φυσικό οι γονείς να διεκδικούν μια θέση σε αυτά για τα παιδιά τους» παραδέχεται ο κ. Α. Παπακωνσταντίνου , πρώην πρόεδρος του Κεντρικού Υπηρεσιακού Συμβουλίου του υπουργείου Παιδείας, στην άμεση αρμοδιότητα του οποίου ανήκαν 150 σχολεία της Αθήνας. Από την εμπειρία του προτιμά το 2ο Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής και το Λύκειο Βουλιαγμένης. Ανάμεσα σε αυτά που ξεχωρίζουν περιλαμβάνεται και το 1ο Λύκειο Παπάγου. «Καλό δεν είναι μόνο ένα σχολείο που βάζει μαθητές στα πανεπιστήμια, αλλά ένα σχολείο οργανωμένο που λειτουργεί σωστά. Η εκπαίδευση δεν είναι άσπρο- μαύρο. Είχαμε στο παρελθόν παιδιά με χαμηλές βαθμολογίες που ήρθαν σε εμάς και αναπτύχθηκαν» σημειώνει η διευθύντριά του κυρία Πολυξένη Μπίστα . Κάπως έτσι ανοίγει η πόρτα για το Πανεπιστήμιο: πάνω από το 85% των μαθητών πέρασε εφέτος στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το 1ο Λύκειο Παπάγου, από το οποίο εισήχθησαν στην Ιατρική Σχολή Αθηνών τρεις μαθητές και άλλοι 15 σε Πολυτεχνεία, κατατάχθηκε, πανελλαδικά, στην πρώτη πεντάδα, με επιτυχόντες σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Δυστυχώς, όμως, τέτοια σχολεία σήμερα δεν αποτελούν παρά μόνο την εξαίρεση. Μελέτες του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έχουν καταδείξει ότι από τους υποψηφίους που προέρχονται από τα δημόσια σχολεία της χώρας μόλις ένα 33,3% γράφει «καλά» ή «άριστα» στις Πανελλαδικές. Ανάμεσα στις 10 Περιφέρειες με τις καλύτερες επιδόσεις στη χώρα είναι όλοι οι νομοί της Θεσσαλίας, η Χίος, η Ανατολική Αττική και η Αθήνα, ενώ με τις χειρότερες επιδόσεις, οι Ξάνθη, Ροδόπη, Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ρέθυμνο και Δυτική Αττική.
«Πες μουτους φίλους σου»
Το πλεονέκτημα του μοναδικού δημόσιου σχολείου στην περιοχή του Παλαιού Ψυχικού είναι κατ΄ αρχήν… χωροταξικό. Βρίσκεται ακριβώς πίσω από τα μεγάλα συγκροτήματα που στεγάζουν το Αρσάκειο, ιδιωτικά σχολεία και το Κολλέγιο Αθηνών, γειτνίαση η οποία ως έναν βαθμό λειτουργεί ανταγωνιστικά. Η περιοχή είναι προνομιακή, το σχολείο βρίσκεται μέσα στο πράσινο και το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι ευχάριστο: μια καλή αρχή για να εξελιχθεί και βελτιωθεί η εκπαιδευτική διαδικασία. Θες η γειτνίαση με τα μεγάλα ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας, θες η παράδοσή του και οι καλοί καθηγητές του, έχουν κάνει το Δημόσιο του Ψυχικού από τα πλέον περιζήτητα δημόσια σχολεία στην Αθήνα. Δέχεται αιτήσεις γα εγγραφές από όλες τις γειτονικές περιοχές (Νέο Ψυχικό, Γαλάτσι, Κυψέλη). Καθώς όμως αποτελούν τελικά μέρος μια κοινότητας που θεωρούν προνομιακή οι μαθητές και οι μαθήτριές του τελικά προσπαθούν και συχνά… πετυχαίνουν. Τα ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις είναι σημαντικά, υπερβαίνουν το 80%, ενώ πολιτιστικές ζώνες και εξωσχολικές δραστηριότητες «δένουν» την εκπαιδευτική καθημερινότητα.
