Το υπουργείο μας φαίνεται φέτος διχάστηκε πως να εορτάσει την ημέρα του ασφαλούς διαδικτύου και παραχώρησε την αιγίδα του σε δύο εκδηλώσεις. Μία γινόταν στο Δημόκριτο (safer internet) όπου είχαν μαζευτεί κυρίως σχολεία της πρωτοβάθμιας ενώ στην εκδήλωση “Youth online safety: Internet Ναι στη χρήση όχι στην κατάχρηση” που διοργάνωσε η Microsoft σε συνεργασία με το ” Χαμόγελο του παιδιού” συμμετείχαν 6 γυμνάσια και Λύκεια.
Έπρεπε λοιπόν να πετύχουμε το δισυπόστατο και το καταφέραμε με τη βοήθεια του GPS. Αν με έβαζαν να ψηφίσω θα ψήφιζα δαγκωτό για τη 2η εκδήλωση. Να ήταν ο Φισφής που έδωσε ρεσιτάλ και κατάφερε τα παιδιά να χαλαρώσουν και να ανοιχτούν; Να ήταν η ζεστή σχέση των συνεργατών του “Χαμόγελου” με τα παιδιά που ήταν εμφανής;
Στέφανος Αλεβίζος, «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
Στην εκδήλωση όπως σας είπα συμμετείχαν μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι αντάλλαξαν απόψεις για τα σημαντικά ζητήματα της ασφάλειας του διαδικτύου. Μαθητές από το 1ο ΕΠΑΛ Σαλαμίνας, 1ο ΓΕΛ Αιγάλεω, Εκπαιδευτήρια Ώθηση, 5ο Γυμνάσιο Περιστερίου, Εκπαιδευτήρια Γείτονα και Εκπαιδευτήρια Ζαγοριανάκου συνδέθηκαν μέσω Skype, με τα σχολεία: Αβερώφειος Σχολή Αλεξάνδρειας Αιγύπτου, Γυμνάσιο και Λυκειακές Τάξεις Καστελορίζου, Γυμνάσιο Γέργερης Ηρακλείου Κρήτης και Γυμνάσιο Λαβάρων Θράκης. Κι επειδή κι εγώ στο παρελθόν είχα προσπαθήσει να συντονίσω ανάλογες εκδηλώσεις, σας το εξομολογούμαι, ότι όλο αυτό ήταν ένας άθλος.
Ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Συμεών Κεδίκογλου, στον εισαγωγικό του χαιρετισμό ανέφερε: «Με την ιδιότητά μου ως Υφυπουργού Παιδείας χαιρετίζω την εκδήλωση Youth Online Safety, που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι κίνδυνοι που κρύβει το διαδίκτυο δεν είναι αρκετοί για τη δαιμονοποίησή του. Είναι τόσες οι δυνατότητες και τα οφέλη από τη χρήση του Διαδικτύου στην καθημερινότητά μας, ώστε αξίζει κάθε προσπάθεια να θωρακίσουμε τα παιδιά απέναντι στους κινδύνους αυτούς. Η προβολή προτύπων ορθής χρήσης του Internet, υπεύθυνης συμμετοχής στα social media, καθώς και η ευαισθητοποίηση των μαθητών ως προς το Διαδικτυακό εκφοβισμό αφορούν άμεσα τη σχολική κοινότητα και αποτελούν βασικό μέλημα του Υπουργείου Παιδείας. Η σημερινή εκδήλωση αποτελεί μία σημαντική πρωτοβουλία σε αυτήν την προσπάθεια, στην οποία το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων με χαρά συμβάλλει.»
Η Λία Κομνηνού, διευθύντρια εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και δημοσίων σχέσεων της Microsoft Ελλάς άνοιξε την εκδήλωση παρουσιάζοντας τα βασικά ευρήματα της ετήσιας έρευνας MCSI (Microsoft Computing Safety Index), που διεξήγαγε η Microsoft σε 10.000 χρήστες του διαδικτύου σε 20 χώρες. Όπως ανέφερε η ίδια, “αν και ο αριθμός των σημερινών χρηστών του Ιnternet ξεπερνάει τα 2 δισεκατομμύρια παγκοσμίως και βαίνει διαρκώς αυξανόμενος, η έρευνα δείχνει ότι ο κόσμος δεν παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να ενισχύει την ασφάλεια του όταν βρίσκεται online. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη ενημέρωσης και εκπαίδευσης σε σημαντικά αλλά και απλά βήματα που ο καθένας μας μπορεί να κάνει, ώστε να προστατεύει τόσο τα δεδομένα του υπολογιστή του, όσο και ολόκληρη την ψηφιακή του ζωή. Στη Microsoft είναι χρέος μας να εκπαιδεύουμε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε το Ιnternet να αποτελεί εργαλείο επικοινωνίας, παραγωγικότητας και διασκέδασης, χωρίς φόβο και κίνδυνο”.
Στη συνέχεια η κα Ελενα Ζαγλαρίδου από το τμήμα εκπαίδευσης “Συνεργάτες στη μάθηση” της Microsoft μας έκανε μία πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο, την οποία υπονόμευε διαρκώς με χιούμορ ο κ. Φισφής. Οι μαθητές συμμετείχαν με σχόλια και ερωτήσεις.
Μετά το διάλειμμα ο κ. Στέφανος Αλεβίζος , ψυχολόγος του οργανισμού “Το Χαμόγελο του Παιδιού”μίλησε για τον κυβερνοεκφοβισμό και βοήθησε τους μαθητές να θέσουν σε μια ρεαλιστική βάση τα ζητήματα που προκύπτουν από την χρήση –κατάχρηση- του διαδικτύου.
