Terra Computerata

Εδώ και δύο χρόνια προσπαθεί να μεταφέρει -μέσω του μπλογκ της στο Διαδίκτυο- την καθημερινότητα ανθρώπων που ζουν σε δικτατορικό καθεστώς.

Η 26χρονη Κλαούντια Καντέλο αν και πολύ νέα φαίνεται να έχει «κότσια». Το μπλογκ της, που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, είναι το όπλο και η ασπίδα της. Οπλο γιατί τα κείμενά της μάχονται ένα παράλογο και βίαιο καθεστώς, όπως λέει, και ασπίδα γιατί η αναγνωρισιμότητά της στο εξωτερικό την προστατεύει -προς το παρόν τουλάχιστον- σε μεγάλο βαθμό.

«Είμαι τρελή. Το μόνο που ονειρεύονται όλοι οι νέοι της ηλικίας μου είναι να φύγουν από την Κούβα. Λένε πως αυτή η χώρα δεν έχει καμιά ελπίδα. Εγώ όμως επέλεξα να μείνω». Επέλεξε επίσης να καταγγέλλει το καθεστώς μέσα από το μπλογκ της, το οποίο εκλέχθηκε το «καλύτερο μπλογκ του 2009» στην Κούβα από μια μικρή διεθνή επιτροπή που απαρτίζεται από δημοσιογράφους και συγγραφείς και παρακολουθούν την κατάσταση στο νησί.

Η πρώτη σελίδα του μπλογκ της, «Ο όγδοος κύκλος» -αναφορά στους κύκλους της Κόλασης-, που σημειωτέον μεταφράζεται πια σε έξι γλώσσες στο Διαδίκτυο, ανοίγει με ένα φωτοαντίγραφο της αστυνομικής της ταυτότητας. Το ύφος του μπλογκ ποικίλλει από βδομάδα σε βδομάδα: διασκεδαστικό, όταν χαιρετά την επιστροφή στην πρωτεύουσα των μικροπωλητών στους δρόμους που είχε εκδιώξει ο Ραούλ Κάστρο στο πλαίσιο των «αλλαγών» που οραματιζόταν. Ειρωνικό, όταν η Κλαούντια επικρίνει ορισμένους φίλους της που συμμετέχουν στο παιχνίδι των «αυθόρμητων διαδηλώσεων» που οργανώνει το καθεστώς. Φλογερό, όταν διακυβεύονται ανθρώπινα δικαιώματα. Τότε οι λέξεις γίνονται σκληρές, όπως συνέβη τον περασμένο Φεβρουάριο όταν πέθανε ύστερα από απεργία πείνας ο αντιφρονών Ζαπάτα Ταμάγιο: «Πρέπει να είσαι διαβολικός άνθρωπος για να πάρεις τη ζωή ενός ανθρώπου μόνο και μόνο για τα πιστεύω του», γράφει στο μπλογκ της. «Αυτός ο θάνατος συμβολίζει την κραυγή τριών γενεών που έχουν χάσει ή ξεχάσει αυτή την καταπληκτική λέξη: ελευθερία. Ο χαμός του αντανακλά την κληρονομιά αυτής της σχεδόν παράλογης και χωρίς τέλος κουβανικής επανάστασης, των δολοφονημένων ελπίδων μας και των δολοφονημένων ανθρώπων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία».

