Terra Computerata

Σεξ χωρίς προφυλάξεις, μηχανές, κάπνισμα, ναρκωτικά και αλκοόλ είναι μερικοί από τους κινδύνους, στους οποίους είναι επιρρεπείς οι νέοι. Τι, όμως, τους οδηγεί σε αυτούς;

Σύμφωνα με Αμερικανούς ψυχολόγους, η απάντηση βρίσκεται στην υπερευαισθησία των εφήβων σε ερεθίσματα που απελευθερώνουν ντοπαμίνη, μία ισχυρή χημική ουσία του εγκεφάλου που αυξάνει την ευχαρίστηση μετά από μία ανταμοιβή.

Μία ομάδα με επικεφαλής την Τζέσικα Κοέν από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια προσέλαβε 45 άτομα από τρεις ηλικιακές ομάδες: 8-12, 14-19 και 25-30 ετών. Οι εθελοντές κλήθηκαν να κοιτάξουν κάποιες εικόνες σε υπολογιστή και να δηλώσουν αν ταιριάζουν με το μοντέλο δύο εικονικών πανεπιστημίων. Για κάθε σωστή απάντηση κέρδιζαν και ένα μικρό χρηματικό ποσό.

Την ώρα που απαντούσαν οι εθελοντές ήταν συνδεδεμένοι με μια μαγνητική τομογραφία σάρωσης, που μετρά τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο σε σχέση με τα νευρικά σήματα.

Τα ευρήματα έδειξαν πως η περιοχή του εγκεφάλου που είναι ευαίσθητη στη ντοπαμίνη, φωτίζεται πιο έντονα στους εφήβους, όταν λαμβάνουν την ανταμοιβή, από ό,τι στα παιδιά και τους ενήλικες. «Η έρευνά μας δείχνει ότι οι ο εγκέφαλος των εφήβων ανταποκρίνεται πολύ ευχάριστα σε μία ανταμοιβή που δεν περιμένουν να πάρουν. Δεν μετρήσαμε τα επίπεδα της ντοπαμίνης, αλλά υποθέτουμε πως αυτή είναι η αιτία», δήλωσε η κ. Κοέν.

Ωστόσο, συμπλήρωσε πως «και οι ενήλικες χαίρονται ιδιαίτερα, όταν παίρνουν κάποια ανταμοιβή, απλώς μπορούν να καταπιέσουν αυτό το συναίσθημά τους, γιατί σκέφτονται πριν δράσουν».

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από AFP

Μια επιστημονική ματιά στα μυστήρια της εφηβείας ρίχνει η Ναταλί Λεβισάλ στο νέο βιβλίο της με τίτλο «Ο έφηβος (και ο μπονόμπο): Δοκίμιο για μια δύσκολη ηλικία». Μέσα από επιστημονικές εργασίες, κυρίως νευροβιολόγων, μάς καθοδηγεί να παρατηρήσουμε το ανθρώπινο ον σε… οξεία φάση εφηβείας, δείχνοντας πως δεν υπάρχει τίποτε πιο συναρπαστικό από τη φυσιολογική και βιολογική επανάσταση που συμβαίνει μέσα στο σώμα και στο μυαλό του παιδιού μας. «Πρόκειται για την πραγμάτωση του ανθρώπινου προγραμματισμού, για την είσοδο του Ηomo sapiens στο προσκήνιο της ζωής», γράφει η Λεβισάλ στο βιβλίο της [«L΄ ado (et le bonobo):
Εssai sur un ge impossible», Εκδ. Ηachette Littιratures].
«ΤΑ ΝΕΑ» αναδημοσιεύουν αποσπάσματα του βιβλίου.Η ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΙΝΑΙ, ΑΡΑΓΕ, ΜΙΑ ΕΠΙΝΟΗΣΗ;
ΕΧΕΙ την τάση να κοιμάται και να ξυπνάει (υπερβολικά) αργά, να βυθίζεται σε οτιδήποτε μοιάζει με πολυθρόνα, να κάνει χρήση απαγορευμένων ουσιών, να θέλει ένα σκούτερ αμέσως και να περνάει χωρίς προφανή αιτία από την απάθεια στην ευφορία ή στην κακή διάθεση. Σίγουρα το αναγνωρίσατε, είναι ένα νεαρό ανθρώπινο ον σε οξεία φάση εφηβείας.