Ήταν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση που ξέφευγε από το παραδοσιακό μοντέλο ομιλίες ειδικών – χασμουρήματα παιδιών, τα οποία δεν αποφύγαμε στην πρώτη εκδήλωση στο Δημόκριτο. Και δεν μπορώ να κρατηθώ αλλά η καμπάνια με το διαδίκτυο-μπακάλικο είναι κάπως… και μου τη δίνει.
Με το να γίνεται ξεκαρδιστικός και να στοιχειώνει, ο ποιητής Σέιν Κόζαν πιάνει τον παλμό του τι είναι να είσαι νέος και … διαφορετικός. “Μέχρι και σήμερα,” το προφορικό του ποίημα για τον εκφοβισμό, έχει γοητεύσει εκατομμύρια ως ένα viral βίντεο (δημιουργημένο από 80 εικονογράφους, συνεργατικά).
Βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του Καναδού ποιητή και συγγραφέα Shane Koyczan, το animation “To This Day” πραγματεύεται το πόσο έντονα μπορεί να επιδράσει το σχολικό bullying στη ζωή ενός ατόμου, με τα views του βίντεο στο youtube να ξεπερνούν τα 4 εκατομμύρια!
«Τα σχολεία και οι οικογένειες έχουν άμεση ανάγκη από τα κατάλληλα μέσα για να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα. Μπορούμε να τους δώσουμε ένα σημείο εκκίνησης… Συνδυάσαμε τις μοναδικές ιδέες που μας έστειλαν animators και motion artists, σε μία δυνατή φωνή ενάντια στο bullying». Το animation είναι αποτέλεσμα συλλογικής εθελοντικής προσφοράς των καλλιτεχνών.
Το έργο τους δεν είναι πάντα εύκολο. Σε µία από τις πρώτες τους αποστολές ένα παιδί είχε βάλει κάποιον εξωσχολικό να σπάσει τη µύτη ενός συµµαθητή του. Από το νοσοκοµείο, εκείνος απειλούσε ότι θα έστελνε φίλους του και ο καβγάς θα συνεχιζόταν πέρα από τα κάγκελα του γυµνασίου. Σε ένα άλλο περιστατικό µια καθηγήτρια έσπασε το πόδι της προσπαθώντας να χωρίσει δύο αγόρια.
Χρειάστηκαν τέσσερις ώρες διαλόγου, η παρέµβαση τεσσάρων συµµαθητών τους και µιας ψυχολόγου (από τον ∆εκέµβριο έχει σταµατήσει τις επισκέψεις στο σχολείο αφού έληξε η σύµβασή της µε τον δήµο) για να δεσµευτούν τα δύο παιδιά ότι δεν θα χτυπηθούν ξανά. Εκτοτε, τήρησαν τον λόγο τους. «Κάποια παιδιά προσπαθούν να επιβληθούν στους άλλους επειδή καταπιέζονται στη ζωή τους. Μέσα από εµάς όµως µαθαίνουν την ισότητα», λέει ο Θανάσης Τουρκοδηµήτρης, µέλος της οµάδας.
Οι διαµεσολαβητές δεν είναι πάντα οι πιο σκληροτράχηλοι του σχολείου. Πρώην νταήδες που έχουν κερδίσει την προσοχή των συµµαθητών τους εµπνέοντας φόβο. Ανάµεσά τους βρίσκονται και παιδιά λιγοµίλητα, µαζεµένα. Κάποιοι έχουν χαµηλούς βαθµούς. Αλλοι υψηλές επιδόσεις. Παιδιά Ελλήνων και µεταναστών. Στην πλειονότητά τους από οικονοµικά ασθενέστερες οικογένειες. Τα περισσότερα µένουν στα Νεόκτιστα, µια συνοικία στην πλάτη των διυλιστηρίων των Ελληνικών Πετρελαίων. Ξυπνούν µε θέα τα φουγάρα. Μυρίζουν την ανάσα τους. Ζουν σε σπίτια που στις αυλές τους βυθίζονται τα πόδια πυλώνων της ∆ΕΗ. Μεγαλώνουν σε ένα µέρος όπου, όπως έχουν πει στους καθηγητές τους, το βράδυ είναι «απαγορευµένη ζώνη».
«Η βία είναι στη ζωή τους. Αλλά µέσα από τη λειτουργία της οµάδας µαθαίνουν την αυτοσυγκράτηση», λέει η διευθύντρια του σχολείου Αγγελική Γιαννάτου. ∆ιδάσκει εκεί από το 1983. Φοράει γυαλιά, έχει κοντά µαλλιά και γλυκιά φωνή µε διδακτική χροιά. Με δική της πρωτοβουλία, πριν από έξι χρόνια, άρχισε να λειτουργεί η οµάδα των διαµεσολαβητών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράµµατος Comenius, σε συνεργασία µε σχολεία του εξωτερικού όπου εφαρµοζόταν ήδη. Σήµερα, το πρόγραµµα αγωγής υγείας έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του.
η ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΙΑΣ όµως συνεχίζει τη δράση της. «Εχουν σταµατήσει οι καβγάδες εκτός σχολείου. Τα παιδιά αποδεικνύονται πολύ ώριµα αν τα εµπιστευτείς», υποστηρίζει η Αγγελική Γιαννάτου. Ο Βίκτωρας Μάνεβ, ένα από τα µέλη των διαµεσολαβητών, επιβεβαιώνει τα λόγια της. Την ώρα της γυµναστικής ιδρώνει στην τσιµεντένια αυλή. Ψηλός, µε ανάκατα µαλλιά, ουρίτσα στον σβέρκο και λόγια µετρηµένα. «Εχω µάθει να συγκρατώ τα νεύρα µου», λέει και εκτονώνει την ενέργειά του κλοτσώντας
Οι «διαµεσολαβητές» προλαµβάνουν τη βία µεταξύ των µαθητών πριν επέµβουν οι καθηγητές
την µπάλα στο τέρµα.