Η περιπέτεια της νεαρής Κουβανής άρχισε το 2008, σχεδόν κατά τύχη: «Εκείνη την εποχή, ο φίλος -και μετέπειτα σύζυγός μου- έπαιζε σε ένα πανκ – ροκ συγκρότημα, το “Porno para Ricardo”, λέει η Κλαούντια Καντέλο στην εφημερίδα «Λε Μοντ». Οι στίχοι των τραγουδιών ήταν σκληροί και βίαιοι, ηθελημένα χυδαίοι και προσβλητικοί για τον Φιντέλ και τον Ραούλ Κάστρο, με αποτέλεσμα να απαγορευτούν οι συναυλίες του συγκροτήματος στη χώρα και αυτές να γίνονται πια στα κρυφά. Οι προσκλήσεις μοιράζονταν μόλις μερικές ώρες πριν από τη συναυλία που γινόταν σε απομακρυσμένες αίθουσες παλαιών κινηματογράφων ή σε ιδιωτικούς χώρους. «Τον Ιούλιο του 2008», συνεχίζει η Κλαούντια, «ο αρχηγός του συγκροτήματος φυλακίστηκε ως δυνάμει εγκληματίας. Ο σύντροφός μου μου ζήτησε να ειδοποιήσω με ηλεκτρονικά μηνύματα τους φίλους τους στη χώρα και στο εξωτερικό και να έρθω σε επαφή με την Yoni Sanchez, την πιο γνωστή μπλόγκερ της χώρας, για να μας βοηθήσει, κάτι που έκανε πρόθυμα, ενώ εγώ μετέφραζα το μπλογκ της από τα ισπανικά στα γαλλικά». Ο θόρυβος που προκλήθηκε είχε αποτέλεσμα: ο αρχηγός του συγκροτήματος αφέθηκε ελεύθερος και η Κλαούντια ανακάλυψε το Διαδίκτυο. «Στην αρχή σκέφτηκα να στήσω μια ηλεκτρονική εφημερίδα, ήταν όμως πολύ δύσκολο για μένα». Δημιούργησε όμως ένα μπλογκ. Η Κούβα εδώ και λίγο καιρό επιτρέπει στους πολίτες της να έχουν προσωπικό υπολογιστή αλλά όχι και σύνδεση με το Διαδίκτυο στο σπίτι τους: «Με το που τελειώνω το κείμενό μου παίρνω τον φορητό υπολογιστή μου και πηγαίνω σε ένα από τα μεγάλα ξενοδοχεία της Αβάνας για να συνδεθώ με το Διαδίκτυο. Κάποιες φορές το βάζω απευθείας στο Δίκτυο, άλλες φορές πάλι το στέλνω σε φίλους που ζουν στο εξωτερικό και αναλαμβάνουν εκείνοι να το διαδώσουν».

Η Κλαούντια δεν περιμένει τίποτε από ένα καθεστώς που ο διπλωμάτης πατέρας της υπηρέτησε πιστά, αλλά η ίδια μισεί. Ακόμη και οι διαπραγματεύσεις του Ραούλ Κάστρο με την Εκκλησία για τη βελτίωση των όρων διαβίωσης των πολιτικών κρατουμένων και την αποφυλάκιση των ασθενών την αφήνουν αδιάφορη. «Δεν πιστεύω στις καλές πράξεις ενός κράτους το οποίο υπάρχει ακόμη σήμερα μόνο και μόνο επειδή στηρίζεται στον ολοκληρωτισμό», γράφει σε ένα σημείωμά της.

Το καθεστώς ανέχεται την αντιφρονούσα μπλόγκερ, αλλά την παρακολουθεί στενά: «Με εμποδίζουν να συμμετάσχω σε διάφορες συναντήσεις όπου είναι πιθανό να ακουστεί μια κριτική γνώμη. Υπάρχει πάντα μια ομάδα ανθρώπων που μου απαγορεύει την είσοδο. Με αναγνωρίζουν».

Πρόσφατα, της απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα για να συμμετάσχει σε μια συνάντηση αντιφρονούντων, από όλο τον κόσμο, μπλόγκερ στο Βερολίνο. Μερικές ώρες πριν από την επιβίβαση στο αεροπλάνο, της απαγόρευσαν την έξοδο από τη χώρα, χωρίς καμιά εξήγηση: «Η απαγόρευση εξόδου μου από τη χώρα με έκανε να νιώσω μια εσωτερική ηρεμία. Δεν αισθάνομαι πληγωμένη, δεν ένιωσα έκπληξη. Αποδείχθηκε έτσι ότι δεν έκανα λάθος. Χάρη στο κουβανικό καθεστώς, ξέρω πια πως έχω καταφέρει να ζω ως ελεύθερη γυναίκα».

Ελευθεροτυπία

Σημαντικό έδαφος, σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, κερδίζουν τα blogs τα οποία οι χρήστες εμπιστεύονται για την καθημερινή τους ενημέρωση, θεωρώντας τα μάλιστα πιο αξιόπιστα από τις εφημερίδες.

