Διαβάστε την ανάλυση του Πάσχου Μανδραβέλη στην “Κ”:
Ηταν ταυτόχρονα και η αδιαφορία που συνόψισε ο Γερμανός Πάστορας Μartin Νiemller: «Οταν ο Χίτλερ επιτέθηκε στους Εβραίους, δεν μ’ ένοιαξε γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Οταν ο Χίτλερ επιτέθηκε στους Καθολικούς, δεν ήμουν Καθολικός και δεν μ’ ένοιαξε. Και όταν ο Χίτλερ επιτέθηκε στα συνδικάτα και στους βιομήχανους πάλι δεν μ’ ένοιαξε γιατί δεν ανήκα σε συνδικάτο. Οταν ο Χίτλερ επιτέθηκε σε μένα και την Προτεσταντική Εκκλησία δεν είχε μείνει κανένας να νοιαστεί». Ηταν το σήκωμα των ώμων για όλα αυτά τα μικρά πραγματάκια, στα οποία απαντάμε και σήμερα με το «έλα, μωρέ τώρα! Απ’ αυτό θα καταστραφεί/σωθεί η χώρα;»
Κι όμως, για όλα αυτά τα ασήμαντα (κατά μόνας) πραγματάκια ισοπεδώθηκε μια χώρα και καταστράφηκε το μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου. Η ιστορία δεν φτιάχνεται από το ένα μεγάλο πράγμα μετά το άλλο. Συσσωρεύεται σαν σκόνη δισεκατομμυρίων μικρών συμβάντων και αποφάσεων, για να μας εκπλήσσει μετά, όταν κοιτάμε προς τα πίσω και αναρωτιόμαστε «μα πώς είναι δυνατόν να είχαν φτάσει ώς εκεί;».
Η ιστορία, επειδή ακριβώς είναι πολυπαραγοντικό αποτέλεσμα, δεν κοπιάρει ποτέ τον εαυτό της· και όταν κάποιοι το επιχειρούν, το αποτέλεσμα είναι φάρσα. Δεν πρόκειται να υπάρξει άλλο Ολοκαύτωμα επειδή ακριβώς ζήσαμε τη φρίκη του και δεν ανεχόμαστε πλέον ούτε την εθνοκάθαρση· φαινόμενο συχνά επαναλαμβανόμενο πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι φτάσαμε στον δημοκρατικό παράδεισο και ότι αποκτήσαμε άτρωτους θεσμούς. Μπορεί να λύσαμε πολλά προβλήματα, αλλά περιμένουν περισσότερα να επιλυθούν. Μπορεί να ουδετεροποιήσαμε πολλές απειλές αλλά αυτές διαρκώς εμφανίζονται με άλλη ενδυμασία· ο ωμός ρατσιστικός λόγος του Μεσοπολέμου σήμερα εκφέρεται μόνο από κάποιους γραφικούς, αλλά ο ρατσισμός ενυπάρχει στην κοινωνία μας. Αδιαφορούμε για αποφάσεις που μας αφορούν όλους μας και αποφάσεις που μας πλήττουν όλους λαμβάνονται χάρη στην αδιαφορία μας. «Το τίμημα της Δημοκρατίας είναι η αιώνια επαγρύπνηση», έγραψε ο μεγάλος Τόμας Τζέφερσον και γι’ αυτό όσοι προπαγανδίζουν την αποχή από τις πολιτικές διεργασίες είναι εχθροί της Δημοκρατίας ή οι «χρήσιμοι ηλίθιοι» των εχθρών της. Αφήνουν όλα αυτά τα μικρά πράγματα να εξελίσσονται ερήμην τους για να ξυπνήσουν ένα πρωί και να αναρωτηθούν «μα, πώς φτάσαμε ώς εδώ»;