Terra Computerata

Να μη σε πουν γλειφτράκι. Να μη σε πουν καρφί. Να μη σε πουν φυτό. Ούτε όμως και βλάκα. Να μη σου κάνουν τη ζωή δύσκολη. Μυστικοί κανόνες συμπεριφοράς, για να τη βγάλεις καθαρή.
Στην Α΄ Γυμνασίου καλόβολος συμμαθητής είχε άλυτο πρόβλημα: η μάνα του εργαζόταν ως αυστηρή φιλόλογος στο σχολείο του. Μετά από τις πρώτες υπόνοιες καζούρας, αποφάσισε το εξής: Στην πρώτη έκθεση της χρονιάς, έγραψε πως η μάνα του είναι νοικοκυρά. Η φιλόλογος της τάξης τον έβαλε να διαβάσει φωναχτά την έκθεση και, στην επίμαχη παράγραφο, τον σταμάτησε με λιμαρισμένη ειρωνεία. «Δεν ακούς τη μάνα σου» είπε απαιτώντας σιωπή «να κάνει μάθημα στη διπλανή τάξη;»
Ο συμμαθητής μου δεν ήταν λαϊκιστής. Ήθελε απλώς να σωθεί. Με τους κανόνες του λαϊκισμού και του διαβόητου κοινού αισθήματος έπαιξε η κυρία δασκάλα. Δε νίκησε, ευτυχώς.

*

Με μία φράση: λαϊκισμός είναι η τυραννία της πρόσληψης. Όταν δε σκέφτεσαι τόσο τι κάνεις, όσο πώς θα το πάρουν οι άλλοι. Κι αυτό δεν το αναγράφουν τα λεξικά. Θέλουμε δε θέλουμε, όλοι το μαθαίνουμε στην πράξη.

Όταν προτιμώ μια εύπεπτη λέξη, που δεν αγκιστρώνει το μάτι, αντί γι’ αυτήν που χρειάζεται η φράση μου. Όταν επιλέγω μια πολυφορεμένη και σίγουρη μεταφορά αντί για μια αστραφτερή ολοκαίνουρια. Όταν ακολουθώ πεπατημένη δομή, για να μην μπερδευτεί ο «μέσος αναγνώστης». Όταν κάνω πατιτούρα της πραγματικότητας. Όταν έχω στο μυαλό μου κόφτη κακών λέξεων. Όταν φρενάρω τη γραφή, από εσωτερική λογοκρισία. Όταν παραδίνομαι στα παντοδύναμα κλισέ. Αυτό είναι λαϊκισμός.
Σε αρκετούς συγγραφείς προκαλεί θανάσιμη πλήξη, σχεδόν απόγνωση.

Γεμίσαμε κτίρια που παριστάνουν τα νησιώτικα, καμώνονται τα ηπειρώτικα, καμουφλάρονται για μακεδονίτικα. Χωρίς κανένα σεβασμό στο τοπίο ξυρίζουμε παραλίες, πατάμε δάση και νομίζουμε πως ξελασπώσαμε με μια στρώση πέτρας ή ένα εργολαβικό ασβέστωμα. Αυτό είναι λαϊκισμός. Και το χειρότερο: το συνηθίσαμε, σχεδόν μας αρέσει. Αυτό είναι ανθρώπινη βλακεία.

Από μικρή με τρομοκρατούσαν οι γονείς που έλεγαν τη φράση «εγώ είμαι φίλος με το παιδί μου». Και γονιός του ποιος είναι τότε; Οι βάναυσες επιθέσεις φιλίας από τους γονείς: αυτό είναι λαϊκισμός. Ο λαϊκισμός του ένοχου. Ο λαϊκισμός του φοβισμένου. Ο λαϊκισμός του μεσήλικα που το παίζει άνετος, μην τον πάρουν χαμπάρι.

Υπάρχουν κάτι τύποι, που νομίζουν πως το ζεϊμπέκικο είναι ακροβατικά. Και δώσ’ του να αλωνίζουν στην πίστα, να πέφτουν, να σηκώνονται, να κάνουν αεροπλανικά και να κοιτούν με ύφος ακατέβατο τριγύρω. Αυτό είναι λαϊκισμός.
Το καλύτερο ζεϊμπέκικο έβερ είδα να το χορεύει γερόντιο μετά από εγκεφαλικό σε συνοικιακή ταβέρνα. Τον κρατούσαν οι φίλοι του απ’ τους αγκώνες κι εκείνος έκανε τρία βήματα, όλα μέσα σε ένα μικρό νοητό κουτί δέκα εκατοστών. Χόρευε με ελάχιστες κινήσεις, πιο πολύ από μέσα του.

Από δώρο σε δώρο πάμε. Στην ηλεκτρονική μου θυρίδα βρήκα κι ένα απολαυστικό κείμενο της φίλης Σοφίας για το λαϊκισμό. Δημοσιεύτηκε στο “Βήμα των ιδεών” της Παρασκευής αλλά δεν μπόρεσα να το εντοπίσω ηλεκτρονικά. Ή είναι πολύ καλοσχεδιασμένη η σελίδα του Βήματος ή αποφεύγουν την κυκλοφορία ιδεών στο διαδίκτυο. Σε κάθε περίπτωση τους αξίζουν συγχαρητήρια.Σκέφτομαι λοιπόν να σας το δίνω με μικρές βασανιστικές δόσεις. Υπάρχει και κεφάλαιο που αναγκαστικά θα απαλειφθεί καθώς βρισκόμαστε εντός Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου. Οχι δε φοβόμαστε τη λογοκρισία. Άλλωστε το Π.Ι. μας έχει κομμένους από χέρι. Απλά τηρούμε τους κανόνες φιλοξενίας του οικοδεσπότη…

Επτά συν μία σκέψεις για το λαϊκισμό γράφει η Σοφία Νικολαΐδου

Λαϊκισμός στο πιάτο
«Κρητικά πιττούδια» σε πανάκριβο εστιατόριο του κέντρου: φτιάχνονται από βουλγάρικο ζυμάρι, που αγοράζεται με το κιλό, περιέχουν κινέζικη ελιά σε ροδέλες, που εισάγεται με το τσουβάλι, και τηγανίζονται σε ινδονησιακό σπορέλαιο, που ανανεώνεται δύο φορές την εβδομάδα. Ο ανελέητος εστιάτορας τα ονομάζει και «πιττούδια της γιαγιάς». Τα σερβίρει σε άσπρο πιάτο και τα κοστολογεί 5 ευρώ το κομμάτι. Κρυφάκουσα φαγάδες της πυρκαγιάς, να τα παινεύουν στο διπλανό τραπέζι. Θαύμαζαν μεγαλοφώνως την παραδοσιακή μαγειρική «της γιαγιάς». Αυτό είναι λαϊκισμός.