Το συμπέρασμα προκύπτει από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την εταιρία δημοσκοπήσεων Interview, στο πλαίσιο των μετρήσεων του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών Northern Greece Business Index 500 και παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Εκδοτών Βορείου Ελλάδος. Το δείγμα της έρευνας είναι 514 άτομα πανελλαδικά και πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2010, μέσω Web έρευνας με δομημένο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο.

Όπως προέκυψε, το 71% των ερωτηθέντων θεωρεί την ενημέρωση που λαμβάνει από τα Blogs πολύ-αρκετά αξιόπιστη και το 22% λίγο-καθόλου αξιόπιστη. Σε σχέση όμως με τα άλλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το 47% εκτιμά ότι τα blogs είναι το πιο αξιόπιστο μέσο, το 27% οι εφημερίδες και το 18% θεωρεί ότι κανένα μέσο δεν είναι αξιόπιστο. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως μόλις το 5% απαντά υπέρ της αξιοπιστίας του ραδιοφώνου, ενώ ακόμη χειρότερη είναι η επίδοση της τηλεόρασης με μόνο 1%. Στην ερώτηση ωστόσο, εάν τα Blogs με ενημερωτικό περιεχόμενο θα πρέπει να υπόκεινται στους κώδικες δεοντολογίας της συμβατικής δημοσιογραφίας, όπως το να υπάρχει η υπογραφή του συντάκτη κάτω από τα ρεπορτάζ και τα κείμενα, το 55% τάσσεται υπέρ, ενώ τα Blogs αναδεικνύονται «νικητές» και στο ζήτημα της αμεσότητας στην πληροφόρηση, καθώς το 74% των ερωτηθέντων τους δίνει «ψήφο εμπιστοσύνης» και το 77% τα επισκέπτεται καθημερινά.

Το μέσο, στο οποίο τα Blogs προκαλούν τη μεγαλύτερη «ζημιά» με την ύπαρξη και λειτουργία τους, είναι, σύμφωνα με την έρευνα, οι εφημερίδες, αφού το 50% θεωρεί πως υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες, το 25% η τηλεόραση, το 5% το ραδιόφωνο και το 19% λέει ότι σε κανέναν δεν προκαλούν ζημιά.

Η σταδιακή ανάδειξη των Blogs φαίνεται και από το γεγονός ότι το 69% δηλώνει πώς το τελευταίο χρονικό διάστημα κερδίζουν περισσότερο από το χρόνο τους για ενημερωτικούς λόγους, το 27% τον ίδιο χρόνο και μόνο το 4% λιγότερο. Πάντως, σε συντριπτικό ποσοστό- 79%- οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι τα Blogs είναι ευκαιρία για τη συμβατική δημοσιογραφία και μόνο το 15% ότι είναι απειλή.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα για τον πολιτικό διάλογο μέσω των blogs έγινε πριν από λίγο καιρό στις ΗΠΑ. Εξετάστηκαν 1.400 ηλεκτρονικά ημερολόγια που έχουν ως βασικό τους θέμα την πολιτική και ελέχθησαν οι σύνδεσμοι που αυτά παρέπεμπαν. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό: 91% των συνδέσμων παρέπεμπαν σε δικτυακούς τόπους που είχαν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Μόνο 9% παρέπεμπαν σε sites με αντίθετες πολιτικές απόψεις.

Αυτή είναι η καλύτερη ίσως επιβεβαίωση ενός βιβλίου που γράφτηκε το 2001 και προφήτευε ότι το Διαδίκτυο δημιουργεί πληροφοριακά κουκούλια για τους χρήστες, ότι σε αντίθεση με τα κλασικά ΜΜΕ οι αντίθετες απόψεις δεν ακούγονται, όχι επειδή κάποιος τις απαγορεύει, αλλά επειδή οι ίδιοι οι χρήστες θα τις φιλτράρουν και δεν θα θέλουν να τις ακούσουν. Αυτό δημιουργεί ένα φαινόμενο «ηχωισμού»: δεν γίνονται συζητήσεις όπου αντιπαρατίθενται επιχειρήματα, αλλά κάθε χρήστης ακούει την ηχώ των απόψεών του. Διαβάζει μόνο τις απόψεις που ταιριάζουν με τις δικές του κι αυτό δημιουργεί φανατικούς καταναλωτές ειδήσεων, όχι πολίτες με κρίση.

