Στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε από την υπουργό Παιδείας κυρία Διαμαντοπούλου για τις αλλαγές στην εκπαίδευση, και παράλληλα με την καθιέρωση πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας για τους εκπαιδευτικούς, χρειάζεται να περιληφθεί και ένα άρθρο για τη διδασκαλία της Ιστορίας στη Μέση Εκπαίδευση.Παρά το γεγονός ότι η ιστοριογραφία της χώρας μας έχει αναπτυχθεί με νέες έρευνες και έχει εμπλουτιστεί με νέες προσεγγίσεις και θεματικές, το σχολείο συνεχίζει να μένει καθηλωμένο σε κύκλους επανάληψης της ίδιας Ιστορίας- αρχαία, μέση, νεότερη- τόσο στο γυμνάσιο όσο και στο λύκειο, με σχολικά βιβλία που αν δεν αποπροσανατολίζουν, πάντως αφυδατώνουν και δυσκολεύουν τη μάθηση. Τα φτωχά αποτελέσματα στις εξετάσεις είναι ένας μόνο από τους δείκτες αυτής της αποτυχίας.
Δυστυχώς η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην οποία η Ιστορία δεν διδάσκεται από ιστορικούς, και δεν υπάρχει η ειδικότητα του ιστορικού στο σχολείο. Την Ιστορία τη διδάσκουν γενικώς «φιλόλογοι» (ειδικότητα ΠΕ02), που σημαίνει απόφοιτοι σχολών της Φιλοσοφικής (φιλολογίας, ψυχολογίας-παιδαγωγικών, γαλλικής, αγγλικής, γερμανικής κλπ. φιλολογίας) που ενδέχεται να μην έχουν διδαχθεί ούτε ένα μάθημα Ιστορίας. Οταν καλούνται να διδάξουν Ιστορία όσοι δεν την έχουν διδαχθεί συνήθως αρκούνται στην πιστή αναπαραγωγή του σχολικού εγχειριδίου. Χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις και ενδιαφέρον για το πεδίο, χωρίς βιβλιογραφική ενημέρωση, δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών, ούτε βέβαια να μεταδώσουν την αίσθηση της ιστορικότητας. Η Ιστορία στο σχολείο γίνεται ένα βαρετό μάθημα που οδηγεί στην αποστήθιση.
Οι απόφοιτοι των τμημάτων αυτών επιλέγονται με εξετάσεις στον ΑΣΕΠ με ενιαία ύλη της οποίας ο κεντρικός κορμός είναι τα φιλολογικά μαθήματα. Για τη διαιώνιση
[Η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο γίνεται με τέτοιο τρόπο στα Γυμνάσια και στα Λύκεια με αποτέλεσμα να έχει καταλήξει ένα βαρετό μάθημα το οποίο οι μαθητές πρέπει απλώς να αποστηθίσουν ]
Η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο γίνεται με τέτοιο τρόπο στα Γυμνάσια και στα Λύκεια με αποτέλεσμα να έχει καταλήξει ένα βαρετό μάθημα το οποίο οι μαθητές πρέπει απλώς να αποστηθίσουν
αυτής της πρωτοτυπίας, προβάλλεται ως κύρια δικαιολογία ότι στην Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής κατανομής των σχολείων, καθώς και της κατανομής των ανθρωπιστικών μαθημάτων στο σχολικό πρόγραμμα, η καθιέρωση ειδικοτήτων θα ήταν μια αναποτελεσματική και περιττή πολυτέλεια. Το ίδιο γεγονός ωστόσο δεν εμποδίζει να γίνονται σεβαστές οι ειδικεύσεις των αποφοίτων της Φυσικομαθηματικής σε φυσικούς που διδάσκουν φυσική, σε μαθηματικούς που διδάσκουν μαθηματικά, σε χημικούς που διδάσκουν χημεία και σε βιολόγους που διδάσκουν βιολογία.
Ο κύριος λόγος αυτής της αντιεπιστημονικής εμμονής στον ρόλο του «φιλολόγου» που διδάσκει τα πάντα είναι ότι δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη η αυτοτελής συγκρότηση του ιστορικού κλάδου. Ως τώρα οι μηχανισμοί του υπουργείου Παιδείας κατέχονταν από το παρωχημένο πνεύμα του ελληνικού 19ου αιώνα που έβλεπε την Ιστορία ως παρακλάδι της φιλολογίας. Οφείλεται επίσης αυτή η καθυστέρηση και στο γεγονός ότι οι ιστορικοί- πανεπιστημιακοί ή ερευνητές- ελάχιστη προσοχή έδωσαν, ως τώρα, στην αναμόρφωση της διδασκαλίας της Ιστορίας στο σχολείο, σε αντίθεση με τους μαθηματικούς και τους φυσικούς επιστήμονες οι οποίοι έδειξαν ένα διαρκές και αποτελεσματικό ενδιαφέρον.
Είναι όμως πλέον καιρός να αρθεί αυτός ο απαράδεκτος αναχρονισμός, ο οποίος έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο ως προς τη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο, όσο επίσης και ως προς τη συγκρότηση του προγράμματος των ιστορικών τμημάτων, τα οποία τείνουν να μετατραπούν σε πανδιδακτήρια με την προσθήκη πλήθους φιλολογικών μαθημάτων, για να εξυπηρετήσουν την προσδοκώμενη επάρκεια των αποφοίτων τους. Αποτέλεσμα; Λίγο απ΄ όλα.
Χρειάζεται επομένως να καθιερωθεί η ειδικότητα του ιστορικού στο σχολείο, και ταυτόχρονα να γίνει μια σοβαρή αναδιοργάνωση του αναλυτικού προγράμματος που αφορά την εκπαίδευση της Ιστορίας, η οποία κακώς περιορίζεται σε μια γεγονοτολογική αντίληψη. Η Ιστορία αφορά την προβληματική των σχέσεών μας με το παρελθόν, περιλαμβανομένης της συγκρότησης της ιστορικής συνείδησης και της συλλογικής μνήμης. Το αίτημα να διδάσκει κανείς το αντικείμενο που έχει σπουδάσει θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο, χωρίς παραχωρήσεις σε λαϊκιστικές-συντεχνιακές απαιτήσεις να διδάσκουν όλοι όλα. Και δεν χρειάζεται βέβαια να επιχειρηματολογήσει κανείς επιπροσθέτως για το πόσο σημαντική είναι η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο για τη συγκρότηση της δημόσιας κουλτούρας και πολιτών με κριτική σκέψη.
Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Άρθρα (RSS)