(…) Η εφηβεία είναι, άραγε, ένα παγκόσμιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, παρόν σε κάθε τόπο και χρόνο από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος;

Το ερώτημα είναι σημαντικότερο παρά ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας επειδή ουδέποτε άλλοτε τα αγόρια και τα κορίτσια έφταναν τόσο νωρίς στη σεξουαλική ωριμότητα. Και επίσης ουδέποτε έμπαιναν τόσο αργά στον κόσμο των ενηλίκων. Σήμερα η εφηβεία διαρκεί δέκα χρόνια γεμάτα και αυτό εγείρει ζητήματα.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ;
2 Η ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗείναι αυτή που επιτρέπει σ΄ έναν άνθρωπο να αισθανθεί και να συμμεριστεί τη διάθεση, τη συγκίνηση, το συναίσθημα του άλλου, να μπει στη θέση του. Η ενσυναίσθηση ωριμάζει στην αρχή της ενηλικίωσης (…) Οι νέοι ηλικίας κάτω των 14 ετών κάνουν πολλά λάθη όταν πρέπει να αναγνωρίσουν ένα συναίσθημα στη φωτογραφία ενός προσώπου. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί οι έφηβοι κάνουν τόσο συχνά λάθος σχετικά με τη φύση συναισθηματικών σημάτων, βλέπουν θυμό και εχθρότητα- «Ο δάσκαλος με αντιπαθεί!»- εκεί όπου δεν υπάρχουν.

Όμως ισχύει και το αντίθετο. Συχνά εντυπωσιαζόμαστε διαπιστώνοντας σε ποιο σημείο τα παιδιά και οι νεαροί έφηβοι μπορεί να είναι τυφλοί σε σημάδια εχθρότητας ή ενόχλησης που είναι ολοφάνερα στους ενηλίκους.

ΓΙΑΤΙ ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ ΩΣ ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ (ΉΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ);
ΞΑΦΝΙΚΑ, ένα χαρούμενο παιδί που σηκωνόταν γεμάτο ενέργεια στις 7 το πρωί, ακόμη και στις διακοπές, μεταμορφώνεται σε ζόμπι ικανό να βρίσκεται σε λήθαργο ώς τις 2 το μεσημέρι και ανίκανο να κοιμηθεί πριν από τη 1 τα ξημερώματα (…). Η αναστάτωση όσον αφορά τον ύπνο είναι μια εγγενής αλλαγή της εφηβείας. Και δεν έχει καμιά σχέση με κατάχρηση βιντεοπαιχνιδιών ή με μια αδυναμία χαρακτήρα που μεταβιβάσθηκε από κάποιον από τους γονείς. Τουλάχιστον όχι μόνο μ΄ αυτά. (…) Στη διάρκεια της εφηβείας, το βιολογικό ρολόι καθιστά αδύνατον το να κοιμηθεί το άτομο στις 21.00, στις 22.00, ακόμη και στις 23.00 ή τα μεσάνυχτα. Είτε οι αιτίες αυτής της αναστάτωσης του ύπνου είναι ορμονικές είτε νευρολογικές, ψυχολογικές ή κοινωνικές, το αδιαμφισβήτητο αποτέλεσμα είναι ότι στις 7.15 το πρωί της Δευτέρας, όταν χτυπάει το ξυπνητήρι, ένας μαθητής Λυκείου αισθάνεται σαν να έχει ξυπνήσει στη μέση της νύχτας, τουλάχιστον δύο ώρες πριν το σώμα του να είναι έτοιμο να ξυπνήσει (…).