Γράφαμε τότε, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου: λέχθηκε και γράφτηκε πολλάκις, το πόσο ευεργετικό για τη Δημοκρατία είναι το Διαδίκτυο. Επισημάνθηκε ότι τέλειωσε η τυραννία των Μαζικών Μέσων, όχι μόνο ενημέρωσης, αλλά και πολιτικής. Το όνειρο του Νίκολας Νεγροπόντε για την προσωπική εφημερίδα κάθε πολίτη γίνεται πραγματικότητα: κάθε χρήστης του Διαδικτύου μπορεί να παίρνει πια από τα portals την επιθυμητή εκδοχή της πραγματικότητας, μπορεί να έχει καθημερινά την εφημερίδα με τα νέα της αρεσκείας του.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτή η μορφή σερβιρίσματος των ειδήσεων αυξάνει την προσωπική ελευθερία και εξοικονομεί πολύτιμο χρόνο. Οχι όμως κι ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Σικάγο Cass R. Sunstein. Στο βιβλίο του «Republic. com» ισχυρίζεται ότι το Internet, και ειδικά οι υπηρεσίες κατά παραγγελία ειδήσεων, συρρικνώνει την αντίληψη των χρηστών του Διαδικτύου.

«Για να λειτουργήσει η Δημοκρατία απαιτεί τουλάχιστον δύο πράγματα: κοινούς χώρους όπου οι άνθρωποι να μοιράζονται τις εμπειρίες τους και έκθεση των ανθρώπων σε αναπάντεχες και μη προεπιλεγμένες ιδέες από συνανθρώπους τους.»

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή

Ο κ. Χαράλαμπος Τσέκερης, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας  στο Πάντειο Πανεπιστήμιο αρθρογραφεί στο Βήμα για τα blogs:

Η εκρηκτική λειτουργική σύζευξη (ή «διακλάδωση») μεταξύ πληροφορίας και διαδικτυακής τεχνολογίας ενέχει κρίσιμες διαστάσεις καθημερινής κοινωνικής επανάστασης. Η τεράστια, ανεξάντλητη και αναπόδραστη δύναμη των «weblogs» ή «blogs» (ελληνιστί ιστολόγια) γονάτισε και συνέτριψε τη στατική, ομοιογενοποιητική και μονόδρομη λογική της τηλεόρασης και της τηλεοπτικής ενημέρωσης. Τα blogs δυνητικά αναταράσσουν τα λιμνάζοντα νερά της καθημερινότητας, αναστατώνουν, ετερογενοποιούν και αποσταθεροποιούν την κοινωνία, παράγοντας συνεχώς πολλαπλές «συνεργατικές αλήθειες» και μια «μεταβλητή κοινωνική γεωμετρία». Αλλά δεν υπάρχει τίποτα πιο κοινωνικό από τα ίδια τα blogs!

Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρώπινης επικοινωνίας το «ακροατήριο» (audience) αυτονομείται, απομαζικοποιείται, εξατομικεύεται και κινητοποιείται-ενεργοποιείται, κατά τρόπο διαλογικό-διαδραστικό, γνήσια δημοκρατικό και ουσιαστικά συμμετοχικό. Τώρα πλέον πολλοί επικοινωνούν με πολλούς και όχι ένας με έναν (π.χ. τηλέφωνο), ή ένας με πολλούς (π.χ. ραδιόφωνο, τηλεόραση): «Το Ιnternet δεν είναι μεγάφωνο, είναι συζήτηση» (J.D. Lasica). Το κλασικό δίπολο πομπός- δέκτης καταργείται, εφόσον όλοι μας γινόμαστε πομποί και δέκτες ταυτoχρόνως, συμβάλλοντας συνειδητά ή ασύνειδα στη «διαιώνιση της συζήτησης» (Ηans-Georg Gadamer).