3ο ΛΥΚΕΙΟ ΑΙΓΑΛΕΩ
Το «κουνούπι» που βρυχάται
Διαστάσεις τοπικού θρύλου έχει λάβει στην περιοχή του Αιγάλεω το ιστορικό 3ο Λύκειο, το επονομαζόμενο «Κουνούπι». Πάλαι ποτέ ιδιωτικό σχολείο, ανεγερθέν με δωρεά του επιχειρηματία Γ. Κουνούπη, αποτελεί σήμερα… τοπικό εκπαιδευτικό «θησαυρό». Το επιβεβαιώνει ο μεγάλος αριθμός αιτήσεων εγγραφής που συγκεντρώνει από την ευρύτερη περιοχή. Είναι γνωστό ως παραδοσιακό και οργανωμένο. Και αυτό συχνά είναι αρκετό: «Στα σχολεία όπου υπάρχουν στιβαρές διευθύνσεις δεν υπάρχουν θέματα καταλήψεων ή ελλείψεων σε υποδομές. Ακόμη και όταν το κράτος δεν μπορεί, έχουν γίνει οι προμήθειες από πριν» εξηγεί εκπαιδευτικός του «Κουνουπιού». Το διαβατήριο για το Πανεπιστήμιο εφέτος πήρε πάνω από το 90% των τελειοφοίτων του. Ιατρικές, πολυτεχνικές και νομικές σχολές δέχθηκαν αποφοίτους του. Η αυξημένη εκπαιδευτική φροντίδα από την πλευρά του διευθυντή του σχολείου κ. Ν. Μπονόβα οδηγεί, όπως δείχνουν τα στοιχεία, σε μεγάλες επιτυχίες. Σε αυτό προσβλέπουν και οι γονείς των παιδιών της περιοχής Αιγάλεω αλλά και των γύρω περιοχών οι οποίοι διεκδικούν μια θέση στα προγράμματά του. Το σχολείο διαθέτει και σελίδα στο Facebook (με σήμα κατατεθέν μια πινακίδα οδικής κυκλοφορίας με ένα κουνούπι ζωγραφισμένο πάνω της), σύλλογο αποφοίτων. Αποτελεί «μαρκαρισμένο» εκπαιδευτικό σημείο στον χάρτη της περιοχής. «Αυτό το γκρουπ είναι για όλους όσοι έχουν περάσει από το 3ο Λύκειο Αιγάλεω ή αλλιώς… κουνούπι!» αναφέρουν οι απόφοιτοι του σχολείου, στην ιστοσελίδα τους.
2ο ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ
Το εξωστρεφές «κεντρικό»
Η εξωστρέφεια του 2ου Λυκείου Κορυδαλλού, που αποκαλείται «κεντρικό» ή «κολέγιο» από τους κατοίκους της περιοχής, το καθιστά ξεχωριστό. Οι μαθητές του μαθαίνουν και μέσα από τα ταξίδια την επαφή με συνομηλίκους τους από άλλες χώρες, στο πλαίσιο προγράμματος αντίστοιχου με το φοιτητικό «Εrasmus», το οποίο προορίζεται για τους μαθητές. Το σχολείο συνδέεται με σχολεία άλλων χωρών της ΕΕ· αυτές τις ημέρες φιλοξενεί παιδιά από την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Πολωνία.
Εδώ τα εργαστήρια λειτουργούν, τα αμφιθέατρα είναι σε χρήση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αξιοποιούνται καθημερινά. Εφέτος μόνο 10 από τους τελειοφοίτους του έμειναν εκτός πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Στις περιζήτητες σχολές όπως η Ιατρική Αθήνας εισήχθησαν δύο μαθητές ενώ πολλοί ήσαν οι υποψήφιοι σε πολυτεχνικές και οικονομικές σχολές. «Προσπαθούμε για το καλύτερο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα» σημειώνει ο διευθυντής του κ. Γ. Καραχρήστος, αν και εφέτος- ελέω κρίσης και περικοπών- τα παράπονά του προς την πολιτεία που δεν διευκολύνει την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου είναι έντονα. «Πήραμε πριν από λίγες ημέρες 1.500 ευρώ από το υπουργείο Παιδείας, την 4η δόση του 2009, ενώ μόνο η ΔΕΗ που πληρώνουμε κοστίζει 1.000 ευρώ το δίμηνο». Με ή χωρίς χρήματα στο σχολικό ταμείο η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών του πέρασε σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, ενώ μόλις 10 τελειόφοιτοι έμειναν εκτός ανώτατης εκπαίδευσης. Δύο υποψήφιοι εισήχθησαν στην Ιατρική Αθήνας και δεκάδες άλλοι σε πολυτεχνικές και οικονομικές σχολές.
5ο ΛΥΚΕΙΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ
«Ο… καλός είναι αλλιώς»
Οι κακές γλώσσες λένε ότι στο 5ο Λύκειο Γλυφάδας δεν μπαίνεις αν δεν είσαι καλός μαθητής. Το σχολείο ξεχωρίζει στην ευρύτερη περιοχή με γνώμονα τις επιτυχίες του και πολλοί είναι εκείνοι που επιμένουν ότι οι δεκάδες υποψήφιοι για εγγραφή στα τμήματά του κρίνονται με βάση τη βαθμολογία τους. Τα τελευταία δύο χρόνια το σχολείο «μετράει» 20 μαθητές, με βαθμολογίες άνω των 19.000 μορίων. Οσοι είναι σε θέση να γνωρίζουν, αποδίδουν τις επιτυχίες αυτές στη δυναμική διευθύντριά του, τις καινοτόμες μεθόδους που εφαρμόζει στη διδασκαλία αλλά και τις εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Αποτελεί πάντως από τα περιζήτητα σχολεία της περιοχής της Γλυφάδας και πολλοί κάτοικοι το προτιμούν από φημισμένα ιδιωτικά σχολεία των νοτίων προαστίων.
«Τελειώσαμε το γυμνάσιο, κύριε, και δεν μας αφήσατε να κάνουμε ούτε μια μέρα κατάληψη»! Το παράπονο του μαθητή διατυπώθηκε με απόλυτη ειλικρίνεια στον γυμνασιάρχη. Μια τουλάχιστον κατάληψη έπρεπε να υπάρχει στην εφηβική επετηρίδα. Να μπορεί, πριν περάσει ο 15χρονος το κατώφλι της Α΄ Λυκείου, να συνθέσει το δικό του αφήγημα, τη μικρή, προσωπική ιστορία, με τον ίδιο πρωταγωνιστή.
