Terra Computerata

Στη «Φυσική ιστορία της καταστροφής» ο W.G. Sebald γράφει για τον βομβαρδισμό των γερμανικών πόλεων, ο οποίος «θάφτηκε» στον δημόσιο λόγο και τη γερμανική λογοτεχνία. Πώς νομίζετε ότι μπορεί κανείς να διαφωτίσει το κοινό για τη στάση των συμμάχων απέναντι στη Γερμανία;

Κι όμως, υπάρχουν πολλές γερμανικές έρευνες για τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Οι πιο σοβαρές μάλιστα διακρίνονται για τη μετριοπάθειά τους στην κριτική των Συμμάχων. Δεν χαρίζονται καθόλου σ΄ αυτήν την τακτική, αλλά εξηγούν πώς αποφασίστηκε. Παράλληλα υπογραμμίζουν τη μεγάλη ζημιά που επέφεραν στη γερμανική οικονομία – οι στοχευμένοι βομβαρδισμοί εν προκειμένω και λιγότερο οι απρόκλητες επιθέσεις στον πληθυσμό. Κι έτσι, μένει μόνο μια μειονότητα που προσπαθεί να συγκρίνει- με στρεβλό τρόπο- τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς με τις εγκληματικές ενέργειες των Γερμανών. Το να εξισώνεις, ωστόσο, τον βομβαρδισμό της Δρέσδης με το Άουσβιτς δεν είναι παρά ένα απολογιστικό τέχνασμα. Σε έναν πόλεμο τόσο ευρύ και βίαιο, με κύρια ευθύνη της Γερμανίας, είναι κατανοητό- αν και δεν δικαιολογείται- ότι η εκδίκηση προφανώς ήταν ένα από τα κίνητρα των συμμαχικών βομβαρδισμών. Οι ανθρωπιστικές ιδέες που σήμερα θεωρούμε ζωτικής σημασίας- παρ΄ όλο που αγνοούνται ακόμη και στους πολέμους της σύγχρονης εποχήςδεν έπαιξαν τον ρόλο που θα περίμενε κανείς.

Σχετικό άρθρο: Ιστορίας συμψηφισμοί διαβάστε και το ενδιαφέρον σχόλιο του συναδέλφου

Ο Ηλίας Μαγκλίνης αναρωτιέται από τις σελίδες της Καθημερινής:

Επρεπε να βομβαρδιστεί με ατομικά όπλα η Ιαπωνία; Οπως και το άλλο: η Χιροσίμα -ή η Δρέσδη- δεν είναι κάτι ανάλογο με το Αουσβιτς; Δεν είναι και αυτά εγκλήματα πολέμου; Ουσιαστικά, με αυτό το ερώτημα, κάποιοι θέτουν ζήτημα συμψηφισμού.

Θα σταθώ λίγο σε αυτή την πτυχή διότι νομίζω ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα εδώ. Η τάση για συμψηφισμούς στην Ιστορία οδηγεί σε υπεραπλουστεύσεις και επικίνδυνες γενικεύσεις.

Ως γεγονότα, η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι -ή η Δρέσδη ή το επίσης ισοπεδωμένο με συμβατικά όπλα Τόκιο- δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν με τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης: Είναι άλλη κουβέντα το να συμμετέχεις σε μια πολεμική αεροπορική αποστολή, να διατρέχεις τον κίνδυνο μιας πτήσης εν πολέμω, με τα πυρά των αντιαεροπορικών και των εχθρικών καταδιωκτικών, με μεγάλες πιθανότητες να καταρριφθεί το αεροπλάνο σου και να βρεθείς νεκρός ή αιχμάλωτος, και άλλη κουβέντα το να είσαι ο απόλυτος άρχοντας ενός απομονωμένου, περίκλειστου στρατοπέδου, πολύ μακριά από τη γραμμή του πυρός, με απόλυτη ισχύ επί των θυμάτων σου και δίχως ίχνος πιθανότητας εχθρικής ενέργειας. Και στις δύο περιπτώσεις τα θύματα είναι άμαχοι, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι.

Οι δύο περιπτώσεις όμως διαφέρουν ως προς τους θύτες: πολλοί αεροπόροι αιχμαλωτίστηκαν ή εκτελέστηκαν εν καιρώ πολέμου, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που διέπραξαν με ασφάλεια τα εγκλήματά τους και τιμωρήθηκαν (όσοι τιμωρήθηκαν βέβαια) μετά το 1945, στις δίκες της Νυρεμβέργης – που και αυτές σηκώνουν μεγάλη συζήτηση.

Ολα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Δρέσδη ή και η Χιροσίμα δεν συνιστούν εγκλήματα πολέμου. Δεν έχει όμως νόημα η σύγκριση μιας κολοσσιαίας γραφειοκρατικής βιομηχανίας εξόντωσης με στρατιωτικές επιχειρήσεις που ενδεχομένως να παραβίασαν το δίκαιο που μπορεί να διέπει ακόμα κι έναν πόλεμο.