Η Ελενα Ακρίτα θυμάται τη μέρα πένθους:
«ΠΗΡΑΝ ΤΗΝ ΠΟΛΗ πήραν την, πήραν τη Σαλονίκη, πήραν και την Αγια-Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι»…
29 Μαΐου 1453… Η «αποφράς ημέρα»… Η επέτειος της Πτώσης… (Σαν σχήμα οξύμωρο: «Η επέτειος μιας πτώσης»). Η πολιορκία άρχισε από τις 7 του Απρίλη… Κι ενώ το Βυζάντιο ψυχορραγούσε, ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ «πάτησε» την ΑγιαΣοφιά… Τίτλοι τέλους σε μαύρο φόντο…
Πέντε αιώνες αργότερα… 11 Οκτωβρίου 1922… Μικρασιατική Καταστροφή… Αρπαγές και λεηλασίες, αίμα και βία, βασανισμοί και μαρτυρικοί θάνατοι, γκρέμισμα σχολειών και εκκλησιών, νεκροί κι αιχμάλωτοι, σφαγές, θηριωδίες, «τάγματα εργασίας» που χάθηκαν για πάντα, πόνος, δάκρυ, οδύνη, φρίκη…
1.500.000 πρόσφυγες ξεβράζουν τα σαπιοκάραβα στις αφιλόξενες ελληνικές ακτές… Οικογένειες χωρίζονται για πάντα, παιδιά χάνονται, μανάδες ψάχνουν στο πουθενά και στο τίποτα… Οι ραδιοφωνικές εκπομπές του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στη δεκαετία του ΄60- 40 χρόνια αργότερα- επιμένουν χωρίς αποτέλεσμα:
«Αναζητείται… εξηφανίσθη… τον αναζητούν οι οικείοι του». Και τα χρόνια πέρναγαν… Και οι «οικείοι» έφευγαν απ΄ τη ζωή… Και δεν τον αναζητούσε πια κανείς… Ποτέ κανείς…
Απόγονος Μικρασιατών κι εγώ…
Μεγαλωμένη με τα παραμύθια, τους ήχους και τις μυρωδιές μιας σπαραγμένης Πόλης…
Ο παππούς και η γιαγιά φύγανε, σχεδόν παιδιά, στα 20 τους χρόνια πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη. Μέσα από τα μάτια τους, ξεδιπλώνονταν οι μνήμες… Μνήμες από μετάξια και βελούδα, ζαφείρια και μπριλάντια, μπαχάρια μεθυστικά, χαλιά περσικά, ασήμια σκαλισμένα… Φωτογραφίες στο χρώμα της σέπιας:
Αρχόντισσες σφιγμένες στους κορσέδες, ταφταδένιες πτυχές να αγκαλιάζουν το τορνευτό σώμα… Και μακριές πέρλες στον λαιμό…
μαργαριτάρια που γίναν δάκρυα… Και δεν στεγνώσανε ποτέ…
ΠΩΣ ΑΓΑΠΟΥΣΑ πάντα αυτό το ποίημα του Κωστή Παλαμά…
«Γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα, μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα, λυπητερά Πως η ψυχή μου σέρνεται μαζί σας Είναι χυμένη απ΄ τη μουσική σας Και πάει με τα δικά σας τα φτερά…» Κι όσο κι αν τους ξέβραζε μια άγρια θάλασσα, απελπισμένους, τρομαγμένους, ρακένδυτους σε ξένες πολιτείες, εκείνοι είχαν ραμμένη στη φόδρα του μεσοφοριού την αρχοντιά τους. Κι ας τους κορόιδευαν οι «γηγενείς» που μιλούσαν αλλιώτικα, παράξενα:
– Γιαβρί μου, τζιέρι μου, να σε κάμω κιοφτεδάκια;
– Ναι για!
Κι αυτές οι μνήμες οι ακριβές, οι χρυσοποίκιλτες, οι περίτεχνες, πέρασαν από μάνα σε παιδί. Από γενιά σε γενιά. Τρύπωσαν βαθιά στο DΝΑ μας, έγιναν αποσκευή ζωής… Κι έτσι προχωρήσαμε όλοι εμείς… Εμείς οι απόγονοι των Μικρασιατών… Η Λουκία, η Σύλβα, η Ελενα… Η γιαγιά, η μάνα, η εγγονή…
«Μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα λυπητερά…» Η Λουκία, η Σύλβα, η Ελενα…
«Σας γέννησε και μέσα σας μιλάει Και βογγάει και βαριά μοσκοβολάει Η λαγγεμένη Ανατολή» Η γιαγιά, η μάνα, η εγγονή…
«Και μια φυλή ζει μέσα σας και λιώνει Και μια ζωή δεμένη σπαρταρά Γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα, Μακρόσυρτα τραγούδια, ανατολίτικα, Λυπητερά…» Οι ρίζες μας βαθιές… Οι μνήμες πεισματικές… Ενάντια στην ιστορική λήθη θα εμμένουμε και θα επιμένουμε… Θα θυμόμαστε και θα θυμίζουμε…
ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ; Ποτέ! Καμιά πατρίδα δεν είναι χαμένη όταν την κουβαλάς μες στην ψυχή σου… Οταν ζει στης καρδιάς σου την καρδιά- ακούς τον παλμό της… Κι όσο η Μικρασία έχει παλμό, είναι μια ζωντανή πατρίδα…
Και όλοι εμείς της τραγουδάμε σιγανά, τρυφερά, σαν νανούρισμα τις νύχτες… «Σ΄ αγαπώ… Σ΄ αγαπώ γιατί είσ΄ ωραία… Σ΄ αγαπώ γιατί είσαι συ»!
Άρθρα (RSS)