Η ειδησεογραφία δίνει το μέτρο του εθιμικού χαρακτήρα των καταλήψεων: «ξεκινούν και φέτος… κλιμακώνονται… κ.ο.κ». Το τυποποιημένο ύφος των δημοσιευμάτων δηλώνει ότι πρόκειται για μια υπόθεση ρουτίνας, που φέρει «το αξιακό φορτίο του χαβαλέ», όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά καθηγητής της μέσης εκπαίδευσης.
Οι φετινές καταλήψεις εμφανίστηκαν λίγο νωρίτερα αλλά ο αριθμός των σχολείων που συμμετείχαν δεν ξεπέρασε, στο μέσο της περασμένης εβδομάδας, τα ογδόντα πανελλαδικά. Τις επόμενες ημέρες περιορίστηκε. Τα αιτήματα των μαθητών, ένας αχταρμάς με αστάθμητο εύρος: από την κατάργηση του μνημονίου έως το μέγιστο επιτρεπτό όριο για τις απουσίες, από διανομή σχολικών εγχειριδίων και κάλυψη κενών θέσεων διδακτικού προσωπικού έως επιτακτική ανάγκη για διαδραστικούς πίνακες γιατί η κιμωλία είναι καρκινογόνος! Κοντά στην επισήμανση για σοβαρές ελλείψεις στην κτιριακή υποδομή, σε κενά καθηγητών και βιβλίων, το προσωπικό ξέσπασμα: «Δεν είναι κατάσταση αυτή. Την περασμένη εβδομάδα ξεκινούσα με διάβασμα το πρωί και γυρνούσα σπίτι στις 12 τα μεσάνυχτα από το φροντιστήριο», έλεγε μαθητής της Γ΄ Λυκείου. Από κοντά και ορισμένοι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων να καταγγέλλουν «για άλλη μια φορά την αναλγησία της κυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα».
Οσο για τη στάση της ΟΛΜΕ, αντιγράφουμε χαρακτηριστικό απόσπασμα από ανακοίνωσή της σε παλαιότερη κινητοποίηση μαθητών: «Για τον κλάδο των εκπαιδευτικών –όπως αρμόζει, άλλωστε, στον κινηματικό μας πολιτισμό– τόσο ο σεβασμός της αυτονομίας του μαθητικού κινήματος όσο και η αλληλεγγύη μας είναι ζητήματα δεδομένα και αυτονόητα. Οι αγωνιζόμενοι μαθητές μας έχουν, παρά την ηλικία τους, την κρίση και την ωριμότητα της σκέψης ώστε να διαμορφώνουν οι ίδιοι τόσο το περιεχόμενο και τον προσανατολισμό των κινητοποιήσεών τους, όσο και την αξιοποίηση των πρόσφορων μορφών και μέσων».
Η επανάληψη, έστω και εξασθενημένη, των καταλήψεων αποτελεί παράπλευρο πλήγμα για τη Μέση Εκπαίδευση. Μαζί με ένα υπουργείο που μοιάζει να ταλαντεύεται ανάμεσα στον οικονομισμό και στον λαϊκισμό (ποιος τολμάει να θίξει το όριο των απουσιών που μπορεί να φτάσει τις 180 στη Γ΄ Λυκείου;), το δημόσιο σχολείο πορεύεται στα τυφλά απειλούμενο σοβαρά από ένα διογκούμενο μέγεθος της δημόσιας ζωής: τον χαβαλέ. «Ετσι η απαξίωση επιτείνεται με τη γελοιοποίηση ενός υπέρτατου δημόσιου αγαθού που η πτώση του συμπαρασύρει και την ιδέα του δημόσιου εν γένει», σημείωνε σε άρθρο του ο εκπαιδευτικός Γιάννης Αντωνίου.
Οι καταλήψεις, παλιότερες και πρόσφατες, ουσιαστικά δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να υπογραμμίζουν και να ενισχύουν τα χαρακτηριστικά της κρίσης. Οσο κι αν οι υποστηρικτές τους προβάλλουν τον σουρεαλιστικό ισχυρισμό ότι σταματώντας την εκπαιδευτική διαδικασία υπερασπίζουν τη δημόσια παιδεία από την υποβάθμιση και την ιδιωτικοποίηση. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: το δημόσιο σχολείο υπολειτουργεί σε ένα κλίμα αδιαφορίας, ενώ οι ιδιωτικοί θεσμοί παραμένουν αδιατάρακτοι, ενδυναμώνοντας ακόμη περισσότερο το κύρος τους. Οσο φιλόδοξες και να είναι οι προθέσεις του υπουργείου Παιδείας, με ένα δημόσιο σχολείο κλειστό και δυσλειτουργικό και τα φροντιστήρια να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην εντέλεια, καμία μεταρρύθμιση δεν είναι εφικτή.
Η απαρέσκεια των μαθητών για τη σχολική διαδικασία δεν απαλύνεται ούτε με χατίρια ούτε με ελαστικές βαθμολογίες ούτε με αλόγιστες παροχές δήθεν δικαιωμάτων. Το σχολείο θα παραμένει κενός τόπος χωρίς νόημα, χωρίς σκοπό, που ούτε τη γνώση καταφέρνει να υπηρετήσει, ούτε χαρά μπορεί να προσφέρει αλλά ούτε και προοπτική στην αγορά εργασίας.