ΜΑ ΤΙ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΚΑΛΑ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΤΟΥΣ;
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ να ορίσουμε την εφηβεία ως την περίοδο της ζωής κατά την οποία ερχόμαστε συνειδητά αντιμέτωποι με κινδύνους οι οποίοι δεν είναι οι σχετικά περιορισμένοι κίνδυνοι του παιδιού. Ούτε οι υπολογισμένοι κίνδυνοι του ενηλίκου. Πρόκειται για καταστάσεις αυξημένης επικινδυνότητας. Πώς μπορεί να υπάρχει τόση ανωριμότητα στη συμπεριφορά κάποιου του οποίου ο εγκέφαλος ωριμάζει; Εκτός αν στην πραγματικότητα δεν ωριμάζει. Πριν από μερικά χρόνια, βιολόγοι ανακάλυψαν ότι ο εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος για να κάνει «επανεκκίνηση» στην εφηβεία και ότι εκείνη είναι η στιγμή κατά την οποία «ενημερώνονται» δύο συστήματα, αυτά που συμμετέχουν στα συναισθήματα και στην παρακίνηση (…) Η μικρή αδυναμία της περιοχής που οργανώνει και προβλέπει, έχει ως άμεση συνέπεια ένα κορίτσι 14 ετών να είναι πεπεισμένο ότι μπορεί να κάνει τα μαθήματά του, να βγει με τους φίλους του και να συγυρίσει το δωμάτιό του μέσα στην ίδια βραδιά.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της πάθησης και πώς μπορείτε να τα ξεχωρίσετε από εκείνα της εφηβείας. Ποια παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Εξαιρετικά δύσκολη είναι η διάγνωση της κατάθλιψης στην εφηβεία. Μελαγχολία και ευερεθιστότητα είναι κοινά χαρακτηριστικά και στην κατάθλιψη και στην εφηβεία. Μόνον ειδικός μπορεί να διακρίνει τη διαφορά, αλλά οι γονείς πρέπει να έχουν τα μάτια τους… τέσσερα:

Επιθετικότητα, επαναλαμβανόμενοι θυμοί, «κοπάνες» από το σχολείο, κάμψη των επιδόσεων στα μαθήματα και αλλαγές στη διατροφή και στο βάρος των εφήβων πρέπει να τους κινητοποιούν. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι κατάθλιψη έχουν ένα στα πέντε παιδιά στις ηλικίες 12 έως 17 ετών.

Τον κώδωνα κινδύνου κρούει η κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια στο «Αιγινήτειο» νοσοκομείο κ. Ιλια Θεοτοκά. Οι ψυχολογικές διαταραχές της εφηβείας – σημειώνει- προκύπτουν, όταν οι νέοι δεν μπορούν να χειριστούν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους και οι γονείς είναι ανέτοιμοι να χειριστούν την κατάσταση.

Σύμφωνα με την κ. Θεοτοκά, η εφηβεία συνδέεται με την εμφάνιση των χαρακτηριστικών του φύλου. Αυτό σημαίνει αναπτυξιακή και συναισθηματική ωριμότητα, φυσιολογική δυνατότητα αναπαραγωγής, κοινωνική αίσθηση ταυτότητας, ατομικής και ομαδικής.

Διαβάστε το σχετικό άρθρο στο Έθνος

Τραγικά μας τα λένε: «το τσούζουν τα 16χρονα», «πότες και καπνιστές οι μαθητές». Τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τους εφήβους φέρνουν την καταστροφή. Κάνουν τον γονιό να τρέμει το φυλλοκάρδι του, μη δει την κόρη του σαν την «Christiane F./ Πόρνη στα 13 για τα ναρκωτικά». Μήπως να χαλαρώσουμε λίγο; Ας αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ). Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου κ. Κώστας Στεφανής (στο σκίτσο) και η επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας κυρία Αννα Κοκκέβη φέρνουν τα δεδομένα. Στο χέρι του καθενός είναι να δει το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο.

