Terra Computerata

ντοκιμαντέρ του National Geographic

Ο Ηλίας Μαγκλίνης αναρωτιέται από τις σελίδες της Καθημερινής:

Επρεπε να βομβαρδιστεί με ατομικά όπλα η Ιαπωνία; Οπως και το άλλο: η Χιροσίμα -ή η Δρέσδη- δεν είναι κάτι ανάλογο με το Αουσβιτς; Δεν είναι και αυτά εγκλήματα πολέμου; Ουσιαστικά, με αυτό το ερώτημα, κάποιοι θέτουν ζήτημα συμψηφισμού.

Θα σταθώ λίγο σε αυτή την πτυχή διότι νομίζω ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα εδώ. Η τάση για συμψηφισμούς στην Ιστορία οδηγεί σε υπεραπλουστεύσεις και επικίνδυνες γενικεύσεις.

Ως γεγονότα, η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι -ή η Δρέσδη ή το επίσης ισοπεδωμένο με συμβατικά όπλα Τόκιο- δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν με τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης: Είναι άλλη κουβέντα το να συμμετέχεις σε μια πολεμική αεροπορική αποστολή, να διατρέχεις τον κίνδυνο μιας πτήσης εν πολέμω, με τα πυρά των αντιαεροπορικών και των εχθρικών καταδιωκτικών, με μεγάλες πιθανότητες να καταρριφθεί το αεροπλάνο σου και να βρεθείς νεκρός ή αιχμάλωτος, και άλλη κουβέντα το να είσαι ο απόλυτος άρχοντας ενός απομονωμένου, περίκλειστου στρατοπέδου, πολύ μακριά από τη γραμμή του πυρός, με απόλυτη ισχύ επί των θυμάτων σου και δίχως ίχνος πιθανότητας εχθρικής ενέργειας. Και στις δύο περιπτώσεις τα θύματα είναι άμαχοι, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι.

Οι δύο περιπτώσεις όμως διαφέρουν ως προς τους θύτες: πολλοί αεροπόροι αιχμαλωτίστηκαν ή εκτελέστηκαν εν καιρώ πολέμου, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που διέπραξαν με ασφάλεια τα εγκλήματά τους και τιμωρήθηκαν (όσοι τιμωρήθηκαν βέβαια) μετά το 1945, στις δίκες της Νυρεμβέργης – που και αυτές σηκώνουν μεγάλη συζήτηση.

Ολα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Δρέσδη ή και η Χιροσίμα δεν συνιστούν εγκλήματα πολέμου. Δεν έχει όμως νόημα η σύγκριση μιας κολοσσιαίας γραφειοκρατικής βιομηχανίας εξόντωσης με στρατιωτικές επιχειρήσεις που ενδεχομένως να παραβίασαν το δίκαιο που μπορεί να διέπει ακόμα κι έναν πόλεμο.