Οι καταλήψεις παίζουν τον ρόλο της γενικής συνταγής που μπορεί να έχει αποτέλεσμα από τον απλό πονοκέφαλο έως ένα βαρύτερο νόσημα. Σπάει τη ρουτίνα, δίνει εύσημα κατά φαντασίαν αγωνιστικότητας και χάνει τη σημασία της ως ύστατο μέσο πίεσης και διεκδίκησης. Ευτελίζεται με συρραφή ανυπόστατων –αν όχι υπαγορευμένων– αιτημάτων.
Η δημόσια εκπαίδευση εξακολουθεί να υφίσταται χάρη στο ανθρώπινο δυναμικό της. Υπάρχουν αντοχές και αποθέματα, ο διάλογος και οι αντιπαραθέσεις βοηθούν να παραμένει ζωντανή και ενεργή. Εάν καταρρεύσει, με τη βοήθεια όλων όσων θεωρούν τους αναγκαίους περιορισμούς μη επικοινωνιακή μέθοδο ή ψηφοθηρικά καταστροφική, τότε ένας βασικός πυλώνας της κοινωνίας θα χαθεί. Το μέλλον είναι άδηλο αλλά όχι ανύπαρκτο. Δεν ακυρώνεται ούτε ξεγελιέται με πολιτικάντικα, συνδικαλιστικά ή κομματικά τερτίπια. Και κυρίως: έχει μνήμη.
Ο Dr. Teddy ανακινεί ένα θέμα που κατά καιρούς μας έχει απασχολήσει όλους. Τη διαχείριση της τάξης μας και την αντιμετώπιση προβληματικών μαθητών. Αυτό το θέμα στο σχολείο μου, μας έχει κοστίσει άπειρες ώρες συνεδριάσεων. Μερικοί συνάδελφοι αυτοαναγορεύονται σε ειδικούς και “το παίρνουν πάνω τους”, συχνά όμως με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Πώς να ξεχωρίσεις μία κλινική περίπτωση που χρήζει ψυχιατρικής αντιμετώπισης από μία απλά προβληματική εφηβεία; Ο όρος border line σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εύκολα διακριτός.
Συμφωνώ με τις καλές προθέσεις αλλά ας συμφωνήσουμε ότι υπάρχουν και καταστάσεις που ξεφεύγουν από τις δυνατότητες διαχείρισής μας. Χρειαζόμαστε τον ειδικό. Κι αυτός απλά δεν υπάρχει στο σχολείο μας, ή δεν υπάρχει όταν τον χρειαζόμαστε.
Σε πλήρη αναδιάρθρωση του λυκείου από την επόμενη χρονιά προχωράει το υπουργείο Παιδείας. Το πρόγραμμα της νέας Α΄ Λυκείου, το οποίο παρουσιάζει η «Κ», περιλαμβάνει 24 ώρες υποχρεωτικών μαθημάτων, 10 ώρες μαθημάτων επιλογής από τέσσερα θεματικά «καλάθια» και δύο κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Ηδη, πάντως, το πρόγραμμα της Β΄ και Γ΄ Λυκείου, που παρουσίασε η «Κ» στο φύλλο του περασμένου Σαββάτου 2 Οκτωβρίου, άνοιξε τον διάλογο, προκαλώντας ταυτόχρονα εντονότατες αντιδράσεις από τους εκπαιδευτικούς κλάδους που διδάσκουν μαθήματα των Θετικών Eπιστημών, Πληροφορική, Iστορία και Bιολογία. Ειδικότερα, το πρόγραμμα της Α΄ Λυκείου που θα εφαρμοσθεί από το σχολικό έτος 2011 – 2012 διαρθρώνεται ως εξής:
– Μεταξύ των υποχρεωτικών μαθημάτων (όπως παρουσιάζονται και στον πίνακα) δίνεται βάρος στα Aγγλικά και στη Γυμναστική (από τρεις ώρες). Ταυτόχρονα, διατηρείται η διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, της Ιστορίας, των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Χημείας.
– Οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν μαθήματα από τέσσερις θεματικές ομάδες: Αρχαιογνωσία, Ανθρωπιστικές και Kοινωνικές Eπιστήμες, Τέχνη και Πολιτισμό, Ξένες Γλώσσες.
– Υπάρχουν και δύο ώρες για δραστηριότητες των μαθητών σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα.
Εκτός από την προσθήκη του δίωρου για κοινωνικά / περιβαλλοντικά θέματα, οι διαφορές στο σχέδιο της νέας Α΄ Λυκείου σε σχέση με τη δομή της σημερινής Α΄ Λυκείου είναι οι εξής:
– Οι ώρες των υποχρεωτικών μαθημάτων μειώνονται από 32 σε 24, ενώ αυξάνονται εκείνες των μαθημάτων επιλογής από 2 σε 10 και σε αυτά προστίθενται νέα μαθήματα (Αρχαίοι Ελληνες Φιλόσοφοι, Ιστορία της Tέχνης, Κοινωνιολογία κ. ά.).
– Στα υποχρεωτικά μαθήματα δεν περιλαμβάνονται οι Αρχές Οικονομίας, η Τεχνολογία και ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός. Τα δύο πρώτα γίνονται μαθήματα επιλογής.
