Terra Computerata

ΟΙ ΝΕΟΙ που κοιμούνται νωρίς το βράδυ έχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη και να κάνουν αυτοκτονικές σκέψεις. Από έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ σε εφήβους από 12 ώς 18 ετών διαπιστώθηκε πως αυτοί που κοιμούνται μετά τα μεσάνυχτα είναι 24% πιθανότερο να εμφανίσουν κατάθλιψη, σε σύγκριση με αυτούς που πηγαίνουν για ύπνο πριν από τις 10 το βράδυ. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι αυτοί που κοιμούνται λιγότερες από πέντε ώρες τη νύχτα έχουν 71% υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν κατάθλιψη απ΄ ό,τι αυτοί που κοιμούνται οκτώ ώρες.

Τα Νέα

Ο δρ Πωλ Κέλλυ, διευθυντής ενός πολυθέσιου Γυμνασίου- Λυκείου στην Αγγλία, ξεκίνησε ένα πείραμα που θα διαρκέσει πέντε μήνες: οι 850 μαθητές του σχολείου θα αρχίζουν τα μαθήματα, όχι στις 9 το πρωί, όπως μέχρι τώρα, αλλά στις 10.

Το σχολείο είναι το Μονκσίτον Χάι Σκουλ στο Ουίτλυ Μπέυ του Βόρειου Τάινσαϊντ. Ο στόχος του πειράματος είναι να διαπιστωθεί αν, καθυστερώντας την πρωινή έναρξη των μαθημάτων, οι μαθητές θα έρχονται στο σχολείο καλύτερα προετοιμασμένοι. Έχει την υποστήριξη των μαθητών, των δασκάλων και των γονιών. Αντί να υπνοβατούν στη διάρκεια της πρώτης ώρας με πρησμένα μάτια, οι μαθητές θα μπορούν να απολαμβάνουν ένα ωραίο πρωινό και να αρχίζουν με άνεση τα μαθήματά τους στις 10. Η ελπίδα είναι ότι έτσι θα βελτιωθεί η συγκέντρωσή τους.

Πριν εγκρίνει την πραγματοποίηση του πειράματος, ο δρ Κέλλυ ζήτησε συμβουλές από ειδικούς σε θέματα ύπνου, ιδιαίτερα τον καθηγητή νευρολογικών επιστημών Ράσελ Φόστερ του Κολεγίου Μπρέιζνοουζ της Οξφόρδης. Ο καθηγητής Φόστερ έχει παρουσιάσει έρευνες που δείχνουν ότι οι μαθητές που βρίσκονται στην αρχή της εφηβείας χρειάζονται περισσότερο ύπνο απ΄ ό,τι ο υπόλοιπος πληθυσμός και αποδίδουν καλύτερα το απόγευμα. «Τα περισσότερα σχολικά προγράμματα αναγκάζουν τους εφήβους να λειτουργούν σε ώρες της ημέρας που δεν μπορούν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους και πολλοί φοιτητές στα πανεπιστήμια εκτίθενται σε σημαντικούς κινδύνους από τη στέρηση ύπνου», επισημαίνει ο Φόστερ. Αρχικά ο δρ Κέλλυ ήθελε να είναι πιο ριζική η αλλαγή και να αρχίζουν τα μαθήματα στις 11 π.μ., όμως τελικά συμφωνήθηκε ως ώρα έναρξης η 10η πρωινή. Τα μαθήματα διαρκούν 30 λεπτά επιπλέον το μεσημέρι και το σχολείο παραμένει ανοικτό για μελέτη έως τις 5 το απόγευμα. «Η άποψή μου είναι πως πρόκειται για ένα πολύ, πολύ σημαντικό ζήτημα, επειδή είναι κάτι που μπορούν να κάνουν τα σχολεία για να βελτιώσουν τη σωματική και την ψυχική υγεία των μαθητών τους», λέει ο δρ Κέλλυ. Το σχολείο παραμένει πάντως ανοικτό από τις 8 π.μ. ώστε, όταν εργάζονται και οι δύο γονείς, να μπορούν να αφήνουν το παιδί τους στο σχολείο πριν από τη δουλειά. Οι περισσότεροι μαθητές υποστηρίζουν αυτήν την αλλαγή του ωραρίου. Εκφράστηκαν όμως και φόβοι μήπως οι έφηβοι εκλάβουν αυτήν την καθυστέρηση της πρωινής έναρξης των μαθημάτων ως ευκαιρία για να κοιμούνται ακόμη πιο αργά το βράδυ. «Τα παιδιά πρέπει να αναλάβουν κάποιες ευθύνες γι΄ αυτά που κάνουν», λέει στον «Ιντιπέντεντ» ο καθηγητής Φόστερ, απευθυνόμενος στους γονείς. «Ξέροντας ότι χρειάζονται εννιάμισι ώρες ύπνο, πρέπει να τις υπολογίζετε προς τα πίσω από την ώρα που ξυπνούν και να εξασφαλίζετε ότι το δωμάτιό τους είναι σκοτεινό και χωρίς αναμμένη την τηλεόραση από την ώρα εκείνη και μετά».

Τα Νέα

Ενας μαθητής μου στην Γ΄τάξη κοιμάται κατά συρροή και κατ΄εξακολούθηση. Τον ονομάζουμε το “έπιπλο”. Οταν τον ρώτησα αν δουλεύει, μου απάντησε απλά ότι ξενυχτάει. Νομίζω ότι αυτό το άρθρο των Νέων αναφέρεται και στην περίπτωσή του…

Πολύτιμο χρόνο από τον ύπνο τους χάνουν οι έφηβοι και η αιτία δεν είναι μόνο η σιωπηλή επανάσταση απέναντι στους κανόνες του σπιτιού. Σήμερα, τα βιντεοπαιχνίδια, τα κινητά τηλέφωνα και η βραδινή περιήγηση στο Διαδίκτυο στερούν ακόμη περισσότερο τους εφήβους από την αγκαλιά του Μορφέα- τόσο, που οι ειδικοί σημαίνουν συναγερμό.

