Terra Computerata

Διασκευή του Λάμπρου Πόλκα. Μια που σε λίγες ημέρες θα χρειαστούμε μία επανάληψη στα Λατινικά…

Το Glossa είναι ένα λατινο-αγγλικό λεξικό που βασίζεται στην έκδοση: A Latin Dictionary: Founded on Andrews’ Edition of Freund’s Latin Dictionary: Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten by Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short, LL.D Εκδόθηκε το 1879, και διατίθεται προς εγκατάσταση δωρεάν. Καθώς το κατεβάζετε εγκαθίσταται η εφαρμογή Adobe Air.

http://athirdway.com/glossa/download.html

Είκοσι από τις ιστορίες του Ρωμαίου ποιητή Οβίδιου μεταφρασμένες από τον Θεόδωρο Παπαγγελή, καθηγητή της Λατινικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ

Από τους 12.000 στίχους του πρωτοτύπου, μεταφράζονται περί τους 3.000, οι οποίοι ζωγραφίζουν είκοσι από τις διασημότερες οβιδιακές ιστορίες, του Απόλλωνα και της Δάφνης, του Φαέθοντα, του Νάρκισσου, του Ερμαφρόδιτου, του Δαίδαλου, του Ορφέα και της Ευρυδίκης κ.ά. Και μόνο το ότι γινόμαστε κοινωνοί ενός έργου που γράφτηκε σε μια γλώσσα που ελάχιστοι την κατέχουν, θα αρκούσε για να οφείλουμε χάριτες στον μεταφραστή.

Με τη γνώση του της λατινικής γραμματείας ήδη επαληθευμένη στις σχετικές μελέτες του και με τη μεταφραστική δεξιοσύνη του ήδη αναγνωρισμένη στις ώς τώρα μεταγλωττίσεις του, είτε Λατίνων (του Οβιδίου συμπεριλαμβανομένου) είτε αρχαιοελλήνων, ο Θεόδωρος Παπαγγελής δίνει στον Ρωμαίο ποιητή μια φωνή ελευθερωμένη, ακόμπιαστη, πλούσια πλην αφτιασίδωτη, άκρως φιλολογημένη και με ένα αυστηρό οβελό να έχει αποσπάσει κάθε ίχνος ποιητικισμού. To βιβλίο του είναι χαρούμενο και χαριτωμένο. Ο σχολαστικισμός, η βλoσυρότητα, η κατήφεια ή ό,τι λοιδορείται σαν ακαδημαϊκή σοβαροφάνεια έχουν τεθεί εκποδών. Τον τόνο τον δίνει το χιούμορ, το οποίο εκδηλώνεται παντού: Αποτυπώνεται ανάγλυφο στους υπότιτλους με τους οποίους ο μεταφραστής συνοψίζει πειρακτικά τα μεταγλωττιζόμενα μυθικά επεισόδια (λ.χ. «Ωστε είστε σε ενδιαφέρουσα…», «Η πιο καλή υφάντρα είμαι εγώ», «Στης Σκυθίας την άγονη ράχη περπατώντας η Πείνα μονάχη», «Ζητείται γαμπρός» κ.τλ.)· οργανώνει τον δοκιμιακό του λόγο, όπου η επιστημοσύνη επιλέγει να υποδηλώνεται παρά να επιβάλλεται· τέλος, ρυθμίζει την ίδια τη μετάφραση, φαιδρύνοντας το κείμενο κι εκεί όπου η αφήγηση εμπλέκεται με πράγματα σοβαρότατα.

Βιβλιοπαρουσίαση του Π. Μπουκαλά στην Καθημερινή

Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής: «Σώματα που άλλαξαν τη θωριά τους. Διαδρομές στις «Μεταμορφώσεις» του Οβιδίου. Εκδόσεις Gutenberg, 2009, σελ. 295. 

Ισως αν είχαμε στα χέρια μας αυτή τη μετάφραση στο α΄έτος της Φιλοσοφικής να είχαμε προσεγγίσει καλύτερα το έργο του ποιητή. Ακόμα θυμάμαι αυτήν την τραυματική εμπειρία του πρώτου έτους στο Καποδιστριακό.

Μια νεκρή γλώσσα αναβιώνει στα σχολεία της Βρετανίας: τα Λατινικά. Χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες κάποιων ρομαντικών φιλολόγων και με την υποστήριξη των ιστορικών πανεπιστημίων Κέιμπριτζ και Οξφόρδης, τα δημόσια σχολεία όπου διδάσκεται η γλώσσα των Ρωμαίων έγιναν εφέτος 629, από 390 που ήταν το 1999. Και αυτό παρά την αρνητική θέση του υπουργείου Παιδείας, το οποίο δεν αναγνωρίζει τη χρησιμότητα των Λατινικών και αρνείται να εκπαιδεύσει περισσότερους καθηγητές. Κάθε χρόνο συνταξιοδοτούνται 65 καθηγητές Λατινικών, ενώ υπάρχουν μόνο 27 θέσεις στα ειδικά σεμινάρια μετεκπαίδευσης. Ετσι η διδασκαλία του μαθήματος επαφίεται σε «ερασιτέχνες» λατινιστές, δηλαδή μη εξειδικευμένους φιλολόγους γενικής κατεύθυνσης. Σε πολλά δημόσια σχολεία τα Λατινικά διδάσκονται σε μικρές ομάδες μαθητών ως πρόσθετο μάθημα κατ΄ επιλογήν. Το κράτος δεν θεωρεί τα Λατινικά εφάμιλλα των ζωντανών γλωσσών, όπως τα Γαλλικά και τα Γερμανικά.