Το σχέδιο αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, κυρίως από κλάδους εκπαιδευτικών στα μαθήματα των οποίων υπάρχει μείωση ωρών.
Ηδη, ανάλογες αντιδράσεις προκάλεσε η δημοσιοποίηση του σχεδίου για τη Β΄ και τη Γ΄ Λυκείου. «Μας εξέπληξε που ο σχεδιασμός δεν έγινε σε συνεργασία με τις επιστημονικές ενώσεις των εκπαιδευτικών», πρόσθεσε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Eνωσης Φιλολόγων κ. Αναστάσιος Στέφος.
Τρεις προτάσεις
«Το σχέδιο υποβαθμίζει τα μαθήματα των Θετικών Eπιστημών. Είμαστε σε συνεννόηση με την Ενωση Φυσικών. Ηδη επεξεργαζόμαστε τρεις προτάσεις για τη νέα δομή του λυκείου», ανέφερε χθες στην «Κ» το μέλος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών κ. Φιλένια Σιδέρη. «Το νέο σχολείο υποβαθμίζει τις βιοεπιστήμες, σε μία εποχή που καθορίζεται από τις εξελίξεις των βιοεπιστημών (π. χ. εφαρμογές περιβάλλοντος, μεταλλαγμένα, DNA κ. ά.)», συμπλήρωσε στην «Κ» ο υπεύθυνος Παιδείας της Πανελλήνιας Ενωσης Βιοεπιστημόνων κ. Ανδρέας Ζοάνος.
«Η Πανελλήνια Eνωση Καθηγητών Πληροφορικής θεωρεί ότι το σχέδιο αυτό βρίσκεται έξω και πέρα από κάθε λογική και σε πλήρη δυσαρμονία με τη φιλοσοφία που επαγγέλλονται κινήσεις όπως η «ανοιχτή» ηλεκτρονική διακυβέρνηση ή οι δημόσιες διαβουλεύσεις στο Διαδίκτυο (opengov). Στην εποχή που όλοι ευαγγελίζονται τη μετάβαση από την Kοινωνία της Πληροφορίας – Γνώσης, κι ενώ επί μία δεκαετία και πλέον διδάσκεται η Πληροφορική στο Λύκειο, το υπουργείο επιλέγει την ολοκληρωτική κατάργηση της διδασκαλίας της», σχολίασε, μεταξύ άλλων, η Eνωση Kαθηγητών Πληροφορικής.
Προβλέπεται μία ενδιαφέρουσα χρονιά…Πρώτα θα φαγωθούμε μεταξύ μας διαγκωνιζόμενοι για τις ώρες. Μετά το ΥΠΔΒΜΘ θα υποχωρήσει στις ισχυρότερες πιέσεις των διαφόρων ειδικοτήτων κι έτοιμος ο αχταρμάς.
Δεν πρόκειται να αλλάξει το όριο των απουσιών για τους μαθητές, διαβεβαιώνει το υπουργείο Παιδείας.
«Θέλω να τονίσω κατηγορηματικά ότι το υπουργείο Παιδείας δεν έχει καμία πρόθεση αλλαγής του ορίου απουσιών για τους μαθητές», σημείωσε η υφυπουργός Παιδείας Εύη Χριστοφιλοπούλου, με αφορμή το θέμα που ανέκυψε.
Όπως διευκρίνισε, το όριο είναι 50 δικαιολογημένες απουσίες και 50 αδικαιολόγητες, σύμφωνα με εγκύκλιο που υπεγράφη από την ίδια και αποστέλλεται ήδη προς όλα τα σχολεία της χώρας.
Η εγκύκλιος ορίζει αυτά που ήδη ισχύουν με το Προεδρικό Διάταγμα του 1982, βάσει του οποίου το όριο των απουσιών ανέρχεται επίσης σε 50 δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες.
Κατά συνέπεια, δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι για την έκτακτη προσαύξηση του 25% που -όπως διευκρινίζεται από το υπουργείο- ίσχυσε ειδικά και μόνο για τη περυσινή σχολική χρονιά, εξαιτίας των αυξημένων απουσιών των μαθητών από τα κρούσματα του ιού την νέας γρίπης Η1Ν1.
Σύγχυση προκάλεσε στους συλλόγους των σχολείων της επικράτειας η δήλωση της υφυπουργού για 50+50. Ολοι γνωρίζαμε ότι το όριο ήταν 50 δικαιολογημένες +64 αδικαιολόγητες. Δύο τινά συμβαίνουν. Η η υφυπουργός και οι σύμβουλοί της αγνοούν το θέμα των 64 αδικαιολογήτων ή τελικά αλλάζει το όριο.
Με θέμα «Μην κλείνετε τα μάτια στη σχολική βία», το Πειραματικό Γενικό Λύκειο Βαρβακείου Σχολής οργανώνει μία ενδιαφέρουσα ημερίδα για την ενδοσχολική βία και το φαινόμενο “bullying” το Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2009 στο Αμφιθέατρο του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Αθήνα 9,84» («Τεχνόπολις» Γκάζι, Πειραιώς 100).