Η διαµεσολάβηση γίνεται στη βιβλιοθήκη του σχολείου. Σε δύο αντικρυστά θρανία κάθονται τα παιδιά που έχουν τσακωθεί και οι συµφιλιωτές τους. Στην αίθουσα δεν υπάρχει µεγάλος. Αφού κάθε πλευρά µιλήσει για το περιστατικό, αναζητούν κοινή λύση. Αποφασίζουν να δώσουν τέλος στην παρεξήγηση και υπογράφουν έπειτα µια συµφωνία που πρέπει να τηρήσουν. «Με την τιµωρία το πρόβληµα θα συνέχιζε εκτός σχολείου. Η υπογραφή τούς δεσµεύει απέναντι στους συνοµηλίκους τους. ∆ίνουν τον λόγο τους», λέει η γυµνάστρια Μαρία Αθανασοπούλου, µία από τους τέσσερις εκπαιδευτικούς που επιβλέπουν το πρόγραµµα. Πέρσι η οµάδα παρενέβη σε 18 περιστατικά. Φέτος σε έξι.
Στα πρώτα στάδια εφαρµογής οι διαµεσολαβητές αντιµετωπίστηκαν µε δυσπιστία. «Στην αρχή δεν µας έπαιρναν στα σοβαρά τα παιδιά. “Εσείς θα αλλάξετε το σχολείο;” µας έλεγαν», θυµάται η Μαρία Πετρίδη, ένα από τα πρώτα µέλη των διαµεσολαβητών πριν από έξι χρόνια, η οποία σήµερα σπουδάζει στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών.
∆ύσπιστοι όµως παραµένουν ακόµη και ορισµένοι καθηγητές. ∆εν ικανοποιούνται αν δεν επιβληθεί τιµωρία. Θεωρούν ότι ακυρώνεται ο παιδαγωγικός τους ρόλος. Οτι η οµάδα τούς παρακάµπτει. Ο 14χρονος Αλέξανδρος Χάσα διαφωνεί. Μπήκε στην οµάδα για να σταµατήσει ο κύκλος ενός τσακωµού, ο οποίος διαρκούσε τέσσερις µέρες έξω από το σχολείο.
Τα κατάφερε. Τώρα θέλει να συµφιλιώσει και άλλους. «Εµείς προσεγγίζουµε αλλιώς τα παιδιά. Μαθαίνουµε να τους ακούµε. Και στο τέλος οι χειρότεροι εχθροί γίνονται φίλοι», λέει. 63%
των µαθητών Δηµοτικού, 51% των µαθητών Γυµνασίου και 36% των µαθητών Λυκείου στην Ελλάδα δηλώνουν ότι υπάρχουν συµµαθητές που τους συµπεριφέρονται άσχηµα.
89%
των διαπληκτισµών στο προαύλιο αφορούν ύβρεις και 47,7% ταπείνωση του άλλου. Πιο συχνά
είναι τα βίαια περιστατικά ανάµεσα στους µαθητές του Γυµνασίου από τους µαθητές του Λυκείου.
55%
των παιδιών στο Δηµοτικό αναφέρουν ότι κάποιος συµµαθητής τους τα έχει κοροϊδέψει ή βρίσει ενώ 37% δηλώνουν ότι έχουν χτυπηθεί από άλλα παιδιά.
Πηγή: Ειδική Επιτροπή Μελέτης των οµάδων Ενδοσχολικής Βίας της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωµάτων του ανθρώπου
΄ LINKS:
n Συνήγορος του Παιδιού: http://www.0-18. gr/ n Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής υγείας του Παιδιού και του Εφήβου: http://www.epsype.gr ΄ ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ:
n Γραµµή στήριξης παιδιών και εφήβων:
116-111 n Γραµµή για παιδιά στον Συνήγορο του Παιδιού: 800-11-32000
«Το σχολείο δεν ακούει»
ΜΟΝΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ήταν να φύγει.
Είχαν περάσει µήνες που ζητούσε βοήθεια από τους καθηγητές της. «Ξέχνα το», της είπαν. Αλλά το γκρουπ στο facebook που είχαν φτιάξει συµµαθητές της για να την προσβάλλουν παρέµενε ενεργό. Με το όνοµά της, τις φωτογραφίες της, τα σχόλιά τους. Αλλαξε σχολείο. Οι παλιοί καθηγητές της δεν ήξεραν πού πήγε ή τι απέγινε. Οπως συµβαίνει συχνά σε περιπτώσεις σχολικού εκφοβισµού, οι εκπαιδευτικοί δεν άκουσαν. Το σχολείο της δεν την προστάτεψε. Αυτό είναι ένα από τα περιστατικά που φτάνουν κάθε χρόνο στο γραφείο του Συνηγόρου του Παιδιού Γιώργου Μόσχου.
Από το 2003 επισκέπτεται κάθε χρόνο 60 σχολεία. Και όπως λέει, οι καθηγητές γνωρίζουν µόνο το 30% των περιπτώσεων.«Η βία στα σχολεία εµφανίζεται σε όλες τις µορφές της: υπόγεια, λεκτική, σωµατική. Οι εκπαιδευτικοί αναζητούν λύσεις. Αλλά ο πρώτος τρόπος που έχουν µάθει να αντιδρούν είναι µε παρατηρήσεις ή ποινές», λέει ο Γιώργος Μόσχος.
