Terra Computerata

Αν η εκπαίδευση αρνείται να προσαρμοστεί στην κοινωνία της γνώσης τότε θα πεθάνει και καλά να πάθει…

Η στήλη του Στάθη στην Ελευθεροτυπία φιλοξενεί μία επιστολή συναδέλφου

«Κύριε Σ., είναι η πρώτη φορά που γράφω οπουδήποτε, γιατί ποτέ δεν το θεώρησα σκόπιμο.

Από εχτές όμως, που άκουσα τα μέτρα (σ.σ.: η επιστολή έχει ημερομηνία 4.ΙΙΙ.2010) έχω αρχίσει να πανικοβάλλομαι και, πιστέψτε με, συνήθως είμαι ψύχραιμη.

Είμαι δασκάλα σε σχολείο της δυτικής Αθήνας· διορίστηκα έπειτα από εξήμισι χρόνια αναμονής και πραγματικά η δουλειά μου είναι κάτι που αγαπώ. Από παντού τις τελευταίες μέρες ακούω ύβρεις και χλευασμούς για τον κλάδο μας κι αναρωτιέμαι: Μήπως φταίω τελικά εγώ και οι συναδέλφοι για το χάλι μας και δεν το έχω καταλάβει;

Μήπως αν παραιτηθώ απ’ το δικαίωμα της έμμισθης εργασίας μου, θα σώσω τη χώρα; Αν ναι, να μου το πουν και να μη μας εμπαίζουν. Φυσικά και θέλω να βοηθήσω τη χώρα μου και καμιά κυβέρνηση δεν θα με σταματήσει από την προσπάθεια να περάσω αξίες και ήθος στους μαθητές μου.

Θα απεργήσω μέχρι εκεί που μπορώ. Θα διαμαρτυρηθώ, αλλά φοβάμαι πως έχω αρχίσει να μη βλέπω φως και απελπίζομαι.

Κι αυτό είναι το χειρότερο. Γιατί, αν εγώ νιώθω σιγά σιγά πως όλα αυτά είναι μάταια, νομίζετε πως οι μαθητές μου δεν θα το καταλάβουν;

Τα παιδιά πρέπει να έχουν όραμα για ένα καλύτερο αύριο, κι εγώ δεν είμαι πλέον σίγουρη ότι μπορώ να τα πείσω για κάτι τέτοιο. Κατά την ταπεινή μου άποψη, αυτό είναι σκληρό και επώδυνο. Σας ευχαριστώ πολύ και ας χαμογελάμε γιατί είναι το μόνο που μας έμεινε. Μ.Π., δασκάλα»…

Συνήθως τα γράμματα των μαθητών στον Tύπο «φωνάζουν» γονείς ή καθηγητές. Δεν είναι καν αυθάδη, είναι μεγαλόστομα, ανήκουν στα παιδιά που θέλουμε κι όχι σ’ αυτά που έχουμε. Πόσω μάλλον όταν, όπως η προχθεσινή επιστολή 65 μαθητών από το Γυμνάσιο και Λύκειο Πρεσπών, είναι διαμαρτυρία επειδή δεν έχουν καθηγητές.

Σιγά!

Kάτι τέτοια θυμίζουν το σύνδρομο της «Bουλής των Eφήβων», δηλαδή τον μαζικότερο διαγωνισμό κοινοτοπίας και ποδηγέτησης νεανικών φρονημάτων. Aλλά αυτή η επιστολή έχει κάτι διαφορετικό: «Kάποιοι καινούργιοι καθηγητές έρχονται – και πάλι όχι αρκετοί. Tο σχολείο μας αεροδρόμιο! Eρχονται καθηγητές και φεύγουν».

Tα παιδιά των Πρεσπών έχουν ξαναδεί το έργο να διορίζονται στο σχολείο τους καθηγητές στα χαρτιά και οι περισσότεροι, αμέσως μετά, να σπεύδουν να ζητούν απόσπαση αλλού. Bλέπετε, η Πρέσπα είναι μακριά.

Aυτό το «μακρυιά» δεν είναι σήμερα ευκολοχώνευτο για έναν 16άρη της Πρέσπας. Tο ακούει από τα πρώτα του χρόνια. Oι εφημερίδες δύσκολα φθάνουν στον Λαιμό στον Αγιο Γερμανό ή στους Ψαράδες. Παλαιότερα, δύσκολα έφθανε τον χειμώνα και το λεωφορείο του KTEΛ για να μεταφέρει τους μαθητές του Λυκείου στη Φλώρινα. Tριάντα χιονισμένα χιλιόμετρα δεν ήταν απλή υπόθεση.