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας θα αναπτυχθούν εισηγήσεις από καθηγητές και ειδικούς εμπειρογνώμονες, για τα εξής θέματα: «Η εισβολή της βίας στο σχολείο: η παιδαγωγική σχέση σε δοκιμασία», «Ποιο σχολείο ονειρεύονται οι μαθητές;», «Cyber Bulling (Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός)», «Σεξισμός και σεξιστικά πρότυπα», «Ο εκπαιδευτικός και το βίωμα της ενδοσχολικής βίας», «Ποινή και τιμωρία στο ελληνικό σχολείο», «Όταν είναι κι άλλοι εκεί: ο ρόλος των παρισταμένων στην εκδήλωση του σχολικού εκφοβισμού», κ.λπ.
Οι εισηγήσεις θα αναπτυχθούν από καταξιωμένους επιστήμονες και ειδικούς, όπως ο Καθηγητής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιος Γκότοβος, ο Υποδιευθυντής, Τμηματάρχης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Μάνος Σφακιανάκης, η Αναπληρώτρια Διευθύντρια Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας Ε.Κ.Κ.Ε. Ιωάννα Τσίγκανου, η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Αντιπρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου Βάσω Αρτινοπούλου, ο Λέκτορας Συμβουλευτικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης Άκης Γιοβαζολιάς, η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για γονείς «Οι Δυνατοί Γονείς» Βούλα Παπαγιάννη, ο Διευθυντής Πειραματικού Γυμνασίου Ιωνιδείου Σχολής Γιάννης Κότσιρας, η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Μέλος του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Δ/θμιας Δ/νσης Ανατολικής Αττικής Μαρία Σφέτκου. Την ευθύνη της εκδήλωσης έχουν αναλάβει οι καθηγήτριες Ευαγγελία Λυκούδη, Μαρία Μπελογιάννη και Γεωργία Ρουμπέα.
Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Μην κλείνετε τα μάτια στη σχολική βία
Τον χαρακτήρισαν «κοινωνιολόγο» αρχιτέκτονα και θεωρείται ένας από τους εμπνευστές του στρουκτουραλιστικού κινήματος. Ο ίδιος πιστεύει ότι «ο ρόλος του αρχιτέκτονα δεν είναι να παρέχει ολοκληρωμένες λύσεις, αλλά να δίνει το χωρικό πλαίσιο που θα πρέπει να συμπληρωθεί από τον χρήστη».
Ο διάσημος Ολλανδός αρχιτέκτονας Herman Hertzberger (Χέρμαν Χερτζμπέργκερ) θα βρεθεί στην Αθήνα ως επίσημος προσκεκλημένος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, για να ανοίξει τις εργασίες του 4ου Συμποσίου με τίτλο «Το αειφόρο σχολείο του παρόντος και του μέλλοντος» το οποίο ξεκινά την Παρασκευή και ώρα 6 μ.μ. στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (Β. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα).
Μαζί του είχε μια συνομιλία ο πρόεδρος του συμβουλίου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης δρ Δημήτριος Καλαϊτζίδης, διευθυντής του Ραλείου Πειραματικού γυμνασίου θηλέων Πειραιά.
Χωρίς νόημα
Σταχυολογήσαμε ορισμένα σημεία από τις τοποθετήσεις του «κοινωνιολόγου» αρχιτέκτονα.
-Σήμερα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κτηρίων τα οποία είναι ωραία αισθητικά, αλλά δυστυχώς χωρίς νόημα. Κάποτε συνέκρινα την αρχιτεκτονική με το ποδόσφαιρο. Οι αρχιτέκτονες είναι σαν τους αστέρες του ποδοσφαίρου, τεχνικά άρτιοι και ευφυείς αλλά χωρίς τέρματα στα οποία θα πρέπει να στείλουν την μπάλα. Η αειφορία μπορεί να αποτελέσει στόχο.
-Ενα αειφόρο σχολείο, εκτός από «μηδενική ενέργεια» -η οποία έχει να κάνει με καθαρά τεχνικά χαρακτηριστικά (δεν περιλαμβάνονται φυσικά τα πολλά ψεύτικα αλλά δημοφιλή «πράσινα» τεχνάσματα) -έχει και άλλες προϋποθέσεις, όπως το να μην αναλώνουμε χώρο για πράγματα τα οποία μπορούν να καλυφθούν με άλλους τρόπους.
-Στο αειφόρο σχολείο, όλος ο χώρος θα πρέπει να είναι κατάλληλος για μάθηση, επομένως δεν πρέπει να υπάρχουν διάδρομοι ή άλλοι ανάλογοι χώροι. Η αειφορία βασίζεται στο μοίρασμα και στη χρήση όλων των πραγμάτων όσο καλύτερα και για όσο περισσότερο γίνεται. Αυτό προϋποθέτει ποιότητα και ικανότητα. Η ικανότητα και το μοίρασμα είναι για μένα επομένως οι λέξεις – κλειδιά.
-Οταν σχεδίαζα τα πρώτα μου σχολεία, οι χρήστες ήταν πηγή έμπνευσης και είχαν πολλές καλές ιδέες (φυσικά κυρίως για τον χώρο και όχι για την εξωτερική εμφάνιση). Σήμερα τα πάντα λειτουργούν (ή δεν λειτουργούν) μέσω μάνατζερ που συγγράφουν επίσημα προγράμματα, νούμερα και στοιχεία. Για την ακρίβεια, ούτε ο διευθυντής του σχολείου (πόσο μάλλον οι δάσκαλοι) έχει οποιαδήποτε επιρροή στον σχεδιασμό. Αυτό δεν δημιουργεί απλώς μια απόσταση, αλλά και διαρκείς διαμάχες για όλα τα θέματα.