Επειτα από εισήγηση του Συνηγόρου του Παιδιού το υπουργείο Παιδείας απέστειλε πρόσφατα στα σχολεία της χώρας εγκύκλιο µε δέκα µέτρα για την πρόληψη φαινοµένων βίας και επιθετικότητας µεταξύ µαθητών. Μεταξύ άλλων το υπουργείο προτείνει την ανάθεση ρόλων συµβούλων σε εκπαιδευτικούς µε ειδικές γνώσεις και δεξιότητες και την παρέµβασή τους ύστερα από την εκδήλωση βίαιων ενεργειών, µε σκοπό τη συµφιλίωση των µαθητών. Παράλληλα αναφέρει ότι θα πρέπει να συµµετέχουν και τα παιδιά στην επίλυση των διαφορών µε τη δηµιουργία οµάδων φιλίας ή διαµεσολάβησης.
Κάποιοι υπήρξαν θύτες. Αλλοι θύµατα ή παρατηρητές.Πλέον παρεµβαίνουν, ακούν, συµφιλιώνουν. Είναι η οµάδα φιλίας του 2ου Γυµνασίου Ασπροπύργου. Παιδιά που µαθαίνουν και διδάσκουν τον σεβασµό µε δικούς τους όρους, χωρίς τη µεσολάβηση και τις τιµωρίες των µεγάλων
Η παρεξήγηση έγινε για ένα σκίρτηµα. Την ώρα του µαθήµατος άφησε το θρανίο του, µπήκε στο διπλανό τµήµα και χτύπησε ένα παιδί. Αδύναµος να ελέγξει τον θυµό του. Μεγαλωµένος στη βία. Σε µια γειτονιά όπου αρκετοί πατεράδες συµβουλεύουν τους γιους να απαντούν στην πρόκληση µε γροθιές. Τους χώρισαν. Τον ηρέµησαν.
∆εν τον απέβαλαν.
Εχουν περάσει αρκετές εβδοµάδες από εκείνο τον καβγά. Ο έφηβος µε τις µαύρες φόρµες και τα δύο σκουλαρίκια στο αριστερό αυτί κάθεται σε έναν κύκλο είκοσι ανθρώπων. Αγουρα πρόσωπα. Αγόρια αµούστακα. Κορίτσια που κοκκινίζουν όταν µιλούν. Αποκαλούνται οµότιµοι διαµεσολαβητές. Είναι µαθητές του 2ου Γυµνασίου Ασπροπύργου, µέλη µιας οµάδας φιλίας που επιλύει συγκρούσεις και προλαµβάνει τη βία µεταξύ των συµµαθητών, πριν χρειαστεί να επέµβουν οι καθηγητές.
Αντίστοιχες οµάδες λειτουργούν σήµερα στην Ελλάδα σε ένα ιδιωτικό και τρία δηµόσια σχολεία. Η πιο παλιά είναι αυτή στο 2ο Γυµνάσιο Ασπροπύργου. Μετρά έξι χρόνια ζωής. Οι διαµεσολαβήσεις γίνονται την ώρα των µαθηµάτων µε άδεια των καθηγητών, ενώ η οµάδα των παιδιών συγκεντρώνεται κάθε ∆ευτέρα, µετά το τελευταίο κουδούνι. Παρουσία καθηγητών συνοµιλούν και συµµετέχουν σε παιχνίδια εµπιστοσύνης. Σε ένα από αυτά, κάποιο παιδί κλείνει τα µάτια και αφήνεται να πέσει προς πίσω. Γύρω του βρίσκονται οι συµµαθητές του που θα το κρατήσουν να µη χτυπήσει. Μαθαίνουν έτσι να βασίζονται ο ένας στον άλλο. «Μειώθηκαν οι ποινές και τα περιστατικά βίας», λέει ο Γιώργος Μόσχος που έχει συναντήσει πολλές φορές τους διαµεσολαβητές του Ασπροπύργου.
«Η παραδοσιακή αντίληψη που θέλει τα παιδιά να µην είναι πρωταγωνιστές στην επίλυση συγκρούσεων ανατρέπεται. Τα παιδιά µαθαίνουν να διαχειρίζονται τις κρίσεις και να επικοινωνούν».
Δεν υπάρχει μαθητής σχολείου που να μην έχει υποστεί ή ασκήσει λεκτική βία σε συμμαθητές του. Από τη λεκτική προσβολή και την κοροϊδία, όμως, μέχρι τον ξυλοδαρμό και την άγρια επιθετικότητα που οδηγεί στο νοσοκομείο υπάρχει τεράστια απόσταση.
Αυτήν την απόσταση δείχνουν να καλύπτουν με «ταχύτητα φωτός» τα τελευταία βίαια και συνεχώς πολλαπλασιαζόμενα περιστατικά που κατεγράφησαν σε σχολεία της Αττικής και της Περιφέρειας. Μέσα σε 15 μέρες καταγγέλθηκαν στο υπουργείο Παιδείας 5 περιστατικά ακραίας μαθητικής βίας.
Σημειώθηκαν περισσότερα από 100 κρούσματα επιθετικότητας στα σχολεία τον τελευταίο χρόνο, ενώ 20-30 αναφορές ανάλογων υποθέσεων τον χρόνο φθάνουν και στον Συνήγορο του Παιδιού. Η κατάσταση βρίσκεται ένα βήμα πριν να ξεφύγει από οποιονδήποτε έλεγχο.
Εγκύκλιο για την αντιμετώπιση της βίας και της επιθετικότητας μεταξύ των μαθητών απέστειλε προ ημερών ο Ειδικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, Μιχάλης Κοντογιάννης, ύστερα και από εισήγηση του Συνηγόρου του Παιδιού.