Διαβάστε όλο το άρθρο του Τάκη Καμπύλη στην Καθημερινή

Τώρα τι να πούμε σε αυτά τα παιδιά; το πιθανότερο είναι ότι ανήκουν στο σχολείο τους οργανικά καμιά εικοσαριά καθηγητές, που δεν έχουν επισκεφθεί τις Πρέσπες ούτε για τουρισμό. Αλλά μαζεύουν τα μόρια…

Ο φιλόλογος κ. Γιάννης Κουβαράς έγραψε μία επιστολή προς τους τελειόφοιτους του 2ου Γενικού Λυκείου Βριλησσίων

Γιατί την έστειλε στους μαθητές του;

Διότι «η ευτυχία δεν ανεβαίνει στα ρετιρέ επειδή λαχανιάζει. Αλλά το 2ο Λύκειο Βριλησσίων είναι ρετιρέ και πάσης Ελλάδος. Σύμφωνα με τα στατιστικά πλασάρεται στη 10άδα ανάμεσα στα 3 χιλιάδες λύκεια όλης της χώρας. Και βέβαια προτιμώ ένα σχολείο που βγάζει ευτυχισμένους οδοκαθαριστές από ένα που βγάζει νευρωτικούς επιστήμονες, σήμερα που έχουμε έλλειμμα ευτυχίας και πλεόνασμα επιστημόνων (…) Το 2ο Βριλησσίων είναι ευτυχισμένο γιατί πολλές φορές τελειώνατε το μάθημα και δεν φεύγατε (από τον συνήθη τόπο του εγκλήματος) μένατε στον χώρο του σχολείου, συζητούσατε, περιμένατε τους φίλους σας από άλλα τμήματα, νιώθατε δικό σας τον χώρο. Αυτό το γεγονός με συγκινεί, το εκλαμβάνω ως βαρόμετρο υγείας κι ευτυχίας, ως άμυνα συλλογικότητας που τόσο τη χρειαζόμαστε (επικοινωνώ άρα υπάρχω…)».

«Το καλλίτερο σχολείο»

Ο καθηγητής εξηγεί στα «παιδιά» του στη συνέχεια της επιστολής του πως «το καλλίτερο σχολείο δεν είναι εκείνο που έχει τις περισσότερες επιτυχίες (οι στατιστικές είναι σαν τα μαγιώ, δείχνουν πολλά αλλά κρύβουν τα ουσιωδέστερα). Το καλλίτερο σχολείο είναι εκείνο που οι μαθητές του το μισούν λιγότερο. Σ’ αυτό ήθελα να με κρίνετε».

Η επιστολή είναι από έναν μεγάλο φιλόλογο. Και ισορροπεί ανάμεσα σε στίχους, συμβουλές, σκέψεις και παιχνίδια λόγου. Είναι μια άλλη γλώσσα, με άλλες προτεραιότητες για έφηβους γεμάτους άγχος και χωρίς χρόνο. Κι ο Γ. Κουβαράς το ξέρει αυτό: «Σπαταλήστε τη μισή νιότη σας σε ουτοπίες. Την υπόλοιπη στα έργα της θάλασσας, στα έργα της αγάπης. Ανοίξτε πανιά στο Αδύνατο. Για να φτάσετε στο δυνατό. Αριστοκράτες στην τέχνη, στους τρόπους. Δημοκράτες στη ζωή. Ή αλλιώς μάγκες στα αλώνια, κύριοι στα σαλόνια. Το επαναλαμβάνω. Κανείς δεν ψήλωσε κονταίνοντας τους άλλους. Μόνο ασκήσεις σε μονόζυγο δίνουν πόντους “για να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα και θα δούμε τις αμυγδαλιές ν’ ανθίζουν, τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο, τη θάλασσα να κυματίζει. Λίγο ακόμα να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα”. Σεφερικά και σταθερά Ψηλά τις καρδιές (…)».

«Σπαταλήστε χρόνο, αλλιώς πώς θ’ ανακαλύψετε τη ζωή; Η ζωή είναι ωραία αλλά τα ’χει φτιάξει με άλλον. Επιμένετε και θα σας ενδώσει και δώσει. Αλλά επιμένετε (“επιμένετε και στον εαυτό σας να σας απαντήσει. Μην του επιτρέπετε υπεκφυγές”). Μην εμπιστεύεστε τα εύκολα. Απογοητεύουν εύκολα. Να είστε αναγεννησιακοί de omnibus dubitandum για όλα να αμφιβάλλετε εκτός από ένα (“γιατί και η αμφιβολία πρέπει κάπου να πατάει”, Wittgenstain), την Αγάπη (η αμφιβολία στην αγάπη είναι αμαρτία)… Να λέτε τα άσχημα μπροστά στους φίλους σας. Τα καλά τους πίσω τους. Αντιγράψτε τα καλά του Μείζονος Ελληνισμού. Διαγράψτε τα άσχημα του Μίζερος Ελληνισμού. Μην κόβετε φλέβες, κόψτε λ.χ. το κάπνισμα. Μη χτυπάτε ενέσεις, εν ανάγκη χτυπήστε το κεφάλι σας στον τοίχο, ίσως πάρει μπροστά. Μην τα βάζετε με το γείτονα. Δεν είναι εχθρός. Ο εχθρός είναι μέσα μας, τα ελαττώματά μας. Αυτά πολεμήστε και περιορίστε. Μην καίτε τα βιβλία στο τέλος της χρονιάς. Μυρίζει καμμένη σάρκα, καμμένα μυαλά από Αουσβιτς μεριά. Κάψτε καλλίτερα προλήψεις, προκαταλήψεις και λοιπά λιπαρά. Τα βιβλία είναι για να φωτίζουν. Φωτιστείτε και αυτοαναναφλεχθείτε οι ίδιοι με βιβλία. “Αν δεν καείς εσύ, αν δεν καώ εγώ πώς θα γεννούνε τα σκοτάδια φως; (Χικμέτ). Εκεί που καίνε βιβλία, μία μέρα θα καίνε ανθρώπους” (Τόμας Μαν το 1933 δηλ. το 1943 ήταν κοντά)».