-Οι δάσκαλοι πρέπει να είναι αισιόδοξοι κάτω από όλες τις συνθήκες και πρέπει να πιστεύουν ότι οι νεότερες γενιές που ασχολούνται με διαφορετικές προσεγγίσεις και μέσα θα τα καταφέρουν. Πείτε αυτό που ξέρετε και αυτό που πιστεύετε, αλλά μην πείτε ποτέ στους νεότερους τι πρέπει να κάνουν και τι όχι. Προσπαθήστε να γίνετε κι εσείς μαθητές.
-Η αειφορία δεν έρχεται σε καμία περίπτωση σε αντίθεση με τις ανθρώπινες σχέσεις. Τα σημερινά καίρια ζητήματα συμβαδίζουν με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η οποία είναι χωρίς αμφιβολία αποτέλεσμα της καταναλωτικής νοοτροπίας, που βασίζεται στον πλούτο, την αφθονία και την αναλγησία. Οι ανθρώπινες σχέσεις και οι κοινωνικές δομές καταστρατηγούνται από αυτή τη συμπεριφορά, μέσα στην οποία η σημασία του ατόμου τονίζεται υπερβολικά. Ενας αειφόρος κόσμος προϋποθέτει έναν κόσμο με περισσότερη συμπόνια, λιγότερη σπατάλη και την αρχή τού να μοιράζεσαι.
Με μουσικούς
Ενας αρχιτέκτονας πρέπει «να μεταφράζει» τις ιδέες του στους ανθρώπους που θα ζήσουν στα/με τα κτήριά του. Το να μιλάς για τις ιδέες σου ή τη δουλειά σου δεν είναι πολύ διαφορετικά. Ηταν πάντα μία από τις αρχές μου να αποφεύγω εξειδικευμένη φρασεολογία κάθε είδους και, όσον αφορά τα σχολεία, η σοδειά της αρχιτεκτονικής γενικότερα είναι πολύ φτωχή έτσι κι αλλιώς.
Σε ό,τι με αφορά, είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα περιβάλλον μουσικών, ζωγράφων και, παρόλο που ο πατέρας μου ήταν γιατρός, οι τέχνες ήταν μέρος της καθημερινότητάς μου. Μετά τις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο του Ντελφτ προσκλήθηκα -ως νέος αρχιτέκτονας- να συμμετάσχω στη συντακτική ομάδα του Forum Review, όπου γνώρισα τον Μπακέμα και τον Βαν Αϊκ, μεταξύ άλλων που έγιναν ιδιαίτερα σημαντικοί για εμένα. Και αργότερα ήρθε και η επιρροή των νεότερων Ολλανδών μοντερνιστών αρχιτεκτόνων. Η διοργάνωση πολλών σεμιναρίων στο Πανεπιστήμιο του Ντελφτ και στο Ινστιτούτο Μπερλάζ, καθώς και η σειρά ομιλιών με κράτησε -και με κρατά- ενεργό στη διερεύνηση του νοήματος της αρχιτεκτονικής στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο.
Οσο πιο μακριά τοποθετείτε χρονικά τον εαυτό σας από τα θρανία, τόσο πιο βαθιά θα σοκαριστείτε. Εάν, δε, δεν έχετε οι ίδιοι ή οι πολύ κοντινοί σας άνθρωποι παιδιά στην εφηβεία ή λίγο πριν από αυτή, τα παρακάτω θα σας φανούν ιδιαιτέρως σκληρά. Πώς είναι δυνατόν παιδιά να μιλούν με αυτόν τον τρόπο; θα σκεφτείτε. Εχει αλλάξει τόσο πολύ η παιδική ηλικία ή μήπως ό, τι συνέβαινε πάντα στις αλάνες και τα προαύλια (και έμενε εκεί) μεταφέρεται τώρα σε κοινή, ηλεκτρονική, θέα;
«Πώς είσαι έτσι ρε; Με αηδιάζεις. Το παίζεις και ωραία, ψώνιο, ε ψώνιο», γράφει ο 13χρονος Π. κάτω από τη φωτογραφία της συμμαθήτριάς του Χ. στο facebook (ως γνωστόν, ο πλούσιος σχολιασμός των φωτογραφιών που αναρτούν στο facebook αποτελεί την «υπέρτατη καταξίωση» για τα παιδιά σήμερα). Εμβρόντητη, η μητέρα κοινής φίλης και των δύο διάβασε και μετέφερε στην «Κ» τα σχόλια. «Δεν πίστευα αυτά που έβλεπα», λέει. «Παιδιά που στη συναναστροφή είναι πολύ γλυκά και καλά, στο Ιντερνετ βγάζουν έναν πολύ διαφορετικό εαυτό. Αυτό που γίνεται ξεπερνάει την πλάκα, την καζούρα. Ο στόχος είναι να πληγώσουν τον άλλο». Ο «άλλος» είναι συνήθως τα κορίτσια που δεν ντύνονται ωραία, οι παχουλές συμμαθήτριες, τα παιδιά από χωριό.