«Θεατές» Ο Συνήγορος επισκέφθηκε σχολεία και διαπίστωσε ιδιαίτερη ανησυχία στη σχολική κοινότητα για την εξάπλωση βίαιων συμπεριφορών. Την ίδια στιγμή, κι ενώ το σχολείο έχει τη δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης για την πρόληψη της επιθετικότητας, κάνει ελάχιστα ως προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα παιδιά παίζουν ξύλο στις αυλές και οι καθηγητές… δηλώνουν απλοί θεατές. Η βία που σημειώνεται στα σχολεία είναι με λόγια (βρισιές, απειλές), με συμπεριφορές (σπρωξίματα, ξύλο, επιθέσεις με μαχαίρι) και με ηλεκτρονική βία που αναπτύσσεται μέσω κινητών και Ιντερνετ.
Οπως προκύπτει και από τα διεθνή δεδομένα, 1 στα 7 παιδιά υπόκειται σε κάποια μορφή βίας στο σχολείο από συμμαθητές του. Ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα τα επιδημιολογικά φαινόμενα έχουν δείξει ότι το πρόβλημα είναι εξίσου σοβαρό και πραγματικά υπάρχει ανάγκη μιας εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου.
Η εξάπλωση των επιθετικών συμπεριφορών μέσα στα σχολεία έχει θορυβήσει και τον Συνήγορο του Παιδιού κ. Γ. Μόσχο, ο οποίος εδώ και καιρό επισκέπτεται σχολεία σε όλη την Ελλάδα.
Στην αναφορά που έστειλε στο υπ. Παιδείας υποστηρίζει σχετικά: «… Από την έναρξη της λειτουργίας του μέχρι σήμερα, ο Συνήγορος του Παιδιού έχει εξετάσει σημαντικό αριθμό αναφορών σχετικά με περιστατικά βίας μεταξύ μαθητών, που εκδηλώνονται στον χώρο του σχολείου.
Τα αιτήματα προς τον Συνήγορο αφορούσαν κυρίως τη διερεύνηση του εάν το σχολείο χειρίστηκε αυτά τα περιστατικά με αποτελεσματικό τρόπο…
Επισημαίνεται ότι βάσει ερευνητικών στοιχείων υπολογίζεται ότι το 10%-15% των μαθητών αναφέρουν ότι έχουν υπάρξει θύματα διαφόρων μορφών βίας από συμμαθητές τους, ενώ στο 10% ανέρχονται οι μαθητές που παραδέχονται ότι έχουν υπάρξει θύτες».
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΜΗΝΟ Ξυλοδαρμοί, μαχαιρώματα και… ΕΔΕ
Τα περιστατικά βίας, που καταλήγουν λόγω της σοβαρότητάς τους στο υπ. Παιδείας, αυξήθηκαν αισθητά το τελευταίο δίμηνο. Στο 15νθήμερο που πέρασε, συμπλοκές μεταξύ μαθητών σημειώθηκαν σε σχολεία της Ηλείας, στα Καμένα Βούρλα, στη Ρόδο και στα Γιάννενα. Μάλιστα στην περίπτωση των Καμένων Βούρλων, όπου μαθητές «τσακώθηκαν» άγρια σε εκδρομή του σχολείου τους, διετάχθη ΕΔΕ, προκειμένου να διαπιστωθεί τι ακριβώς συνέβη και γιατί δεν επενέβησαν εγκαίρως οι καθηγητές. Σφοδρό ήταν και το περιστατικό των Ιωαννίνων, όπου μαθητής έβγαλε μαχαίρι εναντίον συνομηλίκου του. Τον περασμένο Νοέμβριο ο καθηγητής Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντης παρουσίασε μελέτη για τη βία στα σχολεία, σύμφωνα με την οποία τα θύματα στην Ελλάδα φθάνουν το 10%. Διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 15% των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού, οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στις ηλικίες από 8 έως 15 χρόνων.
ΕΡΕΥΝΑ Oλο και περισσότερα θύματα βρίσκουν το θάρρος και μιλούν
Στο παρελθόν, οι έφηβοι που έπεφταν θύματα βίας στο σχολείο δύσκολα το αποκάλυπταν ακόμη και στους γονείς τους. Τα τελευταία χρόνια όμως, που το φαινόμενο εξαπλώνεται ραγδαία, δεν μπορεί πια να μείνει κρυφό… Ιδιαίτερα σήμερα, που ο «νούμερο 1» κίνδυνος είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός.
Σύμφωνα με την έρευνα της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιού (ΕΨΥΠΕ), και ύστερα από τις δράσεις της στα σχολεία της χώρας, αυξήθηκε το ποσοστό των μαθητών που καταγγέλλουν στον διευθυντή του σχολείου ότι πέφτουν θύματα εκφοβισμού (από 5,5% πριν από την παρέμβαση της ΕΨΥΠΕ σε 15,79% μετά την παρέμβαση) και μειώθηκε το ποσοστό των μαθητών – θυμάτων που σιωπούν και δεν μιλούν ποτέ σε κανέναν όταν δέχονται εκφοβισμό (από 28% σε 5,26%).
Παρατηρήθηκε, επίσης, αύξηση του ποσοστού των μαθητών που αποκαλύπτουν τι έκαναν σε κάποιον συμμαθητή τους (από 18% σε 52%), ενώ αυξήθηκε και το ποσοστό των παιδιών που το αποκαλύπτουν στους γονείς τους (αύξηση από 19% σε 45,5%).
Ακρως επικίνδυνη Η σύγχρονη μορφή βίας και η πλέον επικίνδυνη μεταξύ των μαθητών είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός. Οταν λέμε «διαδικτυακό εκφοβισμό» εννοούμε τη λήψη e-mail, μηνυμάτων μέσω κινητού, video clip και φωτογραφιών ως μια επαναλαμβανόμενη και σκόπιμη εχθρική συμπεριφορά με στόχο να προκληθεί βλάβη σε έναν ή περισσότερα πρόσωπα.