Τα blogs καταδεικνύουν και αποδεικνύουν στην πράξη ότι η κοινωνική δυναμική δεν θα πάψει ποτέ να μας εκπλήσσει, ευχάριστα ή δυσάρεστα ( τουλάχιστον έτσι μπορούμε πάντοτε να αποφεύγουμε τη μονοτονία και… να ελπίζουμε )! Η ηνιόχηση (δηλαδή, ο ολοκληρωτικός έλεγχος από τα πάνω ) της κοινωνικής δυναμικής, υπό τη μορφή λ.χ. μιας ορθολογιστικής «επιστημονικής κοινωνικής πολιτικής», φαντάζει απολύτως ανέφικτη. Η κοινωνική δυναμική ούτε ελέγχεται, ούτε υποτάσσεται, ούτε περιστέλλεται. Το παραδοσιακό «θετικιστικό» όραμα της γραφειοκρατικής «κοινωνικής μηχανικής» (κατά τον Αuguste Comte) είναι πέρα για πέρα άπιαστο, ανεδαφικό και ουτοπικό. Για να ακριβολογούμε, αποτελεί μια γιγαντιαία φενάκη.

Μετά τη ραγδαία ανάπτυξη και διείσδυση του ευρυζωνικού Ιnternet, οι κοινωνικές πραγματικότητες παράγονται διαρκώς με ταχύτατους ρυθμούς. Πιο συγκεκριμένα, με την αθόρυβη έλευση του λεγόμενου «κοινωνικού ιστού» («social web» ή «web 2.0») δημιουργείται ταχύτατα ένα εντελώς ρευστό και αποκεντρωμένο ή ά-κεντρο παγκόσμιο «δυνητικό σύστημα» (ένα αχανές και αδόμητο σύστημα αυτο-οργανούμενων, αυτο-ρυθμιζόμενων και αυτο-εξελισσόμενων δυνητικών κοινοτήτων), το οποίο ορθώνεται καθημερινά ενάντια στο αυταρχικό, μονολογικό, αυστηρά κεντροποιημένο σύστημα της τηλεόρασης και τα απρόσωπα «μαζικά» ακροατήριά της.

Θεωρητικά, μια επικοινωνιακή συνθήκη σύμφωνα με την οποία απλώς όλοι μιλούν με όλους συνεπάγεται την απόλυτη σταθερότητα του συστήματος και την προβλέψιμη περιοδική αναπαραγωγή της κοινωνικής τάξης (μια κατάσταση δηλαδή μονότονης, ανιαρής και βαρετής κοινωνικής ισορροπίας ). Στην πραγματικότητα όμως, εντός του κυβερνοχώρου πολλοί μιλούν με πολλούς (πέρα από προκαθορισμένα δίπολα), δημιουργώντας ακατάπαυστα τοπικότητες και, άρα, εγγενώς πολύπλοκες συνθήκες ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνικής δομής (online και offline).

Φυσικά, μιλάμε εδώ για νέες εναλλακτικές δυνατότητες κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής, οι οποίες, ως εκ της φύσεώς τους, είναι μη γραμμικές και μη προβλέψιμες. Το σίγουρο είναι ότι το ταξίδι στην αχανή «χώρα του blogistan» θα συνεχίσει να μας γοητεύει, να μας συναρπάζει και να μας επιφυλάσσει σημαντικές εκπλήξεις, καινοτομίες και ανατροπές ( for better or for worse… )!

Παρακολουθώ αρκετά από τα μπλογκάκια του ΠΣΔ. Για μερικά μπορώ να περηφανευτώ ότι τους κόλλησα τη διαταραχή μου.Θα συμφωνήσω σε αρκετά με τον αρθογράφο, ειδικά στο σημείο που τονίζει την κοινωνική δυναμική τους. Κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για μπουλντόζα καθώς ισοπεδώνουν τα φίλτρα ελέγχου των παραδοσιακών ΜΜΕ. Φυσικά την ντουντούκα κραδαίνουν και αρκετοί διαταραγμένοι. Τι να κάνουμε; από το να γίνουν serial killers καλύτερα να φωνασκούν, ένα κλικ και γλιτώσαμε.