Στην προκυμαία της Σμύρνης τον Σεπτέμβρη του 1922 γράφτηκε ο επίλογος μιας από τις τραγικότερες στιγμές στην Ιστορία της περιοχής μας. Ηδη από τον Ιούλιο του ’22, όταν οι φιλομοναρχικοί ηγέτες της Ελλάδας -που είχαν εκλεγεί με αντιπολεμικά και αντιμικρασιατικά συνθήματα- προσπαθούσαν, ματαίως, να βρουν την ευκαιρία απαγκίστρωσης από τη Μικρά Ασία είχαν αποφασίσει να παραδώσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς στον Μουσταφά Κεμάλ. Με τον νόμο 2670/1922 που έφερε τις υπογραφές των Κωνσταντίνου, Γούναρη και Ρούφου, απαγόρευσαν την έξοδο από τη Μικρά Ασία των Ελλήνων και των Αρμενίων. Η πολιτική αυτή θα υλοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή κυνικότητα μετά την κατάρρευση του Μετώπου τον Αύγουστο του ’22. Τότε, στον αρμοστή Σμύρνης θα φτάσει τηλεγράφημα της ελληνικής κυβέρνησης, με το οποίο τον «διέταζαν» να μην επιτρέψει τους Ελληνες της Ιωνίας να φύγουν για την Ελλάδα και δημιουργηθεί έτσι «προσφυγικό πρόβλημα».
Διαβάστε όλο το άρθρο του Βλάση Αγτζίδη στην Καθημερινή
Η Μικρασιατική Εκστρατεία, και η συνακόλουθη Kαταστροφή, υπήρξε ένα κομβικό σημείο στην ελληνική Iστορία. Κομβικό όχι μόνο γιατί τελείωσε μία δεκαετία συνεχών πολέμων του μικρού Ελληνικού Κράτους κατά της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (πρωτίστως), αλλά γιατί έσβησε το βασικό ιδεολογικό δόγμα του ελληνισμού, που ήθελε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη.
Πριν από 90 χρόνια, ο ελληνικός στρατός αναλαμβάνει την αποστολή της νικήτριας συμμαχίας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου να αποβιβάσει στρατό στη Σμύρνη για να επιβάλει την τάξη σ’ ένα μέρος της αυτοκρατορίας που σάπιζε και να προστατεύσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς από ορδές άτακτων τουρκικών στρατευμάτων. Να σημειώσουμε ότι τα ελληνικά στρατεύματα δεν ήταν τα μόνα στα εδάφη που ήταν κάποτε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Συμμαχικά στρατεύματα βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη, στην Αττάλεια, σε όλα τα παράλια της Μικράς Ασίας. Το σχέδιο των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν αντίστοιχο με εκείνο κατά της Γερμανίας. Το ξεδόντιασμα μιας επικίνδυνης εχθρικής δύναμης. Κι αυτή την ευκαιρία άδραξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος να στείλει στρατεύματα στην περιοχή.
Σήμερα δεν ξέρουμε τι πιθανότητες επιτυχίας θα είχε το σχέδιο του Βενιζέλου, ο οποίος ανατράπηκε στις εκλογές του 1920. Μια νέα κυβέρνηση εξελέγη με το σύνθημα της επιστροφής των ελληνικών στρατευμάτων, αλλά αποφάσισε την εξάπλωσή τους προς Ανατολάς. Οι σύμμαχοι απέσυραν την εμπιστοσύνη τους στην Ελλάδα, οι Μπολσεβίκοι ενίσχυαν τους «αντι-ιμπεριαλιστές» του Κεμάλ και η Αμερική ξαναγύρισε στον απομονωτισμό. Η καταστροφή ήταν θέμα χρόνου…
Τα ερωτήματα όμως παραμένουν. Επρεπε η Ελλάδα να πάρει το ρίσκο μιας εκστρατείας που έκρυβε πολλούς κινδύνους; Υπήρχε τρόπος για έναν πολιτικό, ο οποίος κυριολεκτικά έσυρε την χώρα του στον Παγκόσμιο Πόλεμο, να αρνηθεί κατόπιν τα εδάφη που οι νικητές μοίρασαν (έστω με το πρόσχημα της αστυνόμευσης), όταν μάλιστα αυτά αποτελούσαν μέρος της κοινής για όλες τις πολιτικές δυνάμεις Μεγάλης Ιδέας; Υπήρχε τρόπος να κρατηθούν τα εδάφη χωρίς την εκστρατεία στην Ανατολία;
Η Καθημερινή δημιουργεί ένα χώρο όπου φιλοξενείται γόνιμη αντιπαράθεση απόψεων για τα αμφιλεγόμενα ζητήματα της επικαιρότητας.
Η απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1919 να στείλει στρατό στην Σμύρνη, ικανοποιούσε δύο ανάγκες της εποχής. Αφενός, η νικήτρια δυτική συμμαχία Αντάτ χρειαζόταν ετοιμοπόλεμο στρατό, για να αστυνομεύσει την περιοχή της Σμύρνης (βάζοντας ακόμη ένα καρφί στο φέρετρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και αφετέρου εξυπηρετούσε τον στόχο της Μεγάλης Ιδέας που στοίχειωνε στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό από τον 19ο αιώνα.
Η ιστορία όμως δεν εξελίχθηκε κατά τους ελληνικούς πόθους και τους πρώιμους συμμαχικούς στόχους. Η αλλαγή της κυβέρνησης στην Ελλάδα, μαζί με το φούντωμα του κινήματος των Νεότουρκων υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ και μαζί με τη διεύρυνση του μετώπου προς ανατολάς οδήγησε την ελληνική εκστρατεία σε καταστροφή. Οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας εκδιώχθηκαν και η Μεγάλη ιδέα χάθηκε στο λιμάνι της Σμύρνης τον Σεπτέμβριο του 1922.
Έκτοτε οι γνώμες για το παράτολμο εγχείρημα του Ελευθερίου Βενιζέλου διίστανται. Έπρεπε παρά τους εμφανείς -και διακηρυγμένους από πολλούς- κινδύνους να στείλει στρατό στην Μικρά Ασία. Υπήρχε τρόπος να περιοριστεί το μέτωπο στα παράλια ή η επέκταση του στην ενδοχώρα και συνεπώς η ήττα του ελληνικού στρατού ήταν αναπόφευκτη;
Η Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή υπήρξε ένα κομβικό σημείο στην ελληνική ιστορία και η συζήτηση γι’ αυτή συνεχίζεται και από τις στήλες της «Καθημερινής».
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)