Συνέπειές της είναι η διαδικτυακή παρενόχληση, οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, οι απειλές για σωματική βία, τα προσβλητικά σχόλια στην ιστοσελίδα κάποιου, καθώς και τα επαναλαμβανόμενα απειλητικά μηνύματα.
Περίπου 23.420 παιδιά στην Ευρώπη, ηλικίας 9-16 ετών, πέφτουν θύματα «διαδικτυακού εκφοβισμού» μία φορά την εβδομάδα ή περισσότερο.
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στο «κόκκινο» οι σχολικές βιαιοπραγίες σε ΗΠΑ, Ευρώπη
Η βία στα σχολεία αυξάνεται απειλητικά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή της με νομοθετικά μέτρα και κοινωνικές δράσεις να θεωρείται απαραίτητη από πολλές κυβερνήσεις παγκοσμίως.
Στις ΗΠΑ, έρευνα του 2010 αναφέρει ότι το 17% των μαθητών πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας 2 ή 3 φορές τον μήνα, εκ των οποίων το 40% είναι κορίτσια. Ισως το πιο ανησυχητικό εύρημα της έρευνας που πραγματοποίησε το πανεπιστήμιο Clemson είναι το γεγονός ότι όσο μεγαλώνουν τα παιδιά τόσο πιο δεκτικά γίνονται στη βία. Μόλις το 10% των μαθητών του δημοτικού θα σκεφτόταν να συμμετάσχει σε βιαιοπραγία εναντίον συμμαθητή τους, ενώ το ποσοστό αυξάνεται στο 35% στο γυμνάσιο.
Επιπλέον, βάσει έρευνας του 2009, περισσότερα από 100.000 παιδιά στις ΗΠΑ πηγαίνουν στο σχολείο έχοντας όπλα για να αμυνθούν απέναντι στους βίαιους συμμαθητές τους.
Στην Ευρώπη «πρωταθλητές» στην ενδοσχολική βία φαίνεται ότι είναι οι Βρετανοί μαθητές, καθώς το 46% των μαθητών γυμνασίου τη θεωρούν σημαντικό πρόβλημα στην καθημερινότητά τους. Σε έρευνα του 2008, οι μαθητές στην υπόλοιπη Ευρώπη επίσης ανησυχούν για τη βίαιη συμπεριφορά στα σχολεία. Στην Ιταλία αναφέρει την ενδοσχολική βία ως πρόβλημα το 33%, στην Πορτογαλία το 35%, στην Ολλανδία το 16%, στο Βέλγιο το 21%, στη Γερμανία το 29% και στην Ισπανία το 22%.
«Φροντιστήρια» Οι νεότερες έρευνες προσπαθούν να εντοπίσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προσεγγιστεί το ζήτημα και καταλήγουν ότι η λήψη μέτρων είναι σημαντική. Οι σκανδιναβικές χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα εναντίον της ενδοσχολικής βίας ανήκουν στην ομάδα κρατών με τα χαμηλότερα ποσοστά βιαιοπραγίας μεταξύ μαθητών.
Συγκεκριμένα, στη Σουηδία μόλις το 8,6% των αγοριών και το 4,8% των κοριτσιών δηλώνουν ότι έπεσαν θύματα ενδοσχολικής βίας τους δύο προηγούμενους μήνες.
Αντιθέτως, στη Λιθουανία, όπου δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο, το 45,2% των αγοριών και το 35,8% των κοριτσιών έχουν πέσει θύματα κακοποίησης από συμμαθητές τους.
Η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η κακοποίηση παιδιών και η πορνογραφία, αποτελούν το συνηθέστερο παράνομο περιεχόμενο που διακινείται στο Ιντερνετ, ενώ σε ραγδαία άνοδο βρίσκονται και οι αναφορές-καταγγελίες για τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτό δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία των καταγγελιών της γραμμής SafeLine.gr για τους πρώτους 8 μήνες του 2010, όπου υπήρξαν και 60 αναφορές για κακοποίηση παιδιών, οι οποίες καταχωρήθηκαν απευθείας στη βάση δεδομένων του Παγκόσμιου Συνδέσμου Ανοικτών Γραμμών Καταγγελίας (INHOPE).
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των καταγγελιών φέτος παρουσιάζεται αυξημένος κατά 114% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο (διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου). Το πρώτο οχτάμηνο του 2010 καταγράφηκαν συνολικά 1.270 καταγγελίες, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός τους θα ξεπεράσει τις 2.000 μέχρι το τέλος της χρονιάς.
Μάλιστα, υπολογίζεται ότι τα τελευταία τρία χρόνια οι καταγγελίες αυξάνονται κατά 1.250 ανά έτος, γεγονός που αποδίδεται αφενός στην ενημέρωση του κοινού για τη γραμμή, αλλά και στην αύξηση του αριθμού των χρηστών του Ίντερνετ.
Ειδικότερα, οι καταγγελίες που δέχτηκε το SafeLine τους τελευταίους 20 μήνες (έως και τις 31 Αυγούστου) ξεπερνούν συνολικά τις 4.000 καιαφορούσαν σε ποσοστό 34% το ρατσισμό και την ξενοφοβία, 19% την παραβίαση προσωπικών δεδομένων και υποκλοπή στοιχείων ταυτότητας, 26% οικονομικές απάτες μέσω διαδικτυακών αγορών, 9% εξύβριση ή συκοφαντική δυσφήμιση μέσω διαδικτύου και 21% κακοποίηση παιδιών και παιδική πορνογραφία.