Πληροφορούμαστε ότι το 71% των εφήβων έχει κάνει χρήση οινοπνευματωδών τον τελευταίο μήνα και σχεδόν οι μισοί μαθητές (42%) αναφέρουν υπερβολική χρήση, δηλαδή ότι ήπιαν πέντε ή περισσότερα ποτά μαζεμένα. (Καλά, με τι χαρτζιλίκι φεύγουν από το σπίτι τους;) Δεν αμφισβητούμε την έρευνα, απλώς γεννιούνται ερωτήματα: Αν τόσες χιλιάδες έφηβοι μεθοκοπούσαν τόσο συστηματικά, δεν θα τους μαζεύαμε από τα πεζοδρόμια; Δεν θα τους βλέπαμε να εμούν στις γωνίες και να τριγυρνούν με θολό το μάτι; Η νύχτα και τα μπαρ, για όσους είναι εξοικειωμένοι, δεν δίνουν αυτή την εντύπωση. Δεν είναι συνηθισμένη η εικόνα του παιδιού που πίνει πέντε ποτά, σαν κάτι τελειωμένους barfly σε αφηγήσεις του Τσαρλς Μπουκόφσκι. Για τους ανθρωποπαρατηρητές ισχύει το εξής: τα μικρά καταναλώνουν κάτι ντεμέκ αλκοολούχα, σε φιάλες γκαζόζας με ολίγη από ποτό. Μεγάλη πέραση έχουν και οι ψευδομπίρες, με αλκοολικό βαθμό 3%, που καταναλώνονται με μια φέτα λεμονάκι (παίρνουν και βιταμίνη C). Αν έπιναν όσο δηλώνουν (ή επαίρονται) όχι μόνο θα τα βλέπαμε να τρεκλίζουν αλλά, εικάζουμε, θα είχε σημάνει συναγερμός από τους φίλους και τους συναδέλφους μας που έχουν παιδιά στην εφηβεία. Η ταυτότητα της έρευνας είναι πάντως αποστομωτική: δείγμα 10.445 μαθητών ηλικίας 13-18 ετών στο πλαίσιο της Πανευρωπαϊκής Ερευνας ΕSΡΑD-2007 για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, στην οποία συμμετείχαν συνολικά 35 χώρες. Αρα η αίσθηση που έχουμε για τα πράγματα δεν μετράει, πρέπει να αποδεχτούμε τα πο ρίσματα. Η έρευνα διαψεύδει όσα βλέπουμε τις ώρες της διασκέδασης. Τα ελληνόπουλα πίνουν ουίσκι, βότκα και άλλα δυνατά ποτά ή κοκτέιλ. Τα παιδιά τη σήμερον και πίνουν και καπνίζουν και μαστουρώνουν. Για τα ποτά είπαμε: σχεδόν οι μισοί μαθητές γίνονται ντίρλα συστηματικά. Σχεδόν οι μισοί έχουν δοκιμάσει τσιγάρο ενώ ένας στους πέντε καπνίζει σε καθημερινή βάση. Ενας στους δέκα μπορεί να χαρακτηριστεί βαρύς καπνιστής με τουλάχιστον δέκα τσιγάρα την ημέρα. Το 12% των μαθητών δηλώνει ότι έχει κάνει χρήση παράνομων ουσιών, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Και να ΄ταν μία φορά… Περισσότεροι από τους μισούς μαθητές, που αναφέρουν χρήση ουσιών, έχουν στρίψει πάνω από μία φορά τσιγαριλίκι (η κάνναβη είναι η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία).

Ας αντιστρέψουμε την οπτική. Κανονικός καπνιστής, με μισό πακέτο ημερησίως, είναι ένας στους δέκα μαθητές. Οι άλλοι εννέα είναι μη καπνιστές. Το ότι έχουν δοκιμάσει μάλλον καλό είναι. Η περιέργεια μπορεί να σε οδηγήσει μακριά, όχι απαραιτήτως στα καταγώγια με τις σύριγγες. Η δοκιμή είναι θεμιτή και όταν γίνεται αποδεκτή από τον κόσμο των ενηλίκων απλά απομυθοποιεί τα απαγορευμένα. Πάντως δεν είναι ανάγκη να διαχωρίσουμε τα παιδιά σε Christiane F. και Χάιντι των Αλπεων. Αν και η Χάιντι δεν υπάρχει πια. Εσκισε τις καρό φουστίτσες, πέταξε τα φιογκάκια και έγινε θεριακλού. Οι μαθητές της Αυστρίας είναι πρώτοι στο κάπνισμα ενώ ακολουθούν οι Λετονοί, οι Τσέχοι και οι Βούλγαροι.