«Βρισκόμαστε ενώπιον ενός τύπου αϋπνίας που χτυπάει τους νέους» σημειώνει η Σιλβί Ρογιάντ-Παρόλα, ψυχίατρος και συντάκτρια μιας μελέτης που είδε το φως της δημοσιότητας στη Γαλλία. Οι «tecnoager», όπως αποκαλείται η γενιά που περιβάλλεται από πλήθος ηλεκτρονικών συσκευών και τεχνολογικών πειρασμών, είναι θύματα των chatrooms, των SΜS και των βιντεοπαιχνιδιών- πέρα από τις ώρες που περνούν μπροστά στην τηλεόραση όπως έκαναν και οι γονείς τους. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι έφηβοι θα έπρεπε να βρίσκονται στα κρεβάτια τους και με τα φώτα σβηστά στις δέκα και μισή το βράδυ. Είναι η ώρα που υποχωρεί η λεγόμενη «θερμική καμπύλη» του σώματος, με αποτέλεσμα να ευνοείται ο καλός ύπνος.

Όταν ένας νέος πηγαίνει πιο αργά στο κρεβάτι, ενεργοποιείται αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «στέρηση του ύπνου». Εκείνη την ώρα όμως «πολλοί έφηβοι βρίσκονται ακόμη κλεισμένοι στο δωμάτιό τους, παίζουν παιχνίδια, μιλάνε στο τηλέφωνο ή το Διαδίκτυο» αναφέρει στην έκθεσή της η Γαλλίδα ψυχίατρος. «Είναι στο πλαίσιο της σιωπηλής τους επανάστασης προς τους γονείς. Όσο πιο αργά πάνε στο κρεβάτι τόσο μεγαλύτεροι και ανεξάρτητοι αισθάνονται» επισημαίνει. «Και για τους γονείς», προσθέτει, «είναι όλο και πιο δύσκολο να ελέγξουν αυτή την τεχνολογική “υπερσύνδεση”». Αντίθετα με παλιότερα, τα παιδιά δημιουργούν στο δωμάτιό τους έναν προσωπικό χώρο γεμάτο «πειρασμούς».

Στον οργανισμό
Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο από τη στιγμή που η τεχνολογία στο δωμάτιο δεν στερεί μόνο χρόνο από τον ύπνο. Επιπλέον έχει επιπτώσεις στον οργανισμό: «Οποιαδήποτε πηγή φωτός από τις οθόνες που βρίσκονται σε ένα δωμάτιο σκοτώνουν τη μελατονίνη κι επομένως τον ύπνο» εξηγεί στην εφημερίδα «La Repubblica» ο καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάρμας, Λιμπόριο Παρίνο. «Ένας έφηβος» προσθέτει «δεν θα έπρεπε να κοιμάται ποτέ λιγότερο από οκτώ ώρες. Ακόμη καλύτερα θα ήταν αν τα παιδιά κοιμούνταν εννέα ώρες το 24ωρο». Ωστόσο, όπως αποκάλυψε η γαλλική έρευνα, όλο και περισσότερα παιδιά στην Ευρώπη ξενυχτάνε με αποτέλεσμα να έχει πέσει ο μέσος όρος ύπνου κατά μία ώρα κι ένα τέταρτο. Πρόκειται για μια διαταραχή του ύπνου, η οποία μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, μελαγχολία, βουλιμία, προδιάθεση για διεγερτικές ουσίες και σε σοβαρότερες περιπτώσεις παχυσαρκία ή ακόμη και κατάθλιψη. Κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, οι ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι ο χαμένος ύπνος δεν αναπληρώνεται ποτέ. Με άλλα λόγια, ακόμη και αν έφηβος κοιμάται το μισό Σαββατοκύριακο δεν του χρησιμεύει σε τίποτα.

Πρωινό κουδούνι δύο ώρες αργότερα

Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΥΠΝΟΥ και ξεκούρασης γίνεται ορατή την άλλη μέρα στο σχολείο, όπου όλο και περισσότεροι μαθητές εμφανίζονται άυπνοι και κουρασμένοι. Μήπως θα ήταν μια λύση να μετατεθεί πιο αργά το σχολικό ωράριο, ώστε τα παιδιά να κοιμούνται περισσότερο το πρωί; Ένα πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε μια μικρή πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών έδειξε ότι όταν μετατέθηκε το πρωινό κουδούνι κατά δύο ώρες οι επιδόσεις των μαθητών βελτιώθηκαν κατά 64%. Ανάλογη έρευνα πραγματοποίησε και ο Ράσελ Φόστερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: μετρώντας τη μνήμη των παιδιών το πρωί κι έπειτα το απόγευμα, διαπίστωσε ότι οι μαθητές θυμούνταν κατά 9% περισσότερες λέξεις στο δεύτερο μισό της ημέρας. «Οι έφηβοι δεν είναι τεμπέληδες. Είμαστε εμείς οι καθηγητές που τους στερούμε από τις σωστές ώρες ύπνου» ήταν το συμπέρασμα στο οποίο κατέληγε ο Βρετανός καθηγητής, προτείνοντας τη μετάθεση του σχολικού ωραρίου κατά δύο ώρες. Βέβαια, υπάρχει πάντα και η μέθοδος Ντα Βίντσι: ο ιδιοφυής επιστήμονας κοιμόταν για 45 λεπτά κάθε τρεις ώρες.