Επίσης, καταγγελίες σε μικρότερα ποσοστά αφορούσαν εγκλήματα όπως αποπλάνησης ανηλίκων (grooming), ηλεκτρονικό «ψάρεμα» δεδομένων (phishing), ηλεκτρονικό εκφοβισμό (Bullying), παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών και προσωπικές απειλές.
Στο μεταξύ, σε άνοδο ήταν και το ποσοστό των αναφορών για τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης (social networks), το οποίο έφτασε το 38% και αφορούσε κυρίως περιπτώσεις υποκλοπής στοιχείων ταυτότητας, εκφοβισμό, αποπλάνηση ανηλίκων, ρατσισμό και υποκλοπή κωδικών πρόσβασης.
Με θέμα «Μην κλείνετε τα μάτια στη σχολική βία», το Πειραματικό Γενικό Λύκειο Βαρβακείου Σχολής οργανώνει μία ενδιαφέρουσα ημερίδα για την ενδοσχολική βία και το φαινόμενο “bullying” το Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2009 στο Αμφιθέατρο του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Αθήνα 9,84» («Τεχνόπολις» Γκάζι, Πειραιώς 100).
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας θα αναπτυχθούν εισηγήσεις από καθηγητές και ειδικούς εμπειρογνώμονες, για τα εξής θέματα: «Η εισβολή της βίας στο σχολείο: η παιδαγωγική σχέση σε δοκιμασία», «Ποιο σχολείο ονειρεύονται οι μαθητές;», «Cyber Bulling (Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός)», «Σεξισμός και σεξιστικά πρότυπα», «Ο εκπαιδευτικός και το βίωμα της ενδοσχολικής βίας», «Ποινή και τιμωρία στο ελληνικό σχολείο», «Όταν είναι κι άλλοι εκεί: ο ρόλος των παρισταμένων στην εκδήλωση του σχολικού εκφοβισμού», κ.λπ.
Οι εισηγήσεις θα αναπτυχθούν από καταξιωμένους επιστήμονες και ειδικούς, όπως ο Καθηγητής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιος Γκότοβος, ο Υποδιευθυντής, Τμηματάρχης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Μάνος Σφακιανάκης, η Αναπληρώτρια Διευθύντρια Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας Ε.Κ.Κ.Ε. Ιωάννα Τσίγκανου, η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Αντιπρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου Βάσω Αρτινοπούλου, ο Λέκτορας Συμβουλευτικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης Άκης Γιοβαζολιάς, η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για γονείς «Οι Δυνατοί Γονείς» Βούλα Παπαγιάννη, ο Διευθυντής Πειραματικού Γυμνασίου Ιωνιδείου Σχολής Γιάννης Κότσιρας, η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Μέλος του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Δ/θμιας Δ/νσης Ανατολικής Αττικής Μαρία Σφέτκου. Την ευθύνη της εκδήλωσης έχουν αναλάβει οι καθηγήτριες Ευαγγελία Λυκούδη, Μαρία Μπελογιάννη και Γεωργία Ρουμπέα.
Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Μην κλείνετε τα μάτια στη σχολική βία
Το φαινόμενο του εκφοβισμού (bullying) ή της θυματοποίησης (victimization) αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς η οποία εμφανίζεται κυρίως στη σχολική πραγματικότητα με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου και στη διαδικασία της μάθησης. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων μαθητών, που εκδηλώνονται ως μορφές βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς. Το φαινόμενο της σχολικής επιθετικότητας και του εκφοβισμού παρατηρείται όλο και περισσότερο στις σύγχρονες κοινωνίες και σε πολλές χώρες του κόσμου.
Oεκφοβισμός ή η θυματοποίηση διακρίνεται στις εξής μορφές:
Λεκτικός εκφοβισμός όπως πειράγματα, βρίσιμο, πειρακτικά ονόματα (παρατσούκλια), ειρωνική, σαρκαστική συμπεριφορά, απειλές, διάδοση φημών. Σωματικός εκφοβισμός ή βία όπως χτυπήματα, σπρώξιμο ή σεξουαλική παρενόχληση, χειρονομίες κ.ά.
Κοινωνικός εκφοβισμός όπως αποκλεισμός του παιδιού από τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, σε παρέες, παιχνίδια κ.ά.
Εκφοβισμός μέσω κινητών τηλεφώνων, του Διαδικτύου (cyber bullying). Η μορφή αυτή της βίας έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια.
Ερευνες έχουν καταδείξει ότι περίπου το 15% των μαθητών έχει βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού- οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στα σχολεία στις ηλικίες από 8 ως 15 ετών-, και ότι τα αγόρια ασκούν σε μεγαλύτερο ποσοστό σωματική βία, ενώ τα κορίτσια εμπλέκονται κυρίως σε περιστατικά λεκτικού εκφοβισμού.
Οπως προκύπτει από τα διεθνή δεδομένα, 1 στα 7 παιδιά υπόκειται σε κάποια μορφή εκφοβισμού (Οlweus, 1991, 1993,1994).
Στην ελληνική πραγματικότητα, επιδημιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι το φαινόμενο του εκφοβισμού είναι ένα ζήτημα που πλήττει περίπου 1 στα 10 παιδιά (Δεληγιάννη-Κουμτζή, 2005). Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με έρευνες της ΠΟΥ που διεξήχθησαν σε πολλές χώρες στον κόσμο, στην Ελλάδα φαίνεται ότι έχει σημειωθεί αύξηση του ποσοστού στα παιδιά που έχουν υποστεί εκφοβισμό στο σχολείο τουλάχιστον μία φορά τον μήνα από το 2002.
