Terra Computerata

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι στον κόσμο που καλούνται να αντιμετωπίσουν, άλλοι καθημερινά και άλλοι σε μικρότερη συχνότητα, κάποια φοβία τους, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να αδυνατούν να συμμετάσχουν σε συνηθισμένες πνευματικές ή σωματικές δραστηριότητες. Ορισμένες εκ των πιο διαδεδομένων φοβιών είναι αυτές που σχετίζονται με τη θέα συγκεκριμένων εντόμων, όπως για παράδειγμα οι αράχνες και οι κατσαρίδες, και εκείνες που αφορούν την παραμονή κάποιου ανθρώπου σε κλειστούς χώρους, όπως είναι οι σήραγγες και οι ανελκυστήρες.

Επίσης σημαντικό είναι το ποσοστό, ανάμεσα στους κλειστοφοβικούς, εκείνων που αρνούνται κατηγορηματικά να ταξιδέψουν με κάθε μέσο εναέριας μεταφοράς, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που αποφεύγουν τις μεταφορές ακόμη και με αυτοκίνητο…

Τα εντυπωσιακά ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, άλματα της επιστήμης και δη της υψηλής τεχνολογίας, υπόσχονται άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις. Η επιστημονική ομάδα του πανεπιστημίου του Τούμπινγκεν, με επικεφαλής τον ψυχολόγο Αντρέας Μούλμπεργκερ, ήταν η πρώτη που δημιούργησε μια ηλεκτρονική συσκευή με την οποία μπορεί κανείς να πραγματοποιεί εικονικά αεροπορικά ταξίδια, ερχόμενος πιο συχνά αντιμέτωπος με τη φοβία του για τις πτήσεις.

Σήμερα ο Μούλμπεργκερ, υπεύθυνος του Ινστιτούτου Ψυχολογίας του Βούρτσμπουργκ, έχει στενή συνεργασία με την ειδική επιστημονική ομάδα του τμήματος Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στην πανεπιστημιακή κλινική του Μίνστερ. Μαζί προσπαθούν να φέρουν τους ασθενείς αντιμέτωπους με τους καθημερινούς εφιάλτες τους στο πλαίσιο ενός εικονικού κόσμου.

Το πρόγραμμα
Χαρακτηριστικό είναι ότι το ποσοστό όσων εκδήλωσαν έστω και μια φορά στη ζωή τους ένα είδος φοβίας αγγίζει το 10% του γερμανικού πληθυσμού, με το ποσοστών των γυναικών «ασθενών» να είναι διπλάσιο από των πασχόντων αντρών.

Πώς όμως λειτουργεί το πρόγραμμα εικονικής αεροπορικής πτήσης που δημιούργησαν οι ειδικοί του πανεπιστημίου Τούμπινγκεν;

Ο «ασθενής» κάθεται σε μια πολυθρόνα, φορώντας στο κεφάλι του ένα ειδικό κράνος με ενσωματωμένα γυαλιά, οι φακοί των οποίων δεν είναι τίποτα άλλο από δύο μικροσκοπικές οθόνες προβολής. Στα αυτιά του προσαρμόζεται ένα ζευγάρι ακουστικών, τα οποία αναπαράγουν με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο, κάθε ήχο που πρόκειται να συνοδεύσει την εικονική πτήση.

Μέσω του κράνους, το οποίο «κρύβει» στο εσωτερικό του έναν επεξεργαστή και μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων, ο «ασθενής» μεταφέρεται στον εικονικό κόσμο του εσωτερικού ενός αεροπλάνου, το οποίο έχει αναπαραχθεί πιστά μέχρι και την παραμικρή του λεπτομέρεια. Από τα παράθυρα, μπορεί ο «ασθενής» να δει το αεροπλάνο να προσπερνάει τον πύργο ελέγχου, να κατευθύνεται αργά προς τον διάδρομο απογείωσης και στη συνέχεια να απογειώνεται.

Ρεαλιστικοί όμως, όπως αναφέρει το «Spiegel», είναι και οι ήχοι που συνοδεύουν την εικονική πτήση. Ο θόρυβος των κινητήρων, η φωνή του κυβερνήτη και η ειδική πολυθρόνα που «δονείται» κάθε φορά που το «αεροπλάνο» πέφτει σε κενά αέρος, συνθέτουν μια παράλληλη πραγματικότητα, που διαφέρει ελάχιστα από την «πρωτότυπη».

Μια πιο εξελιγμένη τεχνολογικά μέθοδος «προσομοίωσης φόβου» εφαρμόζεται σήμερα, σύμφωνα με το περιοδικό «Focus» στην πανεπιστημιακή κλινική του Μίνστερ, ωστόσο το λογισμικό που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση ορισμένων φοβιών, διαθέτει προς το παρόν περιορισμένο… ρεπερτόριο, καθώς οι εικονικές καταστάσεις που μπορεί να δημιουργήσει αφορούν τις αράχνες, την οδήγηση ή τη μεταφορά με αυτοκίνητο.

Η επιστημονική ομάδα του πανεπιστημίου βρίσκεται ωστόσο μια ανάσα από την ανάπτυξη μιας σειράς άλλων σεναρίων, όπως αυτά της υψοφοβίας και ορισμένων ειδών κοινωνικής φοβίας.