Ο λατινιστής φιλόλογος Φίλιπ Μπλάκσοου βγαίνει στη σύνταξη έχοντας συμπληρώσει 35ετή υπηρεσία και το κλασικό γυμνάσιο του Μπέρμιγχαμ όπου διδάσκει δυσκολεύεται να βρει αντικαταστάτη.

Βήμα

Στο άρθρο της Ελευθεροτυπίας “Γιατί καίμε τα βιβλία;” την τιμητική του έχει το βιβλίο των Λατινικών:

Οι συμμαθητές τους Ηλίας Πανταζής και Τζοβάννα Στεφάνου (θεωρητική κατεύθυνση) προτίμησαν την Τετάρτη 27 Μαΐου να σκίσουν το βιβλίο των Λατινικών γιατί, όπως είπαν και οι 2 με ένα στόμα: «Ετσι μπορούμε να το ανακυκλώσουμε»!

Ο Ηλίας, που θέλει να γίνει νηπιαγωγός, έσκισε, όπως μας λέει, «μόνο το βιβλίο των Λατινικών. Ολα τα άλλα βιβλία τα κράτησα. Το έσκισα γιατί το μόνο που μου πρόσφερε ήταν ταλαιπωρία, αφού αναγκάστηκα να αποστηθίσω τόσα πράγματα· δεν αισθάνομαι ότι έμαθα κάτι από αυτό το βιβλίο. Σκίζοντάς το ένιωσα ότι απελευθερώθηκα από αυτό».

Η Τζοβάννα, που θέλει να γίνει καθηγήτρια Αγγλικών, έσκισε όχι μόνο το βιβλίο των Λατινικών αλλά και της Εκθεσης και της Βιολογίας. «Πήγαν και τα 3 στον κάδο ανακύκλωσης, εκεί είναι η θέση τους. Κράτησα όμως τα βιβλία των Αρχαίων Ελληνικών, της Ιστορίας και τα Κείμενα Νεολληνικής Λογοτεχνίας».

Διαβάστε σχετικά

Αυτό ήταν! πάνω που είχαμε ξεκινήσει πάλι την κουβέντα στην τάξη μου των Λατινικών σχετικά με τη χρησιμότητά του μαθήματος, ήρθαν οι λεκτικοί διαξιφισμοί των πολιτικών μας να με ξελασπώσουν.

Η δήλωση του υπουργού κ. Α. Σπηλιωτόπουλου για tabula rasa από τη μία η απάντηση της κ. Διαμαντοπούλου από την άλλη quo vadis  με όπλισαν με τα κατάλληλα επιχειρήματα.

Πώς θα καταλαβαίνετε τι εννοούν οι πολιτικοί μας, αν δεν εντρυφήσετε στις λατινικές σπουδές;

Για όσους δεν ευτυχήσατε με τα λατινικά κατά τη θητεία σας στα θρανία υπάρχει και η σύντομη οδός: http://www.netschoolbook.gr/latinmoto-ap.html

Σήμερα καθώς ξεφύλλιζα τη LIFO έπεσα στο κείμενο του Νίκου Δήμου Gaudeamus igitur. Φυσικά τέτοιες ευκαιρίες δεν πάνε χαμένες και το πήγα στην τάξη των Λατινικών μου προκειμένου να υποστηρίξω τον λόγο νο. 253 -αυτής της χρονιάς- αναφορικά με τη χρησιμότητα των λατινικών στην καθημερινότητά μας. Κακόμοιρα παιδιά! δεν τους φτάνει η επιλογή κειμένων της λογοτεχνίας της Β΄Λυκείου που πρέπει να έχει γίνει από καταθλιπτικούς φιλόλογους λίγο πριν το απονενοημένο διάβημα, έχουν και τα κείμενα των λατινικών με αυτό το σαχλό χιούμορ.Γράφει ο Ν. Δήμου: «Ας χαρούμε λοιπόν, όσο είμαστε νέοι…» (gaudeamus igitur, juvenes dum sumus) ξεκινάει ο ύμνος. «Γιατί μετά την χαρούμενη νιότη, μετά το δύσκολο γήρας, μας περιμένει το χώμα» (nos habebit humus).
Ξαναβλέπω τον εαυτό μου παιδί, να διαβάζει τις απλές (αλλά μεγαλόπρεπες) νότες και να μαθαίνει ότι υπήρχαν και άλλα, πιο ενδιαφέροντα λατινικά από το regina rosas amat και το dum spiro spero του λατινιστή μας.

Αργότερα μελέτησα λατινικά – και τα αρχαία αλλά κυρίως τα Μεσαιωνικά, την lingua franca της Ευρώπης που έδωσε και εκπληκτικά ποιήματα. Τα Carmina Burana, που μελοποίησε ο Orf, γράφτηκαν από τους vagantes. Μερικά από αυτά είναι αισθησιακά και βλάσφημα – σε εποχή απόλυτης θρησκευτικότητας”.

Νομίζω ότι είναι καιρός να ανανεωθούν τα κείμενα των Λατινικών. Για όνομα! αυτά τα κείμενα εξετάστηκα ως μαθήτρια και έχω κλείσει 20 χρόνια υπηρεσίας. Είναι καιρός να φυσήξει ένας ανανεωτικός άνεμος στα φιλολογικά κιτάπια… Σίγουρα υπάρχει κάτι καλύτερο από τις τρίχες της Ιουλίας!