Η έρευνα που διεξήχθη από το Ινστιτούτο όπου προεδρεύει ο κ. Στεφανής, συγκρίνει τα δεδομένα της Ελλάδας με αυτά των άλλων χωρών. Για κάποιους ίσως είναι παρήγορο το ότι τα δικά μας παιδιά βρίσκονται στην 28η θέση των καπνιστών, για άλλους οι συγκρίσεις αυτές είναι άνευ νοήματος. Για όσους ενδιαφέρονται για συγκρίσεις, στα ναρκωτικά βρισκόμαστε πολύ χαμηλά στη λίστα της χρήσης, ενώ είναι διαδεδομένη η άποψη ότι όλες αυτές οι ουσίες είναι επικίνδυνες. Τα παιδιά λοιπόν και δοκιμάζουν και ξέρουν. Είναι μέσα σε όλα. Ετσι, οι εμπειρίες στα όρια του επικίνδυνου στα μικράτα τους γίνεται ένα είδος κοινωνικής προίκας.

Το Βήμα

Οι γονείς θα πρέπει ίσως να ανησυχούν περισσότερο για την κατάχρηση του αλκοόλ παρά για την χρήση της μαριχουάνας και του χασίς, όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του εφήβου, σύμφωνα με δύο νέες επιστημονικές μελέτες.

Η μια έρευνα, από ερευνητές του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (Σαν Ντιέγκο), που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό νευροεπιστήμης “Clinical EEG and Neuroscience” της αμερικανικής Εταιρίας Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και Κλινικής Νευροεπιστήμης (ENCS), δείχνει ότι το αλκοόλ έχει ισχυρότερη επίδραση στην ανάπτυξη του εφηβικού εγκεφάλου.

Οι ερευνητές εξέτασαν ανωμαλίες του εγκεφάλου από την κατανάλωση διαφόρων ουσιών, από άποψη λειτουργιών του εγκεφάλου και δομής του, γνωσιακών ικανοτήτων και ποιότητας της φαιάς ουσίας. Μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ επί ένα – δύο χρόνια (τουλάχιστον 20 ποτά το μήνα, με περιοδικές περιπτώσεις κατανάλωσης άνω των τεσσάρων ποτών μέσα σε μια μέρα) ανιχνεύθηκαν συνολικά μεγαλύτερες ανωμαλίες στον εγκέφαλο σε σχέση με τη μεγάλη χρήση μαριχουάνας.

Η άλλη μελέτη, από ερευνητές του βρετανικού πανεπιστημίου του Μπρίστολ, υπό τον Ντέηβιντ Νατ, η οποία δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό “Lancet”, κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα, ότι το αλκοόλ είναι πιο επικίνδυνο για τα άτομα και την κοινωνία σε σχέση με τη μαριχουάνα. Ταξινομώντας 20 ουσίες από πλευράς επικινδυνότητας, το αλκοόλ έρχεται στην πέμπτη θέση, ο καπνός στην ένατη και η μαριχουάνα/κάνναβη στην 11η.

Οι ανωτέρω μελέτες έρχονται να προστεθούν στα αιτήματα διαφόρων φορέων σε αρκετές χώρες (μεταξύ αυτών στις ΗΠΑ και τη Βρετανία) προκειμένου να επαναξιολογηθεί ιατρικά η μαριχουάνα και να μειωθούν οι περιορισμοί στην κατανάλωσή της. Οι γονείς θα πρέπει ίσως να ανησυχούν περισσότερο για την κατάχρηση του αλκοόλ παρά για την χρήση της μαριχουάνας και του χασίς, όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του εφήβου, σύμφωνα με δύο νέες επιστημονικές μελέτες.

ΕΝΕΤ