Στο σχολείο, η βία εκδηλώνεται κυρίως μεταξύ μαθητών. Δεν είναι σπάνιες όμως και οι επιθέσεις μαθητών- αλλά και γονιών- προς τους εκπαιδευτικούς ή προς το ίδιο το σχολείο, όπως επίσης οι επιθέσεις εκπαιδευτικών προς μαθητές ή ακόμη και προς τη διεύθυνση του σχολείου. Μερικές φορές η καταστροφική βία μπορεί να εκδηλώνεται συλλογικά, συμπαρασύροντας μεγάλο αριθμό μαθητών, με αποτέλεσμα να μπαίνει τότε σε κρίση ολόκληρη η σχολική κοινότητα. Οι κοινωνικο-εκπαιδευτικές, πολιτικο-ιδεολογικές και ψυχοκοινωνικές διαστάσεις αυτών των φαινομένων έχουν προ πολλού απασχολήσει σχολικούς ψυχολόγους και κοινωνιολόγους της εκπαίδευσης και είναι λίγο- πολύ οικείες. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα το φαινόμενο της «θυματοποίησης» και της συστηματικής ψυχολογικής ή και σωματικής κακοποίησης μαθητών από συμμαθητές τους, το λεγόμενο bulling, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές ως ερευνητικό αντικείμενο στους συναφείς επιστημονικούς χώρους. Θα επιχειρηθεί εδώ να φωτιστεί εν συντομία μια άλλη διάσταση της σχολικής βίας, ασυνείδητη, για την οποία όχι μόνο δεν γίνεται λόγος αλλά και δεν υπάρχει λόγος στο περιβάλλον του σχολείου, με την έννοια ότι αποτελεί ταμπού.
Ας ξεκινήσουμε με μια βασική υπόθεση εργασίας: ότι η βία που εκδηλώνεται προς τους άλλους ή γενικότερα προς το περιβάλλον, ως προς την ψυχική της διάσταση (που ασφαλώς δεν είναι η μόνη), αποτελεί την ασυνείδητη εξωτερίκευση βίαιων εσωτερικών συγκρούσεων.
Με όπλο τον «τσαμπουκά», κρατώντας στιλέτα, σουγιάδες, αλυσίδες, σιδηρογροθιές μέχρι και κλομπ, σπέρνουν το φόβο μέσα και έξω από το σχολείο. Ολοένα και περισσότεροι μαθητές συμμετέχουν σε συμμορίες ανηλίκων εκβιάζοντας, απειλώντας και κλέβοντας, είτε συνομηλίκους τους είτε ηλικιωμένους οι οποίοι είναι αδύναμοι να αντισταθούν.
Ερευνα του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών του Πανεπιστήμιου της Αθήνας καταδεικνύει πως ένας στους δέκα μαθητές είναι μέλος παρέας που εμφανίζει παραβατική συμπεριφορά, ενώ, σύμφωνα με την υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της ΕΛ.ΑΣ., το 2008 συνελήφθησαν μόνο στην Αττική 2.700 ανήλικοι, εκ των οποίων το 40% αφορά στην ομαδική παραβατικότητα. Οι καθηγητές… στη ζούγκλα του μαυροπίνακα
Την «άλλη» πλευρά των μαθητών αντιμετωπίζουν καθημερινά και οι καθηγητές. Η Δέσποινα Ντ., φιλόλογος σε σχολείο της Αθήνας, μας μεταφέρει εμπειρίες συναδέλφων της: «Υπάρχουν καθηγητές που τρομάζουν ακόμη και να μπουν στην τάξη. Οι μαθητές τους βιντεοσκοπούν με το κινητό, μοντάρουν το υλικό και παραφράζουν τα λεγόμενά τους. Εχει τύχει να πέφτει ξύλο μέσα στην τάξη μεταξύ συμμαθητών και τα υπόλοιπα παιδιά να κοιτάζουν. Ολα ξεκινούν από απλές φάρσες που μπορεί να καταλήξουν σε άγριο ξυλοδαρμό». Ο εκπαιδευτικός και αντιπρόεδρος της ομοσπονδίας των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Αθήνας, Πέτρος Καραγιώργος, επισημαίνει ότι υπάρχουν σχολεία, όπως το 2ο Γυμνάσιο Ηλιούπολης, στο οποίο διδάσκει, τα οποία έχουν λύσει το πρόβλημα, καθώς παιδιά με παραβατική συμπεριφορά έχουν κοντά τους επί της ουσίας τον καθηγητή, ενώ τους μαθητές παρακολουθεί και ψυχολόγος. «Χρειάζεται παρέμβαση όσο είναι ακόμη καιρός πριν αυτή η συμπεριφορά γίνει τρόπος ζωής των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί έχουν μεγάλη ευθύνη, αλλά η Πολιτεία δεν φροντίζει να τους ενημερώνει και να τους εκπαιδεύει για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών. Πρέπει να προσεγγίζουμε τα παιδιά που έχουν? ξεφύγει και μπορούμε να το κάνουμε, γιατί μιλάμε για παιδιά».
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Το υπουργείο μας φαίνεται φέτος διχάστηκε πως να εορτάσει την ημέρα του ασφαλούς διαδικτύου και παραχώρησε την αιγίδα του σε δύο εκδηλώσεις. Μία γινόταν στο Δημόκριτο (safer internet) όπου είχαν μαζευτεί κυρίως σχολεία της πρωτοβάθμιας ενώ στην εκδήλωση “Youth online safety: Internet Ναι στη χρήση όχι στην κατάχρηση” που διοργάνωσε η Microsoft σε συνεργασία με το ” Χαμόγελο του παιδιού” συμμετείχαν 6 γυμνάσια και Λύκεια.
Άρθρα (RSS)