«Μακρύς ο δρόμος»

Η επιστολή στους μαθητές του 2ου Λυκείου ξεκινάει με Εμπειρίκο: «Πάρε τη λέξη μου Δος μου το χέρι σου» και συνεχίζει με το «Μακρύς ο δρόμος απ’ την ανία της εκπαίδευσης στη μαγία της Παιδείας, στη μαγγανία της. Διανύστε τον όμως. Εν ανάγκη με τα γόνατα, και ματωμένα. Αξίζει! (…) Μην περιορίζετε την πραγματικότητα στα 21cm της TV (έγχρωμη TV, ασπρόμαυρη ζωή), όταν η πραγματικότητα είναι απεριόριστη και κυρίως υπάρχουν τόσες πραγματικότητες όσες μπορείς να φανταστείς. Φτιάξε τη δική σου, ομορφότερη από όλες τις άλλες. Είπαν την TV μηχανισμό αχρήστευσης του ανθρωπίνου βλέμματος. Μην αχρηστεύετε το πολυτιμότερο. Αναγνώστε πρόσωπα, το πιο συναρπαστικό και ωραίο ανάγνωσμα που υπάρχει.(…) Ο μόνος ιερός τόπος που υπάρχει, μάλλον ο πιο ιερός, είναι το ανθρώπινο πρόσωπο. Γι’ αυτό στην Κόλαση οι άνθρωποι είναι δεμένοι πιστάγκωνα πλάτη με πλάτη. Υπάρχει κόλαση/τιμωρία μεγαλύτερη από τη στέρηση του βλέμματος του άλλου;»

Και η επιστολή στους μαθητές καταλήγει: «Η ζωή είναι μιγαδική και μαγική. Εμπεριέχει και τη φαντασία. Οξυγονώστε την συχνότερα. Εκανα για σας λιγότερα από όσα ήθελα και περισσότερα από όσα μπορούσα. Ο αη-Αλύπιος ας σας έχει όλους καλά».

Καθημερινή

Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα:

“Στις αίθουσες διδασκαλίας ακούγεται ο λόγος των ποιητών από τον εκπαιδευτικό σαν να σηκώνει πολλές πέτρες. Σαν να έχουν μπει οι εκπαιδευτικοί σε αυτόματο πιλότο, και οι μαθητές βγαίνουν από τη τάξη με κενά και την ανάγκη της εξωσχολικής επιμόρφωσης και ένα τεράστιο δραματικό ερωτηματικό. Οδεύω καλά στον επαγγελματικό δρόμο που διάλεξα ή σε λίγα χρόνια τα πτυχία μου θα είναι άχρηστα και θα χρειαστεί να μεταναστεύσω;

…Ωστόσο πρέπει να παραδεχτώ σαν μαθητής που δουλεύω σε έναν υπολογιστή τις εργασίες μου πως θα είχα μείνει αναλφάβητος στο πληροφοριακό εάν διάλεγα την παραδοσιακή μέθοδο και σίγουρα καθυστερημένος στην αγορά του 21 αιώνα. Οι αναλυτές λένε πως το παιδί που διδάσκεται από ίντερνετ και ερευνά είναι εγγυημένα ενήμερο. Ένα άλλο παιδί που διδάσκεται χωρίς ίντερνετ θα μάθει ανάγνωση και μαθηματικά από καθηγητή ανεκπαίδευτο, πικραμένο γιατί προετοιμάζει αμαθείς νέους και άνεργους. Σίγουρα λοιπόν η τεχνολογία είναι φορέας γνώσης ως αποτύπωση της ιστορίας γύρω από τον πλανήτη. Η παιδεία παίρνει απαντήσεις σε όλες τις ανάγκες ταξιδεύει σε χώρες σε πλανήτες στην τέχνη και στον απίστευτο πλούτο θεμάτων γνώσεων.
Αυτή είναι η θετική όψη του πολιτισμού.
Σίγουρα λοιπόν υπάρχουν θετικά στην τεχνολογία και το ευχάριστο είναι ότι όσα παιδιά είναι ενήμερα με την πρώτη μπορούν να διαφωνήσουν στα αρνητικά γιατί προσωπικά πιστεύω πως όταν δώσεις στην παιδεία περιβάλλον ζωής αρνείται τα υποκατάστατα ζωής”.

Διαβάστε όλη την επιστολή