Παραδείγματα
«Δεν σου είπα να μη βάλεις αυτό το μπλουζάκι; Σε παχαίνει!» γράφει η «ωραία» συμμαθήτρια στη «φίλη» της κάτω από μια καλοκαιρινή εικόνα διακοπών. Τα σχόλια διανθίζονται με emoticons, χαμογελάκια, φατσούλες, για να «σωθεί» λίγο η αρνητική εντύπωση. Αλλά… δεν. «Σου είπαμε εμείς να γίνεις φίλη μας;» καταλήγει ο διαδικτυακός καβγάς που ξέσπασε από το πουθενά. «Εσύ ήρθες και μας κόλλησες! Αρα δεν μπορούμε να μαλώσουμε γιατί εξ αρχής δεν ήμασταν φίλες…». Να σου και τα αγόρια: «Η πεντάμορφη και το τέρας είστε εδώ». (σ. σ. Ολα τα παραπάνω γραμμένα σε greeklish, ανορθόγραφα και με τα ελάχιστα δυνατά φωνήεντα…)
Τα παραπάνω αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα του λεγόμενου e-bullying, όπως είναι ο διεθνής όρος που περιγράφει την κατάσταση όπου ένα παιδί βασανίζεται, απειλείται, παρενοχλείται, ταπεινώνεται, έρχεται σε αμηχανία ή στοχοθετείται από ένα άλλο παιδί ή ομάδα παιδιών μέσω του Ιντερνετ ή των κινητών τηλεφώνων. Το φαινόμενο που λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις σε όλο τον κόσμο αποτελεί την ηλεκτρονική εκδοχή του εκφοβισμού και της σωματικής ή λεκτικής βίας που λαμβάνει χώρα στα σχολεία, με σοβαρότατες επιπτώσεις για τα θύματα που μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και στην ενήλικη ζωή τους. Το bullying θα επηρεάσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όλους τους μαθητές σε κάποια στιγμή της σχολικής ζωής τους.
Διακρατική έρευνα
Σε μεγάλη διακρατική έρευνα για το φαινόμενο του bullying στο δημοτικό σχολείο που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου, με την επιστημονική ευθύνη του αναπληρωτή καθηγητή Παιδοψυχιατρικής κ. Ιωάννη Τσιάντη, βρέθηκε ότι το ποσοστό των θυμάτων ανέρχεται στο 8% του συνόλου των μαθητών, ενώ το ποσοστό των θυτών στο 5,61%. Η πλειονότητα των μαθητών (74,43%) δήλωσε ότι προσπαθεί να βοηθήσει το θύμα, ενώ αντίθετα ότι οι δάσκαλοί τους προσπαθούν να παρέμβουν μόνο στο 1/3 των περιπτώσεων. Τα παιδιά τείνουν να μιλούν για αυτά που περνούν πρώτα στους γονείς τους, αλλά οι θύτες δεν μιλούν σχεδόν ποτέ σε κανέναν. Εάν το έκαναν, ίσως η εξέλιξη να ήταν διαφορετική. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο επ. καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας κ. Χάρης Ασημόπουλος, «τα παιδιά – θύτες που ασκούν τη βία είναι δυνατόν να εξελίσσονται σε μεγάλο ποσοστό, που αγγίζει το 50%, σε ενήλικες με αντικοινωνική συμπεριφορά».
Οπως λέει ο κ. Ασημόπουλος, οι μαθητές – θύματα είναι συνήθως παιδιά με περισσότερο άγχος και ανασφάλεια, ήσυχα και ευαίσθητα και με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Περιέργως, το τελευταίο χαρακτηρίζει και τα παιδιά – θύτες…
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Οι αλλαγές που προώθησε και θα συνεχίσει η υπουργός παιδείας μου φαίνονται σαν το γέρικο άλογο που αγκομαχά να ανέβει την ανηφοριά. Ας αλλάξει πρώτα τα βιβλία που είναι άχρηστα, και τυπώνονται κάθε χρόνο χιλιάδες για κάθε τάξη, ενώ η διδαχθείσα ύλη είναι το 1/3 και η χρησιμότητά της εξαρτάται από τον διδάσκοντα. Ας βρει τρόπο να ελέγξει το ποιόν των ανθρώπων που είναι διορισμένοι στα σχολεία. Όλοι οι εκπαιδευτικοί υποτίθεται ότι πέρασαν από ψυχολογική εξέταση. Πάντως πριν από χρόνια που επιθυμούσα άδεια φροντιστηρίου, ο ψυχίατρος του δημοσίου νοσοκομείου που έπρεπε να με εξετάσει, με κλείδωσε σ’ ένα δωμάτιο γιατί μπαινόβγαιναν στο ιατρείο του νοσοκομείου οι ασθενείς και οι ναρκομανείς που ήθελαν συνταγογράφηση. Να με προστατεύσει ήθελε ο άνθρωπος, αλλά επί της ουσίας ουδέποτε με εξέτασε. Μου υπέγραψε ό,τι χρειαζόμουν και με συνόδευσε στο διάδρομο. Συνεπώς, δεν έμαθε αν είμαι τρελή…
Άρθρα (RSS)