Άρθρο του Α. Κατσούλη στο Εθνος

Tο Παρατηρητήριο για την ΚτΠ προχώρησε σε ανάλυση στοιχείων του Ευρωβαρόμετρου (Δεκέμβριος 2008) σχετικά με την άποψη και τον ρόλο των Ευρωπαίων γονέων για τα θέματα ψηφιακής ασφάλειας των παιδιών τους. Από την ανάλυση αυτή, προκύπτουν για την Ελλάδα τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Οι Έλληνες γονείς υστερούν έναντι των παιδιών τους στη χρήση Διαδικτύου
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό των γονέων που χρησιμοποιεί Internet ξεπερνά το αντίστοιχο ποσοστό των παιδιών. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η διαφορά αγγίζει κατά μέσο όρο τις 9 ποσοστιαίες μονάδες (84% των γονέων έναντι 75% των παιδιών) και προκύπτει κυρίως από το χαμηλό ποσοστό χρήσης στα παιδιά ηλικίας 6-10, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες η διαφορά γονέων-παιδιών σχεδόν εξαλείφεται. Στην Ελλάδα το φαινόμενο είναι αντίστροφο, καθώς τα παιδιά σε όλο σχεδόν το ηλικιακό εύρος ξεπερνούν κατά πολύ τους γονείς τους στη χρήση Διαδικτύου, γεγονός που δυσχεραίνει σημαντικά το έργο των γονέων.

Χαμηλή η αξιοποίηση του Διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία, πολύ αυξημένη η χρήση στα Internet Caf?
Το σπίτι παραμένει ο κύριος χώρος πρόσβασης στο Internet για τα παιδιά των λοιπών Ευρωπαίων (65%) και ακολουθεί το σχολείο (57%). Στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό για την πρόσβαση από το σπίτι είναι 56%, ενώ για το σχολείο είναι πολύ χαμηλό (μόλις 26%). Αυτό οφείλεται κυρίως στο χαμηλό επίπεδο χρήσης του διαθέσιμου ευρυζωνικού Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου με ενεργό τρόπο στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και σε μαθήματα πλην της πληροφορικής. Αντίθετα, στην Ελλάδα εμφανίζεται το υψηλότερο, πανευρωπαϊκά, ποσοστό πρόσβασης των παιδιών στο διαδικτύου σε Internet Cafe (27% στην Ελλάδα έναντι μόλις 3% για την E.Ε-27).

Η ελλιπής ψηφιακή γνώση των Ελλήνων γονέων, αυξάνει σημαντικά τους φόβους τους
Οι Έλληνες γονείς εμφανίζονται ανήσυχοι (52%, το υψηλότερο μαζί με τους Γάλλους, έναντι 26% στην ΕΕ-27) για την προστασία των ιδιωτικών δεδομένων των παιδιών τους. Το ποσοστό όσων ανησυχούν για τα παιδιά τους σε ζητήματα αυτοκτονιών ή άλλων βλαπτικών ενεργειών αυξάνεται περαιτέρω στο 64% έναντι 39% στην ΕΕ. Τα ποσοστά αυτά σχετίζονται με το χαμηλό ποσοστό εξοικείωσης των Ελλήνων γονέων με το Διαδίκτυο, ενώ αξιοσημείωτη είναι η υστέρηση των ποσοστών χρήσης Διαδικτύου ακόμη και στις πιο δυναμικές ηλικίες γονέων (35-44), συνέπεια της οποίας είναι η συγκεκριμένη φοβική αντιμετώπιση. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, στις ευρωπαϊκές χώρες παρατηρείται ότι όσο αυξάνεται η χρήση του Διαδικτύου από τους γονείς, τόσο μειώνονται οι αντίστοιχοι φόβοι τους για τα νέα μέσα.

Υπερπροστατευτικοί είναι οι Έλληνες γονείς, αλλά εφαρμόζουν λανθασμένη προσέγγιση σε ότι αφορά την ψηφιακή ασφάλεια των παιδιών τους.
Οι Έλληνες γονείς προσπαθούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους με το να κάθονται κυριολεκτικά «δίπλα τους» όταν σερφάρουν (29% στην Ελλάδα έναντι 13% στην ΕΕ), με την Πορτογαλία να είναι η μόνη χώρα που εμφανίζει αντίστοιχα ποσοστά. Επίσης, οι γονείς στη χώρα μας συνηθίζουν να ελέγχουν εκ των υστέρων τα websites τα οποία επισκέπτονται τα παιδιά τους (σε ποσοστό 36% στην Ελλάδα, έναντι 21% στην ΕΕ). Επίσης, εξίσου υψηλά ποσοστά παρουσιάζουν οι Έλληνες γονείς και στον τακτικό έλεγχο των e-mail των παιδιών τους (30% έναντι 13% στην ΕΕ).

Παράλληλα με τα παραπάνω, ο φόβος των Ελλήνων γονέων για την απομόνωση των παιδιών τους εξαιτίας του Διαδικτύου, κυμαίνεται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από την υπόλοιπη ΕΕ (67% έναντι 34% στην ΕΕ). Παρ? όλα αυτά, στο επίπεδο της πρόληψης και του γονικού ελέγχου της πρόσβασης σε web sites δεν λαμβάνουν ιδιαίτερα μέτρα και βασίζονται κυρίως στον εκ των υστέρων έλεγχο των ψηφιακών περιηγήσεων των παιδιών τους.